Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Włodzimierz Ryms sędzia NSA Jacek Chlebny (spr.) sędzia del. NSA Andrzej Irla Protokolant Anna Sidorowska po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2010 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Komendanta Głównego Policji od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. akt VI SA/Wa 550/08 w sprawie ze skargi D. M. na decyzję Komendanta Głównego Policji z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie cofnięcia pozwolenia na broń palną myśliwską 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę, 2. zasądza od skarżącego na rzecz Komendanta Głównego Policji kwotę 340 (trzysta czterdzieści) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonym wyrokiem z 4 czerwca 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w wyniku rozpoznania skargi D. M., uchylił decyzję Komendanta Głównego Policji z [...] stycznia 2008 r. oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w Gorzowie Wielkopolskim z [...] listopada 2007 r., którą orzeczono o cofnięciu skarżącemu pozwolenia na broń palną myśliwską.

W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji wskazał, że rozstrzygnięcia organów administracyjnych obu instancji w przedmiocie cofnięcia pozwolenia na broń zostały wydane z naruszeniem art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a., co skutkowało w konsekwencji naruszeniem prawa materialnego - art. 18 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525 ze zm.). Według Sądu, pomimo tego, że jazda pojazdem mechanicznym pod wpływem alkoholu niewątpliwie może być oceniana jako czyn wymagający napiętnowania, sam fakt prawomocnego skazania za prowadzenie przez skarżącego pojazdu w stanie nietrzeźwości nie mógł być wystarczającą przesłanką do uznania, że sprawca tego czynu stwarza uzasadnioną obawę użycia broni w celach sprzecznych z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego. Istotne, zdaniem Sądu, jest bowiem to, czy osoba posiadająca broń całokształtem swojego dotychczasowego postępowania stwarza obawę jej użycia w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku prawnego. Odnosząc się do poczynionych w kontrolowanej sprawie ustaleń faktycznych, Sąd przyjął w związku z tym, że organ powinien uzupełnić materiał dowodowy oraz dokonać kompleksowej oceny postawy skarżącego jako osoby posiadającej pozwolenie na broń. Dopiero analiza i ocena materiału dowodowego pozwalać będzie na podjęcie decyzji w zakresie wystąpienia w sprawie warunku wymienionego w art. 18 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni i amunicji.

Na powyższy wyrok skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego złożył Komendant Główny Policji, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Zaskarżonemu wyrokowi, stosownie do art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a., skarżący zarzucił naruszenie:

- art. 18 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni i amunicji poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że wobec sprawcy przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. nie zachodzi uzasadniona obawa, iż może on użyć broni w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego, gdy tymczasem wymieniony czyn wskazuje na zaistnienie takiej obawy,

- art. 141 § 4 p.p.s.a., które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, poprzez nieodniesienie się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do argumentów organu przedstawionych w odpowiedzi na skargę, w szczególności dotyczących zasadności przyjętej przez organy administracji wykładni art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni i amunicji.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej skarżący organ podniósł, że ustawodawca poprzez zastosowanie w art. 15 ust. 1 pkt 6 cyt. ustawy zwrotu "w szczególności" jedynie przykładowo wymienił okoliczności, które mogą wzbudzać uzasadnioną obawę użycia broni w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego. Oznacza to, że przesłanką cofnięcia pozwolenia na broń mogą być również inne czyny karalne, aniżeli wymienione w treści ww. przepisu. W rozpoznawanej sprawie bezspornym jest, że skarżący został skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości. W ocenie organów Policji, czyn ten oraz okoliczności jego popełnienia, na które składa się stwierdzenie, że stężenie alkoholu we krwi sprawcy dwukrotnie przekraczało dopuszczalny próg, jak również fakt notorycznego naruszania przez skarżącego przepisów ruchu drogowego, wskazują na zaistnienie obawy, o której mowa w art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna jest uzasadniona.

Przyznać należy rację Sądowi I instancji, że obawa użycia broni w celu sprzecznym z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego musi być realna i wynikać z rzeczywistych przesłanek. Zgodzić się należy również z tym, że opisany stan może być w szczególności powodowany ustaleniem, iż posiadacz broni odznacza się takimi cechami osobowymi, które wskazują na możliwość posługiwania się bronią w sposób sprzeczny z właściwym celem jej posiadania. Zaaprobowanie powyższych stwierdzeń nie stanowi jednak wystarczającej podstawy do uznania za poprawne wniosków, które Sąd zawarł w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w odniesieniu do rozstrzyganej sprawy legalności cofnięcia pozwolenia na broń palną skarżącemu, skazanemu za przestępstwo określone w art. 178a § 1 k.k.

