Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Małgorzata Rysz, Sędzia WSA - Irena Jakubiec-Kudiura, Sędzia WSA - Mirosława Pindelska (spr.), Protokolant - Aneta Adamczyk, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 września 2008 r. sprawy ze skargi J. B. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia ... grudnia 2007 r. nr ... w przedmiocie odmowy wydania zezwolenia na nabycie przez cudzoziemca udziału w prawie własności nieruchomości; 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. zasądza od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na rzecz J. B.kwotę ... (...) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Przedmiotem skargi datowanej na 31 stycznia 2008 r. i wniesionej 1 lutego 2008 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie przez J. W. B. jest decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z ... grudnia 2007 r. utrzymująca w mocy decyzję własną z ... października 2007 r., nr ... wydaną w przedmiocie odmowy wydania zezwolenia na nabycie udziału w prawie własności nieruchomości.

Stan sprawy przedstawia się następująco.

J. W. B. wystąpił do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z wnioskiem (zawartym w piśmie datowanym na 11 kwietnia 2007 r., które wpłynęło do organu 9 maja 2007 r.) o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnej z zabudowaniami, będącej własnością B.P. i położonej w K. gmina K., dla której Sąd Rejonowy we W. prowadzi księgę wieczystą ...

Decyzją z ... października 2007 r. nr ... Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji na podstawie art. 1 ust. 1 i 1 b ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców [t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 167, poz. 1758 z późn. zm.], dalej: ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w zw. z art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej [Dz.U. Nr 106, poz. 497 z późn. zm.] odmówił wnioskodawcy wydania zezwolenia na nabycie udziału wynoszącego ... części w prawie własności zabudowanej działki gruntu nr ... o pow. ... ha w K..

W uzasadnieniu Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji przytoczył treść art. 8 ust. 2, art. 1 ust. 5 i art. 1a ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców i wskazał, że strona zamierza nabyć nieruchomość na współwłasność z narzeczoną obywatelką polską w celu odremontowania znajdujących się na nieruchomości starych budynków dawnego gospodarstwa rolnego wraz z domem mieszkalnym i następnie zamieszkać tam i prowadzić usługi ... Dodał, że jako okoliczność dodatkową wnioskodawca wskazał, iż wraz z narzeczoną spodziewają się dziecka, natomiast na wezwanie organu nie wykazał, by zachodziły inne okoliczności w ocenie organie potwierdzające więzi z Polską.

W związku z powyższym organ uznał, że wskazane przez stronę okoliczności w ocenie organu nie potwierdzają więzi strony z Polską w sposób wystarczający dla potrzeb wszczętego postępowania.

J. W. B. w piśmie z 31 października 2007 r. wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy i podniósł, że w zaskarżonej decyzji brak uzasadnienia, dlaczego wskazane przez niego okoliczności nie potwierdzają jego więzi z Polską, co mogłoby mu dać możliwość uzupełnienia wniosku czy też próby wskazania innych okoliczności dla uzasadnienia swojej prośby.

Rozpoznając sprawę ponownie Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z ... grudnia 2007 r. nr ... – wydaną na podstawie art. 127 § 3 w zw. z art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego [Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.], dalej: k.p.a. oraz art. 1 ust. 1 i art. 3 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w zw. z art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące funkcjonowanie gospodarki i administracji publicznej – utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Organ podtrzymał argumenty wskazane w zaskarżonym rozstrzygnięciu. Odnosząc się do przedstawionych we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy zarzutów stwierdził, że w zaskarżonej decyzji wskazane zostało, iż pozaustawowe okoliczności muszą mieć obiektywny charakter, a zarówno oświadczenie o zamiarze zamieszkania i prowadzenia usług ... w K., jak też fakt, iż wnioskodawca spodziewa się dziecka z obywatelką Polski nie stanowi podstawy do stwierdzenia, że jego więź z Polską nabierze trwałego charakteru. Minister dodał, że pozaustawowe okoliczności potwierdzające więzi z Polską każdorazowo stanowią przedmiot wnikliwej analizy i w dotychczasowej praktyce analogiczne okoliczności nie dawały podstawy do wydania decyzji zezwalającej na nabycie nieruchomości, o czym wnioskodawca był poinformowany w toku postępowania i dwukrotnie wzywany do wykazania więzi z Polską.

