Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

|Sygn. akt III SA/Kr 287/19 | [pic] W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 13 czerwca 2019 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodniczący Sędzia: NSA Krystyna Kutzner (spr.), Sędziowie: WSA Renata Czeluśniak, WSA Maria Zawadzka, Protokolant: Specjalista Agata Zaręba-Piotrowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 czerwca 2019 r., przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Kraków – Śródmieście Zachód Danuty Jantas, sprawy ze skargi M. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 13 grudnia 2019 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zwolnienia z opłaty za pobyt w Domu Pomocy Społecznej uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 13 grudnia 2018 r., [...] utrzymało w mocy decyzję Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej z dnia [...] 2018 r., nr [...], odmawiającą całkowitego lub częściowego zwolnienia M. S. (dalej: skarżącego) z opłaty za pobyt matki H. S. ( dalej : pensjonariuszka ) w Domu Pomocy Społecznej w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r.

Orzekając w ten sposób Samorządowe Kolegium Odwoławcze wskazało, że zgodnie z ustaleniami organu pierwszej instancji pensjonariuszka przebywała we wskazanej placówce w okresie od dnia 1stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. Gmina, jako gmina kierująca poniosła tymczasowe koszty pobytu jej pobytu. W związku z tym organ pierwszej instancji ustalił decyzją z dnia [...] 2017 r., nr [...] wobec skarżącego odpłatność za pobyt jego matki w domu pomocy społecznej ..

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...] 2018 r., [...] orzekło o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji.

W dniu 12 czerwca 2018 r. skarżący zwrócił się do organu pierwszej instancji o zwolnienie w całości lub w części z odpłatności za pobyt matki w placówce. Organ pierwszej instancji szczegółowo rozeznał sytuację osobistą, majątkową i dochodową strony, jego dwóch braci oraz matki. Wzięto pod uwagę skomplikowaną sytuację rodzinną i osobistą skarżącego i rodziny, w tym fakt, że matka skarżącego była chora psychicznie i nie mogła sprawować pieczy oraz władzy rodzicielskiej nad skarżącym i jego braćmi. Ojciec skarżącego również nie był zdolny do wykonywania władzy rodzicielskiej .

Postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 20 stycznia 1987 r., sygn. akt [...] matce ograniczono władzę rodzicielską nad dziećmi poprzez ustanowienie kuratora sądowego. Skarżący i jego bracia zostali umieszczeni w rodzinie zastępczej. Jak oświadczył skarżący , trudne dzieciństwo spowodowało , że matka jest mu obca pod względem emocjonalnym, uczuciowym, wychowawczym, edukacyjnym oraz alimentacyjnym . Matka nie uczestniczyła w procesie wychowawczo-edukacyjnym i nie spełniała roli rodzica. Skarżący w toku postępowania konsekwentnie twierdził , iż w jego sytuacji zastosowanie w drodze analogii winien mieć art.64a ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U.2018.1508) , zgodnie z którym osobę zobowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty na jej wniosek pod warunkiem , iż przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej nad ta osoba i oświadczy , że władza rodzicielska nie została przywrócona.

Organ pierwszej instancji odmawiając skarżącemu zwolnienia z ww. opłaty wskazał w uzasadnieniu, że przytoczony przepis nie ma zastosowania w nieniejszej sprawie , gdyż matka skarżącego miała ograniczoną władzę rodzicielską i nie była jej pozbawiona , a zatem nie została spełniona przesłanka określona w ww. przepisie.

Ponadto organ podniósł , że wydając decyzję odmowną wzięto pod uwagę kondycję finansową Gminy oraz fakt, że skarżący został już zwolniony z wnoszenia opłat za pobyt matki za okres od dnia 1 lipca 2017 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. na kwotę 14.189,76 zł.

Organ pierwszej instancji wyjaśnił , że decyzja podejmowana na podstawie art. 64 ustawy o pomocy społecznej w przedmiocie całkowitego lub częściowego zwolnienia z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej ma charakter uznaniowy.

