Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Łukasz Krzycki (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Danuta Kania, Sędzia WSA Jakub Linkowski, Protokolant sekr. sąd. Agnieszka Olszewska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 października 2011 r. sprawy ze skargi J. Z. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] maja 2011 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zameldowania 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. zasądza od Wojewody [...] na rzecz skarżącej J. Z. kwotę 357 (trzysta pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] maja 2011 r. Wojewoda [...] utrzymał w mocy, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a., decyzję Prezydenta W. z dnia [...] kwietnia 2011 r. o odmowie zameldowania J. Z. na pobyt stały w lokalu nr [...] przy ul. [...] w W.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż nie stwierdzono, aby zachodziły przesłanki zameldowania, wskazane w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.). Wyjaśniono, iż postępowanie toczyło się na wniosek J. Z. W świetle zgromadzonego materiału dowodowego p. Z., nie zamieszkuje we wskazanym lokalu. Uzasadniając decyzję odmowną dla wnioskodawcy przywołano następujące uwarunkowania formalne i faktyczne sprawy:

- p. Z. została wymeldowana z lokalu przy ul. [...] decyzją z dnia [...] sierpnia 2010 r.

- wnioskodawczym oświadczyła, że mieszka w lokalu z matką i babcia, posiada tam rzeczy osobiste, dysponuje kluczem do lokalu; będąc studentką na uczelni w K. przyjeżdża do mieszkania i spędza w nim czas od czwartku do poniedziałku każdego tygodnia, w mieszkaniu zajmuje mniejszy pokój razem z matką,

- świadkowie wskazywali odpowiednio, że: widują wnioskodawczynię w weekendy i nieraz w tygodniu (2 świadków), że nie mieszka ona w lokalu - przyjeżdża tylko w soboty i niedziele (2 świadków, w tym babcia wnioskodawczym),

- w aktach znajduje się oświadczenie matki wnioskodawczyni, że zamieszkuje w lokalu wyłącznie z babcią a córka zamierza się do niego wprowadzić po ukończeniu studiów,

- z wyjaśnień składanych przez przedstawiciela administracji wynika, jakoby matka wnioskodawczyni w dniu 30 marca 2011 r. w lokalu administracji wskazała, że p. J. Z. studiuje w K. a do W. przyjeżdża w weekendy,

- fakt, iż wnioskodawczyni przyjeżdża do lokalu wyłącznie w weekendy nie świadczy o tym, aby było to jej centrum spraw życiowych,

- jak wynika z materiału dowodowego wnioskodawczyni od 10 lat mieszka w K., gdzie mieszka wraz z tatą i studiuje,

- po powrocie ze studiów wnioskodawczyni będzie mogła się zameldować w lokalu.

W skardze na powyższą decyzję wnioskodawczyni, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika - adwokata - zarzuciła:

- naruszanie przepisów postępowania - art. 7, 77 § 1, art. 80 w zw. z art. 140 K.p.a. przez dowolną ocenę dowodów; art. 78 § 1 i art. 75 § 1 w zw. z art. 15 i 140 K.p.a. przez pominięcie dowodów i twierdzeń skarżącej, zgłoszonych w odwołaniu, oraz odniesienie się do nich, czym naruszono równocześnie art. 107 § 3 K.p.a.

- naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 10 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych przez ich błędna wykładnię,

Przywołano następujące okoliczności:

- organ administracji pominął kwestię, iż zeznania świadków są sprzeczne, nie pozwalają na sformułowanie jednoznacznych wniosków, w tej sytuacji nie podjęcie dalszych czynności wyjaśniających np. dokonania wizji w mieszkaniu oznacza, iż sprawa nie została należycie wyjaśniona,

- nie zasadne jest powoływanie się na oświadczenie anonimowej osoby (pracownika administracji), który, przywołuje treść wypowiedzi matki wnioskodawczyni,

- nie rozważono okoliczności, iż przebywanie wnioskodawczyni w lokalu w inne dni tygodnia niż weekendy mogło nie być dostrzeżone przez świadków,

- skoro zamieszkiwanie w K. jest związana z pobieraniem nauki, co uzasadnia meldunek czasowy, w myśl art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, nie można przyjąć, aby zachodziły przeszkody dla zameldowania na pobyt stały w lokalu przy ul. [...],

- Skarżąca w odwołaniu przywołała kolejne dowody, które wskazywały na fakt jej zamieszkiwania - świadka E. M. i umowę o dzieło, z której wynika koncentrowanie jej życia w W..

