drukuj    zapisz    Powrót do listy

6329 Inne o symbolu podstawowym 632, Zatrudnienie, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Uchylono decyzje I i II instancji, II SA/Sz 1462/16 - Wyrok WSA w Szczecinie z 2017-03-09, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II SA/Sz 1462/16 - Wyrok WSA w Szczecinie

Data orzeczenia
2017-03-09 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2016-12-22
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie
Sędziowie
Barbara Gebel
Katarzyna Grzegorczyk-Meder /przewodniczący sprawozdawca/
Katarzyna Sokołowska
Symbol z opisem
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne
Zatrudnienie
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Uchylono decyzje I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2016 poz 718 art. 30 ust. 2 w zw. z art. 145 par 1 pkt 1 lit a
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jednolity
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Katarzyna Grzegorczyk-Meder (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Barbara Gebel, Sędzia WSA Katarzyna Sokołowska, Protokolant starszy sekretarz sądowy Teresa Zauerman, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 9 marca 2017 r. sprawy ze skargi W. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego w sprawie umorzenia odsetek od świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej oraz rozłożenia na raty wyżej wymienionego świadczenia uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy S. z dnia [...] nr [...].

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Zastępca Kierownika ds. świadczeń dla rodziny Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w S. , działając z upoważnienia Wójta Gminy S. , umorzył postępowanie administracyjne w sprawie umorzenia odsetek ustawowych od świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej oraz rozłożenia na raty należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej.

W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, że na dzień wpływu wniosku zadłużenie W. D. z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej oraz odsetek ustawowych naliczanych od tych świadczeń wynosi 0,00 zł, natomiast zadłużenie z tytułu należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej wynosi [...] zł. Organ powołując się na art. 30 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów stwierdził, że nie może umorzyć odsetek ustawowych naliczanych od świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, ponieważ nie istnieje zadłużenie z tego tytułu. Organ wyjaśnił również, że nie może rozłożyć na raty należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej, ponieważ tenże przepis umożliwia tylko rozłożenie na raty należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Wójt Gminy S. uznał wszczęte postępowanie za bezprzedmiotowe i niewymagające rozstrzygnięcia w decyzji merytorycznej, rozstrzygającej co do istoty sprawy.

W. D. odwołał się od przedmiotowej decyzji. W odwołaniu podniósł m.in., iż składając wniosek z dnia [...] r. dotyczący chęci zawarcia ugody na spłatę ratalną zadłużenia z tytułu zaliczki alimentacyjnej chodziło mu o zawieszenie ściągalności przez komornika ze względu na koszty, jakie nalicza. Wskazał, że wierzyciel GOPS S. wyparł się, że jest wierzycielem oraz, że brak odpowiednich przepisów, by zawrzeć ugodę ratalną z wnioskodawcą i zawiesić czasowo postępowanie u komornika. Odwołujący się wyraził swoje zdziwienie, że wierzyciel likwidator funduszu alimentacyjnego w G. mógł zawrzeć taką ugodę a GOPS w S. nie. Nadmienił, że nie wypiera się długu, chce zawrzeć ugodę ratalną przy zawieszeniu postępowania u komornika sądowego.

Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu decyzji organ II instancji wskazał, że wnioskiem z dnia [...] r. W. D. zwrócił się do organu I instancji m.in. o umorzenie odsetek i kosztów egzekucyjnych od zadłużenia w sprawie Kmp 71/98 oraz o zawarcie porozumienia/ugody w celu spłaty ratalnej zadłużenia w sprawie Kmp 71/98.

W aktach przedmiotowej sprawy znajduje się informacja dotycząca stanu zadłużenia W. D. na dzień [...] r., a wedle której stan ten wynosi:

- należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów - 0,00 zł;

- należności z tytułu odsetek od wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego - 0,00 zł;

- należności powstałe z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej - [...] zł.

Jak wynika z uzasadnienia decyzji organu I instancji, na dzień złożenia wniosku W. D. posiadał jedynie zadłużenie z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej w kwocie [...] zł. Zdaniem Kolegium, stwierdzić zatem należy, że obecnie wnioskodawca jest dłużnikiem z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych realizowanych na podstawie nieobowiązującej już ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej.

Organ I instancji zakwalifikował pismo strony z dnia [...] r. jako: 1. wniosek o umorzenie odsetek ustawowych od świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej oraz 2. wniosek o rozłożenie na raty należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej.

Organ II instancji wyjaśnił, że zgodnie z treścią art. 47 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, która weszła w życie z dniem 1 października 2008 r., utraciła moc ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej. Przepis art. 41 tej ustawy przewiduje, iż sprawy o zaliczki alimentacyjne, do których prawo powstało do dnia wejścia w życie ustawy, podlegają rozpatrzeniu na zasadach i w trybie określonych w przepisach dotychczasowych. Zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa, użyte w tym przepisie sformułowanie "podlegają rozpatrzeniu" oznacza, że chodzi tu o postępowanie rozpoznawcze prowadzone w sprawach o przyznanie tego rodzaju świadczenia. Brak przepisów przejściowych dotyczących zasady stosowania ulg w dochodzeniu zwrotu zaliczek alimentacyjnych, powoduje zatem konieczność rozpatrywania tych spraw przez organy administracji publicznej w oparciu o przepisy obowiązujące w chwili orzekania przez te organy.

