Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Bolesław Stachura Sędziowie Sędzia WSA Marzena Kowalewska (spr.) Sędzia WSA Elżbieta Woźniak po rozpoznaniu w Wydziale II w trybie uproszczonym na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 listopada 2018 r. sprawy ze skargi B. W. na bezczynność Prokuratora Rejonowego w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej oddala skargę.

Pismem z dnia 10 sierpnia 2018 r. B. W. (dalej: "Skarżący") złożył do Prokuratury wniosek o udostępnienie informacji publicznej poprzez udostępnienie następującej informacji publicznej" skanu aktu oskarżenia,

o którym mowa w artykule na stronie [...] w S., tj. skanu aktu oskarżenia

w sprawie śmiertelnego wypadku drogowego. Skarżący wskazał link do strony internetowej z umieszczonym artykułem oraz przywołał we wniosku cytat ze wskazanego tekstu, w którym podano: "Prokurator zarzucił oskarżonemu, że w dniu 5 grudnia 2017 r. na drodze krajowej nr [...] w okolicy [...], kierując samochodem osobowym marki [...] umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, w ten sposób, że znajdując się w stanie nietrzeźwości odpowiadającemu stężeniu alkoholu we krwi na poziomie 2 % nie dostosował prędkości pojazdu do warunków panujących na drodze oraz w wyniku złej obserwacji przedpola jazdy doprowadził do najechania na tył samochodu [...], w wyniku czego śmierć poniósł pasażer tego pojazdu, to jest o czyn z art. 177 §2 k.k. w zw. z art. 178 §1 k.k".

Powołując się na art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2011 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1764 ze zm., dalej: "u.d.i.p.") zawnioskował o przesłanie skanu aktu oskarżenia w formie elektronicznej, poprzez wysłanie na wskazany adres e-mail.

Pismem z dnia 21 sierpnia 2018 r. (wysłanym w dniu 22 sierpnia 2018 r. na wskazany przez Skarżącego adres e-mailowy) [...] udzielił odpowiedzi na wniosek o udostępnienie informacji publicznej, informując Skarżącego, że do akt zakończonego postępowania przygotowawczego i aktu oskarżenia (jako części zbioru materiałów dotyczących zakończonego postępowania przygotowawczego) odnoszą się przepisy szczególne dotyczące udostępnienia a mianowicie art. 156 §1, §5 i §5a k.p.k.

w zw. z art. 1 ust. 2 u.d.i.p. i nie ma do nich zastosowania u.d.i.p. Wskazał, że z uwagi na powyższe, nie jest możliwe przesłanie Skarżącemu skanu aktu oskarżenia

w sprawie, o której mowa w informacji umieszczonej na stronie internetowej [...] w S..

W skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie skardze na bezczynność Prokuratora Skarżący zarzucił naruszenie:

1) art. 1 ust. 2 u.d.i.p. w zakresie w jakim przepis ten stanowi o tym, że przepisy u.d.i.p. nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi, poprzez błędne przyjęcie, że art. 156 §1, §5 i §5a Kodeksu postępowania karnego stanowią przepisy regulujące odmiennie zasady i tryb dostępu do informacji publicznej stanowiącej akt oskarżenia,

2) art. 156 §1, §5 i §5a Kodeksu postępowania karnego, w zakresie w jakim przepisy te stanowią o dostępie stron, obrońców, pełnomocników

i przedstawicieli ustawowych do akt sprawy karnej, poprzez błędne przyjęcie, ze przepisy te wykluczają stosowanie przepisów u.d.i.p., tj., że informacje te regulują w sposób odmienny zasady i tryb dostępu do informacji publicznej.

Skarżący zawnioskował o zobowiązanie Prokuratora do rozpatrzenia złożonego przez niego wniosku o udostępnienie informacji publicznej z 10 sierpnia 2018 r. oraz o zasądzenie od Prokuratora na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi przedstawił podjęte czynności w związku z wnioskiem Skarżącego oraz orzecznictwo sądów administracyjnych na poparcie swego stanowiska. Dodał, że w sprawie nie zachodzi potrzeba zachowania tajemnicy postępowania przygotowawczego, skoro zostało ono zakończone, a akt oskarżenia wniesiony do sądu. W ocenie Skarżącego, bezczynność organu polegała na braku realizacji złożonego przez niego wniosku z 10 sierpnia 2018 r. wskutek niezasadnego przyjęcia, że przepisy u.d.i.p. nie znajdą zastosowania.

W odpowiedzi na skargę Prokurator Rejonowy wniósł o jej oddalenie.