W odwołaniu od powyższej decyzji skarżący wniósł o jej decyzji w całości i zwolnienie z tej opłaty w całości lub w części albo przekazanie sprawy organowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia. Zarzucił naruszenie szeregu przepisów prawa, w tym art. 64 pkt. 2 ww. ustawy o pomocy społecznej poprzez niewłaściwe ich zastosowanie, naruszenia art. 64a ustawy o pomocy społecznej poprzez brak jego analogicznego zastosowania oraz art. 8 w związku z art. 14 tej ustawy poprzez działanie organu w sposób sprzeczny z zasadą zaufania obywatela do władzy publicznej i wydanie decyzji administracyjnej znacząco odmiennej od wydawanych uprzednio w analogicznym stanie faktycznym na podstawie których skarżący i jego brat R. byli zwalniani z odpłatności za pobyt matki w domu pomocy społecznej. Skarżący zarzucił brak rzetelnego, pełnego i wnikliwego zidentyfikowania i rozważenia interesu skarżącego, któremu – jego zdaniem – powinno się przydać prymat nad interesem społecznym. Organ pierwszej instancji nie uwzględnił szczególnej sytuacji skarżącego, który od najmłodszych lat pobawiony był jakiegokolwiek wsparcia rodzicielskiego ze strony matki, która z powodu choroby psychicznej jest osobą obcą emocjonalnie i uczuciowo, nigdy nie pełniła funkcji rodzica, inicjowała traumatyczne wydarzenia. Sąd powszechny orzekł w przeszłości o ograniczeniu matce władzy rodzicielskiej, a powinien zdaniem skarżącego pozbawić ją tej władzy . To był błąd Sądu , na który skarżący nie miał wpływu i nie można go naprawić. Skarżący podkreślił , że skutek orzeczenia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej matce był taki, jaki miałoby orzeczenie o pozbawieniu jej tej władzy, gdyż skarżący został umieszczony w rodzinie zastępczej, wzrastał w separacji od matki, która jest dla niego osobą pod każdym względem obcą.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze rozpoznając odwołanie skarżącego uznało, że rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji jest zgodne z prawem. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ odwoławczy podniósł w szczególności , że pensjonariuszka choruje na schizofrenię rezydualną i wymaga całodobowej opieki osób trzecich . Od dnia 6 marca 2007 r. przebywa w Domu Pomocy Społecznej, gdzie ma zapewnioną całodobową opiekę w zakresie zabezpieczenia warunków socjalno-bytowych, zdrowotnych i opieki instytucjonalnej. Renta inwalidzka w 70% przekazywana jest na konto placówki celem pokrycia kosztów jej pobytu. Natomiast większą część kosztów pobytu ww. pokrywa Gmina B, jako gmina kierująca. Z inicjatywy Gminy, pensjonariuszka pozwała skarżącego o alimenty, ale sąd powszechny oddalił powództwo w całości.

W ocenie organu odwoławczego dla ustalenia odpłatności nie mają znaczenia przyczyny umieszczenia osoby w domu pomocy społecznej, ani relacje przeszłe i obecne istniejące pomiędzy osobami zobowiązanymi do alimentacji, a odpłatność ta zależy wyłącznie od ich sytuacji dochodowej.

Burmistrz Miasta ustalając decyzją z dnia [...] 2017 r. miesięczną odpłatność wziął m.in. pod uwagę fakt, że skarżący w okresie od lipca 2009 r. do końca marca 2012 r. wnosił opłatę umowną w wysokości 100 zł miesięcznie, która to kwota była rewaloryzowana w późniejszych okresach do kwoty 120 zł miesięcznie.

Ponadto organ odwoławczy podniósł , że skarżącemu ustalono odpłatność od dnia 1 lipca 2017 r. w wysokości 788,32 zł miesięcznie , a skarga na to rozstrzygnięcie została oddalona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 20 marca 2018 r., sygn. akt III SA/Kr 82/18.

Skarżący w dniu 12 stycznia 2018 r. zwrócił się o zwolnienie z odpłatności za okres od dnia 1 lipca 2017 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. i organ pierwszej kierując się względami interesu publicznego, w szczególności dobrą kondycją Gminy, w dniu [...] 2018 r., wydał decyzję Nr [...], na mocy której zwolnił skarżącego w całości z opłaty za wskazany okres.

Rozpatrując wniosek skarżącego o zwolnienie go z odpłatności za pobyt matki w domu opieki społecznej wzięło pod uwagę ustalenia organu pierwszej instancji , że skarżący w roku 2016 uzyskał dochód w kwocie 415.448,55 zł (netto), co daje 34.620,71 zł miesięcznie i kwota ta znacząco przekracza 300% ustawowego kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej .

Organ odwoławczy podzielił również stanowisko organu pierwszej instancji, że art.64a ww. ustawy nie może być zastosowany w sprawie skarżącego , wobec nie spełnienia przesłanki o całkowitym pozbawieniu matki władzy rodzicielskiej.

Podnoszona przez skarżącego okoliczność , że Gmina znajduje się w dobrej sytuacji finansowej nie uzasadnia – zdaniem Kolegium – zwolnienia z opłaty , gdyż Gmina poniosła koszty pobytu matki skarżącego kosztem innych osób będących w trudnej sytuacji życiowej.

W ocenie Kolegium , w rozpatrywanej sprawie nie zachodziły żadne uzasadnione okoliczności dające podstawę do częściowego zwolnienia skarżącego z obowiązku poniesienia tej opłaty. Dochody skarżącego znacząco przekraczają kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej .Obowiązujące przepisy prawa w zakresie ponoszenia odpłatności za pobyt osób bliskich w domu pomocy społecznej nakazują partycypować w tych kosztach osobom zobowiązanym do alimentacji. Organ stwierdził , że pomimo szerokich możliwości prawnych w zakresie podstaw do zwolnienia z tej odpłatności, brak było podstaw faktycznych do przychylnej dla skarżącego decyzji. Kolegium zaznaczyło, że dostrzega niedoskonałość polskich przepisów prawa w tym zakresie w stosunku do tych, które obowiązują na Zachodzie Europy, niemniej tworzy je ustawodawca, któremu należy przypisać przymiot racjonalności.

Na powyższą decyzję wpłynęła skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, w której skarżący wniósł o uchylenie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego oraz decyzji ją poprzedzające .

W skardze podniesiono zarzut naruszenia art. 64 pkt. 2 ustawy o pomocy społecznej oraz art. 7 k.p.a. w zw. z art. 14 ww. ustawy , art. 138 §1 pkt. 2 oraz art. 138 § 2 k.p.a. . Skarżący zarzucił, że organy błędnie przyjęły, że w niniejszej sprawie nie istnieje podstawa ustawowa pozwalająca na zwolnienie skarżącego z odpłatności, podczas gdy ustawa o pomocy społecznej taką podstawę statuuje, a skarżący wypełnia wszelkie przesłanki do jej zastosowania . Organy nieprawidłowo , zdaniem skarżącego przyjęły, że w przedmiotowej sprawie nie występują uzasadnione okoliczności pozwalające na zwolnienie skarżącego z odpłatności, podczas gdy okoliczności te występują i powszechnie uznawane są za usprawiedliwiające takie zwolnienie , co wynika z materiału dowodowego w sprawie.

Mimo, że organy administracyjne stwierdziły, że od najmłodszych lat matka skarżącego nie brała udziału w jego wychowaniu, przebywał on w pieczy zastępczej, matka jest dla niego osobą obcą pod względem emocjonalnym, uczuciowym, wychowawczym, edukacyjnym oraz alimentacyjnym, nie uczestniczyła w procesie wychowawczo-edukacyjnym i nie spełniała funkcjo rodzica , to organy te uznały , że nie występują uzasadnione okoliczności pozwalające na zwolnienie skarżącego z odpłatności . Skarżący podkreślił , że w momencie orzekania przez sąd rodzinny w roku 1987 istniały niepodważalne przesłanki do pozbawienia matki władzy rodzicielskiej nad wszystkimi jej dziećmi , władzę tę ograniczono , ale postanowienie to wywołało skutek taki jak przy pozbawieniu władzy rodzicielskiej , bo dzieci zostały umieszczone w rodzinie zastępczej .

Sąd powszechny oddalił powództwo o zasądzenie alimentów od skarżącego na rzecz matki , lecz okoliczność ta nie została prawidłowo oceniona przez organy.

Niezależnie od powyższego skarżący zarzucił , że twierdzenie o nie ujawnieniu przez skarżącego zobowiązań wobec osób trzecich nie znajduje potwierdzenia w materiale dowodowym ; twierdzenie to jest nieprawdziwe , bowiem skarżący ma ustabilizowane życie rodzinne — pozostaje w związku partnerskim i jest ojcem paroletniej córki, przy czym zarówno partnerka i córka pozostają na jego utrzymaniu.

