Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Ewa Krawczyk (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Iwona Bogucka, Sędzia WSA Elżbieta Kaznowska, Protokolant sekretarz sądowy Marta Zasoń, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2014 r. sprawy ze skargi E. S. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie wymeldowania oddala skargę.

L. Z. pismem z dnia [...] roku, zastępowany przez pełnomocnika B. Z., wystąpił o wymeldowanie z pobytu stałego przy ul. [...] w K. swojej siostry E. S.

Podał, że E. S. przebywa od ponad 30 lat za granicą, nie przebywa w mieszkaniu, nie uiszcza opłat za lokal, ale nie chce się dobrowolnie z niego wymeldować. We wniosku podano także adres E. S. w W. L. Z. zmarł [...] roku, a po jego śmierci tytuł prawny do lokalu przy ul. [...] w K. otrzymała B. Z. (aneks z [...] roku do umowy najmu lokalu mieszkalnego nr [...] położonego przy ul. [...] w K. z dnia [...] roku i aneks (do umowy) z dnia [...] roku).

B. Z. w dniu [...] roku podtrzymała wniosek o wymeldowanie z pobytu stałego przy ul. [...] E. S.

Prezydent Miasta K. decyzją z dnia [...] roku, na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 roku o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 roku nr 139 z późn. zm.) orzekł o wymeldowaniu E. S. z pobytu stałego z lokalu nr [...] przy ul. [...] w K.

W obszernym uzasadnieniu organ ten przedstawił przebieg postępowania i odwołując się do jego wyników stwierdził, że E. S. opuściła lokal nr [...] przy ul. [...] nie dopełniając obowiązku wynikającego z art. 15 ust. 1 ustawy o ewidencji (...).

Z akt sprawy wynika, że lokal z którego wymeldowano E. S. składa się z 4 pokoi, kuchni, łazienki, przedpokoju i spiżarki (notatka służbowa z [...] roku).

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła E. S. wnosząc o jego "unieważnienie" i umożliwienie jej korzystanie z lokalu przy ul. [...]. Wskazała na naruszenie prawa procesowego – art. 224, 233 i 299 kpc i kodeksu cywilnego – art. 691 § 1, art. 5, art. 56 oraz art. 58 § 1 kc.

Zdaniem odwołującej się bezprawnie doszło do przydziału spornego lokalu B. Z., a w związku z tym podtrzymania wniosku o jej wymeldowanie przez B. Z., mimo że ten ostatni wniosek był bezprzedmiotowy. Wskazała, że B. Z. od 12 lat zamieszkuje w [...], nie uczestniczyła w kosztach utrzymania mieszkania.

Odwołująca się twierdziła, że nigdy nie opuściła spornego lokalu tylko była z niego wyrzucana i uniemożliwiono jej korzystanie z niego.

Wskazała, że podejmowała próby powrotu do lokalu, ale nigdy nie została pouczona o możliwości podjęcia kroków prawnych w celu powrotu.

Natomiast w czasie "niedobrowolnego opuszczenia" lokalu musiała gdzieś mieszkać, jednakże jej centrum życiowym zawsze był przedmiotowy lokal.

Podała także, że od [...] roku opiekowała się bratem, który zachorował – utrzymywała go, opłacała lokal, spędzała czas w spornym lokalu, gdzie gotowała i sprzątała.

Podkreśliła, że teraz po śmierci brata może bez obaw wrócić do mieszkania. Dodała, że dowody świadczące o jej codziennym użytkowaniu mieszkania zostały z pewnością usunięte przed oględzinami, w których nie brała udziału.

Wyjaśniła, że jest najstarszym stażem współlokatorem budynku, niektórych sąsiadów nawet nie zna. Wiele osób unika ją ze względu na zachowanie brata (zmarłego [...] roku).

Wojewoda [...] – po rozpatrzeniu wyżej wskazanego odwołania, ostateczną decyzją z dnia [...] roku, wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa oraz art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji (...) utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu organ odwoławczy przytoczył brzmienie art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji oraz wskazał na wyjaśnienia skarżącej i przesłuchanie D. Z. (była żona L. Z., B. O.– siostra skarżącej i L. Z.), a także oględziny spornego lokalu i oświadczenia M. P. oraz T. K.

Zdaniem organu odwoławczego przeprowadzone postępowanie wykazało, że skarżąca nie zamieszkuje w lokalu przy ul. [...] w K. na co wskazują zeznania świadków oraz dwukrotne oględziny lokalu przy ul. [...].

