drukuj    zapisz    Powrót do listy

6321 Zasiłki stałe, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Oddalono skargę, II SA/Bk 453/16 - Wyrok WSA w Białymstoku z 2016-11-15, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II SA/Bk 453/16 - Wyrok WSA w Białymstoku

Data orzeczenia
2016-11-15 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2016-07-18
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku
Sędziowie
Danuta Tryniszewska-Bytys
Elżbieta Trykoszko /przewodniczący sprawozdawca/
Mirosław Wincenciak
Symbol z opisem
6321 Zasiłki stałe
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Oddalono skargę
Powołane przepisy
Dz.U. 2016 poz 930 art. 37 ust. 1
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - tekst jednolity
Tezy

Skoro istotą wspólnego gospodarowania jest także pozostawanie na utrzymaniu osoby, z którą się mieszka, to stwierdzony w trakcie wywiadu środowiskowego fakt wspólnego zamieszkiwania strony z matką oraz przeznaczania na utrzymanie domu i rodziny przede wszystkim kwoty świadczenia pielęgnacyjnego matki otrzymywanego z tytułu sprawowanej opieki nad stroną, nie pozwala na traktowanie strony jako osoby samotnie gospodarującej.

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Elżbieta Trykoszko (spr.), Sędziowie sędzia NSA Danuta Tryniszewska-Bytys, sędzia WSA Mirosław Wincenciak, Protokolant st. sekretarz sądowy Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 15 listopada 2016 r. sprawy ze skargi D. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] czerwca 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku stałego oddala skargę

Uzasadnienie

Skarga została wywiedziona na tle następujących okoliczności.

Wnioskiem z dnia [...] lutego 2016r. (data wpływu do organu) skarżący D. C. wystąpił do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w G. o udzielenie mu z powodu niepełnosprawności pomocy pieniężnej w formie zasiłku stałego, podając, że od [...] lutego 2016r. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe pod względem finansowym, natomiast pod względem gospodarczym pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z matką.

Decyzją wydaną z upoważnienia Burmistrza G. przez Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w G. z dnia [...] marca 2016r. odmówiono przyznania zasiłku stałego po ustaleniu, że strona prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z matką a łączny dochód rodziny z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku wyniósł 1453 złote, a w przeliczeniu na członka rodziny 726,50 złotych i jest wyższy od ustawowego kryterium dochodowego członka rodziny, wynoszącego 514 złotych na osobę, upoważniającego do uzyskania prawa do zasiłku stałego.

D. C. wniósł odwołanie od tej decyzji. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. po przywróceniu postanowieniem z dnia [...] czerwca 2016r. skarżącemu terminu do złożenia odwołania, decyzją z dnia [...] czerwca 2016r. orzekło o utrzymaniu w mocy decyzji pierwszoinstancyjnej. Kolegium w uzasadnieniu swojej decyzji wskazało na wynikające z art. 37 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, ustawowe przesłanki nabycia prawa do zasiłku stałego i stwierdziło, że skarżący nie spełnia koniecznej przesłanki w postaci dochodu niższego niż ustawowe kryterium dochodowe. Przy ustalaniu dochodu strony Kolegium, tak jak organ I instancji, przyjęło, że skarżący pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z matką, której dochód miesięczny wynosi 1300 złotych (z tytułu świadczenia pielęgnacyjnego pobieranego w związku ze sprawowaniem opieki nad skarżącym) i w połączeniu z dochodem skarżącego wynoszącym 153 złote (z tytułu zasiłku pielęgnacyjnego), przewyższa dwukrotność ustawowego kryterium dochodowego osoby pozostającej w rodzinie, uprawniającego do uzyskania prawa do zasiłku stałego. Kolegium nawiązało do legalnej definicji "osoby samotnie gospodarującej" i legalnej definicji "rodziny" i stwierdziło, że więź gospodarcza skarżącego z matką, wspólne zamieszkiwanie oraz przeznaczanie na zaspakajanie potrzeb obojga łącznego ich dochodu a także fakt, że w zasadzie skarżący pozostaje pod opieką matki, która z tytułu tej opieki ma przyznane świadczenie pielęgnacyjne, wskazują, że skarżący nie jest osobą samotnie gospodarującą a pozostaje w rodzinie, której łączne dochody należy brać za podstawę badania przesłanki kryterium dochodowego.

W skardze wywiedzionej na tę decyzję D. C. podtrzymał twierdzenie, że jest osobą samotnie prowadzącą gospodarstwo domowe a w konsekwencji do ustalenia jego dochodu nie może być brany pod uwagę dochód matki, z którą mieszka, a którego zaliczenie do wspólnego dochodu prowadzi do przekroczenia kryterium dochodowego na osobę w rodzinie i nie pozwala na przyznanie zasiłku stałego.

Profesjonalnie zarzuty skargi zostały sprecyzowane w piśmie procesowym złożonym na rozprawie przez ustanowionego z urzędu skarżącemu pełnomocnika w osobie radcy prawnego P. B. (k. 51 – 51 odwrót akt sądowych) Pełnomocnik zarzucił zaskarżonej decyzji:

- naruszenie art. 7 w związku z art. 77 oraz art. 107 ust. 3 K.p.a. poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, skutkującej odmową przyznania na rzecz skarżącego zasiłku stałego, w związku z ustaleniem, iż skarżący prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z matką;

- naruszenie art. 8, 9 w zw. z art. 80 K.p.a. poprzez przeprowadzenie postępowania administracyjnego z naruszeniem zasady pogłębiania zaufania uczestników do organów administracji, brakiem informowania stron o ich prawach i obowiązkach, a także dokonanie przez organy dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego;

- naruszenie art. 138 par. 1 pkt 1 K.p.a. poprzez utrzymanie w mocy decyzji Wójta Gminy G. z dnia [...] marca 2016r. wydanej z rażącym naruszeniem przepisów prawa materialnego tj. ustawy o pomocy społecznej

- naruszenie przepisu prawa materialnego w postaci art. 37 ustawy o pomocy społecznej poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i nieuzasadnioną odmowę przyznania skarżącemu zasiłku stałego.

Podnosząc powyższe zarzuty pełnomocnik skarżącego wniósł o uchylenie decyzji organów obu instancji.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje;

Skarga podlegała oddaleniu albowiem, wbrew sprecyzowanym zarzutom skargi, okoliczności sprawy zostały wyjaśnione w sposób wystarczający na prawidłowe zastosowanie przepisu prawa materialnego stanowiącego podstawę prawną przyznawania zasiłku stałego.

Stosownie do treści art. 37 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, zasiłek stały przysługuje:

1) pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;

2) pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

W okolicznościach sprawy nie budzi wątpliwości uznanie przez organy obu instancji, że skarżący, mający lat 33 (rok urodzenia 1983), w dacie orzekania przez każdy z tych organów był osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej. Ustawa powyższa definiuje całkowitą niezdolność do pracy jako całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych albo zaliczenie do I lub II grupy inwalidów lub legitymowanie się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (vide: art. 6 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej). Skarżący w dacie orzekania przez organ I instancji tj. [...] marca 2016r. legitymował się ważnym do [...] kwietnia 2016r. orzeczeniem Miejskiego Ośrodka Orzekania o Niepełnosprawności w B. z dnia [...] lutego 2014r. o zaliczeniu go na podstawie przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu do osób niepełnosprawnych, do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, natomiast w dacie orzekania przez organ II instancji tj. [...] czerwca 2016r. legitymował się ważnym do [...] lutego 2017r. orzeczeniem Miejskiego Ośrodka Orzekania o Niepełnosprawności w B. z dnia [...] lutego 2016r. o zaliczeniu go na podstawie przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu do osób niepełnosprawnych, do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Prawidłowo również, zdaniem Sądu, organy obu instancji uznały, że wniosku skarżącego z [...] lutego 2016r. o przyznanie mu zasiłku stałego, nie można uwzględnić z uwagi na niespełnienie drugiej przesłanki ustawowej uprawnienia do tego rodzaju zasiłku, w postaci braku przekroczenia kryterium dochodowego. Należy w tym miejscu podkreślić, że w świetle art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej przy ustalaniu dochodu wnioskodawcy, bierze się pod uwagę sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, a zatem miarodajne dla ustalenia dochodu skarżącego i sprawdzenia, czy dochody te mieściły się w kwocie ustawowego kryterium dochodowego, była jego sytuacja rodzinna i jego dochody z miesiąca stycznia i lutego 2016r. Z mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2015r., poz. 1058), od dnia 1 października 2015r. normatywne kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosiło 634 złotych a dla osoby w rodzinie 514 złotych. Ustawa o pomocy społecznej definiuje osobę samotnie gospodarującą jako osobę prowadzącą jednoosobowe gospodarstwo domowe (art. 6 pkt 10 ustawy) a rodzinę jako osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące (art. 6 pkt 14 ustawy).

Z wywiadu środowiskowego, przeprowadzonego dla potrzeb załatwienia wniosku skarżącego z [...] lutego 2016r., wynikało w sposób nie nasuwający wątpliwości, że w okresie miarodajnym w kontrolowanej sprawie dla ustalenia sytuacji rodzinnej i dochodów skarżącego, skarżący zamieszkiwał w jednym mieszkaniu z matką L. A., która sprawowała nad skarżącym opiekę i z tego tytułu otrzymywała świadczenie pielęgnacyjne w kwocie 1300 złotych miesięcznie. Skarżący otrzymywał zaś zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 złotych miesięcznie. Jak wynika z wywiadu środowiskowego, skarżący pozostawał na utrzymaniu matki, z którą prowadził wspólne gospodarstwo domowe. Łączny dochód rodziny skarżącego przekraczał dwukrotność normatywnego kryterium dochodowego dla osoby pozostającej w rodzinie.

