drukuj    zapisz    Powrót do listy

6031 Uprawnienia do kierowania pojazdami, Prawo pomocy, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Oddalono zażalenie, I OZ 177/14 - Postanowienie NSA z 2014-03-13, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I OZ 177/14 - Postanowienie NSA

Data orzeczenia
2014-03-13 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2014-02-25
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Aleksandra Łaskarzewska /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6031 Uprawnienia do kierowania pojazdami
Hasła tematyczne
Prawo pomocy
Sygn. powiązane
III SA/Lu 176/13 - Wyrok WSA w Lublinie z 2013-09-24
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Oddalono zażalenie
Powołane przepisy
Dz.U. 2012 poz 270 art. 246 § 1 pkt 1, art. 255, art. 184 w zw. z art. 197
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia R. K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 29 stycznia 2014 r., sygn. akt III SA/Lu 176/13 odmawiające przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi R. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie z dnia [...] stycznia 2013 r. znak [...] w przedmiocie skierowania na egzamin sprawdzający kwalifikacje w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C i T oraz zatrzymania prawa jazdy postanawia: oddalić zażalenie

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 24 września 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę R. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie z dnia [...] stycznia 2013 r., znak [...], w przedmiocie skierowania na egzamin sprawdzający kwalifikacje w zakresie prawa jazdy kategorii A, B, C i T oraz zatrzymania prawa jazdy.

Następnie w dniu 25 listopada 2013 r. skarżący wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez ustanowienie pełnomocnika do wniesienia skargi kasacyjnej. Wobec podkreślenia na formularzu PPF "zwolnienie od kosztów sądowych" w późniejszej korespondencji skarżący sprecyzował zakres wniosku, wskazując, że wnosi o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym.

We wniosku skarżący wskazał, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z żoną oraz pełnoletnim synem. Oświadczył, że jego majątek obejmuje nieruchomości w postaci domu mieszkalnego o pow. 120 m2. Na dochody gospodarstwa domowego składa się wynagrodzenie skarżącego z tytułu prac dorywczych w kwocie ok. 500 zł miesięcznie. Żona oraz syn skarżącego są osobami bezrobotnymi. W odpowiedzi na wezwanie referendarza sądowego do złożenia dodatkowych wyjaśnień i dokumentów źródłowych skarżący złożył oświadczenia, z których wynika, że ani on, ani jego żona nie posiada żadnych rachunków bankowych, zatem nie może przedłożyć wyciągów z takich rachunków; miesięczne wydatki skarżącego wynoszą łącznie ok. 1219 zł miesięcznie; we wrześniu 2013 r. uzyskał dochód z prac dorywczych w kwocie 500 zł, a w październiku i listopadzie – po 400 zł; w miesiącach wrzesień, październik i listopad 2013 r. nie osiągnął żadnego przychody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej ani nie poniósł żadnych kosztów, gdyż faktycznie nie wykonywał działalności gospodarczej. Do pisma dołączył m.in. potwierdzenie przyjęcia wniosku o wpis do centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej: CEIDG).

Postanowieniem z dnia 30 grudnia 2013 r. referendarz sądowy odmówił przyznania prawa pomocy, argumentując, że skarżący nie wykazał w pełni, jaka jest jego rzeczywista sytuacja majątkowa i finansowa.

W sprzeciwie od powyższego postanowienia skarżący podniósł, że ustalenia Sądu są sprzeczne z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W uzasadnieniu podniósł, że sytuacja, w której koszty utrzymania przekraczają dochody nie świadczy o tym, iż podał nieprawdziwe informacje o dochodach, lecz o tym, że znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Wysokość dochodu z tytułu prac dorywczych zmienia się i nie wystarcza na bieżące wydatki, które pokrywane są poprzez pożyczki od rodziny. Skarżący zwrócił się do Urzędu Skarbowego o wydanie zaświadczenia o wysokości osiągniętego dochodu, jednak odmówiono mu wydania takiego zaświadczenia, jako że formalnie nie wykonuje działalności, zatem nie uzyskuje dochodu. Ponownie wskazał, że nie posiada rachunku bankowego, a nie jest możliwie potwierdzenie tego faktu żadnym dokumentów, ponieważ wymagałoby to wystąpienia o takie zaświadczenie do wszystkich banków.

