Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marzenna Glabas Sędziowie Sędzia WSA Katarzyna Matczak Asesor WSA Bogusław Jażdżyk (spr.) Protokolant Małgorzata Krajewska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 sierpnia 2008 r. sprawy ze skargi Wojewody na uchwałę Rady Gminy z dnia "[...]", nr "[...]" w przedmiocie regulaminu określającego wysokość i szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom dodatków, obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw I. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w części dotyczącej § 5 ust. 1 w zakresie słów "w tym również nauczyciela zwolnionego ze świadczenia pracy na podstawie odrębnych przepisów" oraz § 6 ust. 3 regulaminu stanowiącego załącznik do wyżej wymienionej uchwały; II. orzeka, że zaskarżona uchwała nie podlega wykonaniu w części, w której stwierdzono jej nieważność.

W skardze złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie Wojewoda działając na podstawie art. 93 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U z 2001r., Nr 142, poz. 1591, ze zm.) wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały Nr XVI/108/08 Rady Gminy z dnia "[...]" w sprawie ustalenia regulaminu określającego wysokość i szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, a także szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oraz niektórych innych składników wynagrodzenia w części dotyczącej § 5 ust. 1 w zakresie słów "w tym również nauczyciela zwolnionego ze świadczenia pracy na podstawie odrębnych przepisów" oraz § 6 ust. 3 regulaminu stanowiącego załącznik do ww. uchwały.

W uzasadnieniu skargi Wojewoda podniósł, że w załączniku do uchwały Rada Gminy powołując się na art. 30 ust. 6 i 6a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r - Karta Nauczyciela (Dz. U z 2006r, Nr 97, poz. 674 z póź. zm.) ustaliła regulamin określający wysokość i szczegółowe warunki przyznawania nauczycielom dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, a także szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oraz niektórych innych składników wynagrodzenia. W przedmiotowym regulaminie Rada Gminy zawarła m.in. zapisy, że: stawkę dodatku motywacyjnego nauczyciela, w tym również nauczyciela zwolnionego ze świadczenia pracy na podstawie odrębnych przepisów, ustala się kwotowo w zależności od stopnia awansu zawodowego i szczegółowych warunków przyznawania dodatków określonych w § 6 (§ 5 ust 1) oraz zapis, iż do nauczycieli zwolnionych z obowiązku pracy na podstawie odrębnych przepisów nie mają zastosowania szczegółowe warunki, o których mowa w ust 2. Nauczycielom tym ustala się dodatek motywacyjny w zależności od stopnia awansu zawodowego w wysokości średniego dodatku określonego w § 5 ust 3. (§ 6 ust 3). Zdaniem organu nadzoru przyznawanie dodatku motywacyjnego nauczycielom zwolnionym z obowiązku świadczenia pracy jest działaniem bezprawnym. Wojewoda podniósł, iż przyznanie dodatku jest działaniem niezgodnym z treścią § 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy, które określa ogólne warunki przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego. Wojewoda wskazał, że dodatek motywacyjny odmiennie niż dodatek funkcyjny nie jest dodatkiem obligatoryjnym przypisanym do zajmowanego stanowiska lub do pełnionej funkcji, a dodatkiem fakultatywnym przyznawanym w związku z jakością świadczonej pracy przez nauczyciela lub dyrektora szkoły. Organ nadzoru argumentował, iż przedmiotowy zapis regulaminu w tym kształcie, czyni z dodatku motywacyjnego, dodatek obowiązkowy, gdyż do jego uzyskania wystarczy tylko aby nauczyciel został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy. Ponadto wprowadzając taki zapis uchwałodawca uprzywilejował grupę nauczycieli zwolnionych ze świadczenia pracy względem tych, którzy pracę tę wykonują, a jej wykonywanie podlega ocenie, m. in. w przypadku przyznawania dodatku motywacyjnego.

W odpowiedzi na skargę Wójt Gminy wskazał, iż przyjęte w uchwale zasady przyznawania dodatku motywacyjnego były stosowane od lat i przez organ nadzory dotychczas niekwestionowane.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej (§ 1 ). Kontrola, o której mowa w § 1, sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2 ). Oznacza to, że badaniu w postępowaniu sądowym podlega prawidłowość zastosowania przepisów prawa w odniesieniu do istniejącego w sprawie stanu faktycznego oraz trafność zastosowania wykładni tych przepisów. Z zasady legalności wynika konsekwencja, iż administracyjny sąd wojewódzki ocenia, czy wydany akt jest zgodny z prawem obowiązującym w dacie jego wydania (por: wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 stycznia 1999r., sygn. akt II SA 4731/97, niepublikowany). Przeprowadzona w tymże zakresie kontrola zaskarżonej uchwały wykazała, że § 5 ust. 1 załącznika do uchwały w zakresie słów "w tym również nauczyciela zwolnionego ze świadczenia pracy na podstawie odrębnych przepisów" oraz 6 ust. 3 załącznika do uchwały nie odpowiadają wymogom prawa, przy czym waga stwierdzonych naruszeń prawa ma charakter istotny i przesądziła o konieczności stwierdzenia nieważności omówionej uchwały we wskazanej części.

Stosownie do treści art. 30 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 25 stycznia 1982r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) wynagrodzenie nauczycieli składa się m.in. z wynagrodzenia zasadniczego oraz z dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy. Stosownie natomiast do treści art. 30 ust. 2 tejże ustawy wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy. Z art. 30 ust. 6 pkt 1 ustawy wynika, iż organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego, uwzględniając przewidywaną strukturę zatrudnienia, określa corocznie dla nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego, w drodze regulaminu obowiązującego od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia: wysokość stawek dodatków, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2, oraz szczegółowe warunki przyznawania tych dodatków.

Wojewoda żądając uchylenia zaskarżonej uchwały w opisanej części wskazał, że dodatek motywacyjny jest dodatkiem o charakterze fakultatywnym związanym z jakością świadczonej pracy. W ocenie Sądu ten pogląd organu nadzoru jest prawidłowy i w konsekwencji musiał prowadzić do wyeliminowania z obrotu prawnego niezgodnych z prawem zapisów zaskarżonego aktu.

Ustawodawca w treści art. 30 ust. 2 ustawy – Karta Nauczyciela wskazał, iż wysokość dodatków zależy odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy. Przyjąć należy, ze względu na systematykę art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy w którym wymieniono dodatki przysługujące nauczycielom, iż ustawodawca do okoliczności mających wpływ na wysokość dodatku motywacyjnego odnosi jakość świadczonej pracy i wykonywanie dodatkowych zadań lub zajęć. Natomiast na wysokość pozostałych dodatków wpływ mają odpowiednio: okres zatrudnienia (dodatek za wysługę lat); powierzone stanowisko lub sprawowana funkcja (dodatek funkcyjny); trudne lub uciążliwe warunki pracy (dodatek za warunki pracy).

Precyzując wyżej przytoczone zapisy dotyczące przyznawania dodatków w art. 30 ust. 5 pkt 3 ustawy – Karta Nauczyciela przewidziano, że minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy oraz po zasięgnięciu opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego określi, w drodze rozporządzenia wykaz stanowisk oraz sprawowanych funkcji uprawniających nauczyciela do dodatku funkcyjnego oraz ogólne warunki przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego. Na podstawie przytoczonej delegacji ustawowej Minister Edukacji Narodowej i Sportu wydał rozporządzenie z dnia 31 stycznia 2005r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. Nr 22, poz. 181 ze zm.). W § 6 tegoż rozporządzenia określono, iż do ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego należą:

1) osiągnięcia w realizowanym procesie dydaktycznym;

2) osiągnięcia wychowawczo-opiekuńcze;

3) wprowadzanie innowacji pedagogicznych, skutkujących efektami w procesie kształcenia i wychowania;

4) zaangażowanie w realizację czynności i zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela;

5) szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem;

6) realizowanie w szkole zadań edukacyjnych, wynikających z przyjętych przez organ prowadzący priorytetów w realizowanej lokalnej polityce oświatowej.

Rada gminy określając zasady przyznawania dodatku motywacyjnego zobowiązana jest kierować się cytowanymi przepisami Karty Nauczyciela oraz - ze względu na treść art. 30 ust. 5 pkt 3 ustawy - przepisami rozporządzenia z 31 stycznia 2005r. Ministra Edukacji Narodowej i Sporu. Przytoczone wyżej przepisy Karty Nauczyciela oraz rozporządzenia wykonawczego wskazują, iż dodatek motywacyjny jest dodatkiem związanym z jakością świadczonej pracy i wykonywaniem dodatkowych zadań lub zajęć przez nauczyciela. Oczywistym wobec tego jest przyjęcie, iż jakość tejże pracy i wykonywanie dodatkowych zadań lub zajęć musi być oceniane przez uprawniony podmiot, który gdy uzna, że nauczyciel spełnił kryteria do przyznania dodatku motywacyjnego może mu tenże dodatek przyznać. Zasadnym jest zatem stwierdzenie, że dodatek motywacyjny jest dodatkiem fakultatywnym odnoszącym się do jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, nie zaś dodatkiem związanym z powierzonym stanowiskiem lub sprawowaną funkcją.

Tak dokonana wykładnia w/w przepisów prowadzi do wniosku, że zakwestionowane przez Wojewodę zapisy załącznika do uchwały były niezgodne z prawem. Z kwestionowanych zapisów wynika bowiem, iż uchwałodawca w stosunku do nauczycieli zwolnionych z obowiązku świadczenia pracy na podstawie odrębnych przepisów, dodatek motywacyjny uczynił dodatkiem obligatoryjnym, dodatkowo uniezależniając jego wysokość od jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zajęć lub zadań przez nauczyciela. Wystarczy bowiem – tak jak na to wskazuje organ nadzoru – by nauczyciel był zwolniony z obowiązku świadczenia pracy, ażeby uzyskał prawo do dodatku motywacyjnego. Rację ma też Wojewoda, iż taki zapis uchwały uprzywilejował grupę nauczycieli zwolnionych z obowiązku świadczenia pracy w możliwości uzyskania dodatku motywacyjnego względem nauczycieli świadczących pracę, której wykonywanie podlega ocenie.

W tym stanie rzeczy Sąd uznając za zasadne zarzuty naruszenia prawa, na podstawie art. 147 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi stwierdził nieważność załącznika do uchwały w opisanej części. Sąd rozstrzygnięcie w przedmiocie wykonalności zaskarżonej uchwały w zakresie, w którym stwierdzono jej nieważność podjął w oparciu o art. 152 wyżej powołanej ustawy.