Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Mysiak, Sędziowie Sędzia NSA Stefan Kłosowski, Sędzia WSA Arkadiusz Windak (spr.), Protokolant starszy sekretarz sądowy Małgorzata Płocharska-Małys, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 11 grudnia 2013 r. sprawy ze skargi R. S. na decyzję Prezesa Sądu [...] z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej I. oddala skargę, II. przyznaje od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie na rzecz radcy prawnego T. K. kwotę [...] złotych, zawierającą należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną skarżącemu z urzędu.

U z a s a d n i e n i e :

Pismem z dnia [...]. R. S., powołując się na art. 61 Konstytucji RP oraz art. 3 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2001 r. nr 112, poz. 1198 ze zm.), zwrócił się do Prezesa Sądu Okręgowego z wnioskiem o przesłanie mu wszystkich wyroków wraz z uzasadnieniami z lat [...], wydanych zarówno w pierwszej jak i drugiej instancji, w sprawach dotyczących roszczeń przeciwko Skarbowi Państwa za szkody wyrządzone przez zakłady karne.

Prezes Sądu Okręgowego uznając, że żądana informacja jest informacją o charakterze przetworzonym, wezwał R. S. do wskazania, w terminie 7 dni, szczególnie istotnego interesu publicznego, pod rygorem odmowy udzielenia informacji publicznej.

W odpowiedzi na ww. wezwanie R. S. wskazał, że w jego ocenie, informacja o którą wniósł nie ma charakteru informacji publicznej przetworzonej.

Decyzją z dnia [...] Prezes Sądu Okręgowego, na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1, art. 16 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, odmówił R.S. udostępnienia informacji publicznej. W ocenie Prezesa Sądu Okręgowego, wniosek R.S. dotyczy informacji, które wyczerpują znamiona informacji przetworzonej. Przesłanie wszystkich orzeczeń jest utrudnione z uwagi na ich dużą ilość, bowiem w latach [..], było takich spraw. Wyszukanie z poszczególnych akt sprawy orzeczeń a następnie ich anonimizacja jest czynnością, która bez wątpienia jest przetwarzaniem informacji. R. S. nie wykazał natomiast szczególnego interesu publicznego uzasadniającego wytworzenie informacji publicznej przetworzonej i istnienia takiego interesu nie dopatrzył się również Prezes Sądu Okręgowego.

R. S. odwołał się od opisanej wyżej decyzji do Prezesa Sądu Apelacyjnego wnosząc o jej uchylenie i nakazanie udostępnienia wnioskowanych wyroków.

W wyniku rozpoznania sprawy na skutek wniesionego odwołania Prezes Sądu Apelacyjnego, działając na podstawie art. 16 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267), decyzją z dnia [...] nr [...], utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Prezesa Sądu Okręgowego.

Uzasadniając treść podjętego rozstrzygnięcia Prezes Sądu Apelacyjnego odwołując się do orzecznictwa sądowoadministracyjnego podał, że takie czynności jak selekcja dokumentów, ich analiza pod względem treści, czy anonimizacja, są zwykłymi czynnościami, które nie mają wpływu i nie dają podstawy do zakwalifikowania żądanych dokumentów jako informacji przetworzonej. W wyniku stosowania takich czynności organu nie powstaje bowiem żadna nowa informacja. Także czasochłonność oraz trudności organizacyjno-techniczne jakie wiążą się z przygotowaniem informacji publicznej, nie mogą w zasadzie zwalniać zobowiązanego podmiotu z tego obowiązku, a tym samym kwestie te nie mogą ograniczać prawa w uzyskaniu informacji publicznej. Dalej jednak Prezes Sądu Apelacyjnego zauważył, że w sytuacjach wyjątkowych, dopuszczono odstępstwo od tak rygorystycznego pojmowania definicji informacji przetworzonej. Wskazuje się bowiem, że jeżeli utworzenie zbioru informacji prostych wymaga takiego nakładu środków i zaangażowania pracowników, które negatywnie wpływa na tok realizacji ustawowych zadań nałożonych na zobowiązanego do udostępnienia informacji publicznej, a w szczególności gdy wymaga to analizowania całego zasobu posiadanych dokumentów w celu wybrania tylko tych, których oczekuje wnioskodawca, to jest to informacji przetworzona.