Regulacje dotyczące stosowania ulg w spłacie należności obciążających dłużników alimentacyjnych zawarte są obecnie w art. 30 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

W myśl art. 30 ust. 1 tej ustawy organ właściwy dłużnika może umorzyć należności, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 ustawy, w łącznej wysokości:

1) 30%, jeżeli egzekucja wobec dłużnika alimentacyjnego jest skuteczna przez okres 3 lat w wysokości miesięcznej nie niższej niż wysokość zasądzonych alimentów;

2) 50%, jeżeli egzekucja wobec dłużnika alimentacyjnego jest skuteczna przez okres 5 lat w wysokości miesięcznej nie niższej niż wysokość zasądzonych alimentów;

3) 100%, jeżeli egzekucja wobec dłużnika alimentacyjnego jest skuteczna przez okres 7 lat w wysokości miesięcznej nie niższej niż wysokość zasądzonych alimentów.

Należności, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 ustawy to:

1) należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych na podstawie ustawy;

2) należności powstałe z tytułu zaliczek alimentacyjnych osobie upoważnionej na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej,

3) należności likwidatora funduszu alimentacyjnego powstałe z tytułu świadczeń alimentacyjnych wypłaconych na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym.

Organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną (art. 30 ust. 2 ustawy).

Analiza powyższych przepisów jednoznacznie wskazuje, w ocenie organu II instancji, że art. 30 ust. 2 ustawy dotyczy tylko należności powstałych na skutek świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego. Nie dotyczy natomiast należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych, wypłaconych uprawnionemu na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz o zaliczce alimentacyjnej, do których znajdzie zastosowanie regulacja art. 30 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Tym samym przewidziana w art. 30 ust. 2 możliwość zastosowania ulgi w postaci rozłożenia na raty nie odnosi się do zadłużenia powstałego z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych.

Mając powyższe na uwadze, zdaniem Kolegium, przyjęta przez organ I instancji wykładnia art. 30 ust. 2 ustawy była prawidłowa. Organ zasadnie uznał, iż w przedmiotowej sprawie brak podstawy prawnej do wydania decyzji w zakresie żądania wnioskodawcy dotyczącego rozłożenia na raty zadłużenia z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych i umorzył postępowanie jako bezprzedmiotowe. Zgodzić się również należy z organem I instancji, że bezprzedmiotowe będzie postępowanie w przedmiocie umorzenia odsetek ustawowych naliczanych od świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego, skoro na dzień złożenia wniosku zadłużenie z tego tytułu nie istniało.

W związku z tym, że nie było podstaw do prowadzenia postępowania, Kolegium stwierdziło, że wystąpiła bezprzedmiotowość postępowania w rozumieniu art. 105 § 1 k.p.a.

W. D. złożył skargę na ww. decyzję SKO w [...] do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w [...] .

W uzasadnieniu skargi wskazał, że wierzyciel GOPS S. posiada wiedzę o tym, że skarżący zawarł ugodę ratalną z likwidatorem funduszu alimentacyjnego w G. . Ponadto, skarżący kwestionuje wyliczenie jego zadłużenia, dokonane przez GOSP w G. oraz komornika. Skarżący nie uchylał się od płacenia alimentów, tylko nie był w stanie podjąć pracy z powodu problemów zdrowotnych. Obecnie pracuje, ale ma problemy finansowe, a komornik zajął mu 100% wynagrodzenia z umowy zlecenia i ok. [...] zł z umowy o pracę. Z otrzymywanych "na rękę" [...] zł skarżący płaci ratę w wysokości 100 zł dla likwidatora funduszu w G. zgodnie z zawartą ugodą.

W odpowiedzi na skargę SKO w [...] wniosło o jej oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w S. zważył, co następuje:

Wniesiona skarga okazała się zasadna.

Przedmiotem skargi jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] r. utrzymująca w mocy decyzję Wójta Gminy S. umarzającą postępowanie w sprawie umorzenia postępowania w przedmiocie odsetek ustawowych od świadczeń wypłaconych osobie uprawnionej z funduszu alimentacyjnego oraz rozłożenia na raty należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej.

O ile umorzenie postępowania w odniesieniu do żądania skarżącego dotyczącego umorzenia odsetek ustawowych od świadczeń wypłaconych osobie uprawnionej z funduszu alimentacyjnego, wobec nieistnienia tej należności jest zasadne, o tyle nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem organu, że bezprzedmiotowe jest postępowanie wobec żądania rozłożenia na raty należności powstałych z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej ze względu na treść art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2016 r. poz. 169).

Kwestią sporną jest zatem to, czy dyspozycją art. 30 ust. 2 powołanej wyżej ustawy, obowiązującej od dnia 1 października 2008 r., objęte są należności z tytułu zaliczek alimentacyjnych, wypłaconych pod rządami ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. nr 86, poz. 732, ze zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 30 ust. 2 ustawy, organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną.

