Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 7 września 2016 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Renata Kubot-Szustowska (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Grzegorz Szkudlarek, Sędzia WSA Jolanta Rosińska, Protokolant Pomocnik sekretarza Izabela Bielińska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 września 2016 roku sprawy ze skargi K. S. na postanowienie Prezesa Sądu Apelacyjnego w Ł. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie z wniosku o udostępnienie informacji publicznej 1) stwierdza nieważność zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzającego je postanowienia Prezesa Sądu Okręgowego w K. z dnia [...], znak [...]; 2) odstępuje od zasądzenia kosztów postępowania. a.bł.

Postanowieniem z dnia [...], nr [...], Prezes Sądu Apelacyjnego w Ł. na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. z 2016r., poz. 23 ze zm.), powoływanej dalej jako "k.p.a." – utrzymał w mocy postanowienie Prezesa Sądu Okręgowego w K. z dnia [...], w sprawie nr [...], o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie z wniosku K. S. o udostępnienie mu informacji publicznej "w postaci uzasadnienia pierwszego orzeczonego przez Sąd Okręgowy w K. w 2015 roku wyroku orzekającego rozwód po dokonaniu anonimizacji".

Organ II instancji wskazał, że w zażaleniu od postanowienia Prezesa Sądu Okręgowego skarżący zarzucił naruszenie przepisu prawa materialnego tj. art. 61a § 1 k.p.a. poprzez przyjęcie, że wniosek o udzielenie informacji publicznej rozpatrzony decyzją Prezesa Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] w sprawie nr [...], nie był tożsamy z wnioskiem o udzielenie informacji publicznej z dnia 19 marca 2016r.

Organ odwoławczy stwierdził, że K. S. wystąpił w dniu 4 lutego 2016r. do Prezesa Sądu Okręgowego w K. z wnioskiem, przesłanym drogą elektroniczną, o udostępnienie mu informacji publicznej w postaci treści jednego uzasadnienia wyroku, dotyczącego sprawy o rozwód w formie skanu do formatu pdf, wraz z informacją o składzie sądu, który wyrokował w sprawie, dacie wydania orzeczenia oraz czasie rozpoznania sprawy, a sporządzonego przez Sąd Okręgowy w K. w roku 2015 - po anonimizacji danych wrażliwych.

Decyzją z dnia [...], w sprawie [...], Prezes Sądu Okręgowego w K. odmówił K. S. udzielenia informacji w postaci wglądu do dokumentu - treści jednego uzasadnienia wyroku dotyczącego sprawy o rozwód po dokonaniu anonimizacji. Powyższa decyzja nie została zaskarżona.

Dalej organ II instancji wyjaśnił, że w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Prezes Sądu Okręgowego w K. stwierdził, iż wniosek K. S., zawierający żądanie udostępnienia takiej samej informacji publicznej został już rozpoznany decyzją z dnia [...]. Decyzja została doręczona wnioskodawcy w dniu 25 lutego 2016r. i nie została przez niego zaskarżona. W ocenie Prezesa Sądu Okręgowego w K. należało zatem uznać, że wniosek K. S. z dnia 19 marca 2016r. został rozpoznany prawomocną decyzją z dnia [...], co stanowi przeszkodę do wszczęcia postępowania administracyjnego w tym samym przedmiocie.

