Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Ewa Karpińska po rozpoznaniu w dniu 28 kwietnia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi Firmy "A" Sp. z o. o. w Z. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] r. Nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług w kwestii wniosku strony skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych postanawia: oddalić wniosek o przyznanie prawa pomocy

Na skutek wniosku skarżącej o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, postanowieniem z dnia 18 lutego 2008 r. referendarz sądowy odmówił skarżącej Spółce przyznania prawa pomocy we wspomnianym zakresie.

W sprzeciwie od tego postanowienia wspomnianemu orzeczeniu zarzucono rażące naruszenie prawa poprzez błędną interpretację dowodów stanowiących podstawę jego wydania i wniesiono o jego uchylenie oraz zwolnienie strony skarżącej z wnioskowanych kosztów sądowych. W uzasadnieniu wskazano, iż skarżąca została pozbawiona środków finansowych i nie jest w stanie ponosić kosztów postępowania sądowego. Skarżąca nie prowadzi działalności gospodarczej, która jest zablokowana przez przestępcze, w jej przekonaniu, działania organów państwa, funkcjonuje jedynie dzięki pożyczkom jednego z wierzycieli. Straty skarżącej przekroczyły kwotę [...] złotych. Na dowód strona skarżąca przytoczyła adresowane do niej postanowienie komornika sądowego z [...] r. umarzające postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności egzekucji. Zwróciła również uwagę, że w sześciu zawisłych przed tut. Sądem sprawach została zwolniona od kosztów sądowych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył co następuje:

Z treści art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. – zwanej dalej P.p.s.a. ) wynika, że w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.

W ocenie Sądu wniosek o przyznanie prawa pomocy nie zasługiwał na uwzględnienie.

Sama instytucja prawa pomocy stanowi szczególny przypadek wyłączenia wobec strony postępowania sądowego obowiązku ponoszenia kosztów tego postępowania (art. 199 P.p.s.a.). Jej zastosowanie następuje zatem wyłącznie w przypadkach wyjątkowych, gdy strona nawet przy dołożeniu jak największych starań nie jest w stanie zgromadzić środków pieniężnych niezbędnych na pokrycie wspomnianych kosztów. Ocenie rozpoznającego taki wniosek podlegają wszystkie składniki majątkowe podmiotu z nim występującego, przy czym zastrzec należy, że to na wnioskodawcy spoczywa ciężar udowodnienia, iż jego stan majątkowy uniemożliwia poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Stosownie do treści art. 245 §1 P.p.s.a. prawo pomocy może zostać przyznane stronie w zakresie całkowitym lub częściowym.

Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części, albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 §3 ustawy P.p.s.a.).

Przesłanką przyznania, osobie prawnej, prawa pomocy w zakresie zwolnienia jej od kosztów sądowych jest brak dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania (art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a).

Dokonując oceny stanu majątkowego wnioskodawcy przede wszystkim stwierdzić należy, że część składników jego majątku rzeczywiście została obciążona hipotekami (np. nieruchomość położona w B. – vide księga wieczysta KW Nr [...] prowadzona przez Sąd Rejonowy w Z.) oraz zajęta na poczet zabezpieczenia zobowiązań (tak jak np. ruchomości – w tym samochody osobowe).

Wskazać wszakże należy, że obciążenie nieruchomości hipoteką nie oznacza zakazu korzystania z niej, a stanowi jedynie zabezpieczenie wierzytelności (art. 65 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece - tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. nr 124, poz. 1361 ze zm.). Z oświadczenia skarżącej, zawartego w piśmie procesowym z dnia [...] r. wynika, że nieruchomość położona w B. stanowi [...], zaś nieruchomość położona w J. jest [...]. Z żadnego dokumentu nie wynika jednakże, iż prowadzona przez skarżącą Spółkę działalność gospodarcza została zlikwidowana bądź też przynajmniej zawieszona, co pozwala przyjąć, że możliwe jest korzystanie ze wspomnianych nieruchomości i czerpanie określonych pożytków z prowadzonej działalności.