W ocenie organu bez znaczenia jest rozbieżność co do daty opuszczenia lokalu przez skarżącą bowiem E. S. opuściła sporny lokal co najmniej kilkanaście lat temu. Istotnie poczynając od [...] roku (do [...] roku) opiekowała się bratem L. Z. jednakże związane z tym faktem wizyty miały charakter odwiedzin, co wynika z przesłuchania B. O. w dniu [...] roku (wraz ze skarżącą przyjeżdżały do mieszkania kilka razy do roku "aby wspomóc Pana Z.").

Wg organu odwoławczego skarżąca nie zamieszkiwała w lokalu i nie podjęła kroków prawnych w celu powrotu do tego lokalu (o czym posiadała wiedzę – pismo organu z [...]roku).

Nadto, mimo że skarżąca weszła do lokalu [...]roku (przy pomocy ślusarza), to w lokalu tym nie zamieszkała. Zdaniem organu z ustaleń postępowania wynika, że skarżąca w sposób dobrowolny opuściła sporny lokal, a sam deklarowany przez nią zamiar stałego pobytu nie może uzasadniać (przy braku okoliczności obiektywnych) odmiennych ustaleń.

Organ wyjaśnił, że nawet pozostawienie rzeczy w spornym lokalu przez skarżącą nie świadczy o skoncentrowaniu w tym lokalu spraw życiowych skarżącej, a także, iż skutkiem decyzji o wymeldowaniu nie jest utrata rzeczy majątkowych, które skarżąca pozostawiła w lokalu.

Odnosząc się do zarzutów odwołania organ stwierdził, że ocena prawidłowości przyznania tytułu najmu B. Z. nie mieści się w kompetencjach organów meldunkowych. Bez znaczenia dla sprawy są także okoliczności wskazywane przez skarżącą, a dotyczące niezamieszkiwania B. Z. w spornym lokalu. Organ wyjaśnił także skarżącej, że akt zameldowania jak i wymeldowania, nie stanowi źródła powstania jakichkolwiek praw majątkowych (zwłaszcza do domu lub mieszkania).

Wreszcie organ podał, że organy administracji publicznej nie działają w oparciu o przepisy kc i kpc, zatem zarzut odwołującej się naruszenia przez organ I instancji przepisów zawartych w tych ustawach jest nieuzasadniony. Podkreślono także odniesienie się do tych zarzutów odwołującej, które mają wpływ na rozstrzygnięcie sprawy meldunkowej.

Skargę na decyzję ostateczną Wojewody [...] z dnia [...] roku do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach złożyła E. S.

W istocie zarzuty tej skargi stanowią powtórzenie zarzutów wcześniej zawartych w odwołaniu. Podobnie jak w odwołaniu i w całym postępowaniu sprowadzają się do twierdzenia, że nigdy nie opuściła lokalu w sposób dobrowolny i stały, stale bowiem do niego wracała (było to według skarżącej mieszkanie rodzinne), a w latach [...] opiekowała się bratem (L. Z.), była u niego i w lokalu około 15 razy z czego wielokrotnie po kilka miesięcy, a więc podejmowała próby "powrotu do mieszkania".

Według skarżącej zeznania świadków oraz oględziny (wg skarżącej oględziny z [...] roku, w których nie uczestniczyła, nie wnosiły żadnych dowodów i dlatego nie ryzykowała udziału w następnych oględzinach) nie wnoszą żadnych dowodów do sprawy, natomiast zeznania rodziny potwierdzają fakt niedobrowolnego opuszczenia lokalu. Interwencje policji z dnia [...] i [...] roku oraz z [...] roku świadczą o podjęciu kroków celem uzyskania dostępu do spornego lokalu.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżoną decyzją orzeczono o wymeldowaniu skarżącej z pobytu stałego z lokalu nr [...] położonego przy ul. [...] w K. Właśnie orzeczenie o wymeldowaniu zawarte w tej decyzji wyznacza granice sprawy, w których Sąd rozstrzyga (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2002 r., nr 153, poz. 1270 z późn. zm., dalej określana jako ppsa).

Sąd dokonuje kontroli zaskarżonej do niego decyzji pod względem zgodności z prawem procesowym i materialnym, a uwzględnić skargę może jedynie w przypadkach określonych w art. 145 § 1 ppsa. Jak już na wstępie stwierdzono okoliczności uzasadniających uwzględnienie skargi Sąd w niniejszym postępowaniu się nie dopatrzył.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy z 10 kwietnia 1974 roku o ewidencji ludności i dowodach osobistych organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. Obowiązkiem organu orzekającego jest więc ustalenie, że osoba (której dotyczy wniosek o wymeldowanie) opuściła miejsce stałego pobytu nie dopełniając obowiązku wymeldowania, przy czym "opuszczenie dotychczasowego miejsca pobytu musi być dobrowolne i trwałe". W aktualnym brzmieniu art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji, w odróżnieniu od rozwiązań prawnych obowiązujących przed wejściem w życie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. nr 93, poz. 887), ustawodawca zrezygnował ze związania kwestii zameldowania na pobyt stały z utratą tytułu prawnego do lokalu, do czego doszło na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2002 roku, sygn. akt K 20/01 (Dz. U. z 2002 roku, nr 72, poz. 716). Powyższa zmiana koresponduje z przepisem art. 9 ust. 2b ustawy o ewidencji, zgodnie z którym zameldowanie w lokalu służy wyłącznie celom ewidencyjnym i ma na celu potwierdzenie faktycznego pobytu.