Organ odwoławczy uznał za niezasadny zarzut podniesiony w zażaleniu, że żądania obu wniosków nie są tożsame, bowiem żądanie pierwszego wniosku dotyczyło jednego wyroku sporządzonego przez Sąd Okręgowy w K. w 2015r. (losowo wybranego przez sąd), natomiast żądanie drugiego wniosku było już sprecyzowane - dotyczyło bowiem pierwszego wyroku wydanego przez sąd w 2015r. (pierwszego z rzędu). W ocenie organu odwoławczego, Prezes Sądu Okręgowego w K. wywiódł słuszny wniosek, że żądanie sformułowane przez K. S. w piśmie z dnia 19 marca 2016r. zostało już wcześniej rozpoznane prawomocną decyzją z dnia [...]. Porównanie treści obu wniosków skarżącego tj. wniosku z dnia 4 lutego 2016r. i wniosku z dnia 19 marca 2016r. pozwala stwierdzić jednoznacznie, że zakres żądania, sformułowanego w pierwszym ze wskazanych wyżej pism K. S. jest szerszy od żądania wynikającego z jego późniejszego wniosku. Tym samym, żądanie zawarte w pierwszym wniosku, obejmuje swym zakresem żądanie wynikające z drugiego wniosku. Za takim twierdzeniem przemawia okoliczność, że informacja publiczna, o udostępnienie której wnosił skarżący w pierwszym wniosku, dotyczyła wybranego uzasadnienia spośród wszystkich wyroków w sprawach o rozwód, wydanych w roku 2015 przez Sąd Okręgowy w K., a tym samym odnosiła się także do uzasadnienia pierwszego wyroku tego sądu wydanego w roku 2015, o udostępnienie uzasadnienia którego wystąpił K. S. w swoim drugim wniosku z dnia 19 marca 2016r. Prezes Sądu Okręgowego w K., rozpoznając wniosek K. S. z dnia 19 marca 2016r. był więc zmuszony, przed wydaniem decyzji z dnia [...] zbadać uzasadnienia wszystkich orzeczeń w sprawach o rozwód wydanych przez Sąd Okręgowy w K. w kontekście przepisów z dnia 6 września 2001r. o dostępie do informacji publicznej (tekst jednolity Dz.U. z 2015r., poz. 2058 ze zm.) – powoływanej dalej jako: "u.d.i.p." – także uzasadnienie pierwszego spośród tych orzeczeń o udostępnienie którego wnosił K. S. w swoim drugim wniosku. Postępowanie przeprowadzone przez Prezesa Sądu Okręgowego w K., wywołane wnioskiem K. S. z dnia 4 lutego 2016r. i zakończone prawomocną decyzją z dnia [...], obejmowało zatem również swoim przedmiotem żądanie sformułowane przez skarżącego w piśmie z dnia 19 marca 2016r.

Z tych przyczyn organ II instancji stwierdził, że brak jest możliwości wszczęcia postępowania administracyjnego w tym samym przedmiocie, a więc zaskarżone postanowienie uznać należało za słuszne.

Na ostateczne postanowienie Prezesa Sądu Apelacyjnego w Ł. skargę do sądu administracyjnego złożył K. S., zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego to jest art. 61 a § 1 k.p.a. poprzez przyjęcie, że wniosek o udzielenie informacji publicznej rozpatrzony decyzją Prezesa Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] sygn. akt [...], był tożsamy z wnioskiem o udzielenie informacji publicznej z dnia 19 marca 2016r.

Zdaniem skarżącego zaskarżone postanowienie jest wadliwe, bowiem żądanie wniosku o udzielenie informacji publicznej, rozpatrzonego decyzją z dnia [...] w sprawie [...] dotyczyło "treści jednego uzasadnienia wyroku, dotyczącego sprawy o rozwód w formie skanu do formatu pdf wraz z informacją o składzie sądu, który wyrokował w sprawie, dacie wydania orzeczenia oraz czasie rozpoznania sprawy, a sporządzonego przez tutejszy Sąd w roku 2015". Natomiast żądanie wniosku o udzielenie informacji publicznej z dnia 19 marca 2016r. dotyczyło "treści uzasadnienia pierwszego orzeczonego przez tutejszy Sąd w roku 2015 wyroku, dotyczącego sprawy o rozwód w formie skanu do formatu pdf oraz informacji o składzie sądu, który wyrokował w tej sprawie i czasie rozpoznania sprawy." (rozumianym jako czas od wniesienia pozwu do wydania wyroku). Żądania obydwu wniosków nie były zatem tożsame.