Postanowieniem z dnia 29 stycznia 2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie odmówił przyznania prawa pomocy. W uzasadnieniu wskazał, że zwolnienie z kosztów sądowych i przyznanie profesjonalnego pełnomocnika z urzędu sprowadza się do uszczuplenia środków publicznych. Wskazał, że wyjątkowy charakter prawa pomocy i związane z nim dysponowanie środkami publicznymi każą podchodzić z należytą rozwagą do oceny wniosków o przyznanie prawa pomocy. Mając na uwadze ustawowe przesłanki przyznania prawa pomocy stwierdził, że brak możliwości rozważnej oceny sytuacji majątkowej i finansowej wnioskodawcy, jeśli nie podejmuje on rzetelnej współpracy z sądem a swoją sytuację opisuje w sposób przeczący zasadom logiki i doświadczenia życiowego. Sąd uznał, że twierdzenia skarżącego o dochodach z prac dorywczych trwających dłuższy czas, wobec wydatków miesięcznych przekraczających dwu lub trzykrotnie wysokość deklarowanego dochodu, nie dają się pogodzić z zasadami doświadczenia życiowego i budzą wątpliwości Sądu. Niedostarczenie stosownej dokumentacji z Urzędu Skarbowego oraz oświadczenie o braku dochodów pełnoletniego syna pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym, którego status bezrobotnego nie został potwierdzony zaświadczeniem z Urzędu Pracy, w ocenie Sądu daje podstawy do uznania przedstawionej przez skarżącego sytuacji finansowej za niezgodną ze stanem rzeczywistym. Wobec powyższego Sąd uznał, że skarżący nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Złożone oświadczenia budzą zasadnicze wątpliwości co do ich wiarygodności i nie pozwalają na pełną ocenę sytuacji finansowej i majątkowej skarżącego oraz jego rodziny.

Skarżący w dniu 13 lutego 2014 r. wniósł zażalenie na powyższe postanowienie WSA w Lublinie, zaskarżając je w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez przyznanie mu prawa pomocy w zakresie całkowitym, ewentualnie w zakresie częściowym poprzez ustanowienie adwokata lub radcy prawnego. Zarzucił, że ustalenia Sądu jakoby nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania albowiem wątpliwości budzą jego oświadczenia o stanie finansowym, są błędne. Zdaniem skarżącego szczegółowo uzasadnił swoje miesięczne wydatki i źródła dochodu. Wskazał, że z faktu, że jego wydatki przewyższają dochody nie wynika, że jego zarobki są wyższe, a jedynie to, że znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Podkreślił, że koszty sporządzenia skargi kasacyjnej na wolnym rynku znacznie przekraczają kwoty wskazane przez Sąd w kwestionowanym postanowieniu.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 246 § 1 P.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym następuje gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (pkt 1), zaś w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przepis ten stanowi odstępstwo od ogólnej zasady obowiązującej w postępowaniu przed sądem administracyjnym ponoszenia przez strony kosztów postępowania sądowego wyrażonej w treści art. 199 P.p.s.a.

Naczelny Sąd administracyjny rozpoznając zażalenie w oparciu o art. 260 P.p.s.a. stwierdza, że zażalenie nie ma usprawiedliwionych podstaw i zasługuje na oddalenie.

Dochodzenie swoich praw przed sądem osobom o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów pozbawionych, które ze względu na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym umożliwia instytucja prawa pomocy. Zakres jego stosowania jest ograniczony z uwagi na generalną zasadę ponoszenia przez strony kosztów postępowania (art. 199 P.p.s.a.) i może mieć miejsce tylko w wyjątkowych sytuacjach i tylko wówczas, gdy spełnienie przez stronę przesłanek warunkujących przyznanie prawa pomocy nie budzi wątpliwości. Pozytywne rozpoznanie wniosku zależy od tego co wnioskujący wykaże przedstawiając odpowiednie dokumenty i składając oświadczenia, pozwalające uznać za wiarygodne jego twierdzenia, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.

Stosownie do regulacji art. 255 P.p.s.a., jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

Sąd I instancji dokonał oceny sytuacji rodzinnej i majątkowej skarżącego, w oparciu o jego oświadczenia złożone w treści formularza o przyznanie prawa pomocy. Z informacji tam zawartych wynikało, że skarżący pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z żoną i pełnoletnim synem. Jedynym źródłem utrzymania rodziny są dochody uzyskiwane przez skarżącego z prac dorywczych, kształtujące się w kwotach 400-500 zł miesięcznie. Majątek rodziny obejmuje dom mieszkalny o pow. 120 m2. Według oświadczeń skarżącego żona i pełnoletni syn pozostają osobami bezrobotnymi. Fakt ten w przypadku żony udokumentowano zaświadczeniem z Urzędu Pracy. Ponadto skarżący oświadczył, że zakończył prowadzenie działalności gospodarczej. Na tą okoliczność przedstawił jedynie potwierdzenie złożenia wniosku o wpis do CEIDG, które nie wskazuje przedmiotu wniosku. Sądu I instancji ustalił z urzędu, na podstawie publicznie dostępnych danych z CEIDG, że w dniu 16 grudnia 2013 r. dokonano wpisu zakończenia działalności gospodarczej. Wydatki skarżącego to 1.219 zł miesięcznie. Jak twierdzi skarżący różnica pokrywana jest przez pożyczki zaciągane u rodziny.

W ocenie NSA ma racje sąd I instancji, że taki zasób informacji nie daje podstaw do uznania, że skarżący uzasadnił ponad wszelką wątpliwość, że nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania.

Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem przyznanie prawa pomocy powinno mieć charakter wyjątkowy. Jest to w istocie pomoc państwa, skierowana do osób, które znajdują się w na tyle trudnej sytuacji życiowej, że nie są w stanie ponieść kosztów postępowania bez uszczerbku dla zasobów i środków, jakimi dysponują na bieżące utrzymanie.

Oświadczenia skarżącego budzą istotne wątpliwości co do ich wiarygodności.

Zgodzić należy się z Sądem I instancji, że skoro wg. oświadczenia skarżącego co miesięczne wydatki przekraczają i to znacznie dochód, to w świetle zasad doświadczenia życiowego za niewiarygodne uznać należy informacje odnośnie rzeczywistych środków utrzymania.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego powyższe stanowisko znalazło nadto potwierdzenie w uzasadnieniu złożonego zażalenia, w którym skarżący podkreślił, że w zależności od miesiąca dochód może być wyższy i w takim wypadku spłaca drobne pożyczki zaciągnięte u rodziny. Gdyby, tak jak twierdzi skarżący comiesięczne dochody kształtowały się na poziomie ok. 500zł , to pożyczki od rodziny przy wydatkach ok. 1200zł stanowić musiałyby co miesiąc sumę ok. 700 zł, która w realiach tej sprawy nie może być uznana za "drobną pożyczkę".

Możliwość jej spłaty, bez zaciągania kolejnych powstałyby dopiero wówczas, gdyby uzyskiwane środki choćby nieznacznie przekraczały koszty utrzymania. W innym wypadku zaległość z tego tytułu z miesiąca na miesiąc wzrastałaby o kolejne kilkaset złotych. Tymczasem skarżący nie wspomina o ciążących na nim długach z powodu pożyczek , zaciągniętych u rodziny na koszty utrzymania.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.



Powered by SoftProdukt