Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tomasz Grossmann Sędziowie WSA Maciej Busz (spr.) WSA Józef Maleszewski Protokolant st.sekr.sąd. Agata Tyll-Szeligowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 05 maja 2017 r. sprawy ze skargi Prokuratora Rejonowego w Wolsztynie na decyzję Wójta Gminy Przemęt z dnia 6 października 2016 r. nr [...] w przedmiocie dodatku do zasiłku rodzinnego uchyla zaskarżoną decyzję w części obejmującej pkt 3

IV SA/Po 134/17

Uzasadnienie

Prokurator Rejonowy w Wolsztynie zaskarżył decyzję Wójta Gminy Przemęt z dnia 06 października 2016 roku w sprawie [...] o przyznaniu E. S. dodatku do zasiłku rodzinnego w kwocie 400 zł miesięcznie z tytułu opieki nad dziećmi w czasie korzystania z urlopu wychowawczego na dzieci T. i M. S., wnosząc o uchylenie punktu 3 tej decyzji.

Decyzji tej zarzucono, iż została wydana z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, a konkretnie art. 8 pkt 2 w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28.11.2003 roku o świadczeniach rodzinnych (j.t. Dz.U.2016.1518 ze zm., dalej u.ś.r.), poprzez przyznanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego na dzieci M. i T. S., urodzonych podczas jednego porodu w wysokości 400 zł miesięcznie, podczas, gdy osoby które na urlopie wychowawczym opiekują się więcej niż jednym dzieckiem urodzonym w trakcie jednego porodu, mają prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego na każde z nich.

W uzasadnieniu wyjaśniono, że E. S. urodziła w czasie jednego porodu w dniu 15 stycznia 2013 roku dwoje dzieci: M. i T. S..

Pracodawca E. S. udzielił jej urlopu wychowawczego w okresie od 05.05.2016 roku do 31.03.2017 roku.

Zaskarżoną decyzją z dnia 30.10.2016 roku w sprawie [...] Wójt Gminy Przemęt przyznał E. S. zasiłek rodzinny na dzieci M. i T. S., ur. 15.01.2013 roku w wysokości po 95 zł miesięcznie na każdego z nich oraz dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego na dzieci M. i T. S. w wysokości 400 zł miesięcznie.

Orzeczenie to w ocenie skarżącego zapadło z naruszeniem prawa materialnego, a konkretnie art. 8 pkt 2 w zw. z art. 10 ust. 1 u.ś.r. NSA w Warszawie w uchwale z dnia 26.06.2014 roku podjętej w składzie 7 sędziów w sprawie I OPS 15/13 (Lex 1475308) przyjął, iż przeprowadzona analiza przepisów zawartych w art. 10 u.ś.r. pozwala wyprowadzić wniosek, że jeżeli osoba uprawniona korzysta z urlopu wychowawczego z tytułu opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu i na każde z tych dzieci przysługuje jej zasiłek rodzinny, to do każdego z zasiłków rodzinnych na te dzieci przysługuje dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego.

Skoro zatem organ przyznał E. S. zasiłki rodzinne dla dwojga dzieci, to zgodnie z regulacjami ustawy o świadczeniach rodzinnych winien był przyznać dwa dodatki do zasiłku rodzinnego w okresie korzystania z urlopu wychowawczego- osobno na rzecz każdego z dzieci to jest po 400 zł na każde z nich - łącznie 800 zł miesięcznie.

Wójt Gminy Przemęt w odpowiedzi na skargę nie zajął wprost stanowiska. Jednakże w uzasadnieniu odpowiedzi wskazał, że na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 u.ś.r. dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres:

1) 24 miesięcy kalendarzowych,

1) 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu,

3) 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się

orzeczeniem o niepełnosprawności albo znacznym stopniu niepełnosprawności.

§ 3 pkt 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz.U. z 2015 r. poz. 1238) stanowi, że od dnia 01.11.2015r. wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, o którym mowa w art. 10 u.ś.r., wynosi 400 zł miesięcznie.

Zaskarżoną decyzją z dnia 06.10.2016r. E. S. nabyła prawo do zasiłków rodzinnych na córkę M. i syna T. S. na okres od 01.11.2016r. do 31.10.2017r. w kwocie 95 zł miesięcznie na każde z dzieci oraz do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego na córkę M. i syna T. S. na okres od 01.11.2016r. do 31.10.2017r. w kwocie 400 zł miesięcznie.

Decyzją tą przyznano też prawo do dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego E. S. na córkę M. i syna T. S. w kwocie 400 zł miesięcznie na okres od 01.11.2016r. do 31.10.2017r.