W ocenie skarżącego organ nie rozważył prawidłowego interesu skarżącego w uzyskaniu zwolnienia z opłaty i przydał prymat interesowi społecznemu w sytuacji, gdy wniosek skarżącego o zwolnienie z odpłatności dotyczy okresów przeszłych.

Reasumując skarżący stwierdził , że zwolnienie z opłaty za pobyt matki w domu opieki społecznej w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. jest uzasadnione okolicznościami faktycznymi ustalonymi w sprawie i szczególną sytuacją pomiędzy skarżącym a jego matką . Organy powinny rozstrzygnąć wniosek skarżącego w drodze analogicznego stosowania przepisów prawa mając na uwadze art. 64a ww. ustawy . Przesłanki wskazywane przez skarżącego w niniejszym postępowaniu były uwzględnione w decyzjach Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej dotyczących opłaty za inne okresy pobytu matki w domu opieki społecznej.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie i podtrzymało dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Uczestniczący w postepowaniu sądowoadministracyjnym Prokurator Prokuratury Rejonowej na rozprawie wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji. Podniósł, że organy nie dość wnikliwie przeanalizowały sytuację skarżącego. Prokurator zwrócił uwagę, że w dacie orzeczenia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej matce skarżący będąc małoletnim nie miał żadnego wpływu na przebieg postępowania sądowego i nie mógł wyjaśnić, co działo się w rodzinie. Fakt, że został umieszczony w rodzinie zastępczej potwierdza, że rodzina skarżącego nie funkcjonowała prawidłowo. Zdaniem Prokuratora istotne jest również to, że organ pomocy społecznej w marcu 2018 r. wydał decyzję zwalniającą skarżącego w całości z opłaty za pobyt matki w domu pomocy społecznej i przy niezmienionych okolicznościach faktycznych sprawy nie wyjaśnił, dlaczego w lipcu 2018 r. nie zwolnił skarżącego z opłaty chociażby częściowo.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 60 ust. 1 ww. ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca. Zgodnie z art. 61 ust. 1 tej ustawy obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

- przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Stosownie do art. 64 ustawy osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:

1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;

4)osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

W realiach niniejszej sprawy znaczenie ma także przepis art. 64a ustawy ,na który powoływał się w swej argumentacji skarżący. Przepis ten stanowi , że osobę zobowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty na jej wniosek pod warunkiem, iż przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona.

Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podziela stanowiska organów, jakoby zwolnienie od opłaty na podstawie art. 64 ustawy uzależnione było od sytuacji finansowej osób, które te opłaty powinny na ogólnych zasadach ponosić. Wyliczenie zawarte w tym przepisie ma charakter jedynie przykładowy, jednak większość wskazanych tam przypadków – jak chociażby ponoszenie opłat za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej lub podobnych placówkach, nadzwyczajne okoliczności w rodzaju długotrwałej choroby, bezrobocia, niepełnosprawności i innych zdarzeń losowych – dotyczy sytuacji szczególnych, w których osoba obowiązana do ponoszenia opłat znalazła się bez własnej winy i nie przyczyniła się do ich powstania. Oczywiście, skutkiem przykładowo podanych przypadków może być pogorszenie sytuacji finansowej osoby obowiązanej, nie jest to jednak kryterium, wskazane przez ustawodawcę nawet w sposób przykładowy. Przesłanki, wyliczone w art. 64ustawy łączy nadto element kolejny, a mianowicie względy słuszności i sprawiedliwości. Ustawodawca w powołanym przepisie wskazuje, że w przypadkach wyliczonych wprost oraz w przypadkach im podobnych uzasadnione jest rozważenie, czy względy słuszności i sprawiedliwości społecznej przemawiają za częściowym albo nawet całkowitym zwolnieniem od ponoszenia danej osoby opłat za pobyt w domu pomocy społecznej innych członków rodziny.