Należy też stwierdzić, że przesłanką wymeldowania może być także sytuacja, w której osoba zameldowana została przymuszona do wyprowadzki (tak twierdzi skarżąca że zachowanie brata zmusiło ją do wyprowadzenia się). W orzecznictwie sądowoadministracyjnym utrwalony jest pogląd, że za dobrowolne opuszczenie lokalu należy uznać sytuację, w której osoba w nim zameldowana została z niego usunięta przez dysponenta lokalu lub sama się wyprowadziła na skutek nagannych zachowań dysponenta lokalu, ale nie skorzystała we właściwym czasie z przysługujących jej środków prawnych umożliwiających powrót do lokalu. Środkami prawnym umożliwiającymi powrót do lokalu są roszczenia cywilnoprawne, które mogą wynikać z prawa do lokalu, o ile przysługuje ono danej osobie, albo też z przewidzianej przepisami kc ochrony posesoryjnej. Nieskorzystanie z tych środków we właściwym czasie, jak również sytuacja, gdy strona wprawdzie skorzystała z takich środków prawnych, ale nie odniosły one zamierzonego skutku powoduje, że zachodzą podstawy do wymeldowania (por. wyrok NSA z 10 lutego 2101 roku, sygn. akt II OSK 281/09).

Z akt sprawy nie wynika, by skarżąca podjęła skuteczne kroki prawne celem powrotu do lokalu. Do działań takich nie można zaliczyć interwencji policji związanej z utrudnieniem dostępu do lokalu albowiem te kroki nie doprowadziły do faktycznego zamieszkania skarżącej w lokalu. Należy wskazać, że w dniu [...] roku weszła skarżąca do spornego lokalu (za pomocą ślusarza), to jednak w lokalu nie zamieszkała.

W związku z tym Sąd podziela poglądy organu orzekającego, że opuszczenie przez skarżącą lokalu miało charakter dobrowolny.

Skarżąca z jednej strony twierdzi, że nigdy nie opuściła spornego lokalu, a z drugiej, że opuszczenie tego lokalu było następstwem niewłaściwego zachowania dysponenta lokalu.

Skład orzekający w sprawie uznał, że organy obu instancji prawidłowo wywiązały się z obowiązków nałożonych ustawą o ewidencji ludności.

Prawidłowo przyjęły, że skarżąca opuściła sporny lokal kilkadziesiąt lat temu i lokal ten nie stanowi jej stałego miejsca zamieszkania. W lokalu przy ul. [...] skarżąca istotnie przebywała (około 15 razy) w okresie od [...] roku w związku z chorobą brata. Jednak te wizyty nie mogą uzasadniać przyjęcia, że skarżąca mieszkała w lokalu na stałe. Skarżąca od lat mieszka za granicą (zeznania świadków) o czym świadczy chociażby fakt, że pomimo zawarcia małżeństwa za granicą, figurowała w ewidencji ludności Miasta K. pod nazwiskiem panieńskim.

Podkreślić należy, iż zameldowanie, jak i wymeldowanie jest wyłącznie aktem rejestracji danych dotyczących pobytu określonej osoby. Źródłem powinności organu administracji wydania decyzji o wymeldowaniu jest sam fakt opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu.

Należy też stwierdzić, że ani organy ewidencyjne, ani obecnie Sąd nie są uprawnione o kontroli polityki mieszkaniowej prowadzonej przez Prezydenta Miasta K., podobnie jak w kompetencjach tych organów i Sądu nie mieści się ocena prawidłowości przyznania tytułu najmu B. Z. Bez znaczenia w niniejszej sprawie są też twierdzenia skarżącej dotyczące niezamieszkwiania B. Z. w spornym lokalu bowiem kontrolowana decyzja dotyczy wymeldowania skarżącej. Wydaje się, że te ostatnie twierdzenia skarżącej powinny stać się przedmiotem uwagi organów ewidencyjnych, które decyzję o wymeldowaniu mogą podjąć z urzędu.

Z tych wszystkich powodów Sąd na podstawie art. 151 ppsa oddalił skargę.

sw