Prezentowana przez skarżącego interpretacja osoby samotnie gospodarującej, jest nietrafna. Dysponowanie kwotą zasiłku pielęgnacyjnego nie było wystarczające dla uznania dysponenta za osobę samotnie gospodarującą w sytuacji, gdy faktycznie zamieszkiwał i prowadził wspólne gospodarstwo domowe z drugą osobą. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym jednolicie jest postrzegane rozumienie rodziny według definicji z art. 6 pkt 14 ustawy o pomocy społecznej i odróżnianie osoby samotnie gospodarującej od osoby pozostającej w rodzinie. Sądy zwracają uwagę na takie okoliczności, jak: więzi rodzinne, gospodarcze i ekonomiczne łączące członków rodziny, elementy świadczące o wspólnym gospodarowaniu – utrzymanie porządku i czystości, ponoszenie wydatków na utrzymanie mieszkania, przygotowywanie posiłków, opłacanie czynszu, organizowanie wypoczynku, załatwianie spraw urzędowych, dbałość o zapewnienie odzieży, zakup leków, łączne lub rozdzielne korzystanie z urządzeń technicznych czy sanitarnych, dostęp do pomieszczeń w mieszkaniu (vide: miedzy innymi wyrok WSA w Lublinie sygn. II SA/Lu 195/10). Sąd Najwyższy istotę wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego scharakteryzował jako udział i wzajemną współpracę w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, również niezarobkowanie i pozostawanie na całkowitym i częściowym utrzymaniu osoby, z którą prowadzi się gospodarstwo domowe, a wszystko uzupełnione cechami stałości (vide: uzasadnienie wyroku SN z dnia 2 lutego 1996r. sygn. II URN 56/95). Z kolei WSA w Lublinie w innym wyroku niż wcześniej powołany podkreślił, iż przesłanka wspólnego gospodarowania nie wyczerpuje się wyłącznie w ponoszeniu wydatków związanych z gospodarstwem domowym, ale wyraża się również w czerpaniu korzyści z tego gospodarstwa wspólnie z innymi członkami rodziny (vide: wyrok WSA w Lublinie z dnia 29 kwietnia 2008r. sygn. II SA/Lu 182/08).

Odnosząc wypracowane w orzecznictwie rozumienie wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego do okoliczności kontrolowanej sprawy, stwierdzić należy, że skoro istotą wspólnego gospodarowania jest także pozostawanie na utrzymaniu osoby, z którą się mieszka, to stwierdzony w trakcie wywiadu środowiskowego fakt wspólnego zamieszkiwania strony z matką oraz przeznaczania na utrzymanie domu i rodziny przede wszystkim kwoty świadczenia pielęgnacyjnego matki otrzymywanego z tytułu sprawowanej opieki nad stroną, nie pozwalał na traktowanie strony jako osoby samotnie gospodarującej. Skarżący w swoich pismach i skardze nie zaprzeczał, że więź gospodarcza z matką istniała a samodzielne gospodarowanie wyprowadzał wyłącznie z okoliczności samodzielnego podejmowania decyzji finansowo – ekonomicznych, przy czym, jak sam wskazał we wniosku i oświadczeniu o stanie majątkowym, samodzielne decyzje finansowo – ekonomiczne podejmuje od [...] lutego 2016r. Jeszcze raz sąd akcentuje, że miarodajnym dla ustalenia sytuacji strony i jej dochodów na potrzeby przyznania prawa do zasiłku stałego, jest stan faktyczny z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, a więc w przypadku wniosku z lutego 2016r., co do zasady stan faktyczny ze stycznia 2016r.

Wynikająca z akt sprawy okoliczność zmienionej sytuacji dochodowej w toku postępowania, na co wskazuje dołączony do akt administracyjnych wydruk decyzji Kierownika OPS w G. Nr [...] o uchyleniu decyzji o przyznaniu L. A. świadczenia pielęgnacyjnego, otwiera skarżącemu możliwość ponowienia wniosku o przyznanie zasiłku stałego w związku ze zmianą stanu faktycznego. Dla potrzeb rozpoznania wniosku z lutego 2016r., późniejsza zmiana sytuacji dochodowej, nie mogła mieć znaczenia prawnego zważywszy na treść art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej. W świetle tego przepisu za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony. Decyzja o przyznaniu prawa do zasiłku stałego nie jest decyzją uznaniową. Ma charakter związany, co oznacza, że przy przyznawaniu tego rodzaju zasiłku, organ winien się kierować literą prawa i nie może pomijać obowiązujących reguł przyznawania uprawnienia. Organ w tego rodzaju postępowaniach nie dysponuje luzem decyzyjnym w ramach którego może określać odmienne przesłanki i warunki przyznawania świadczenia. Na marginesie końcowo Sąd zauważa, że z urzędu mu jest wiadome (z racji rozpoznawania skargi zarejestrowanej pod sygnaturą II SA/Bk 537/16), że na wniosek skarżącego złożony w marcu 2016r. został mu przyznany zasiłek stały.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł o oddaleniu skargi (art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).



Powered by SoftProdukt