Wskazane wyżej okoliczności powinny być brane pod uwzględniania przez organy administracji publicznej uwagę w ramach słusznego interesu obywateli, co nakazuje

art. 7 k.p.a. Ów słuszny interes strony – z uwagi na treść tego przepisu – musi być rozważony łącznie z interesem publicznym. W ocenie Sądu słuszny interes strony, rozumiany w powyższy sposób nie może przeważać nad interesem publicznym, opierającym się na zasadzie obowiązku ponoszenia kosztów oraz przyczynienia się obywateli do finansowania form pomocy społecznej. Za przydaniem prymatu interesowi publicznemu nie przemawia na pewno obecny tan finansów państwa , czy też jednostek samorządu terytorialnego. Świadczy o tym szereg wprowadzonych w ostatnich latach programów, obejmujących świadczenia socjalne w znacznej skali .

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, że sytuacja majątkowa i finansowa skarżącego jest dobra. Jak jednak wskazano wyżej, ta kwestia nie może mieć decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia. Bezspornie nie została też zrealizowana przesłanka, o której mowa w art. 64a ustawy , albowiem matka, za którą skarżący miałby ponosić odpłatność, nie została pozbawiona władzy rodzicielskiej. Ustalony przez organy administracji publicznej, a nie zakwestionowany w tym zakresie przez skarżącego stan faktyczny potwierdza natomiast , że skarżący okresowo wnosił opłatę za pobyt matki w domu opieki społecznej na podstawie zawartej umowy cywilnej. Bezsporna jest również okoliczność , że postanowieniem z dnia 20 stycznia 1987 r., [...] Sąd Rejonowy ograniczył władzę rodzicielską rodzicom skarżącego . Na marginesie należy zauważyć , że z uwagi na chorobę matki , nie mogła ona wykonywać władzy rodzicielskiej i była to przeszkoda trwała. Skarżący jako osoba małoletnia nie miał żadnego wpływu na rozstrzygnięcie sądu opiekuńczego, nie mógł też zaskarżać jego rozstrzygnięcia , na co zwrócił uwagę również Prokurator uczestniczący w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Niewątpliwie w obrocie prawnym pozostaje postanowienie sądu opiekuńczego, które władzę rodzicielską jedynie ogranicza. Nie została zatem zrealizowana hipoteza art. 64a ustawy, co obligowałoby organy administracji publicznej do zwolnienia skarżącego od opłaty za pobyt matki w placówce. Niemniej jednak należało rozważyć, czy skoro w okolicznościach sprawy zapadło orzeczenie sądu opiekuńczego podobne do tego, o którym mowa w art. 64a u.p.s., a dodatkowo identyczne w praktycznych skutkach dla skarżącego (doprowadziło do umieszczenia go w rodzinie zastępczej), to nie jest to przypadek zbliżony do wyliczonych w art. 64 pkt 2 ustawy "uzasadnionych okoliczności" uzasadniających zwolnienie z opłaty .

Istotna w sprawie jest także okoliczność , że matka - za którą działał przedstawiciel domu pomocy społecznej - pozwała skarżącego o alimenty, jednak Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 25 maja 2010 r., [...] powództwo oddalił.

Dla oceny całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych nie można pominąć powyższych rozstrzygnięć sądu powszechnego. Wskazane okoliczności obligowały organy orzekające w niniejszej sprawie do wszechstronnego rozważenia możliwości zwolnienia skarżącego z odpłatności w całości lub części , skoro art.64 ustawy wylicza okoliczności uzasadniające takie zwolnienie przykładowo i jak wyżej wskazano , katalog tych przesłanek nie jest zamknięty. Wbrew stanowisku organów , sytuacja finansowa skarżącego nie może być przesądzająca odmowę zwolnienia , a decydujące znaczenie maja inne szczególne okoliczności, które wskazują na konieczność podjęcia rozstrzygnięcia w tym zakresie zgodnie z zasadami sprawiedliwości społecznej.

Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w całej rozciągłości podziela pogląd, zaprezentowany w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 12 marca 2019 r., II SA/Rz 1403/18 w którym wskazano, że wydźwięk art. 64a ustawy powoduje, że stosunki rodzinne pomiędzy mieszkańcem a zobowiązanym do ponoszenia opłaty muszą odgrywać znaczenie dla procesu obejmującego zwolnienia z opłaty. Dla ustawodawcy formułującego przepisy ustawy o pomocy społecznej o stosowaniu ulgi w odpłatności nie liczy się jedynie pokrewieństwo, czy sytuacja materialna osoby wnoszącej o zwolnienie. Na gruncie art. 64 pkt 2 ustawy organ powinien kierować się także takimi okolicznościami, które doprowadziły do ograniczenia władzy rodzicielskiej rodzica przebywającego w domu pomocy społecznej, świadcząc o tym że relacje z rodzicem mają tylko i wyłącznie charakter formalny. Należy zważyć, że w świetle art. 64a ustawy pozbawienie władzy rodzicielskiej prowadzi wprost do zwolnienia, stąd inne powody, na które wskazywał w toku postępowania skarżący (w powołanym wyroku była to postawa osoby umieszczonej w placówce wobec zobowiązanego do ponoszenia opłaty oraz brak wsparcia tej osoby dla zobowiązanego) należało brać pod uwagę przy wydawaniu uznaniowej decyzji w kwestii zwolnienia z opłaty w oparciu o art.64 ww. ustawy.

W ocenie Sądu wobec braku więzi emocjonalnej pomiędzy skarżącym a matką, braku wsparcia tej ostatniej i udziału w procesie wychowawczym, poczucie krzywdy i niesprawiedliwości są tymi szczególnymi okolicznościami , o których mowa w art.64 ustawy.

Zauważyć należy , że w decyzji pierwszoinstancyjnej o obciążaniu skarżącego opłatami , organ wskazał miesięczne kwoty tych opłat za lata 2011 – 2016 , ale ich nie zsumował. Tymczasem suma tych należności przekracza kwotę 40 000 zł . Organy administracji publicznej nie wyjaśniły , czy kwota ta jest możliwa do spłacenia ; organy odniosły się w wydanych decyzjach do dochodów skarżącego , ale nie uwzględniły jego zobowiązań. Sąd podkreśla z całą stanowczością , że sytuacja materialna skarżącego nie ma w rozpatrywanej sprawie decydującego znaczenia dla podjęcia decyzji o zwolnieniu , czy odmowie zwolnienia z opłat. Decydujące są są te " szczególne okoliczności" podnoszone przez skarżącego , o których mowa wyżej tj. poczucie krzywdy i braku pozytywnych uczuć do matki , które nie spełniła wobec skarżącego swojej roli jako rodzic.

Słusznie podnoszą też skarżący i prokurator, że w sprawie dotyczącej opłaty za inny okres pobytu matki w domu opieki społecznej doszło do zwolnienia skarżącego z odpłatności, a w niniejszym postępowaniu orzekając w zaskarżonej decyzji o odmowie zwolnienia , organ administracji publicznej nie wskazał żadnych przyczyn, uzasadniających odmienne potraktowanie skarżącego w odniesieniu do innego okresu czasu. W decyzji z dnia [...] 2018 r., [...] Kierownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej zwolnił skarżącego od opłat za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2017 r. , uznając fakt ograniczenia władzy rodzicielskiej, niewywiązywania się matki z obowiązków i umieszczenia skarżącego w rodzinie zastępczej za okoliczności niezwiązane z sytuacją materialną skarżącego, a przemawiające za zwolnieniem z opłaty. Odmienna ocena w sytuacji, gdy okoliczności faktyczne sprawy nie uległy zmianie czyni wrażenie decyzji arbitralnej, dowolnej i w ten sposób narusza zasadę zaufania, sformułowaną w art. 8 k.p.a.

Przy ponownym rozpatrzeniu wniosku skarżącego o zwolnienia z opłaty za pobyt matki w domu opieki społecznej w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2016r. , organ jako punkt wyjścia rozważań przyjmie , że ograniczenie władzy rodzicielskiej, brak kontaktów oraz więzi emocjonalnej stanowią "uzasadnione okoliczności" w rozumieniu art. 64 pkt 2 ustawy . Ocenią słuszny interes strony, zestawiając go z interesem publicznym i uwzględniając, że w aktualnej sytuacji stan finansów publicznych i szeroko realizowany program wsparcia społecznego sprzeciwiają się uznaniu konieczności ponoszenia opłat przez obywateli za jedyny argument, pozwalający przyznać prymat temu ostatniemu interesowi.

W przypadku wydania decyzji odmownej organ będzie zobowiązany wskazać na obiektywne, uzasadnione i racjonalne przesłanki zmiany oceny sytuacji skarżącego w stosunku do decyzji z dnia [...] 2018 r., [...].

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji, za podstawę biorąc art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 135 p.p.s.a.