Przenosząc te uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy Prezes Sądu Apelacyjnego uznał, że żądana przez R. S. informacja jest informacją przetworzoną. Wprawdzie w urządzeniach ewidencyjnych sprawy o odszkodowanie wytoczone przeciwko Skarbowi Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy zakładów karnych są oznaczane obecnie osobnym symbolem, a co za tym idzie ich wyszukanie nie nastręcza większych problemów, ale jednocześnie uwzględniając, że żądana informacja dotyczy wyroków wydanych w latach [...], a ich liczba wynosi, oczywistym jest, że dla udzielenia żądanej informacji niezbędne byłoby zaangażowanie kilku pracowników i to na dłuższy okres, celem dokonania anonimizacji wyroków i ich uzasadnień. Czynność powyższa wykonywana jest bowiem " " i wymaga bardzo uważnego przeczytania, nieraz kilkudziesięciostronicowych orzeczeń wraz z uzasadnieniami, a następnie usunięcia danych podlegających anonimizacji. Wszystkie te czynności wymagają zatem bardzo dużego nakładu pracy i przy obecnej obsadzie kadrowej Sądu Okręgowego, faktycznie zdezorganizowałyby pracę któregoś z wydziałów. Powoduje to, że żądana informacja ma jednak, wbrew wywodom skarżącego zawartym w odwołaniu, charakter przetworzony. Skoro zaś skarżący, pomimo wezwania pismem z dnia [...] do wskazania okoliczności świadczących o występowaniu szczególnego interesu publicznego uzasadniającego udzielenie informacji publicznej przetworzonej, obowiązku tego nie wypełnił, zasadne było wydanie decyzji o odmowie jej udostępnienia.

R. S. zaskarżył decyzję Prezesa Sądu Apelacyjnego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wyrażając pogląd, że żądana informacja nie wymaga złożonych czynności a jedynie anonimizacji wyroków oraz ich uzasadnień zapisanych pod symbolem. W ocenie skarżącego, biorąc pod uwagę ilość orzeczeń (),pracowników anonimizując po jednym orzeczeniu dziennie jest w stanie wykonać tą czynność w terminie 2 miesięcy. W związku z tym skarżący uznał, że zakwalifikowanie żądanej informacji publicznej do informacji przetworzonej na celu uniemożliwienie dostępu do wyroków sądowych, które niejednokrotnie w sprawach z powództwa osób pozbawionych wolności wydawane są z poważnymi naruszeniami prawa, a niejednokrotnie sądy "tworzą" przepisy prawa na użytek konkretnej sprawy.

