Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Interes prawny w rozumieniu art. 28 kpa parafii jako jednostki organizacyjnej Kościoła Katolickiego, wynika z art. 7 ust. 1 pkt. 5 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Pańswa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2013, poz. 1169 ze zm.), a nie przepisów prawa kanonicznego.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Włodzimierz Ryms Sędziowie Sędzia NSA Andrzej Gliniecki (spr.) Sędzia del. WSA Wojciech Jakimowicz Protokolant starszy asystent sędziego Anna Sidorowska-Ciesielska po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2016 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Diecezji [...] od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 listopada 2013 r. sygn. akt I SA/Wa 551/13 w sprawie ze skargi Diecezji [...] na decyzję Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2013 r., sygn. akt I SA/Wa 551/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Diecezji Legnickiej na decyzję Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia [...] stycznia 2013 r. nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania odwoławczego.

Jak wynika z akt sprawy, Wojewoda Dolnośląski decyzją z dnia [...] grudnia 1998 r., nr [...] na podstawie art. 70a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29, poz. 154 ze zm.) przekazał nieodpłatnie na współwłasność między innymi Parafii Rzymsko-Katolickiej [...] w L. udział w wysokości 1/6 części nieruchomości Skarbu Państwa o powierzchni całkowitej 84,71 ha położonej w granicach działki oznaczonej geodezyjnie nr [...], obręb [...], Gmina P.

Następnie Wojewoda Dolnośląski decyzją z dnia [...] maja 2000 r., nr [...] na podstawie art. 70a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. przekazał nieodpłatnie na współwłasność ww. Parafii udział w wysokości 1/17 części nieruchomości rolnych o powierzchni całkowitej 238,5351 ha, położonych w obrębie [...], znajdujących się w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Wymienione w tych decyzjach grunty zostały zbyte na rzecz osoby trzeciej aktami notarialnymi z dnia [...] marca 2004 r., Rep. A numer [...], z dnia [...] marca 2004 r., Rep. A numer [...] i z dnia [...] lipca 2006 r., Rep. A [...].

Pismem z dnia 21 lutego 2007 r. Wojewoda Dolnośląski zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o zbadanie zgodności z prawem własnej decyzji z dnia [...] maja 2000 r.

Po wszczęciu postępowania administracyjnego Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z [...] kwietnia 2009 r., nr [...] na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 70a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. stwierdził nieważność decyzji Wojewody Dolnośląskiego z [...] maja 2000 r., w części dotyczącej przekazania nieodpłatnie na współwłasność Parafii Katolickiej [...] w L. udziału w wysokości 1/17 części nieruchomości rolnych o powierzchni całkowitej 238,5351 ha, położonych w obrębie [...]. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Minister stwierdził, że Wojewoda Dolnośląski rażąco naruszył art. 70a ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie norm obszarowych nieruchomości rolnych – uznając, że normy te Wojewoda wyczerpał już wcześniejszą decyzją z dnia [...] grudnia 1998 r.

Diecezja [...] wnioskiem z 4 maja 2009 r. zwróciła się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z [...] stycznia 2011 r., nr [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a. umorzył postępowanie administracyjne. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że Diecezja [...] nie była stroną postępowania zakończonego wydaniem przez Wojewodę Dolnośląskiego decyzji z dnia [...] maja 2000 r. i o wydaniu tej decyzji nie została powiadomiona. Pismem z dnia 25 lutego 2010 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji zwrócił się do Diecezji Legnickiej o wykazanie, że jest stroną postępowania w rozumieniu art. 28 k.p.a. Na co Diecezja odpowiedziała, że została powiadomiona przez Ministra o wszczęciu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia [...] maja 2000 r., tym samym uważa, że została uznana za stronę i ma interes prawny w rozumieniu art. 28 k.p.a.

Na powyższą decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] stycznia 2011 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożyła Diecezja [...].