Skarżący podkreślił także, że Prezes Sądu Okręgowego w K. nie wskazał w wydanej decyzji z dnia [...], w sprawie [...], jaki wyrok/uzasadnienie wybrał, skoro wnioskodawca nie sprecyzował, o który wyrok/uzasadnienie chodzi. Nie wzywał też wnioskodawcy o sprecyzowanie wniosku poprzez wskazanie, który konkretnie wyrok wydany w 2015 roku pozostaje w kręgu zainteresowania wnioskodawcy. Nie może zatem obecnie organ I i II instancji twierdzić, że we wniosku rozpatrzonym decyzją z dnia [...], w sprawie [...], chodziło o ten sam wyrok/uzasadnienie, które wnioskodawca żąda we wniosku z dnia 19 marca 2016r. o udzielenie informacji publicznej, bowiem nie wynika to ani z decyzji, ani tym bardziej pierwotnego wniosku. Organ nie wezwał też wnioskodawcy do uzupełnienia braków formalnych wniosku.

Zdaniem skarżącego zarówno postępowanie zakończone decyzją z dnia [...], w sprawie [...], jak i postępowanie zakończone wydaniem zaskarżonego postanowienia nie toczyły się w sprawie tego samego wyroku/uzasadnienia, nie było zatem podstaw do zastosowania art. 61a § 1 k.p.a. Błędnie natomiast sądzi organ administracyjny II instancji, że zakres żądania wniosku z dnia 4 lutego był szerszy od żądania wniosku z dnia 19 marca. Pierwszy z ww. wniosków w odróżnieniu od wniosku drugiego nie był dostatecznie sprecyzowany i na organie administracyjnym I instancji ciążył obowiązek wezwania wnioskodawcy do usunięcia braków formalnych poprzez wskazanie, o który dokładnie wyrok chodzi.

W ocenie skarżącego, myli się także organ administracyjny II instancji, twierdząc że organ administracyjny I instancji badał wszystkie orzeczenia wydane przez ten sąd, w tym także orzeczenie wydane jako pierwsze w 2015r., co więcej organ nie był uprawniony do wszczęcia postępowania o zbadanie więcej niż jednego orzeczenia, skoro we wniosku wnioskodawca nie wnosił o wydanie wszystkich orzeczeń lecz jednego (nieskonkretyzowanego). Jeżeli stanowisko organu administracyjnego II instancji przyjąć by za prawidłowego można by w zasadzie stwierdzić, że organ administracyjny I instancji "poszukiwał" dla wnioskodawcy we wszystkich wydanych orzeczeniach tego, które mogłoby zostać wydane. Jeżeli tak byłoby (co byłoby ewidentnie sprzeczne z wnioskiem) organ winien w decyzji wskazać, które orzeczenia (za jaki okres) zostały przez organ zbadane. Powyższego w decyzji zabrakło. Wnioskodawca nie był też wzywany do uzupełnienia braków formalnych.

Zdaniem skarżącego, zaskarżone postanowienie byłoby prawidłowe gdyby w pierwszym wniosku rozpatrzonym decyzją z dnia [...], w sprawie [...], wnioskodawca wnosił o treść wszystkich wyroków/uzasadnień wydanych w roku 2015 albo wnioskodawca sprecyzowałby (po wezwaniu organu), że chodzi mu o pierwszy wydany w 2015 wyrok albo organ sam dokonał wyboru orzeczenia i wybór ten jednocześnie padłby na pierwszy wdany w 2015 wyrok. Żadna z powyższych sytuacji nie miała miejsca. W każdym razie z lektury decyzji organu administracyjnego I instancji nie sposób wyciągnąć wniosków, do których doszedł organ administracyjny II instancji w zaskarżonym postanowieniu.

