Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Dnia 24 maja 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Tadeusz Lipiński (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Beata Jezielska Sędzia WSA Hanna Raszkowska Protokolant specjalista Wojciech Grabowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 maja 2012 roku sprawy ze skargi Z. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia "[...]" nr "[...]" w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1/ uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji; 2/ orzeka, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.

Z przekazanych Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Olsztynie akt sprawy wynika, że organ I instancji decyzją z dnia "[...]" odmówił Z. C. przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji

z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad osobą niepełnosprawną czyli T. C.. Organ w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia stwierdził, że wnioskowane świadczenie nie przysługuje Z. C.

z uwagi na pozostawanie jego podopiecznej (matka) T. C. w związku małżeńskim, a współmałżonek osoby wymagającej opieki nie posiada orzeczenia

o znacznym stopniu niepełnosprawności lub jego odpowiednika zgodnie z art. 3 pkt 21 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Tym samym wnioskodawca nie spełnia warunków otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego stosownie do treści art. 17 ust. 1 wspomnianej ustawy.

Odwołanie od ww. decyzji wniósł Z. C. wskazując, że mąż jego podopiecznej M. C. (ojciec odwołującego) to osoba bardzo schorowana, po przebytym udarze mózgu i częściowo sparaliżowana. Z uwagi na stan zdrowia rodziców i związaną z tym konieczność zapewnienia im ciągłej opieki, odwołujący nie jest

w stanie podjąć żadnej pracy zawodowej.

Po rozpatrzeniu odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze

z dnia "[...]" utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. W ocenie organu II instancji małżonek T. C. nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, ponieważ osoba posiadająca orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidów, zgodnie z art. 3 pkt 20 lit. c ustawy o świadczeniach rodzinnych posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności. Zgodnie zaś z art. 17 ust. 5 świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje

w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem

o znacznym stopniu niepełnosprawności. Kolegium wskazało przy tym, że nie neguje faktu, iż M. C. ze względu na pogarszający się stan zdrowia wymaga opieki. Jednakże w tej sytuacji winien wystąpić o ustalenie znacznego stopnia niepełnosprawności.

W ocenie Kolegium dopóki bowiem nie będzie legitymował się znacznym stopniem niepełnosprawności, dopóty na nim będzie ciążył obowiązek zapewnienia opieki niepełnosprawnej żonie.

Skargę na ww. decyzję wywiódł Z. C. wskazując, że jego matka T. C. jest inwalidką I grupy, natomiast ojciec M. C. to osoba bardzo schorowana, po przebytym udarze mózgu i częściowo sparaliżowana. Z uwagi na stan zdrowia rodziców i związaną z tym konieczność zapewnienia im ciągłej opieki, skarżący nie jest w stanie podjąć absolutnie żadnej pracy zawodowej. Twierdzenie zaś, że schorowany i wymagający stałej opieki ojciec może zająć się swoją chorą żoną jest absurdalne.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył co następuje:

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, iż sądowa kontrola działalności administracji publicznej ogranicza się do oceny zgodności zaskarżonego aktu lub czynności

z prawem. Wynika to z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U Nr 153, poz.1269 ze zmianami).

Sąd administracyjny, kontrolując zgodność zaskarżonego rozstrzygnięcia

z prawem, orzeka na podstawie materiału sprawy zgromadzonego w postępowaniu administracyjnym. Obowiązek dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego spoczywa na organie orzekającym, a sąd administracyjny nie może zastąpić organu administracji

w wypełnieniu tego obowiązku, ponieważ do jego kompetencji należy wyłącznie kontrola legalności rozstrzygnięcia administracyjnego. Oznacza to, że sąd administracyjny nie rozstrzyga merytorycznie o zgłoszonych przez stronę żądaniach,

a jedynie w przypadku stwierdzenia, iż zaskarżony akt został wydany z naruszeniem prawa, o którym mowa w art. 145 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U z 14 marca 2012 r., poz. 270 – zwanej w dalszym ciągu uzasadnienia jako ppsa) uchyla go lub stwierdza jego nieważność.