Organ stwierdził, że nie jest uprawniony do kierunkowania strony postępowania w celu wykazania więzi z Polską, gdyż mogłoby to prowadzić do praktyki wykazywania, a nawet tworzenia przez stronę jedynie dla potrzeb postępowania okoliczności potwierdzających istnienie takich więzi od strony formalnej, a nie faktycznej. Wyjaśnił, że obowiązek poinformowania strony w toku postępowania o obowiązku wykazania omawianej więzi oraz oceny przedłożonego w tym zakresie materiału dowodowego został w niniejszej sprawie spełniony.

Powyższa decyzja została zaskarżona przez stronę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Skarżący podniósł, że w styczniu tego roku urodziło się dziecko z jego związku z obywatelką Polski, z którą zamierza wstąpić w związek małżeński. Wskazał, że wraz z narzeczoną i dzieckiem tworzą rodzinę, o której byt się troszczą, zabiegają o pewną przyszłość i pragną uregulować swoją sytuację mieszkaniową, a pozostawanie w związku od wielu lat i zacieśnienie więzi między nimi przemawiają za stwierdzeniem, że okoliczność ta ma charakter zarówno trwały jak i obiektywny. Dodał, że plany jego rodziny w odniesieniu do wskazanej nieruchomości sięgają wielu miesięcy, a nawet lat, są aprobowane przez ich rodziny,(czego wyrazem jest choćby postawa sprzedającej nieruchomość B. P., matki jego narzeczonej). Wyjaśnił także, iż przedmiot ochrony ustawy o nabywaniu nieruchomości nie zostanie zagrożony, gdyż wniosek obejmuje zaledwie udział w nieruchomości, niepozwalający skarżącemu na dowolne nią dysponowanie, tak więc ryzyko jakiegokolwiek zagrożenia z jego strony obiektywnie nie istnieje.

W odpowiedzi na skargę Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując stanowisko i argumenty zawarte w zaskarżonej decyzji.

Orzekając w sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W oparciu o treść art. 1 ustawy z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153 poz. 1266) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem jej zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Sąd uznał, że podniesiony przez skarżącego zarzut braku należytego uzasadnienia ustalenia faktycznego, iż związek skarżącego z Polką R. P. nie potwierdza więzi wnioskodawcy z Polską jest zasadny. Brakuje dokładnego ustalenia co do charakteru tego związku osobistego oraz odniesienia się co do tegoż związku i jego podobieństw bądź przeciwieństw do uznawanej przez ustawę przesłanki istnienia związku małżeńskiego z Polką jako podstawy zezwolenia – wskazywanej w art. 1a ust 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. 167/2004 poz. 1758 ze zm.).

Skarżący od początku postępowania wskazywał, iż jest narzeczonym Polki, że mają oboje zamiar wyremontować na przedmiotowej działce dom w celach mieszkalnych. Inne zabudowania zamierzają wyremontować w celach prowadzenia działalności hotelowo – gastronomicznej, że działania te chcą prowadzić będąc współwłaścicielami nieruchomości (on w ramach zakupu ... udziału w nieruchomości od matki narzeczonej, ona w ramach ... udziału uzyskanego w drodze darowizny od matki). Cele te chcą realizować pozostając w nieformalnym związku mając w dalszych planach czasowych zamiar zawarcia związku małżeńskiego.

W ramach uzupełnienia wniosku o uzyskanie zezwolenia na zakup udziału w nieruchomości skarżący informował organ pismem z 17.07.2007 r. o ciąży narzeczonej i wspólnym oczekiwaniu na dziecko.

W aktach sprawy było też pisemne oświadczenie R. P. potwierdzające związek z J. B..