Ugruntowanym w literaturze jest stanowisko, że od strony prowadzącej działalność gospodarczą oczekuje się działań racjonalnych oraz uzasadnionych z gospodarczego punktu widzenia (tak B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz. Wydawnictwo Zakamycze 2005 r. str.594.). Trudno, w tym kontekście, za racjonalne uznać działanie skarżącej, która dysponując majątkiem znacznej wartości mimo niewątpliwie istniejących możliwości nie czerpie korzyści z jego posiadania.

Warto w tym miejscu wskazać, że w postępowaniu sądowoadministracyjnym strona winna, we własnym interesie, dochować należytej staranności w prowadzeniu swoich spraw. W związku z tym podnoszone przez nią okoliczności powinny być w sposób dla Sądu przekonywujący udokumentowane, aby odnieść zamierzony przez wnioskodawcę skutek procesowy. Przywołany wyżej przepis art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. nie pozostawia wątpliwości co do tego, że inicjatywa dowodowa zmierzająca do wykazania, iż zachodzą przesłanki przemawiające na rzecz przyznania prawa pomocy ciąży na wnioskodawcy, który w druku wniosku o przyznanie prawa pomocy w sposób nie budzący zastrzeżeń winien udzielić wyczerpujących wyjaśnień co do stanu rodzinnego i majątkowego. Godzi się przypomnieć również, że ustawodawca formułując cytowany wyżej przepis użył terminu "wykazać" w znaczeniu udowodnić, przedstawić coś w sposób przekonywający, pokazać, unaocznić (por. Słownik języka polskiego pod red. naukową prof. dr Mieczysława Szymczaka, tom III, Wydawnictwo Naukowe PWN Sp. z o.o. Warszawa 1978, wydanie IX 1994 r., s.805). Zatem, wnioskodawca, o ile pragnie dowieść prawdziwości zgłaszanych przez niego okoliczności, winien we własnym zakresie przedstawić stosowne dowody je potwierdzające. Nie sposób bowiem przyjąć, iż to Sąd winien domagać się od strony coraz to nowych dowodów potwierdzających okoliczności wynikłe z poprzednio przedstawionych dokumentów.

Na koniec wreszcie wskazać przyjdzie, że ugruntowanym jest pogląd, iż strona prowadząca działalność gospodarczą winna liczyć się z możliwością poniesienia wydatków związanych z jej uczestnictwem w sprawach sądowych (tak T. Woś, H. Knysiak – Molczyk, M. Romańska Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz Warszawa 2005 r. str. 632 oraz postanowienie NSA z dnia 29 lipca 2004 r. sygn. FZ 131/04 – nie publ.). Warto podkreślić w tym miejscu, że strona pomimo trudności finansowych nadal aktywnie uczestniczy w obrocie gospodarczym, co więcej ze znajdującego się w aktach innych spraw zawisłych przed tut. Sądem (m. In. I SA/Gl 1500/06) zeznania podatkowego CIT-8 za [...] r. wynika, iż osiągnęła ona w tym roku przychód kwocie [...] zł a koszty jego uzyskania w wysokości [...] zł. Ponadto z raportów kasowych za ostatnie 3 miesiące [...] r. wynika fakt regularnego otrzymywania przez stronę skarżącą pożyczek w kwocie [...] złotych.

Odnosząc się natomiast do podniesionej w sprzeciwie kwestii, iż w innych sprawach zawisłych przed tut. Sądem zapadły postanowienia przyznające stronie skarżącej prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych podnieść należy, że nie mogą być one brane pod uwagę w niniejszym postępowaniu, albowiem wywołały one skutek tylko w sprawach, w których je wydano i nie wiążą Sądu w innych sprawach. Co więcej przyjęta dotychczas linia orzecznicza polegająca na odmowie prawa pomocy w sytuacji gdy strona przedstawiała analogiczną bądź zbliżoną dokumentację w stosunku do niniejszego postępowania znalazła akceptację także w postanowieniach Naczelnego Sądu Administracyjnego wydawanych na skutek wniesienia zażalenia przez stronę skarżącą (postanowienie NSA z 29 czerwca 2007 r. sygn. akt I FZ 651/06 niepubl. i postanowienie NSA z 5 czerwca 2007 r., sygn. akt I FZ 292/07 niepubl.)

W związku z powyższym na podstawie art. 260 P.p.s.a. w związku z art. 245 §3 P.p.s.a. i art. 246 § 2 pkt 2 tej ustawy orzeczono jak w sentencji.