Wbrew poglądowi Sądu I instancji, w postępowaniu prowadzonym w sprawie cofnięcia pozwolenia na broń fakt prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości nie może być kwalifikowany przez organ Policji jedynie jako "czyn wymagający napiętnowania". W przypadku prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości trudno oczywiście mówić, jak wskazał słusznie Sąd, o prostym przełożeniu, że każdej osobie skazanej za tego typu przestępstwo powinno być automatycznie cofnięte pozwolenie na broń. Sytuacje, w których decyzja taka nie może zapaść, powinny niemniej jednak, jak się wydaje, należeć do wyjątkowych. Ustawodawca za okoliczność, której wystąpienie pociąga za sobą obligatoryjną utratę prawa do posiadania broni (cofnięcie pozwolenia), uznał stwierdzenie, że posiadacz broni nosi ją, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu, środka odurzającego lub substancji psychotropowej albo środka zastępczego (art. 18 ust. 1 pkt 4 ustawy). Wymaga zauważenia, że przesłanką wydania w tym przypadku decyzji przez właściwy organ Policji jest nie tyle nawet stwierdzony stan nietrzeźwości posiadacza broni, co stan po użyciu alkoholu, który definiuje art. 46 ust. 2 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 ze zm.). Powyższe oznacza, że na gruncie ustawy o broni i amunicji ustawodawca stawia osobom posiadającym broń szczególne wysokie wymagania w odniesieniu do korzystania przez nie z alkoholu. Sankcją objęte jest nie tylko korzystanie z broni w stanie po użyciu alkoholu (np. odbywanie treningu na strzelnicy), ale nawet posiadanie w takim stanie broni przy sobie. Ma to na celu tak zapobieżenie potencjalnym skutkom niemożności pokierowania przez osobę nietrzeźwą w danym momencie swoim postępowaniem, jak i zapobiegnięcie innym hipotetycznie możliwym zdarzeniom (np. utracie broni). Podobne znaczenie przypisane być powinno dyrektywie nakazującej organowi Policji cofnięcie pozwolenia na broń osobie uzależnionej od alkoholu lub od substancji psychoaktywnych (art. 18 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy). Argumenty powyższe pozwalają stwierdzić, że w procesie ustalania w konkretnym przypadku faktu zaistnienia stanu uzasadnionej obawy użycia broni w celach sprzecznych z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego organy Policji powinny w sposób rygorystyczny oceniać wszystkie zdarzenia, w których brała udział osoba dysponująca pozwoleniem na broń, będąc w stanie nietrzeźwości. Zdarzenia te nie muszą mieć bezpośredniego związku z bronią palną. Wystarczające jest, by w oparciu o ich przebieg można było uprawdopodobnić, iż posiadacz broni z powodu nadużycia alkoholu może doprowadzić do sytuacji, która stworzy potencjalne niebezpieczeństwo, że on sam albo osoby trzecie użyją broni palnej.

Mając na uwadze ustalenia poczynione w rozpoznawanej sprawie przez organy administracji, niesporne jest, że skarżący kierował pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości, popełniając występek, o którym mowa w art. 178a § 1 k.k. Osobie, która wprowadza się w stan nietrzeźwości, a następnie decyduje się na prowadzenie pojazdu, niewątpliwie przypisana być powinna cecha wyjątkowej nieodpowiedzialności. Uzasadnione jest przyjęcie, że osoba taka, nieumiejąc pokierować swoim postępowaniem, nie daje gwarancji bezpiecznego posiadania i używania broni palnej. Skoro ma ona bowiem trudność z zapanowaniem nad sytuacjami, w których dochodzi do spożycia alkoholu, domniemywać trzeba, że również posiadana broń palna stanowić będzie mogła - analogicznie jaki to miało miejsce przy penalizowanym skorzystaniu z pojazdu w stanie nietrzeźwości - przedmiot możliwego niedozwolonego użycia, powodującego zagrożenie dla zdrowia, życia lub mienia innych osób. Nieważne jest przy tym, czy dana osoba dopuszcza się zachowań wymagających trzeźwości, mając pełną świadomość, że spożywała alkohol, czy też ma ograniczoną zdolność rozpoznania określonego stanu własnej osoby.

Nadanie przedstawionego znaczenia czynowi popełnionemu przez skarżącego w stanie nietrzeźwości oznacza, że Komendant Główny Policji w sposób prawidłowy uznał przypisany skarżącemu występek, o którym mowa w art. 178a § 1 k.k., za podstawę faktyczną wydania w kontrolowanym postępowaniu decyzji cofającej pozwolenie na broń. Powyższe ustalenie miało rozstrzygające znaczenie dla sprawy i wbrew stanowisku zaprezentowanemu w zaskarżonym wyroku, było wystarczające do uznania, że sprawca czynu stwarza uzasadnioną obawę użycia broni w celach, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy o broni i amunicji. Naczelny Sąd Administracyjny w całości aprobuje pogląd prezentowany w najnowszym orzecznictwie sądów administracyjnych, zgodnie z którym nienaganna opinia posiadacza broni w środowisku zawodowym, jak i społecznym, nie stanowi dowodu mogącego "równoważyć" skutki skazania za popełnienie przestępstwa komunikacyjnego w stanie nietrzeźwości (por. wyrok NSA z 15 lipca 2009 r. sygn. II OSK 1160/08; wyrok NSA z 19 lutego 2010 r. sygn. II OSK 324/09). W świetle popełnionego przez skarżącego czynu, wskazywanie, że w opinii członków koła łowieckiego wykazuje się on znajomością etyki myśliwskiej, jest koleżeński i sumienny, czy też nie stwarza zagrożeń podczas polowań, nie mógł zatem zmienić oceny co do tego, że jest on osobą, która nie powinna posiadać broni palnej.