W ocenie tego organu nie pozostawał on bezczynny w związku ze złożonym wnioskiem o udzielenie informacji publicznej, gdyż informacji udzielono zgodnie z obowiązującą procedurą. Udzielona przez organ odpowiedź na ww. wniosek, ma swoje merytoryczne uzasadnienie m.in. w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 grudnia 2013 r. sygn. akt I OPS 7/13, w której Sąd przyjął, że akta sprawy – w tym akta postepowania przygotowawczego, jako całość jest zbiorem różnorodnych materiałów usystematyzowanych przez organ, który nadał temu zbiorowi określony kształt i posługuje się nim w prowadzonym postępowaniu. Tworzenie, przechowywanie jak i udostępnianie takich akt regulują przepisy szczególne postępowania karnego, które wyłączają w tym zakresie uregulowania u.d.i.p.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył, co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazać należy, że załatwienie wniosku Skarżącego nastąpiło w sytuacji, gdy sporządzony akt oskarżenia został skierowany do sądu powszechnego.

Zatem mając na uwadze zaistniałe okoliczności sprawy złożony przez Skarżącego wniosek z dnia 10 sierpnia 2018 r. został załatwiony przez P. R. zgodnie z wymogami u.d.i.p.

Z przepisów tej ustawy wynika bowiem, że wniosek o udzielenie informacji publicznej powinien być załatwiony albo przez udzielenie żądanych informacji (w formie czynności materialno – technicznej) albo przez wydanie decyzji o odmowie jej udostępnienia na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy albo przez zawiadomienie wnioskodawcy, że żądana informacja nie może być udzielona w trybie ustawy, albo przez wydanie decyzji o umorzeniu postępowania w sytuacji określonej w art. 14 ust. 2 i w sytuacji określonej w art. 15 ust. 2, gdy wnioskujący wycofa uprzednio złożony wniosek. Art. 16 ust. 1 ustawy ma przy tym zastosowanie tylko wówczas, gdy konieczna jest odmowa udzielenia informacji lub umorzenie postępowania i spełniony jest warunek przedmiotowy (informacja ma charakter informacji publicznej) i podmiotowy (podmiot jest zobowiązany do udzielenia informacji publicznej). Jeżeli zaś wnioskodawca żąda udzielenia informacji publicznej, które nie są informacjami publicznymi, lub takich informacji publicznych, w stosunku do których tryb dostępu odbywa się na odrębnych zasadach, organ nie ma obowiązku wydawania decyzji o odmowie udzielenia informacji, lecz zawiadamia wnoszącego, że żądane dane nie mieszczą się w pojęciu objętym przedmiotową ustawą lub, że jej przepisy nie znajdują zastosowania ze względu na odmienne tryby dostępu (zob. I. Kamińska, M. Rozbicka – Ostrowska, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2016 r., str. 314 – 315).

Niewątpliwe zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. W świetle powyższego nie budzi najmniejszych wątpliwości, iż prokuratura realizując zadania publiczne, jakimi są strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw zalicza się do organów władzy publicznej, o jakich mowa w art. 61 ust. 1 Konstytucji RP i art. 4 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p., a więc takich, które obowiązane są do udostępnienia informacji publicznej.

Przedmiotem informacji publicznej jest nie każde działanie władzy publicznej lecz tylko takie, które zawiera pewien dodatkowy element w postaci "sprawy publicznej". Sprawą publiczną, w świetle art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, jest zaś działalność zarówno organów władzy publicznej jak i samorządu gospodarczego i zawodowego oraz osób i jednostek organizacyjnych w zakresie wykonywania zadań władzy publicznej oraz gospodarowania mieniem publicznym, czyli mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa.

Wniosek o udostępnienie informacji w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej musi odnosić się do elementu publicznego. Informacją publiczną jest bowiem, jak stanowi art. 1 ust. 1 ustawy, każda informacja o "sprawach publicznych" i w tym też kontekście rozpatrywać należy uszczegółowienie informacji stanowiących informację publiczną zawarte w art. 6 ust. 1 tej ustawy. Zatem wniosek musi odnosić się do skonkretyzowanych informacji a nie do dokumentu, który takie informacje zawiera.

Z bezczynnością organu rozpoznającego wniosek o udzielenie informacji publicznej mamy do czynienia wówczas, gdy w prawnie ustalonym terminie organ nie podjął żadnych czynności w sprawie, lub wprawdzie prowadził postępowanie w sprawie, ale mimo istnienia ustawowego obowiązku - nie zakończył go wydaniem decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął stosownej czynności (por. T. Woś, Postępowanie sądowoadministracyjne, Wydawnictwo Prawnicze [...] r., s. 62 – 63). Dopiero nieudzielenie informacji publicznej oraz niepowiadomienie w trybie art. 13 ust. 2 u.d.i.p. o powodach i terminie, w jakim informacja zostanie udostępniona, oznacza bezczynność podmiotu zobowiązanego do jej udzielenia (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 maja 2014 r., sygn. akt I OSK 1027/14, Lex nr 1464729). Zatem w przypadku stwierdzenia, że na dzień wniesienia skargi podmiot zobowiązany nie pozostaje w bezczynności sąd oddala skargę na bezczynność w zakresie udostępnienia informacji publicznej (zob. I. Kamińska, M. Rozbicka – Ostrowska, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2016 r., str. 294 - 295).