Artykuł 10 ust. 2 u.ś.r. określa jedną wysokość przedmiotowego dodatku nie wskazując przy tym, że dotyczy ona jednego dziecka, a przepis art. 10 u.ś.r. stanowiący materialnoprawną podstawę dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego nie zawiera żadnych innych regulacji, z których wynikałoby prawo do tego dodatku dla większej liczby dzieci podlegających opiece osoby uprawnionej w okresie urlopu wychowawczego. Gdyby celem ustawodawcy było przyznanie tego świadczenia na każde dziecko, to określając wysokość należnego osobie uprawnionej dodatku wyraźnie by na to wskazał, jak to uczynił np. w przypadku ustalenia prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka czy dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka. Wysokość dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego nie podlega więc różnicowaniu w zależności od ilości dzieci i nie jest uzależniona od liczby dzieci, nad którymi sprawowana jest opieka w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, ani od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu, co powoduje, że osoba uprawniona opiekująca się w okresie korzystania z urlopu wychowawczego więcej niż jednym dzieckiem ma prawo tylko do dodatku w wysokości 400 zł. Za słusznością takiej wykładni przemawia również fakt, że ustawodawca dla osoby opiekującej się w okresie korzystania z urlopu wychowawczego większą niż jedno liczbą dzieci przewidział w art. 10 ust. 1 u.ś.r. wydłużony okres przysługiwania miesięcznej kwoty przedmiotowego dodatku, co daje podstawy sądzić, że w ten sposób, a nie poprzez wysokość dodatku ustawodawca chciał zróżnicować przedmiotowe świadczenia w zależności od ilości podlegających opiece dzieci.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga okazała się zasadna.

Kontrola sądu administracyjnego, zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) i art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2016 r., poz. 718, ze zm. – dalej p.p.s.a.) polega na badaniu zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych. Kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy w toku rozpoznania sprawy organy administracji publicznej nie naruszyły prawa materialnego i procesowego w stopniu istotnie wpływającym na wynik sprawy. Przy czym ocena ta jest dokonywana według stanu i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. Na podstawie art. 134 § 1 p.p.s.a., w postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje zasada oficjalności. Zgodnie z jej treścią, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę na decyzję Wójta Gminy Przemęt złożył prokurator, który zgodnie z treścią art. 52 § 1 p.p.s.a. zwolniony jest z wymogu wyczerpania środków zaskarżenia. W sprawie zachowany został termin do wniesienia skargi przez prokuratora, o którym mowa w art. 53 § 3 p.p.s.a., bowiem od dnia doręczenia decyzji stronie nie upłynął okres 6 miesięcy. Tym samym zaistniały przesłanki do merytorycznego rozpoznania skargi.

Zaskarżoną decyzją przyznano w pkt 1 zasiłek rodzinny na dziecko M. S., w pkt 2 zasiłek rodzinny na dziecko T. S. oraz w pkt 3 dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego - opieka nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym w trakcie jednego porodu w wysokości 400 zł miesięcznie. Tym samym organ stanął na stanowisku, że sprawowanie opieki w okresie korzystania z urlopu wychowawczego nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym w trakcie jednego porodu, nie uprawnia do przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego na każde z dzieci urodzonych w trakcie jednego porodu.

Zgodnie z art. 8 pkt 2 u.ś.r. do zasiłku rodzinnego przysługuje dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Natomiast w myśl art. 10 ust. 1 u.ś.r., dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres:

1. 24 miesięcy kalendarzowych;

2. 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu;

3. 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Na tle wykładni i stosowania tych przepisów przez sądy administracyjne doszło w orzecznictwie do rozbieżności, czy w sytuacji urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu dodatek przewidziany w art. 8 pkt 2 w związku z art. 10 ust. 1 u.ś.r. przysługuje uprawnionemu do urlopu wychowawczego na każde z dzieci, czy też w takiej sytuacji przysługuje jeden dodatek.

Rozstrzygnięcia spornego zagadnienia dokonał Naczelny Sąd Administracyjny, który w uchwale siedmiu sędziów z dnia 26 czerwca 2014 r. sygn. akt I OPS 15/13, publ. CBOSA) wskazał, że dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, o którym mowa w art. 10 ust. 1 u.ś.r., w przypadku korzystania z urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, przysługuje do zasiłku rodzinnego na każde z tych dzieci.

W uzasadnieniu w/w uchwały NSA zauważył, że konstrukcja dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10 u.ś.r., wyraźnie wskazuje, że przesłanką przyznania tego dodatku jest opieka nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, jeżeli dziecko pozostaje pod faktyczną opieką osoby uprawnionej do urlopu wychowawczego, którą jest matka lub ojciec, opiekun faktyczny dziecka albo opiekun prawny dziecka. Nie jest przesłanką przyznania prawa do tego dodatku określenie okresu przez jaki dodatek przysługuje, który to okres jest zróżnicowany w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 u.ś.r., ani też określenie wysokości dodatku w art. 10 ust. 2 u.ś.r.

Nie można więc z przepisu, który określa okresy pobierania dodatku, w tym okres pobierania dodatku w razie sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu (art. 10 ust. 1 pkt 3 u.ś.r.), wyprowadzać wniosku, że przepis ten ogranicza prawo do dodatku tylko do jednego dodatku przysługującego do zasiłku rodzinnego na jedno z dzieci w sytuacji, gdy każde z dzieci urodzonych podczas jednego porodu jest dzieckiem, na które przysługuje zasiłek rodzinny i które pozostaje pod faktyczną opieką osoby uprawnionej do urlopu wychowawczego, w okresie korzystania z tego urlopu.