O ile prezentowane przez Naczelny Sąd Administracyjny rozumienie przesłanki zawartej w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy o broni i amunicji pozwalało zgodzić się ze stanowiskiem organu w przedstawionym zakresie, o tyle jednak za wadliwe uznać należało te argumenty skarżącego organu, które zasadnicze znaczenie dla sprawy - równolegle do skazania za przestępstwo wymienione w art. 178a § 1 k.k. - nadawały faktowi sześciokrotnego naruszenia przez skarżącego w latach 2004-2006 przepisów ruchu drogowego. Ocena powyższa wynika z tego, że Komendant Główny Policji nie wyjaśnił w zaskarżonej decyzji, jakie znaczenie w kontekście warunku wykazania uzasadnionej obawy użycia broni w celach sprzecznych z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego miało stwierdzenie popełnienia przez skarżącego wymienionych wykroczeń. Oczywiście, wskazywać one generalnie mogły na nie do końca odpowiedni poziom przestrzegania przez skarżącego określonej kategorii przepisów, niemniej jednak uwzględnić należało, iż przesłanka cofnięcia pozwolenia na broń ukierunkowana została na innego typu zachowania i zdarzenia, aniżeli na przykład ukarane w postępowaniu mandatowym dwukrotne niezastosowanie się przez skarżącego do znaku P-4 "linia podwójna ciągła". Pogląd Komendanta Głównego Policji odnośnie do tego, że organy Policji mają prawo wymagać od osób posiadających pozwolenie na broń "nieskazitelnej postawy" nie znajduje uzasadnienia w przepisach, wobec czego tak formułowany warunek nie może być kwalifikowany inaczej jak tylko jako niedopuszczalne wprowadzenie dodatkowego pozaustawowego kryterium cofnięcia tego prawa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, dokonując błędnej wykładni art. 18 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o broni i amunicji, nie naruszył w rozpoznawanej sprawie przepisów postępowania sądowoadministracyjnego. Powołany w skardze kasacyjnej przepis prawa procesowego (art. 141 § 4 p.p.s.a.) może być samodzielną podstawą kasacyjną w rozumieniu art. 174 pkt 2 p.p.s.a., jeżeli uzasadnienie orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego nie zawierało stanowiska co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia (por. uchwała składu siedmiu sędziów NSA z 15 lutego 2010 r. sygn. II FPS 8/09). Taka sytuacja jednak w niniejszej sprawie nie wystąpiła. Pisemne motywy zaskarżonego wyroku, abstrahując od rozważonej już oceny ich zasadności, odpowiadają konstrukcji prawidłowego uzasadnienia i zawierają elementy przewidziane w wymienionym wyżej przepisie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, kontrolując zaskarżoną decyzję, przedmiotem swojej oceny prawidłowo uczynił zarówno ustalenia faktyczne poczynione przez organy administracji, jak i wykładnię mających zastosowanie w sprawie przepisów prawa materialnego. Stanowisko organu w zakresie sposobu rozumienia przesłanek cofnięcia pozwolenia na broń zostało poddane krytycznej ocenie Sądu, który zgodnie z art. 141 § 4 p.p.s.a. wskazał w wyroku na kryteria nadawania znaczenia zwrotowi "istnienie uzasadnionej obawy użycia broni w celach sprzecznych z interesem bezpieczeństwa lub porządku publicznego". Wbrew stanowisku skarżącego organu, nie było potrzeby zamieszczenia przez Sąd w tym miejscu w wyroku szczegółowych rozważań odnośnie do zmiany brzmienia art. 15 ust. 1 pkt 6, będącej skutkiem nowelizacji ustawy o broni i amunicji w 2004 r., albowiem usunięcie przesłanki wiązanej z popełnieniem przestępstwa z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej nie stanowiło o odejściu przez ustawodawcę od ustalania "uzasadnionej obawy" w nawiązaniu do cech charakteru posiadacza broni.

Naczelny Sąd Administracyjny w tym stanie rzeczy uchylił zaskarżony wyrok i rozpoznał skargę na podstawie art. 188 p.p.s.a. Rozpoznając skargę D. M. na decyzję Komendanta Głównego Policji z [...] stycznia 2008 r. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż zaskarżona decyzja odpowiada prawu, co powoduje oddalenie skargi wniesionej przez skarżącego, stosowanie do art. 151 p.p.s.a. O zwrocie kosztów postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 203 pkt 2 p.p.s.a.