Z taką bezczynnością nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie albowiem prawidłowe było stanowisko Prokuratora zawarte w informacji z dnia 21 sierpnia 2018 r. skierowanej do Skarżącego, że dokumenty znajdujące się w aktach postępowania karnego, podlegają udostępnieniu w trybie przepisów szczególnych, o których mowa w art. 1 ust. 2 u.d.i.p. tj. w szczególności w trybie art. 156 § 1, 5 i 5a k.p.k. Bezspornie mamy do czynienia w niniejszym postępowaniu z trwającym postępowaniem karnym, wobec skierowania aktu oskarżenia do sądu a akt oskarżenia stanowi część akt tego postępowania.

Przepis art. 1 ust. 2 u.d.i.p. rozwiązuje bowiem kolizję przepisów regulujących dostęp do informacji stanowiąc, że przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. Oznacza to, że przepisów tej ustawy nie stosuje się, gdy są one nie do pogodzenia z przepisami ustaw szczególnych, które w sposób odmienny regulują zasady i tryb dostępu do informacji publicznej. Wskazana norma kolizyjna wyłącza stosowanie jej przepisów zawsze w przypadku istnienia regulacji szczególnych o dostępie do informacji publicznych.

Przepisy takie zawiera w szczególności Kodeks postępowania karnego. I tak, z treści art. 156 § 1 k.p.k. wynika, że stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej i daje możność sporządzenia z nich odpisów lub kopii. Za zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom. Z kolei przepisy art. 156 § 5 i 5a k.p.k. odnoszą się do postępowania przygotowawczego. W szczególności zaś zgodnie z art. 156 § 5 k.p.k. jeżeli nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa, w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów lub kopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kopie; prawo to przysługuje stronom także po zakończeniu postępowania przygotowawczego. Za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być w wyjątkowych wypadkach udostępnione innym osobom.

Wskazane przepisy art. 156 § 1 i 5 k.p.k. w stosunku do wszystkich, a nie tylko wobec stron postępowania, w odniesieniu do tych dokumentów, które są informacją publiczną i znajdują się w aktach sądowych bądź w aktach trwającego postępowania przygotowawczego są przepisami szczególnymi, o których mowa w art. 1 ust. 2 u.d.i.p. i ustawa ta nie ma do nich zastosowania. Przyjęcie, że w pozostałych przypadkach strona postępowania, której żywotnych interesów dotyczy sprawa, uzyskuje dostęp do akt na innych zasadach, bardziej sformalizowanych, niż osoby działające w oparciu o art. 10 u.d.i.p., byłoby naruszeniem zasady równości zapisanej w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP (por. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 grudnia 2013 r., I OPS 7/13, dostępna na stronie https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Zawarte w treści art. 156 § 5 k.p.k. sformułowanie, iż za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być w wyjątkowych wypadkach udostępnione innym osobom oznacza możliwość uzyskiwania przez nie także odpisów z tych akt. Wobec tego nieracjonalna byłaby odmienna wykładnia tego przepisu zakładająca, że "inne osoby", o których w nim mowa, mogą otrzymać akta do wglądu, tylko w wyjątkowych przypadkach za zgodną prokuratora, a informacje zawarte w aktach można wydawać z pominięciem przepisów k.p.k. w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Taką konstatację potwierdza wprost wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny pogląd w uzasadnieniu uchwały z dnia 9.12.2013 r. sygn. akt I OPS 7/13, że: "przepis art. 156 § 1, 5 i 5a k.p.k. oraz art. 525 K.p.c. i § 94 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych, w odniesieniu do tych dokumentów, które są informacją publiczną i znajdują się w aktach sądowych spraw cywilnych, karnych i aktach trwającego postępowania przygotowawczego, są przepisami szczególnymi, o których mowa w art. 1 ust. 2 omawianej ustawy, w stosunku do wszystkich, a nie tylko wobec stron postępowania, i nie ma do nich zastosowania ustawa o dostępie do informacji publicznej".

Bezspornie dostęp do akt postępowania przygotowawczego, sądowego jest odrębną (autonomiczną) instytucją prawa procesowego, co do której ustawowo określono zakres osób mających możliwość dostępu do tego rodzaju akt. Celem tej regulacji jest przyznanie wyraźnie określonym uczestnikom postępowania prawa do zapoznania się z aktami sprawy w związku z realizacją przysługujących im w ramach danego postępowania praw procesowych. Dlatego właśnie przyjęcie, że strona postępowania, której interesów sprawa bezpośrednio dotyczy, uzyskuje dostęp do akt na innych, bardziej sformalizowanych zasadach, niż osoby działające na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej byłoby, jak już wyżej zaznaczono, naruszeniem zasady równości przewidzianej w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 25 maja 2017 r., I OSK 1399/15, dostępnym na stronie https://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Podsumowując, Sąd uznał, że żądanie Skarżącego udostępnienia informacji – aktu oskarżenia, nie mogło na obecnym etapie postępowania karnego zostać załatwione na podstawie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej z tej przyczyny, że podlegała udostępnieniu na zasadach i w trybie określonym w k.p.k.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.), skargę oddalił.