Po rozpoznaniu skargi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 26 października 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 454/11 stwierdził nieważność decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 stycznia 2011 r. wskazując, że w osnowie zaskarżonej decyzji organ nadzoru wydał rozstrzygnięcie, które nie mieści się w katalogu zawartym w przepisie art. 138 k.p.a., jednocześnie wskazując jako podstawę rozstrzygnięcia właśnie przepis art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a. Sąd wskazał, że inne są skutki prawne wydania decyzji o umorzeniu postępowania administracyjnego (art. 105 k.p.a.) w porównaniu z decyzją o umorzeniu postępowania odwoławczego. W związku z tym uznał, że zaskarżona decyzja wydana została z rażącym naruszeniem art. 138 k.p.a. i dotknięta jest wadą nieważności przewidzianą w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Ponadto podniósł, iż zaskarżona decyzja opatrzona została podpisem tej samej osoby funkcyjnej (dyrektora Józefa Różańskiego) upoważnionej przez Ministra do jej wydania, co decyzja ją poprzedzająca. Także z tej przyczyny wymagała usunięcia jej z porządku prawnego.

Minister Administracji i Cyfryzacji postanowieniem z dnia [...] lipca 2012 r. wydanym na podstawie art. 145 § 1 pkt 3 k.p.a. wznowił z urzędu postępowanie z wniosku Diecezji Legnickiej o ponowne rozpatrzenie sprawy rozstrzygniętej decyzją z dnia [...] kwietnia 2009 r., a następnie decyzją z dnia [...] stycznia 2013 r., nr [...] na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a. umorzył postępowanie odwoławcze.

W uzasadnieniu decyzji z dnia [...] stycznia 2013 r. Minister stwierdził, że – zgodnie z kanonem 473 § 5 i kanonem 515 Kodeksu Prawa Kanonicznego promulgowanego 25 stycznia 1983 r. przez Jana Pawła II wskazującymi na wzajemne, wewnętrzne powiązania diecezji i parafii oraz na swoistą podległość proboszcza parafii biskupowi diecezjalnemu – powiadomił Diecezję Legnicką o czynnościach administracyjnych dotyczących spraw majątkowych Parafii Katolickiej [...] w L. Nie była ona jednak stroną postępowania zakończonego przez Wojewodę Dolnośląskiego uprzednio wymienionym orzeczeniem z dnia [...] maja 2000 r. i o jego wydaniu nie została powiadomiona. Samo zaś przekazanie Diecezji decyzji z dnia [...] kwietnia 2009 r. nie oznacza, że w postępowaniu stała się stroną w rozumieniu art. 28 k.p.a., na co wskazuje się w orzecznictwie sądowoadministracyjnym. Diecezja [...] w sprawie zakończonej decyzją MSWiA z dnia [...] kwietnia 2009 r. swój interes prawny wywodzi z kan. 1257 § 1 Kodeksu prawa kanonicznego oraz z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP, zgodnie z którym w skład struktury organizacyjnej Kościoła wchodzą między innymi diecezje i parafie.

Minister wskazał, że zgodnie z art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Z powyższego ewidentnie wynika, że prawo kanonicze, będące prawem wewnętrznym Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa. Zatem przepisami prawa kanonicznego, które należy uwzględnić, wiążącymi inne niż kościelne podmioty, są tylko te przepisy prawa kanonicznego, do których odsyła Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską podpisany w Warszawie w dniu 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318). Przy czym akt ten nie odsyła w żadnym przypadku do przepisów prawa kanonicznego dotyczących dóbr doczesnych Kościoła, a w szczególności do przywoływanego przez Diecezję Legnicką kanonu 1257 § 1 wskazującego, że dobra doczesne Kościoła rządzą się, poza przepisami prawa kanonicznego, przepisami statutów odpowiednich publicznych osób w Kościele. Diecezja [...] tych statutów nie wskazała.