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jako zasadna podlega uwzględnieniu, ponieważ zaskarżona decyzja narusza prawo.

Kwestię zameldowania na pobyt stały uregulowano w art. 10 ust. 1 w związku z

art. 6 ust 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, zgodnie, z którym obowiązek meldunkowy ciąży na osobie, która przebywa pod danym adresem ponad trzy doby na pobyt stały. Pobytem stałem w świetle art. 6 ust. 1 ustawy jest zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania.

Wobec wcześniejszego wydania ostatecznej decyzji o wymeldowaniu skarżącej z lokalu, czego przesłanką było ustalenie faktu jego opuszczenia rolą organu administracji było w pierwszym rzędzie ustalanie, czy zaszły okoliczności, które można uznać za zmianę stanu faktycznego w stosunku do stwierdzonego jako przesłanka wymeldowania. Wobec faktu, iż z woli prawodawcy, w okresie studiów w innej miejscowości, zależnie od okoliczności faktycznych, stałym miejscem pobytu może być lokal zamieszkiwany w czasie odbywania studiów bądź też w pewnych przypadkach inne miejsce, wobec dopuszczenia długotrwałych okresów zameldowania czasowego w związku z pobieraniem nauki (patrz przywołany w skardze art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych), konieczne było ustalenie, czy nastąpiła zmiana uwarunkowań mogących mieć istotne znaczenie dla oceny miejsca stałego pobytu skarżącej, na dzień wydania kwestionowanego orzeczenia.

Wnosząc odwołanie od decyzji organu I. instancji Skarżąca wskazała w nim dodatkowe okoliczności, na które w szczególności powinien zwrócić uwagę Wojewoda ponownie w całości rozpatrując sprawę. Skarżąca wskazała, iż zeznania świadków są sprzeczne, istnieje kolejny świadek na okoliczność jej zamieszkiwania w W. oraz dowód w postaci umowy. Jednakże informację tę organ odwoławczy zignorował, pominął. Dokonując ponownego rozpatrzenia sprawy Wojewoda faktycznie wyłącznie powtórzył argumentację organu I. instancji, nie przytaczając nawet w uzasadnieniu podnoszonych w odwołaniu okoliczności, które niewątpliwie dotyczyły meritum sprawy. Pełna ocena materiału dowodowego przed wydaniem orzeczenia, co musi znaleźć odzwierciedlenie w jego uzasadnieniu, należy do organu administracji. O ile nie uczyniono zadość temu wymaganiu, wada ta nie może być konwalidowana przez sąd administracyjny poprzez dokonanie samodzielnych ustaleń w tym zakresie, gdyż prowadziłoby to de facto do pozbawienia stron prawa rozpatrzenia sprawy w dwu instancjach administracyjnych przed sądową kontrolą legalności ostatecznego orzeczenia (patrz tak samo wyrok NSA sygn. akt II OSK 672/10 dostępny w CBOSA).

W tym świetle uchybienie przepisom postępowania w zakresie właściwego wyjaśnienia sprawy (ocena dowodów i podnoszonych okoliczności) należy kwalifikować, jako naruszenie przepisów postępowania mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Wobec tego zasadne są zarzuty skargi, co do naruszenia przepisów postępowania w zakresie właściwego wyjaśnienia sprawy i uzasadnienia orzeczenia przez organ odwoławczy. Należy jedynie wskazać, iż z uwagi na brak formalizmu dowodowego w polskim procesie administracyjnym jest możliwe dopuszczenie wszelkich dowodów służących wyjaśnieniu sprawy, za wyjątkiem prawnie zakazanych (art. 75 § 1 zd. 1 K.p.a). W tym kontekście było dopuszczalne powołanie się na wypowiedź osoby o niewskazanych personaliach, choć wartość (w tym wiarygodność) takiego dowodu należy odpowiednio wartościować w ramach swobodnej oceny dowodów (art. 80 K.p.a.) np. w stosunku do zeznań składanych w ramach przesłuchania świadka pod zagrożeniem odpowiedzialnością karną (w zw. z art. 83 § 3 K.p.a.).

