Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA : Maria Dożynkiewicz (spr.) po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia A. S.A. w P. w likwidacji na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 lutego 2008 r. sygn. akt III Sa/Wa 658/07 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi A. S.A. w P. w likwidacji na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 29 grudnia 2006 r. nr (...) w przedmiocie określenie wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące 2001 r. postanawia oddalić zażalenie.

Przedmiotem zażalenia jest postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 21 lutego 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 658/07, którym Sąd ten odmówił A. SA w P. w likwidacji przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z 29 grudnia 2006 r. nr (...) w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące 2001 r.

Zaskarżone postanowienie zostało wydane w wyniku złożenia sprzeciwu skarżącej na postanowienie referendarza sądowego odmawiające przyznania prawa pomocy.

W uzasadnieniu Sąd ten wskazał, że skarżąca złożyła wniosek o przyznanie prawa pomocy w związku z koniecznością uiszczenia opłaty kancelaryjnej w wysokości 100 zł, powołując się na przyznane jej prawo pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od wpisu od skargi. We wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia adwokata stwierdziła, iż w styczniu 2004 r. zawiesiła działalność gospodarczą i nie posiada żadnych środków finansowych, nie ma rachunków bankowych. Likwidator nie pobiera wynagrodzenia. Kapitał zakładowy spółki wynosi 520000 zł. Dłużnicy spółki nie uiszczają pełnych należności, a jedynie ich część w wysokości około 2500 zł. Spółka wskazała także, iż ma trudności z wynajęciem posiadanych lokali.

Zdaniem WSA spółka nie wykazała, że nie posiada żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania lub dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Przede wszystkim nie udokumentowała faktu nieuiszczenia przez jej dłużników należności z tytułu najmu lokali. W tym samym czasie skarżąca uiszczała jednak należności, m.in. wobec ZUS i Urzędu Skarbowego.

Skarżąca złożyła zażalenie na powyższe postanowienie i wniosła o jego uchylenie i przyznanie prawa pomocy w żądanym zakresie. Spółka podniosła, iż odmowa przyznania prawa pomocy uniemożliwia jej dochodzenie swoich praw przed sądem. Skarżąca wskazała, że nie posiada dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Ponownie powołała się na problemy z egzekwowaniem wierzytelności i wynajmem lokali.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie jest bezzasadne.

Zgodnie z art. 245 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm.; dalej p.p.s.a.) prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 p.p.s.a.). Natomiast prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.).

Stosownie do art. 246 § 2 pkt 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie prawnej w zakresie całkowitym może nastąpić, gdy osoba ta wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym jest możliwe wówczas, gdy osoba ta wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania (art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a.). Zgodnie z art. 246 § 3 p.p.s.a. adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego można ustanowić dla strony, która nie zatrudnia lub nie pozostaje w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Nie dotyczy to adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego ustanowionego na podstawie przepisów o prawie pomocy.

Instytucja prawa pomocy jest jednakże wyjątkiem od ogólnej zasady ustanowionej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Ciężar wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy, o których mowa w art. 246 § 2 p.p.s.a. spoczywa na stronie składającej wniosek o jego przyznanie. Oznacza to, że powinna ona poczynić wszelkie kroki mające na celu uprawdopodobnienie tych okoliczności.

Konieczne jest również wskazanie, że strona wnosząca o przyznanie prawa pomocy składa stosowny wniosek na urzędowym formularzu (art. 252 § 2 p.p.s.a.). Sporządzony w ten sposób wniosek ma na celu ogólne zobrazowanie sytuacji majątkowej i finansowej wnoszącego. Sąd ma dopiero wówczas możliwość przyznania prawa pomocy, a w ten sposób obciążenia budżetu państwa, gdy strona wykaże obiektywny i rzeczywisty brak możliwości poniesienia wymaganych kosztów, czego w niniejszej sprawie nie dokonano. Jak bowiem prawidłowo przyjął Sąd pierwszej instancji z analizy przedstawionego przez skarżącą wniosku nie wynika, aby nie posiadała ona żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania czy też dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Skarżąca uzyskuje dochody z wynajmu lokali i z nich opłaca należności wobec swoich wierzycieli przewyższające niejednokrotnie wymaganą kwotę opłaty kancelaryjnej (100 zł).

W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego podkreśla się, że udzielenie prawa pomocy jest formą dofinansowania strony z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe.

Mając na uwadze dochody i majątek wskazane przez skarżącą we wniosku za prawidłowe należy uznać stanowisko Sądu pierwszej instancji, że skarżąca nie spełnia warunków do przyznania prawa pomocy określonych w art. 246 § 2 pkt 1 p.p.s.a.

Dodatkowo należy wskazać, co umknęło uwadze Sądu pierwszej instancji, że co prawda we wniosku PPPr z 20 listopada 2007 r. likwidator spółki oświadczył, że nie pozostaje w żadnym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym czy rzecznikiem patentowym (karta 106), jednak w aktach sprawy znajduje się pełnomocnictwo udzielone 5 grudnia 2007 r. adwokatowi P. P. przez likwidatora spółki do występowania w jej imieniu m.in. przed sądami administracyjnymi (karta 131). Sytuacja taka uniemożliwia w świetle art. 246 § 3 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy poprzez ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika z urzędu.

Wobec powyższych okoliczności nie można uznać powoływania się spółki na ograniczenie prawa do sądu za skuteczne.

Zaskarżone postanowienie nie narusza prawa. Zatem nie znajdując podstaw do uwzględnienia zażalenia należało stosownie do art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. orzec jak w sentencji.