Zdaniem Ministra wskazany kanon nie tylko nie jest powszechnie obowiązującym przepisem prawa w rozumieniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ale też nie jest przepisem prawa materialnego wskazującym na interes prawny Diecezji Legnickiej w sprawie zakończonej zaskarżoną decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] kwietnia 2009 r. Natomiast art. 23 Konkordatu, w zakresie nabywania i zbywania praw majątkowych kościelnych osób prawnych, odsyła wprost do przepisów prawa polskiego. Minister nie zgodził się też z twierdzeniem Diecezji Legnickiej, że przepisem prawa materialnego uzasadniającym jej udział w przedmiotowej sprawie jest art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r., zgodnie z którym w skład struktury organizacyjnej Kościoła wchodzą osoby prawne wymienione w art. 6–10. Okoliczność, że Diecezja [...] i Parafia Katolicka [...] w L. wchodzą w skład struktury organizacyjnej Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej są w omawianej sprawie bez znaczenia prawnego. Dodał, że przepisy prawa kanonicznego powinny być uwzględnione w powszechnym obrocie prawnym, jeżeli do tych przepisów prawa kanonicznego odsyła, poza Konkordatem, ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Tymczasem żaden z przepisów ustawy z dnia 17 maja 1989 r. nie odsyła do prawa kanonicznego w zakresie reprezentowania kościelnych osób prawnych.

Zgodnie z art. 2 ww. ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Kościół rządzi się w swoich sprawach własnym prawem, swobodnie wykonując władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Odesłanie w omawianym przepisie do prawa kanonicznego ma zatem miejsce jedynie w zakresie spraw Kościoła, rozumianych jako sprawy wewnętrzne Kościoła. Nie należą jednak do zakresu tych spraw, zagadnienia dotyczące reprezentacji kościelnych osób prawnych wobec osób trzecich. Właśnie ze względu na występowanie osób trzecich, zagadnienia reprezentacji przynależą do sfery państwowego porządku prawnego. Zaś ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej w rozdziale 2 precyzyjnie określa kościelne osoby prawne oraz organy tych kościelnych osób prawnych. Przy czym uprawnienia proboszcza – jako organu parafii – nie zostały w sprawach majątkowych ograniczone, dlatego należy uznać je za pełne.

Diecezja [...] zaskarżyła powyższą decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] stycznia 2013 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 22 listopada 2013 r. sygn. akt I SA/Wa 551/13, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) – dalej p.p.s.a. skargę oddalił.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że kwestię interesu prawnego Diecezji Legnickiej należy zbadać mając na względzie prawne uregulowania dotyczące Kościoła Rzymskokatolickiego w Polsce, tj.: normy zawarte w Konstytucji RP (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), umowie międzynarodowej – Konkordacie podpisanym w dniu 28 lipca 1993 r. zawartym między Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską (Dz.U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318) i w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29, poz. 154 ze zm.).

Sąd podkreślił, że w ustawie zasadniczej ustawodawca w art. 25 ust. 2 wskazał, iż stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego, zaś w ust. 4 uregulował, że stosunki między Rzeczypospolitą Polską a Kościołem Katolickim określa umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. Zapisy Konstytucji sformułowały zatem zasadę autonomii związków wyznaniowych. Wynika z niej, że władze mają zachowywać bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, a także zapewnić swobodę ich wyrażania w życiu publicznym. Jednocześnie wobec równoprawnego traktowania wszystkich związków wyznaniowych, określonego w ust. 1 ww. – należy uznać, że w konstytucji została wyrażona, choć nie bezpośrednio zasada rozdziału Państwa od Kościoła. Regulacje te zawiera również powołana uprzednio, ratyfikowana umowa międzynarodowa i ustawa z 1989 r. Zgodnie z art. 1 Konkordatu Rzeczpospolita Polska i Stolica Apostolska potwierdzają, że Państwo i Kościół Katolicki są – każde w swej dziedzinie – niezależne i autonomiczne oraz zobowiązują się do pełnego poszanowania tej zasady we wzajemnych stosunkach i we współdziałaniu dla rozwoju człowieka i dobra wspólnego. Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 2 i 3 tego aktu Rzeczpospolita Polska uznaje osobowość prawną wszystkich instytucji kościelnych terytorialnych i personalnych, które uzyskały taką osobowość na podstawie przepisów prawa kanonicznego. Władza kościelna dokonuje stosownego powiadomienia kompetentnych organów państwowych. Inne instytucje kościelne mogą na wniosek władzy kościelnej uzyskać osobowość prawną na podstawie prawa polskiego. Natomiast w ustawie o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego uregulowania dotyczące autonomii kościoła zostały wyrażone w art. 2. Przy czym w art. 3 ust. 2 tego aktu ustawodawca wskazał, że w sprawach odnoszących się do Kościoła, nieuregulowanych niniejszą ustawą, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa, o ile nie są sprzeczne z wynikającymi z niej zasadami. Ustawodawca określił też w art. 5 ust. 1, że w skład struktury organizacyjnej kościoła wchodzą osoby prawe wymienione w art. 6–10, tj. między innymi diecezje i parafie. Przy czym organem parafii jest proboszcz lub jej administrator (art. 7 ust. 3 pkt 5). Uznanie zatem osobowości prawnej tych podmiotów oraz wskazanie ich organów w ustawie oznacza, że zgodnie z regulacjami zawartymi w Kodeksie cywilnym, posiadają one zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Nie są one tzw. ułomnymi osobami prawnymi, tj. nie mogą być ograniczone w kształtowaniu stosunków prawnych (w tym własnościowych) na gruncie polskiego systemu prawa, a ich oświadczenia woli wywołują przewidziane przepisami skutki.

Zdaniem Sądu strona skarżąca wywodzi swój interes prawny z uregulowań zawartych w Kodeksie kanonicznym i z zasady autonomii Kościoła wskazując, iż organy administracji publicznej powinny uwzględnić jej wewnętrzne stosunki organizacyjne. Wewnętrzna struktura organizacyjna kościoła katolickiego została uwzględniona przez ustawodawcę polskiego, który wyczerpująco określił w ustawie i umowie międzynarodowej, jakie kościelne osoby prawne posiadają osobowość prawną na gruncie prawa polskiego. Skoro zatem przyjmuje się osobowość prawną parafii i jej organu – nie można jednocześnie wskazywać na normy statutowe wewnątrzkościelne, jako mogące mieć bezpośredni wpływ na to prawo podmiotowe na gruncie polskich przepisów prawnych. Parafia w obrocie prawnym może zarządzać należącym do niej mieniem samodzielnie, bowiem ona ponosi za nie odpowiedzialność – co nie narusza prawa Kościoła – jako organizacji – do dowolnego kształtowania swoich stosunków wewnętrznych. Tymczasem strona skarżąca utożsamia zagwarantowaną ustawowo autonomię kościelnej osoby prawnej, w zakresie stosunków wewnętrznych, z działaniami podejmowanymi przez te osoby na zewnątrz tej organizacji. Autonomia ta kreuje jedynie możliwość swobodnego układania stosunków wewnętrznych kościoła – a nie wprowadzanie nimi zmian w stosunkach dotyczących ogólnego obrotu prawnego.

W tych okolicznościach Sąd uznał, że nie istnieje żaden przepis prawa materialnego, z którego wynikałby interes prawny Diecezji Legnickiej w niniejszym postępowaniu. Proboszcz, jako organ parafii, która posiada osobowość prawną, może podejmować skuteczne prawnie działania na gruncie prawa polskiego. Przy czym nie jest rolą organu administracji dokonanie oceny, czy parafia uczyniła zadość prawu wewnętrznemu Kościoła. Skoro parafia uzyskała prawo własności nieruchomości w części ułamkowej, to proboszcz w jej imieniu jest władny realizować uprawnienia właścicielskie. Posiada zatem określony normą prawa materialnego interes prawny. Należy także wskazać, że parafia jako właściciel nieruchomości posiada na gruncie prawa polskiego obowiązki (np. ewentualny zobowiązaniowy, podatkowy, etc...). Wobec czego zaprezentowane przez stroną skarżącą rozumienie autonomii kościoła mogłoby powodować sytuacje, w których diecezja posiadałaby jedynie prawa (np. quasi-właścicielskie), nie mając jednocześnie odpowiadających tym prawom obowiązków. Takie rozumienie autonomii jest sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości podmiotów.