Nadto wskazania wymaga, iż sąd orzeka na podstawie akt sprawy

(art. 133 § 1 ppsa) nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ppsa).

Rozpoznając sprawę w świetle powołanych wyżej kryteriów Sąd doszedł

do przekonania, że skarga zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu I instancji zostały podjęte z naruszeniem przepisów prawa, w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.

Na wstępie należy podnieść, że zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006r. Nr 139 po. 992 ze zm.) świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje m.in. osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny – z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby

w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Natomiast w myśl art. 17 ust. 5 pkt 2 lit a świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że małżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Na gruncie przedmiotowej sprawy organy obu instancji odmówiły wnioskodawcy Z. C. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad jego matką T. C., stwierdzając, że małżonek T. C. nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, ponieważ osoba posiadająca orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidów, zgodnie z art. 3 pkt 20 lit. c ustawy o świadczeniach rodzinnych posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności. Zgodnie zaś z art. 17 ust. 5 świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W ocenie sądu organy prowadziły postępowanie administracyjne

w przedmiotowej sprawie z uchybieniem zasad takiego postępowania zawartych w art. 7 i przede wszystkim w art. 9 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego, kpa (Dz. U. z 2000r., Nr 98, poz. 1071). Zgodnie z treścią art. 7 kpa w toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności,

z urzędu lub na wniosek strony podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Zasada prawdy obiektywnej jest naczelną zasadą postępowania administracyjnego. Wynika z niej obowiązek organu administracji publicznej wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych

z określoną sprawą. Realizacja zasady prawdy obiektywnej ma ścisły związek

z realizacją zasady praworządności, ustalenie stanu faktycznego sprawy jest bowiem niezbędnym elementem prawidłowego zastosowania normy prawa materialnego.

Stosownie zaś do art. 9 kpa organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych

i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony

i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

W orzecznictwie sądów administracyjnych wskazano, że realizacja tego obowiązku polega, między innymi, na powinności organu administracji poinformowania strony w sposób szczegółowy o tym, od jakich okoliczności zależy rozstrzygnięcie sprawy i jakie dowody powinny być przedstawione przez stronę, aby zostało wydane rozstrzygnięcie o treści żądanej przez stronę (vide wyrok NSA z 6 września 2001r., V SA 44/01 – LexPolonica nr 2318578).

Obowiązkiem zatem organów na gruncie przedmiotowej sprawy było precyzyjne wyjaśnienie skarżącemu, że powinien on poczynić starania wraz ze swoim ojcem w celu uzyskania przez niego orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności, co pozwoliłoby dopiero na skuteczne ubieganie się o przedmiotowe świadczenie pielęgnacyjne. Tym bardziej byłoby to zasadne, że w aktach sprawy znajduje się dokumentacja chorobowa M. C., z której wynika jednoznacznie, że jest on osobą ciężko chorą, która wymaga permanentnej opieki i trudno wyobrazić sobie

w jaki sposób osoba o takim stanie zdrowia miałaby się opiekować innym chorym czyli w tym przypadku swoją żoną T. C. Organy mogły zatem powstrzymać się

z rozstrzygnięciem w sprawie do czasu wydania stosownego orzeczenia

o stopniu niepełnosprawności. Organ powinien oczywiście wcześniej zapytać wnioskodawcę czy M. C. zamierza wystąpić o takie orzeczenie. Słuszność takiego racjonalnego rozumowania została potwierdzona, gdyż aktualnie w aktach sądowych sprawy znajduje się orzeczenie z dnia 13 kwietnia 2012r. zaliczające M. C. do znacznego stopnia niepełnosprawności (akta sądowe, k. – 15).

W toku ponownego rozpatrzenia sprawy organ wyda więc swoje rozstrzygnięcie biorąc pod uwagę aktualny stan faktyczny sprawy (ww. orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 13 kwietnia 2012r.).

Stwierdzając naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, należało w pkt 1 uchylić zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Z mocy art. 152 tej ustawy Sąd orzekł w pkt 2, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku.