Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Beata Ziomek (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Renata Detka, Sędzia WSA Sylwester Miziołek, Protokolant Marta Bieniek, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 14 maja 2014r. sprawy ze skargi S. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 30 grudnia 2013 r. znak: [...] w przedmiocie odmowy zwrotu prawa jazdy I. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję organu I instancji; II. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu do chwili uprawomocnienia się wyroku; III. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz S. B. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 30 grudnia 2013r. znak: [...] po rozpoznaniu odwołania S. B. od decyzji Starosty z dnia 10 października 2013r. znak: [...] orzekającej o odmowie zwrotu prawa jazdy kategorii B nr [...] wydanemu w dniu 6.05.2005r. na druku nr [...] S. B. do czasu uzyskania odpowiedniego do rodzaju uprawnienia, pozytywnego wyniku z egzaminu państwowego sprawdzającego kwalifikacje, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W motywach rozstrzygnięcia organ odwoławczy przedstawił następujący stan faktyczny i prawny.

Decyzją z dnia 6.09.2010r. znak: [...] wydaną na podstawie art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2008r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2009r. Nr 1, poz. 7 ze zm.) Starosta na wniosek Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, orzekł o zatrzymaniu S. B. prawa jazdy.

Dokument prawa jazdy został odebrany ww. w dniu 26 listopada 2011r.

Wyrokiem z dnia 30.01.2012r. sygn. akt [...] Sąd Rejonowy w O. orzekł wobec S. B. m.in. środek w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 1 roku, zaliczając na poczet kary okres zatrzymania prawa jazdy od 26.11.2011r. Powyższa okoliczność legła u podstaw decyzji Starosty z dnia 26.03.2012r. znak: [...] o cofnięciu S. B. prawa jazdy.

Kierownik GOPS pismem z dnia 4.06.2013r. wystąpił do Starosty o zwrot zatrzymanego prawa jazdy, natomiast S. B. z takim samym żądaniem wystąpił wnioskiem z dnia 4.09.2013.

Opisaną na wstępie decyzją Starosta odmówił zwrotu zatrzymanego prawa jazdy powołując w podstawie rozstrzygnięcia art. 102 ust. 2 i art. 49 ust. 1 pkt 3 lit b ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. – o kierujących pojazdami (Dz.U. Nr 30, poz. 151 ze zm.).

W odwołaniu od powyższej decyzji S. B. podnosił, że jego zdaniem, brak jest podstaw prawnych do zobowiązywania go do poddania się egzaminowi sprawdzającemu, albowiem utrata prawa jazdy nie nastąpiła z powodu prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości lecz z przyczyn administracyjnych.

Rozpatrując odwołanie Samorządowe Kolegium Odwoławcze przytoczyło brzmienie art. 102 ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. o kierujących pojazdami, zgodnie z którym zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje po ustaniu przyczyny zatrzymania oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej. Jeżeli od dnia zatrzymania prawa jazdy upłynął co najmniej rok, warunkiem wydania prawa jazdy jest uzyskanie pozytywnego wyniku kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji, oraz art. 49 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy stanowiący, że sprawdzeniu kwalifikacji w formie egzaminu państwowego podlega osoba ubiegająca się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy, którego była pozbawiona na okres przekraczający rok.

Organ odwoławczy za nie mającą w sprawie znaczenia uznał okoliczność cofnięcia S. B. odrębną decyzją Starosty z dnia 26 marca 2012r. uprawnień do kierowania pojazdami na okres 1 roku, zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w O. Zdaniem organu, decydujące znaczenie w sprawie ma natomiast okres na jaki faktycznie pozbawiono kierowcę prawa jazdy wynikający z decyzji z dnia 6.09.2010r., który wyniósł ponad rok. W tej sytuacji Kolegium nie znalazło podstaw do uwzględnienia wniesionego odwołania.

Skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 30 grudnia 2013r. oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach S. B. żądając ich uchylenia oraz zasądzenia kosztów postępowania.

Skarżący zarzucił podjętemu rozstrzygnięciu rażące naruszenie prawa materialnego, a to art. 102 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe stosowanie oraz rażące naruszenie przepisów postępowania tj. art. 10 § 1, art. 75 § 1, art. 77 § 1 k.p.a. poprzez nie zapewnienie czynnego udziału w postępowaniu, nie zebranie w sposób wyczerpujący materiału dowodowego, co doprowadziło do błędnych ustaleń, co do przesłanek którymi kierował się Starosta odmawiając zwrotu prawa jazdy, do czasu uzyskania odpowiedniego rodzaju uprawnienia tj. pozytywnego egzaminu państwowego sprawdzającego kwalifikacje.

W uzasadnieniu autor skargi przedstawił okoliczności związane z zatrzymaniem prawa jazdy podnosząc, że zatrzymanie z powodu niezrealizowania obowiązku alimentacyjnego nie może powodować w określonym stanie faktycznym i prawnym kierowania go na egzamin państwowy sprawdzający kwalifikacje.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje :

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1, art. 2 i art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), dalej "p.p.s.a.", wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli Sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania jeżeli miało lub mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd nie jest przy tym związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.).

Wychodząc z tak zakreślonych granic kognicji Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem zarówno przepisów prawa materialnego jak i przepisów postępowania, które uzasadniają zastosowanie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i lit. c p.p.s.a.