Na tej podstawie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz

poprzedzającego je postanowienia organu I instancji. Ponadto skarżący wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego (w tym kosztów zastępstwa procesowego) według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę Prezes Sądu Apelacyjnego w Ł. podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu i w związku z tym wniósł o oddalenie skargi, a ponadto o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Organ dodał również, że nie było potrzeby wskazywania w decyzjach wydanych przez organy l i II instancji wszystkich konkretnych orzeczeń, analizowanych przez Sąd Okręgowy w K.. Nie ulega wątpliwości, że sąd ten, rozpoznając wniosek skarżącego z dnia 4 lutego 2016r., badał wszystkie orzeczenia wydane w 2015r. w sprawach o rozwód. Konkretyzowanie zatem tych wyroków przez np. wskazywanie ich sygnatur byłoby zupełnie niecelowe, skoro wiadomym jest, że analiza jakiej zostały poddane rzeczone orzeczenia dotyczyła ich wszystkich, bez wyjątków. Tak sformułowany zarzut skarżącego miałby uzasadnienie, gdyby z analizy tych orzeczeń, wyłączono chociażby jeden wyrok wydany przez Sąd Okręgowy w K. w roku 2015 w sprawie o rozwód. Skoro tak się jednak nie stało, stanowisko skarżącego nie powinno zasługiwać na uwzględnienie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna, aczkolwiek nie z powodu zarzutów, podniesionych dla jej uzasadnienia.

Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 ustawy z dnia 25.lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity Dz.U. z 2014r., poz. 1647ze zm. ), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej.

Kontrola wspomniana sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (§ 2).

Sąd administracyjny uwzględniając skargę, uchyla decyzję w całości albo części, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa, dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub też inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Jeżeli natomiast zachodzą przyczyny określone w art.156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub innych przepisach – stwierdza nieważność decyzji w całości lub części. Stwierdzenie wydania decyzji z naruszeniem prawa wchodzi w zaś grę, o ile zachodzą przyczyny, określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub innych przepisach (art.145 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – tekst jednolity Dz.U. z 2016r., poz. 718 ze zm., powoływanej dalej jako p.p.s.a.) Po myśli art. 134 § 1 p.p.s.a. rozstrzygając daną sprawę, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi, może zastosować przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach, prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 135 p.p.s.a.).

Biorąc pod uwagę tak zakreśloną kognicję, Sąd stwierdził, że zaskarżone postanowienie wraz z poprzedzającym je postanowieniem organu I instancji naruszają przepisy prawa, w stopniu skutkującym stwierdzeniem ich nieważności.

Przedmiotem kontroli w niniejszej sprawie jest postanowienie organu odwoławczego, który działając na podstawie art. 138 §1 pkt 1 k.p.a. oraz 144 k.p.a. utrzymał w mocy postanowienie wydane na podstawie art. 61 a § 1 k.p.a. odmawiające wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie wniosku K. S. o udostępnienie informacji publicznej w postaci uzasadnienia pierwszego orzeczonego przez Sąd Okręgowy w K. w 2015r. wyroku orzekającego rozwód. Kwestia charakteru żądanej informacji, jako informacji publicznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, nie budzi wątpliwości i nie była przedmiotem sporu pomiędzy stronami.

Mając na uwadze podstawę prawną wydanego rozstrzygnięcia, w pierwszej kolejności należy ocenić prawidłowość wydanego w sprawie rozstrzygnięcia formalnego odmawiającego wszczęcia postępowania w sprawie. Podstawę odmowy wszczęcia postępowania w niniejszej sprawie stanowił przepis art. 61a § 1 k.p.a. przewidujący obowiązek wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania, gdy żądanie, o którym mowa w art. 61, zostało wniesione przez osobę nie będącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte.

Z treści art. 61a §1 k.p.a. wynika, że ustawodawca wprowadził w tej regulacji dwie samodzielne i niezależne przesłanki wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania. Jedną z ich jest wniesienie podania przez osobę, która nie jest stroną (występuje np. w interesie innej osoby, czy w interesie społeczności lokalnej, nie mając uprawnień do reprezentowania tych podmiotów). Natomiast drugą przesłanką do wydania postanowienia w trybie art. 61a § 1 k.p.a. jest zaistnienie innych uzasadnionych przyczyn uniemożliwiających wszczęcie postępowania. Przyczyny te nie zostały w ustawie skonkretyzowane. Należy przez nie rozumieć takie sytuacje, które w sposób oczywisty, jednoznaczny, przy pierwszym zestawieniu stanu faktycznego (zakresu żądania zawartego we wniosku) i obowiązującego stanu prawnego stanowią przeszkodę do wszczęcia postępowania, tj. gdy np. w tej samej sprawie postępowanie administracyjne już się toczy (litis pendentis) albo w sprawie takiej zapadło już rozstrzygniecie (res iudicata) lub, gdy w przepisach prawa brak jest podstawy materialno-prawnej do rozpatrzenia żądania w trybie administracyjnoprawnym.. Instytucja odmowy wszczęcia postępowania kończy się zatem aktem formalnym, a nie merytorycznym (por.: wyrok WSA w Olsztynie z dnia 13 grudnia 2011r., II SA/Ol 983/11, Lex nr 1094438, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 6.09.2012r., IVSA/Po 332/12).

Jednakże, do postępowania w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej, nie stosuje się, co do zasady przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Wniosek o udostępnienie informacji publicznej, złożony w trybie ustawy o udostępnieniu informacji publicznej nie wszczyna bowiem postępowania administracyjnego. W konsekwencji, w przedmiotowej sprawie, art. 61 a k.p.a., wbrew stanowisku organów, nie znajduje zastosowania. Stosownie bowiem do treści art. 16 ust. 1 i 2 powołanej ustawy, przepisy k.p.a. stosuje się jedynie do decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenia postępowania o udostępnienie informacji publicznej. Oznacza to zatem, że przepisy k.p.a. nie mają zastosowania w zakresie pozostałych czynności podejmowanych przez organ na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej. Tym samym brak jest podstaw zarówno do wydawania w tym postępowaniu jakichkolwiek aktów administracyjnych w formie postanowień, ale także wzywania strony do sprecyzowania wniosku z powołaniem się na przepisy k.p.a. i ewentualnego pozostawienia go bez rozpoznania na podstawie art. 64 § 2 k.p.a.

W przypadku przeto gdy organ stoi na stanowisku, że żądana informacja nie może zostać udzielona w związku z tym, że sprawa jej udostępnienia została już rozstrzygnięta ostateczną decyzja administracyjną, winien poinformować o tym wnioskodawcę pismem. Wnioskodawcy służyć zaś będzie skarga na bezczynność organu, o ile wyrażonego w nim stanowiska nie podzieli. (por. np. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2014r., sygn. akt I OSK 1967/13 oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 18 czerwca 2013r., sygn. akt II SA/Kr 509/13, dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie internetowej http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Tym samym procedowanie przez organy w kontrolowanej sprawie w oparciu o art. 61 a k.p.a. rażąco narusza prawo, rodząc potrzebę stwierdzenia nieważności podjętych w tym trybie postanowień, o czym orzeczono na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 135 p.p.s.a., uznając to za konieczne dla końcowego załatwienia sprawy.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 206 p.p.s.a. wobec konstatacji, że uwzględnienie skargi w oparciu o całkowicie odmienną argumentacją niż w niej podniesiona, uzasadnia miarkowanie kosztów postępowania, pozwalając na odstąpienie od ich zasądzenia od organu. (por. np. wyroki Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w Opolu z dnia 29 września 2015r., sygn. akt II SA/Op 187/15 oraz w Łodzi z dnia 7 lipca 2010r., syg. akt I SA/Łd 437/10, dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych)

Przepisy ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie przewidują natomiast zasądzania przez sąd I instancji kosztów postępowania na rzecz organu administracji, bez względu na wynik sprawy.

Prowadząc ponownie postępowanie w przedmiocie wniosku K. S., organy załatwią go zgodnie z treścią regulacji, przewidzianych w ustawie o dostępie do informacji publicznej.

a.bł.