Odpowiadają na skargę Prezes Sądu Apelacyjnego podtrzymał argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Ustanowiony w ramach prawa pomocy pełnomocnik skarżącego radca prawny T. K. w piśmie procesowym z dnia [...] podtrzymał skargę i zarzuty w niej zawarte, dodatkowo podnosząc, że zaskarżona decyzja narusza art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że informacja, do której dostępu domaga się skarżący, jest informacją przetworzoną, a co za tym idzie – dla jej uzyskania niezbędnym jest wykazanie, że informacja ta jest szczególnie istotna dla interesu publicznego. Ponadto, w ocenie skarżącego, w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania, mającego istotny wpływ na treść wydanej decyzji, a w szczególności art. 7 K.p.a., poprzez naruszenie zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa, poprzez odmówienie skarżącemu udzielenia informacji publicznej w sytuacji, gdy można przyjąć, że informacja której żąda skarżący jest informacją prostą i nie wymaga wykazania tego, że jest istotna dla interesu publicznego. Mając na uwadze powyższe zarzuty pełnomocnik skarżącego wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Uzasadniając postawione zarzuty podkreślono, że takie czynności organu jak selekcja dokumentów, protokołów, ich analiza pod względem treści, anonimizacja, są zwykłymi czynnościami, które nie mają wpływu i nie dają podstaw do zakwalifikowania żądanych dokumentów jako informacji przetworzonych. Także czasochłonność oraz trudności organizacyjno-techniczne jakie wiążą się z przygotowaniem informacji publicznej, nie mogą zwalniać zobowiązanego podmiotu z tego obowiązku, a tym samym kwestie te nie mogą ograniczać prawa do uzyskania informacji publicznej. Dodatkowo zwrócono uwagę, że obecnie wiele orzeczeń sądów powszechnych jak i administracyjnych jest dostępna w sieci Internet. Istnieje również projekt ustawy, która sprawi, że wyroki będą publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej i to bez żadnych dodatkowych wniosków ze strony ewentualnych osób zainteresowanych.

Po zapoznaniu się z treścią pisma procesowego pełnomocnika skarżącego z dnia [...] Prezes Sądu Apelacyjnego podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Przedmiotem sporu, który wyłonił się na gruncie rozpoznawanej sprawy stało się udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy realizacja sformułowanego przez R.S. żądania udzielenia informacji w zakresie określonym przezeń we wniosku z dnia [...] ma postać informacji publicznej prostej, czy informacji publicznej przetworzonej. Rozstrzygnięcie tej kwestii wymaga rozważenia wszystkich okoliczności związanych z tymże wnioskiem i podmiotem go kierującym.

W rozpatrywanej sprawie wątpliwości nie budzi okoliczność, że zakres przedmiotowy żądania R. S. mieści się w kategorii informacji publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. nr 112, poz. 1198 ze zm.), dalej określanej jako "ustawa". Co do zasady, treść orzeczeń sądów może stanowić przedmiot wniosku o udzielenie informacji publicznej. Zatem żądanie przez skarżącego przekazania mu treści wyroków Sądu Okręgowego z lat [...], wydanych w sprawach dotyczących roszczeń przeciwko Skarbowi Państwa za szkody wyrządzone przez zakłady karne, znajduje uzasadnienie oparte na prawie do informacji publicznej, wynikającym z art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy, prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do:

1) uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego,

2) wglądu do dokumentów urzędowych,

3) dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.

Na podstawie powyższego przepisu w doktrynie i orzecznictwie sądowym dokonano klasyfikacji informacji publicznej na informację prostą oraz informację przetworzoną, której udostępnienie powinno być uwarunkowane zakresem, w jakim udostępnienie żądanej informacji publicznej jest szczególnie istotne dla interesu publicznego. Ustawodawca nie zawarł jednocześnie w przepisach prawa legalnej definicji informacji publicznej przetworzonej, jak również nie zamieścił innych, poza wskazanym kryterium, zasad udostępniania tego rodzaju informacji.

Przyjmuje się, że prawo do uzyskania informacji przetworzonej jest ograniczone do przypadków, w których jest to istotne dla interesu publicznego. Ograniczenie to stanowi konsekwencję zasady podporządkowania interesu prywatnego interesowi publicznemu, która ma za zadanie chronić podmioty zobowiązane do udzielenia informacji publicznej przed koniecznością reorganizacji ich struktury i zasad pracy, w przypadku obowiązku przetwarzania posiadanych informacji udzielanych wnioskodawcom dla ich celów prywatnych (T.R. Aleksandrowicz, Komentarz do ustawy o dostępie informacji publicznej, Warszawa 2002, s. 85-86).

Realizacja wniosku o dostarczenie, czy to w formie tradycyjnej, czy też elektronicznej, treści wyroku wraz z jego uzasadnieniem, co do zasady, nie wymaga podjęcia tego rodzaju czynności, które nakazywałyby uznać takie żądanie za wniosek o udzielenie informacji publicznej przetworzonej. Nie zmienia tego stanu rzeczy konieczność ustalenia jakie informacje zamieszczone w orzeczeniu, będącym przedmiotem wniosku, podlegają ochronie ze względu na to, że są objęte tajemnicą państwową lub służbową oraz to, że wraz z udostępnieniem treści orzeczenia należy jednocześnie wskazać, jakie informacje nie zostały udostępnione ze względu na ochronę danych osobowych, czy też ze względu na prawo do prywatności, tajemnicę inną niż państwowa, służbowa, skarbowa lub też statystyczna. Te czynności odbywają się poprzez dokonanie tzw. anonimizacji.

Rozpoznający niniejszą sprawę skład orzekający Sądu podziela tą argumentację strony skarżącej, popartą powołanymi orzeczeniami sądów administracyjnych, że czynność anonimizacji treści orzeczenia (wyroku, decyzji) nie jest przekształceniem informacji, a jedynie jej przetworzeniem. Sąd nie kwestionuje równocześnie prawa skarżącego do uzyskania w trybie ustawy, informacji o treści tak przetworzonych rozstrzygnięć Sądu Okręgowego. Prawo do żądania informacji publicznej nie jest jednak prawem nieograniczonym, o czym stanowią przepisy ustawy w art. 1 ust. 2, art. 3 ust. 1 pkt 1 i w art. 5. W ocenie Sądu, w określonych okolicznościach zakres realizacji prawa do informacji publicznej, związany z zaspokojeniem zainteresowania podmiotu wnoszącego o udostępnienie informacji publicznej, może przybrać taką skalę, która uzasadnionym czyni uznanie żądanej informacji za informację publiczną o charakterze przetworzonym. Taka sytuacja występuje, gdy ilość czynności jakie musiałby podjąć podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej, osiągnie poziom mogący zdezorganizować pracę tego podmiotu.

Odnosząc te uwagi bezpośrednio do wniosku skarżącego z dnia [...] Sąd stwierdził, że żądanie przesłania wszystkich wyroków Sądu Okręgowego wraz z uzasadnieniami z lat [...] w sprawach dotyczących roszczeń przeciwko Skarbowi Państwa za szkody wyrządzone przez zakłady karne, których ilość spraw, jak wynika z ustaleń Prezesa Sądu Okręgowego wyniosła, może istotnie wpłynąć na realizację zasadniczych celów orzeczniczych tegoż Sądu. Jak przekonująco przedstawił to Prezes Sądu Apelacyjnego w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, oczywistym jest, że dla udzielenia żądanej informacji niezbędne byłoby zaangażowanie kilku pracowników i to na dłuższy okres (kilkudziesięciu godzin), celem dokonania anonimizacji wyroków i ich uzasadnień. Nie istnieje przy tym program komputerowy czynność tą wykonujący kompleksowo, a usunięcie wszystkich danych wrażliwych musi być dokonane przez konkretnego pracownika sądu. Analiza każdego z anonimizowanych orzeczeń musi odbyć się bardzo starannie, ze względu na potencjalne skutki ujawnienia informacji wrażliwych, w tym również odszkodowawcze. Przy liczbie orzeczeń wraz z ich uzasadnieniami, przyjmując, że objętość każdego z nich sięga od kilkunastu do kilkudziesięciu stron, łączna ilość stron wniesie co najmniej kilkaset. Wszystkie wymagałyby przeczytania celem anonimizacji danych - przeprowadzonej specjalnie na potrzeby zadośćuczynienia oczekiwaniom skarżącego.

Biorąc pod uwagę taki zakres pracy oraz niewymagającą dowodzenia ilość spraw podlegających rozstrzyganiu przez sądy powszechne - których głównym celem jest sprawowanie wymiaru sprawiedliwości, nie zaś pełnienie roli informacyjnej o orzecznictwie z lat ubiegłych - zdaniem Sądu, realizacja wniosku o udzielenie informacji publicznej w zakresie ilościowym wskazanym przez skarżącego, zagrażałaby prawidłowemu funkcjonowaniu Sądu Okręgowego. Należy mieć przy tym na uwadze, że tego rodzaju wniosek jak wniesiony przez skarżącego, nie jest jedynym, który podlegał rozpatrzeniu przez Prezesa Sądu Okręgowego o udzielenie informacji publicznej, a jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji, sam skarżący takich wniosków złożył już co najmniej kilka, co skutkowało wydaniem decyzji w przedmiocie prawa pomocy na przestrzeni [...] r.

W ocenie Sądu, realizacja celu jakiemu służyć mają przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej i wynikające z niej uprawnienia do żądania informacji o funkcjonowaniu i działalności organów władzy publicznej i podmiotów wykonujących zadania publiczne, nie może stać się przyczyną uniemożliwiającą normalne funkcjonowanie tych organów i podmiotów, działających na rzecz społeczeństwa. Z tego też względu, m.in. prawodawca przewidział swego rodzaju ograniczenie w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy, wskazując, że możliwe jest uzyskanie informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego.

Podobny pogląd wyraził również Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 5 września 2013 r., sygn. akt I OSK 865/13 i z 9 listopada 2011 r., sygn. akt I OSK 1365/11, zwracając uwagę, że ograniczenie wprowadzone przepisem art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy w zakresie udzielania informacji publicznej przetworzonej ma zapobiegać sytuacjom, w których działania organu skupiać się będą nie na funkcjonowaniu w ramach przypisanych kompetencji, lecz na czynnościach związanych z udzielaniem informacji publicznej. Uzyskanie przetworzonej informacji publicznej wiąże się z poniesieniem określonych środków finansowych i organizacyjnych, często trudnych do pogodzenia z bieżącymi działaniami organu państwa.

Odnosząc się do podniesionego przez pełnomocnika skarżącego faktu publikowania już części wyroków sądów powszechnych w Internecie oraz wszystkich wyroków sądów administracyjnych w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, należy zauważyć, że wyroki te są rzeczywiście wprowadzane do systemów informatycznych, ale obecnie odbywa się to na bieżąco, po uprzedniej ich anonimizacji, przez wielu pracowników sądów, a nie w liczbie kilkudziesięciu lub kilkuset orzeczeń jednorazowo.

Jak wynika z akt sprawy, Prezes Sądu Okręgowego, zajmując trafne stanowisko co do oceny charakteru żądanej informacji jako przetworzonej, zwrócił się do skarżącego o wskazanie, w terminie 7 dni, szczególnie istotnego interesu publicznego, który przemawiałby za przygotowaniem i udzieleniem żądanej informacji. Wezwaniu temu jednak R.S. nie uczynił zadość. Rozpatrując sprawę w obu instancjach Prezes Sądu Okręgowego jak i Prezes Sądu Apelacyjnego mieli podstawy uznać, że nie jest szczególnie istotne dla interesu publicznego udzielenie R.S. oczekiwanych przezeń informacji w zakresie określonym w złożonym wniosku. To natomiast skutkować musiało wydaniem decyzji o odmowie udzielenia informacji na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy.

Reasumując, zaskarżona decyzja została wydana w oparciu o prawidłowo dokonaną wykładnię przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, we właściwie ustalonym stanie faktycznym sprawy. Motywy kwestionowanego rozstrzygnięcia Prezes Sądu Apelacyjnego przedstawił w sposób wyczerpujący i przekonujący.

W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł jak w pkt I sentencji wyroku. O przyznaniu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej Sąd orzekł na mocy art. 250 ww. ustawy i przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013, poz. 490).