Poza sporem pozostaje fakt, że S. B. ubiega się o zwrot zatrzymanego prawa jazdy na podstawie decyzji Starosty z dnia 6.09.2010r. znak: [...] wydanej w oparciu o art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2008r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, zwanej dalej ustawą alimentacyjną. Zarówno w dacie orzekania Starosty jak i w obecnym stanie prawnym decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy organ wydawał na wniosek właściwego organu dłużnika, gdy dłużnik nie wywiązywał się z nakładanych na niego obowiązków mających wpływ na skuteczność prowadzonej egzekucji. Zgodnie z art. 5 ust. 6 ustawy alimentacyjnej, obowiązującym w dacie podejmowania zaskarżonych rozstrzygnięć, uchylenie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika skierowanego do starosty, gdy: 1) ustanie przyczyna zatrzymania prawa jazdy, o której mowa w ust. 3, oraz dłużnik alimentacyjny przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów lub 2) nastąpi utrata statusu dłużnika alimentacyjnego.

Należy wskazać, że całość regulacji zawartej w art. 5 ustawy alimentacyjnej, w tym w ust. 6 powołanego przepisu prowadzi do wniosku, że w odniesieniu do dłużników alimentacyjnych tryb i warunki zwrotu zatrzymanego prawa jazdy określa ta ustawa. Nie budzi wątpliwości, że zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego jest podyktowane koniecznością ochrony osób uprawnionych do alimentów. Instytucja zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu polega na czasowym zatrzymaniu dokumentu, który zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. o kierujących pojazdami, stwierdza posiadanie uprawnień do kierowania określonymi pojazdami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bądź w ruchu międzynarodowym. Nie jest ona tożsama z zakazem prowadzenia pojazdów, który jest środkiem karnym określonym w art. 39 pkt 3 k.k. orzekanym przez sąd wobec osób skazanych za przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (spowodowanie katastrofy, bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy, spowodowanie wypadku, prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego). Decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy wydaje się w celu wyegzekwowania od niego określonego zachowania, tj. realizacji wynikających z wyroku sądowego bądź potwierdzonych takim wyrokiem zobowiązań alimentacyjnych na rzecz dziecka. Zwrot dokumentu zatrzymanego przez starostę na wniosek organu właściwego dłużnika alimentacyjnego następuje więc po uchyleniu decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy na podstawie art. 5 ust. 6 ustawy alimentacyjnej.

Przepisy stanowiące podstawę rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie tj. art. 102 ust. 2 i art. 49 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o kierujących pojazdami, nie mają wiec zastosowania do instytucji zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu. Pierwszy z wymienionych przepisów zawarty jest w rozdziale 15 tej ustawy zatytułowanym: "Nadzór nad kierującymi", zaś drugi z nich znajduje się w rozdziale 9 zatytułowanym: "Sprawdzanie kwalifikacji i przeprowadzanie egzaminów państwowych".

Sprawdzaniu kwalifikacji podlegają osoby, jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do ich kwalifikacji, w tym osoby, które ubiegają się o przywrócenie cofniętych przez właściwy organ uprawnień do kierowania pojazdem silnikowym.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy uznać należy, że Starosta rozpoznając wniosek skarżącego o zwrot zatrzymanego w trybie art. 5 ust. 5 ustawy alimentacyjnej prawa jazdy wadliwie zastosował przepisy art. 102 ust. 2 i art. 49 ust. 1 pkt 3 lit b ustawy o kierujących pojazdami, a organ II instancji rozpoznając wniesione odwołanie, wadliwości tej nie dostrzegł.

Ponadto z uwagi na wydanie decyzji Starosty z dnia 26 marca 2012r. o cofnięciu skarżącemu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi na okres 1 roku w trybie art. 182 § 2 k.k. organ II instancji bezzasadnie przyjął, że powyższa okoliczność pozostaje bez znaczenia dla załatwienia wniosku skarżącego o zwrot zatrzymanego decyzją Starosty z dnia 6.09.2010r., prawa jazdy.

Ustalony stan faktyczny jednoznacznie wskazuje, że w niniejszej sprawie nastąpił zbieg trybów w wyniku których skarżący został pozbawiony uprawnień do kierowania pojazdami tj. zatrzymanie prawa jazdy na podstawie ustawy alimentacyjnej oraz cofnięcie uprawnień wobec orzeczenia przez sąd środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów. W takim przypadku rozpoznając wniosek skarżącego o zwrot zatrzymanego prawa jazdy organ powinien w pierwszej kolejności rozważyć czy zachodzą przesłanki do przywrócenia cofniętych uprawnień mając na uwadze obowiązujące przepisy ustawy o kierujących pojazdami. Dopiero uznanie, że takie przesłanki zostały spełnione uzasadnia dalszą ocenę wniosku według zasad i trybu określonego w przepisach ustawy z dnia 15 grudnia 2008r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organ I instancji przeprowadzi postępowanie administracyjne mając na uwadze przedstawione wyżej wywody i eliminując dotychczas popełnione uchybienia.

Ujawnione naruszenie przepisów prawa materialnego mających wpływ na wynik sprawy i przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy powoduje uchylenie zaskarżonej decyzji organu II instancji z mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Ponieważ uchybienia te dotyczą także rozstrzygnięcia organu pierwszej instancji, Sąd uznał za niezbędne dla końcowego załatwienia sprawy uchylenie także, w oparciu o art. 135 p.p.s.a., decyzji organu pierwszej instancji z dnia 10 października 2013 r.

Na mocy art. 152 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w pkt II wyroku.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 200 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.