Reasumując Sąd uznał, że Diecezja [...], jako podmiot nadrzędny w wewnętrznej strukturze Kościoła, posiada jedynie interes faktyczny w postępowaniu administracyjnym dotyczącym nieruchomości, stanowiącej własność parafii.

Skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie z dnia 22 listopada 2013 r. do Naczelnego Sądu Administracyjnego wniosła Diecezja [...] zaskarżając wyrok w całości i zarzucił naruszenie:

1) art. 28 k.p.a. poprzez błędne przyjęcie, że skarżącej nie przysługuje legitymacja skargowa ze względu na brak interesu prawnego;

2) art. 2 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej poprzez błędne przyjęcie, że podstawę materialnoprawną istnienia interesu prawnego po stronie skarżącej nie mogą być normy prawa kanonicznego oraz poprzez błędne przyjęcie, że normy prawa kanonicznego poprzez naruszony przepis, nie będą miały zastosowania;

3) art. 25 Konkordatu poprzez błędne przyjęcie, że o sprawach majątkowych Kościoła i jego jednostek organizacyjnych rozstrzygają wyłącznie przepisy prawa polskiego;

4) art. 25 Konstytucji RP poprzez błędne przyjęcie, że ta norma konstytucyjna uniemożliwia sądowi zastosowanie przepisów prawa kanonicznego, a w szczególności Kodeksu prawa kanonicznego;

Skarżąca kasacyjnie Diecezja wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy WSA w Warszawie do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie skargi oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pismem z dnia 4 lutego 2016 r. przesłanym faksem (data wpływu 5 lutego 2016 r. godz. 10:55) pełnomocnik skarżącej radca prawny B. R. wnioskował "o zniesienie terminu rozprawy" z uwagi na brak możliwości osobistego stawiennictwa.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 15 § 1 pkt 1 w związku z art. 183 § 1 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych w granicach ich zaskarżenia, a z urzędu bierze jedynie pod rozwagę nieważność postępowania.

W niniejszej sprawie nie dostrzeżono okoliczności mogących wskazywać na nieważność postępowania sądowoadministracyjnego.

Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.

Zarzut skargi kasacyjnej naruszenia "art. 28 k.p.a. poprzez błędne przyjęcie, że skarżącej nie przysługuje legitymacja skargowa ze względu na brak interesu prawnego", został błędnie sformułowany, bowiem w zaskarżonym wyroku Sąd pierwszej instancji nie zajął takiego stanowiska.

Sąd kontrolując zaskarżoną decyzję umarzającą postępowanie odwoławcze, oddalając skargę, doszedł do przekonania, że decyzja ta jest zgodna z prawem, bowiem w ocenie Sądu Diecezja [...] w postępowaniu administracyjnym o stwierdzenie nieważności decyzji Wojewody Dolnośląskiego z dnia [...] maja 2000 r., nie miała interesu prawnego w rozumieniu art. 28 k.p.a. Powyższe rozstrzygniecie Sądu pierwszej instancji nie oznacza jednak, że Diecezja [...] nie miała legitymacji do wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na decyzję Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia [...] stycznia 2013 r., jak to błędnie przyjęto w skardze kasacyjnej.

Sąd pierwszej instancji akceptując zaskarżoną decyzję umarzającą postępowanie odwoławcze, uznając, że Diecezja [...] nie miała przymiotu strony w postępowaniu administracyjnym, nie mógł odnieść się do zarzutów skargi dotyczących decyzji organu pierwszej instancji z dnia [...] marca 2009 r. stwierdzającej nieważność decyzji Wojewody Dolnośląskiego z dnia [...] maja 2000 r., co też nie może być odczytywane jako brak legitymacji skargowej.

Zaskarżonym wyrokiem nie naruszono również art. 2 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, jak podnosi się w skardze kasacyjnej. Zgodnie z powyższym przepisem "Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami". Użyte w tym przepisie zwroty "w swych sprawach" i "swoimi sprawami" świadczą jednoznacznie o tym, że przepis ten dotyczy wyłącznie spraw wewnętrznych Kościoła, a nie jego stosunków na zewnątrz, które są regulowane ustawami, w tym ustawą z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP oraz Konkordatem między Stolica Apostolską i Rzeczpospolitą Polską podpisanym 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318). W sprawach, w których wyraźnie przepisy Konkordatu i ustaw nie odsyłają do prawa kanonicznego, w stosunkach zewnętrznych Kościoła zastosowanie mają wyłącznie przepisy prawa określone w art. 87 Konstytucji RP. Przepis art. 2 ww. ustawy o stosunku Państwa do Kościoła (...) nie zawiera odesłania do prawa kanonicznego, nie można więc przyjmować, jak w skardze kasacyjnej, że podstawę materialnoprawną interesu prawnego po stronie skarżącej stanowią normy prawa kanonicznego. Nie można wykluczyć słuszności takiego poglądu w stosunkach wewnętrznych pomiędzy Diecezją a poszczególnymi parafiami należącymi do danej diecezji, nie do przyjęcia jednak jest ten pogląd w stosunkach zewnętrznych Kościoła z organami administracji publicznej lub z osobami trzecimi.

Zgodnie z art. 7 Konstytucji RP organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa, prawa wynikającego ze źródeł powszechnie obowiązującego prawa określonych w art. 87 Konstytucji, do których nie należy zapewne Kodeks prawa kanonicznego ani inne przepisy prawa kanonicznego. Przyjęcie odmiennego poglądu naruszałoby rozdzielność Kościoła od Państwa, jego niezależność i autonomię wyrażoną w art. 25 Konstytucji i w Konkordacie, w którym strony tej umowy międzynarodowej zobowiązały się do pełnego poszanowania tej zasady we wzajemnych stosunkach (art. 1).

W art. 4 Konkordatu Rzeczpospolita Polska uznała osobowość prawną Kościoła Katolickiego oraz osobowość prawną wszystkich instytucji kościelnych terytorialnych i personalnych, które uzyskały taką osobowość na podstawie przepisów prawa kanonicznego, co znalazło swoje odzwierciedlenie w przepisach art. 6–10 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunkach Państwa do Kościoła (...), w których określono szczegółowo, które jednostki organizacyjne Kościoła są osobami prawnymi, czyli posiadają osobowość prawną w rozumieniu art. 33 k.c. w związku z czym mają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych (patrz art. 30 w związku z art. 29 k.p.a.).

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła (...) parafia posiada osobowość prawną, niezależnie od tego, że taką samą osobowość prawną posiada również diecezja (art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy), nie wynika jednak z ww. przepisów aby zakres osobowości prawnej parafii był w jakikolwiek sposób zależny od zakresu osobowości prawnej diecezji, w skład której wchodzi parafia.

Przemawia również za tym przepis art. 11 ww. ustawy, który stanowi: "Kościelna osoba prawna nie odpowiada za zobowiązania innej kościelnej osoby prawnej", co w niniejszej sprawie świadczy o tym, że diecezja nie mogła być stroną w rozumieniu art. 28 k.p.a. w sprawie dotyczącej spraw majątkowych parafii, niezależnie od relacji wynikających między tymi jednostkami z przepisów prawa kanonicznego (Kodeksu prawa kanonicznego).

Należy ponadto zwrócić uwagę, że Rzeczpospolita Polska zgodnie z art. 4 ust. 2 Konkordatu uznaje osobowość prawną wszystkich instytucji kościelnych, terytorialnych i personalnych, które uzyskały taką osobowość na podstawie przepisów prawa kanonicznego.

Z powyższego postanowienia Konkordatu wynika, że Państwo Polskie podpisując ten akt uznało osobowość prawną wszystkich instytucji kościelnych (jednostek organizacyjnych), które uzyskały taką osobowość na podstawie przepisów prawa kanonicznego, co znalazło następnie swoje odzwierciedlenie w art. 6–10 ustawy o stosunku Państwa (...), które to przepisy wymieniają szczegółowo wszystkie jednostki organizacyjne Kościoła będące osobami prawnymi. Tak więc podstawę prawną posiadania osobowości prawnej (w rozumieniu art. 33 k.c.) wszystkich jednostek organizacyjnych Kościoła na gruncie prawa polskiego, stanowią powyższe przepisy ustawy, które są przepisami szczególnymi w rozumieniu art. 33 k.c. Natomiast zgodnie z ust. 3 art. 4 Konkordatu inne instytucje kościelne, których osobowość prawna nie została uznana przez Państwo w momencie podpisania Konkordatu, mogą uzyskać osobowość prawną na wniosek władzy kościelnej, na podstawie prawa polskiego.

Z powyższych rozważań wynika, że dla Kościoła pierwotnym źródłem posiadania osobowości prawnej jednostek organizacyjnych Kościoła były przepisy prawa kanonicznego, jednak uzyskanie osobowości prawnej przez te jednostki w rozumieniu art. 33 k.c. na gruncie prawa polskiego, wymagało aktu uznania przez Państwo albo uzyskania takiej osobowości na podstawie prawa polskiego w drodze wydania przepisów szczególnych (art. 33 k.c.).

Powyższe rozważania wskazują jednoznacznie, że pojęcie interesu prawnego z czego wynika przymiot strony w rozumieniu art. 28 k.p.a., nie może w stosunkach zewnętrznych jednostek organizacyjnych Kościoła z organami administracji publicznej mieć podstawy materialnoprawnej w przepisach prawa kanonicznego, jak błędnie wywodzi się w skardze kasacyjnej, gdyż organy państwowe i samorządowe działają na podstawie powszechnie obowiązującego prawa, a takim nie jest w RP prawo kanoniczne.

Należy odróżnić działalność Kościoła Katolickiego w sferze wewnętrznej np. stosunki pomiędzy diecezją a parafią od sfery zewnętrznej, z organami administracji państwowej, samorządowej czy też z osobami trzecimi (osoby fizyczne, osoby prawne).

W związku z tym w sferze zewnętrznej, interes prawny w rozumieniu art. 28 k.p.a. parafii jako jednostki organizacyjnej Kościoła Katolickiego, wynika z art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2013, poz. 1169 ze zm.), a nie z przepisów prawa kanonicznego.

Kolejny zarzut skargi kasacyjnej naruszenia art. 25 Konkordatu przez błędne przyjęcie, że o sprawach majątkowych Kościoła i jego jednostek organizacyjnych rozstrzygają wyłącznie przepisy prawa polskiego, jest w stanie faktycznym i stanie prawnym tej sprawy niezrozumiały, gdyż ww. przepis dotyczy ochrony dóbr kultury o ogólnonarodowym znaczeniu oraz dokumentów archiwalnych o wartości historycznej i artystycznej, co zwalnia Sąd z obowiązku odniesienia się do tego zarzutu, ponieważ zaskarżony wyrok nie dotyczył tych spraw.

Trudno się również odnieść do ostatniego z zarzutów skargi kasacyjnej dotyczącego naruszenia art. 25 Konstytucji RP, gdyż zarzut ten nie został uzasadniony w ogóle, czego wymaga art. 176 p.p.s.a.

Wniosek pełnomocnika skarżącej "o zniesienie terminu rozprawy", który wpłynął do NSA 5 lutego 2016 r. o godz. 10:55 nie został uwzględniony, gdyż nie zawierał powodów odroczenia rozprawy określonych w art. 109 p.p.s.a., a poza tym w sprawie tej pismem z dnia 25 lutego 2014 r. udzielono pełnomocnictwa trzem radcom prawnym.

Biorąc powyższe pod uwagę, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł, jak w sentencji.