Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Bożena Walentynowicz po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Stowarzyszenia [...] na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 30 czerwca 2008 r., sygn. akt IV SA/Wa 596/08 o odmowie przyznania Stowarzyszeniu [...] prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Stowarzyszenia [...] na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...], Nr [...] w przedmiocie odmowy dopuszczenia do udziału w postępowaniu na prawach strony postanawia: oddalić zażalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 i art. 254 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej "ppsa", postanowieniem z dnia 30 czerwca 2008 r., sygn. akt IV SA/Wa 596/08, odmówił przyznania Stowarzyszeniu [...] prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie z jego skargi na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] w przedmiocie odmowy dopuszczenia do udziału w postępowaniu na prawach strony. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że w myśl art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity Dz. U z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.), a także zgodnie ze statutem skarżącego Stowarzyszenia przewidziana została możliwość uzyskiwania przez Stowarzyszenie środków finansowych na jego działalność ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów oraz dochodów z majątku stowarzyszenia. Sąd I instancji powołując się na orzecznictwo, w tym na postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 grudnia 2006 r., sygn. akt II OZ 1433/06, wskazał, że Stowarzyszenie ma możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, a dochód z takiej działalności może posłużyć do realizacji celów statutowych, natomiast chcąc realizować swą statutową działalność Stowarzyszenie musi liczyć się z koniecznością ponoszenia kosztów, w tym kosztów postępowania sądowoadministracyjnego. Sąd wskazał, że Stowarzyszenie wnioskujące o przyznanie prawa pomocy nie wykazało, iż została spełniona przesłanka z art. 246 § 2 pkt 2 ppsa.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożyło Stowarzyszenie [...] wnosząc o jego zmianę i przyznanie prawa pomocy ewentualnie o uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W zażaleniu podniesiono, że działalność Stowarzyszenia, polegająca na reprezentowaniu interesu społecznego w sprawach z zakresu architektury i urbanistyki, nie wymaga żadnych środków i jest realizowana społecznie przez członków Stowarzyszenia. Stowarzyszenie prowadzi działalność korzystną dla ogółu mieszkańców Warszawy oraz dąży do zapewnienia ładu architektoniczno -urbanistycznego, realizuje więc cele istotne dla całej społeczności. Stowarzyszenie wskazało, że obecnie nie prowadzi i nie ma intencji prowadzenia działalności gospodarczej, zaś z jego wniosku wynikało, iż nie posiada środków na pokrycie kosztów postępowania, nie ma żadnego majątku, ani środków finansowych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Stosownie do art. 246 § 2 pkt 2 ppsa przyznanie prawa pomocy osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej w zakresie częściowym następuje, gdy wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z konstrukcji tego przepisu wynika, że to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania, iż znajduje się w sytuacji materialnej uprawniającej do przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżone postanowienie jest zgodne z prawem. Sąd I instancji trafnie bowiem wskazał na fakt, iż Stowarzyszenie, mimo bycia jednostką non profit, chcąc realizować swą statutową działalność musi liczyć się z koniecznością ponoszenia kosztów, w tym kosztów postępowania sądowoadministracyjnego. Zgodnie bowiem z poglądem wyrażonym w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, w tym w postanowieniu z dnia 15 kwietnia 2008 r., sygn. akt II OZ 317/08, członkowie Stowarzyszenia przystępując do aktywnej realizacji zamierzonych celów i z powołaniem się na nie, m. in. w postępowaniu sądowoadministracyjnym, powinni liczyć się z obowiązkiem ponoszenia kosztów sądowych i przeznaczyć odpowiednie środki na ich pokrycie. Fakt zaś, że cele działalności stowarzyszeń mają charakter niezarobkowy (art. 2 ust. 1 ustawy Prawo o stowarzyszeniach) nie oznacza, że stowarzyszenia nie mogą prowadzić działalności gospodarczej i to przynoszącej zyski. Wymóg niezarobkowego charakteru stowarzyszeń oznacza jedynie, że dochód stowarzyszenia nie może być dzielony między członków, lecz musi być przeznaczany na podtrzymywanie statutowych celów stowarzyszenia (art. 34 ustawy Prawo o stowarzyszeniach).

Stanowisko, przedstawione w uzasadnieniu zażalenia, z którego wynika brak intencji do prowadzenia działalności gospodarczej, prowadziłoby do sytuacji przerzucenia faktycznych kosztów działalności tego typu organizacji na Skarb Państwa. Natomiast założeniem instytucji prawa pomocy jest przyznanie pomocy finansowej ze strony Państwa podmiotom, które, z powodów od siebie niezależnych, nie mogą zgromadzić środków koniecznych do prowadzenia postępowania sądowego, a nie podmiotom które dobrowolnie zaniechały pozyskiwania tych środków.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji na mocy art. 184 w związku z art. 197 ppsa.