W zasadzie tożsame rozwiązania z powyższą regulacją prawną zawierały przepisy poprzednio obowiązujące w tym zakresie. W ustawie z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (Dz. U. z 1991 r., nr 45, poz. 200, ze zm.), art. 17 stanowił że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może w szczególnie uzasadnionych wypadkach umorzyć należności funduszu alimentacyjnego od osób zobowiązanych do alimentów oraz od osób, które bezpodstawnie pobrały świadczenia z tego funduszu. Obecnie, na mocy art. 68 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. 2006 r., nr 139, poz. 9920), w szczególnie uzasadnionych przypadkach związanych z sytuacją zdrowotną lub rodzinną osoby, przeciwko której jest prowadzona egzekucja alimentów, lub osoby zobowiązanej do zwrotu bezpodstawnie pobranych świadczeń z funduszu, likwidator może umorzyć, rozłożyć na raty lub odroczyć termin płatności należności likwidowanego funduszu z tytułu wypłaconych lub bezpodstawnie pobranych świadczeń z funduszu. Natomiast zgodnie z treścią art. 16 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, organ właściwy wierzyciela mógł umorzyć należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych zaliczek, a także wierzyciela z tytułu nienależnie pobranej zaliczki, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną tych osób.

Analiza powołanych wyżej przepisów wskazuje jednoznacznie, że do tej pory istniała możliwość rozłożenia na raty powstałych należności dłużnika alimentacyjnego ze względu na jego sytuację dochodową i życiową. W szczególności możliwość ta istniała pod rządami ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, czyli w czasie, w którym powstały przedmiotowe zaległości alimentacyjne.

Wobec powyższego oraz biorąc pod uwagę art. 2 i 32 Konstytucji, zgodnie z którymi Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, wszyscy są wobec prawa równi i mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, a nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny, uznać należy, że art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów pod pojęciem "z funduszu alimentacyjnego" obejmuje również należności powstałe pod rządami ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej, czyli z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych. Inna wykładnia art. 30 ust. 2 powołanej ustawy spowodowałby, w ocenie Sądu, nieuzasadnione pozbawienie dłużników alimentacyjnych, których należności powstały w związku z wypłatą zaliczek alimentacyjnych, możliwości ubiegania się o rozłożenie na raty powstałych należności z uwagi na sytuację życiową i dochodową dłużnika, w sytuacji, w której pozostali dłużnicy alimentacyjni (których należności powstały pod rządami ustawy 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym oraz ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów) nadal taką możliwość posiadają.

Ponadto należy także zwrócić uwagę, że przepisy przejściowe, to jest art. 41, 42 i art. 43 ustawy z dnia 7 września 2007 r. wskazują do jakich rodzajów spraw mają zastosowanie dotychczasowe przepisy, a są to: sprawy o zaliczki alimentacyjne (art. 41), sprawy o nienależnie pobrane zaliczki alimentacyjne (art. 42), sprawa egzekucji należności z tytułu wypłaconych zaliczek alimentacyjnych (art. 43). Tym samym zakres przepisu art. 41 określony jako "sprawy o zaliczki alimentacyjne" nie może być interpretowany w sposób rozszerzający obejmujący między innymi sprawy należności dłużnika alimentacyjnego. Gdyby bowiem ustawodawca chciał zakresem tego przepisu objąć wszelkie sprawy, jakie mogą powstać w związku z zaliczkami alimentacyjnymi, wówczas wskazanie w kolejnych przepisach rodzajów spraw i reguł intertemporalnych byłoby zbędne. Zdaniem Sądu, w przepisach art. 41, art. 42 i art. 43 powołanej ustawy, wśród wymienionych rodzajów spraw nie ma spraw dotyczących należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych zaliczek, zatem uznać należy, że do tych spraw nie mają zastosowania przepisy dotychczasowe, tylko aktualnie obowiązujące przepisy, to jest ustawa z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Skład orzekający w sprawie niniejszej w pełni podziela stanowisko i argumentację wyrażoną przez NSA w wyrokach z 16 listopada 2011 r., I OSK 1095/11 i z 6 sierpnia 2013 r., I OSK 534/12 oraz w wyroku WSA w Białymstoku z dnia 19 maja 2016 r. II SA/Bk 214/16 dostępne w Internecie na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl.

Rozstrzygając sprawę ponownie, organy – w oparciu o poczyniony powyżej wywód –zastosują przepis art. 30 ust. 2 ustawy, czyli dokonają oceny sytuacji rodzinnej i dochodowej skarżącego. Wezmą przy tym pod uwagę zasadność rozłożenia na raty należności na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy, która jest instytucją o charakterze wyjątkowym, mającą miejsce tylko wówczas, gdy sytuacja dochodowa zobowiązanego lub jego rodziny nie pozwala mu jednorazowo na wywiązanie się z ciążącego obowiązku. Stan taki powinien być efektem czynników obiektywnych.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w [...] orzekł jak w sentencji na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit a ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.



Powered by SoftProdukt