Orzekając ponownie w sprawie, organ administracji będzie miał na uwadze, czy zaszły istotne zmiany obiektywnych uwarunkowań faktycznych w stosunku do sytuacji, jaka miała miejsce na etapie wymeldowania skarżącej, skoro zostały ona oceniane ostateczną decyzją jako stanowiąca o trwałym opuszczenie lokalu. Zmianą tego rodzaju może być faktycznie znacznie dłuższe przebywanie przez Skarżącą w mieszkaniu na [...] (nie tylko w weekendy), przewiezienie tam z wcześniejszego miejsca zamieszkiwania istotnej części rzeczy osobistych, co może być następstwem np. zmiany rozkładu zajęć w ramach harmonogramu toku studiów w K., podjęciem pracy wymagającej dłuższych okresów przebywania na terenie W. itp. Okoliczność cyklicznego przebywania Skarżącej przy ul. [...] w inne dni niż sobota i niedziela - w świetle jej wywodów w skardze od czwartku do poniedziałku - może być wyjaśniana przy wykorzystaniu takich środków dowodowych jak kontrola meldunkowa. W skardze zarzucono, iż nie dokonano ustaleń faktycznych w lokalu, natomiast istotnie z uzasadnienia organu odwoławczego nie da się wywieść, czy jakiekolwiek ustalenia na miejscu były dokonywane i jakie z nich wyciągnięto wnioski.

Reasumując, zaniechanie przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego przez organ odwoławczy (faktyczna automatyczna akceptacja ustaleń organu I. instancji), de facto pozbawiło stronę kontroli orzeczenia w jednej instancji, a zatem spowodowało oczywiste naruszenia art. 15 K.p.a. (zasady dwuinstancyjności postępowania).

Trafnie natomiast organ administracji skonstatował, co do zasady, iż o ile okoliczności faktyczne nie uległy zmianie (charakter przebywania Skarżącej w lokalu przy ul. [...], w związku z odbywaniem studiów w K. jest tożsamy z tym, na etapie wydania decyzji o wymeldowaniu, zameldowanie będzie mogło nastąpić dopiero po zmianie tych okoliczności (np. zakończeniu studiów i powrocie do lokalu).

Z kolei przedwczesne są zarzuty skargi, co do naruszenia przepisów prawa materialnego, wobec okoliczności, iż sprawa nie została należycie wyjaśniona. Należy podkreślić, iż gdy chodzi o dokonaną wykładnię stosownych regulacji, organowi administracji nie sposób zarzucić w przedmiotowej sprawie błędu (przywołano znaczenie ugruntowanego w judykaturze pojęcia centrum życiowego, jako przesłanki przy ustalaniu miejsca stałego pobytu). Odrębna rzeczą jest jednak zagadnienie właściwej subsumcji treści normatywnej przepisu do stanu faktycznego w sprawie, która wymaga wpierw należytego jej wyjaśnienia.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzekł jak w pkt 1 sentencji wyroku. Orzekając w pkt. 2 wyroku Sąd miał na względzie, iż zgodnie z art. 200 ustawy, w przypadku uwzględnienia skargi, skarżącemu należy się od organu administracji publicznej, który wydał zaskarżony akt, zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia praw. Na podstawie tego przepisu w zw. z art. 205 § 2 ustawy zasądzono na rzecz skarżącego koszty postępowania sądowego, na które składają się: wpis sądowy od skargi - 100 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie dla adwokata reprezentującego Skarżącego - 240 zł. Wysokość tego wynagrodzenia ustalono zgodnie z § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).