Nie sposób twierdzić, na podstawie art. 10 u.ś.r., że w takiej sytuacji należy wybrać jedno z dzieci, na które będzie przysługiwał dodatek do zasiłku rodzinnego Nie był przekonujący dla NSA argument, że wydłużenie okresu przysługiwania dodatku do 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli opieka jest sprawowana nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, oznacza, że dodatek przysługuje tylko do zasiłku rodzinnego na jedno z tych dzieci. Rozumowaniu temu przeczy, zdaniem NSA, przede wszystkim to, że po pierwsze, dodatek jest ściśle związany z zasiłkiem rodzinnym na określone dziecko, a po drugie, wydłużenie okresu pobierania dodatku dotyczy wyłącznie określenia okresu pobierania dodatku, a nie przesłanek, od których zależy nabycie prawa do tego dodatku. Z tego względu nie ma wystarczających podstaw do przyjęcia, że skoro ustawodawca wydłużył okres pobierania dodatku w razie sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, to tym samym dodatek ten ma przysługiwać tylko do zasiłku rodzinnego na jedno z tych dzieci.

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że jeżeli osoba uprawniona korzysta z urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu i jeżeli każde z tych dzieci pozostaje pod jej faktyczną opieką, a na każde z nich przysługuje jej zasiłek rodzinny, to do każdego z tych zasiłków przysługuje dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, co wynika z art. 10 ust. 1 u.ś.r. Skoro ustawodawca, określając w art. 10 ust. 2 u.ś.r. wysokość dodatku, nie zastrzegł, że osobie uprawnionej wypłaca się tylko jeden dodatek (analogicznie, jak to przewidywał art. 30a ust. 1 ustawy z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych co do przysługiwania zasiłku wychowawczego) - to takie zastrzeżenie nie może być wyprowadzane ani z poprzedzającej obecne unormowania regulacji dotyczącej zasiłków wychowawczych, ani z przepisów regulujących inne dodatki do zasiłku rodzinnego, skoro każdy dodatek regulowany jest autonomicznie, ani też z unormowania dotyczącego okresu pobierania dodatku, który w przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu przedłużony został do 36 miesięcy.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że zgodnie z art. 269 § 1 p.p.s.a. jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale składu siedmiu sędziów, całej Izby albo w uchwale pełnego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. Oznacza to, że dokonana w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego interpretacja przepisów prawa jest wiążąca, w tym sensie, że składowi sądu administracyjnego rozpoznającemu sprawę nie wolno samodzielnie podejmować wykładni prawa odmiennej, od tej która została przyjęta przez skład poszerzony Naczelnego Sądu Administracyjnego. Mimo, iż wykładania zawarta w uchwale abstrakcyjnej nie ma mocy bezpośrednio wiążącej w konkretnej sprawie, to jednak w sposób pośredni wiąże ona wszystkie składy orzekające sądów administracyjnych Dopóki więc nie nastąpi zmiana tego stanowiska, dopóty sądy administracyjne obowiązane są je respektować (P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2010, s. 612-613).

Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie tylko jest związany wskazaną wyżej uchwałą 7 sędziów, lecz także w pełni podziela stanowisko zajęte przez NSA w uchwale z dnia 26 czerwca 2014 r. sygn. akt I OPS 15/13 i stwierdza, że jeżeli osoba uprawniona korzysta z urlopu wychowawczego z tytułu opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu i na każde z tych dzieci przysługuje jej zasiłek rodzinny, to do każdego z zasiłków rodzinnych na te dzieci przysługuje dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, o którym mowa w art. 10 ust. 1 u.ś.r.

Z tych też względów uznać należało, że Wójt Gminy Przemęt dokonał błędnej wykładni art. 8 pkt 2 w zw. z art. 10 ust. 1 u.ś.r. przyznając dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego tylko na jedno dziecko, w sytuacji, gdy z akt sprawy wynika jednoznacznie, że dwoje z dzieci, na które Wójt przyznał zasiłek rodzinny, urodziło się w tym samym dniu.

Z tych względów na podstawie art. 145 § 1 pkt. 1 lit a) Sąd orzekł jak w sentencji wyroku. Przy czym Sąd uchylił jedynie pkt 3 zaskarżonej decyzji Wójta Gminy Przemęt, gdyż taki był zakres zaskarżenia. Ponadto Sąd nie widział przesłanek przemawiających za wzruszeniem tej decyzji w pozostałym zakresie.

Ponownie rozpoznając sprawę, organ - będąc związanym stanowiskiem Sądu wyrażonym w niniejszym wyroku - dokona oceny spełnienia ustawowych przesłanek przyznania E. S. dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego i w przypadku korzystania przez E. S. z urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu przyzna jej dodatek do zasiłku rodzinnego na każde z tych dzieci.