Zarówno organ pierwszej instancji, jak i organ odwoławczy przyjmując uznaniowy charakter wydawanej przez siebie decyzji ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że okoliczność, iż skarżący spodziewa się dziecka z Polką nie potwierdza jego więzi z Polską w sposób wystarczający dla potrzeb wszczętego postępowania. Organ odwoławczy w uzasadnieniu swej decyzji dodał jeszcze, że fakt ten, nie daje podstawy do stwierdzenia, że więź skarżącego z Polską nabierze trwałego charakteru. Nie ma również takiego charakteru oświadczenie skarżącego o zamiarze zamieszkania i prowadzenia usług ... w K.. Organ pominął w tych rozważaniach okoliczność, iż wskazywane przez skarżącego zamiary podawane były w kontekście istnienia związku osobistego z Polką.

Z uzasadnienia decyzji nie wynika czy według organu związek skarżącego z R. P. nie ma charakteru trwałości, co możnaby odpowiednio przekładać na związek z Polską, czy też każdy taki związek nieformalny nie daje podstawy do uznania istnienia trwałych związków z Polską w rozumieniu art. 1a w/w ustawy.

Ogólnikowość stwierdzeń organu, brak pogłębionych ustaleń co do charakteru trwałości związku osobistego skarżącego z Polką i jego wpływu na uznanie istnienia bądź nieistnienia więzi cudzoziemca z Rzeczpospolitą Polską powoduje naruszenie art. 7 i 77 kpa., nakazujących organom orzekającym podejmowanie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz wyczerpującego rozpatrzenia materiału dowodowego.

Skarżący wskazywał, jako okoliczność potwierdzającą jego więź z Polską swój związek osobisty z R. P.. Dołączył na tę okoliczność oświadczenie w/w czyli przedstawił dowody na wskazywaną okoliczność. Jeżeli organ uznawał te wyjaśnienia za niewystarczające nic nie stało na przeszkodzie aby przesłuchać stronę lub wskazaną narzeczoną w charakterze świadka. Wymaga tego zasada prawdy obiektywnej; kontroli i nadzoru nad przestrzeganiem prawa w postępowaniu.

Prawdą jest, iż przepis art. 1a ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wymagając wykazania więzi cudzoziemca z Polską wskazuje na otwarty katalog okoliczności mogących to potwierdzić. To, że przepis zawiera wskazania przykładowe wynika z użytego sformułowania "w szczególności". Jednym z takich pozytywnych wskazań jest zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem Rzeczpospolitej Polskiej. Zatem ustawodawca wprost wskazuje że podstawą może być istnienie związku osobistego zalegalizowanego związkiem małżeńskim. Wskazanie jest przykładowe przez co nie można wykluczyć, że mogą istnieć trwałe związki osobiste cudzoziemca z obywatelem RP niezalegalizowane małżeństwem, oparte nie tylko na więzach uczuciowych ale na wspólnym prowadzeniu gospodarstwa domowego, wspólnym bytowaniu podobnym do związku małżeńskiego.

Nie można wykluczyć, że taka trwała wspólnota prowadzona przez określony, niekrótki czas, może prowadzić do akceptacji, identyfikacji z kulturą, tradycją narodowościową współpartnera, a więc do więzi z krajem pochodzenia tegoż życiowego partnera.

W przedmiotowej sprawie brak ustaleń i rozważań organu na ten temat mimo twierdzeń skarżącego o istnieniu więzi osobistej z Polką i składanych przez niego na miarę jego możliwości dowodów w sprawie – własnych wyjaśnień składanych za pośrednictwem adwokata, w tym uzupełniających (co do oczekiwania na dziecko) oraz pisemnego oświadczenia narzeczonej.

Organ orzekający zobowiązany jest w sposób wyczerpujący zebrać i ocenić materiał dowodowy i dopiero na podstawie całokształtu materiału dowodowego ustalić czy dana okoliczność została udowodniona.

Wskazane wyżej uchybienia świadczą o naruszeniu przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przepisów art. 7 i art. 72 kpa w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Przy ponownym rozpatrywaniu sprawy Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji będzie zobowiązany zastosować się do przedstawionych wyżej wskazań Sądu.

Mając na uwadze powyższe ustalenia i wnioski na podstawie art. 145 §1 pkt 1 lit c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 z późn. zm.) należało orzec jak w sentencji.