Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Felicja Kajut Sędziowie: Sędzia WSA Jolanta Sudoł Sędzia WSA Paweł Mierzejewski (spr.) Protokolant Starszy sekretarz sądowy Wioleta Gładczuk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2017 r. sprawy ze skargi A. B. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 10 stycznia 2017 r. nr [...] w przedmiocie odmowy uchylenia postanowienia w sprawie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 10 stycznia 2017 r. (nr [...]) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] utrzymało w mocy swoje postanowienie z dnia 21 marca 2016 r. (nr [...]) o odmowie uchylenia ostatecznego postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia 17 marca 2014 r. (nr [...]) utrzymującego w mocy postanowienie Prezydenta Miasta [...] z dnia 7 stycznia 2014 r. (nr [...]) o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia utraconego z dniem 30 czerwca 2013 r. przez A. B. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

W sprawie zaistniały następujące okoliczności faktyczne i prawne:

Postanowieniem z dnia 17 marca 2014 r. (nr [...]) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] utrzymało w mocy postanowienie Prezydenta Miasta [...] z dnia 7 stycznia 2014 r. (nr [...]) o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia utraconego z dniem 30 czerwca 2013 r. przez A. B. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

W uzasadnieniu wydanego postanowienia Kolegium wskazało, że w dniu 18 grudnia 2013 r. do organu pierwszej instancji wpłynęło podanie A. B. w sprawie przywrócenia mu utraconego świadczenia pielęgnacyjnego w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 grudnia 2013 r. (sygn. akt K 27/13) orzekającego o niezgodności przepisu art. 11 ust. 1 i ust. 3 ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw z Konstytucją RP. Organ pierwszej instancji działając na podstawie art. 61a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego odmówił wszczęcia postępowania wskazując, że brak jest przepisów pozwalających na przywrócenie wnioskodawcy prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Pogląd ten został podzielony przez Kolegium, które wskazało, że skutek w postaci wygaśnięcia z mocy prawa po dniu 30 czerwca 2013 r. decyzji przyznających świadczenie pielęgnacyjne już nastąpił. Skoro zatem nie można przyznać wnioskodawcy prawa na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów, to brak jest podstaw do wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia stronie prawa do tego świadczenia.

Wnioskiem z dnia 12 listopada 2014 r. A. B. wniósł o wznowienie wszelkich postępowań dotyczących utraconego świadczenia pielęgnacyjnego. Powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2014 r. (sygn. akt K 38/13), w którym Trybunał orzekł, że art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Pismem z dnia 3 marca 2016 r. na wezwanie organu z dnia 11 lutego 2016 r. A. B. doprecyzował o wznowienie jakich konkretnie postępowań wnosi.

Postanowieniem z dnia 9 marca 2016., w odpowiedzi na doprecyzowany już wniosek A. B., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] wznowiło postępowanie zakończone postanowieniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia 17 marca 2014 r. (nr [...]) utrzymującym w mocy postanowienie Prezydenta Miasta [..] z dnia 7 stycznia 2014 r. (nr [...]) o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia utraconego z dniem 30 czerwca 2013 r. przez A. B. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Następnie Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] postanowieniem z dnia 21 marca 2016 r. (nr [...]) - na podstawie art. 151 § 1 oraz art. 145a § 1 i art. 147 w zw. z art. 126 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego postanowiło odmówić uchylenia ostatecznego postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia 17 marca 2014 r. (nr [...]).

W uzasadnieniu wskazano, że powoływany przez stronę we wniosku o wznowienie z dnia 12 listopada 2014 r. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2014 r. (sygn. akt K 38/13), w którym orzekł, iż art. 17 ust. 1b ustawy powołanej w punkcie 1. w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji - nie może stanowić podstawy do przywrócenia pobieranego w innym stanie prawnym świadczenia pielęgnacyjnego. Organ zwrócił m.in. uwagę, że Trybunał Konstytucyjny w powołanym wyroku stwierdził, iż "skutkiem wejścia w życie niniejszego wyroku nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie "prawa" do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa. Trybunał Konstytucyjny orzekł ostatecznie o niekonstytucyjności jedynie części normy wynikającej z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych".

W tej sytuacji zdaniem organu należało uznać, że powoływany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2014 r. w żaden sposób nie zmienił sytuacji prawnej wnioskodawcy i nie może stanowić podstawy do uchylenia ostatecznego postanowienia z dnia 17 marca 2014 r. (nr [...]) wydanego w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia utraconego z dniem 30 czerwca 2013 r. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Strona zwróciła się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] o ponowne rozpatrzenie sprawy zarzucając naruszenie art. 145a § 1 i art. 151 § 1 pkt 2 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w sprawie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w związku z sentencją wyroku TK.

Po rozpoznaniu tego wniosku, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2016 r. (nr [...]) utrzymało w mocy zaskarżone postanowienie z dnia 21 marca 2016 r. (nr [...]).

W wyniku złożonej przez A. B. skargi Wojewódzki Sąd Administracyjny w [...] wyrokiem z dnia 4 sierpnia 2016 r. (sygn. akt III SA/Gd 558/16) stwierdził nieważność zaskarżonego postanowienia Kolegium z dnia 12 kwietnia 2016 r. (nr [...]) z uwagi na to, że jedna z osób w składzie orzekającym orzekała w zaskarżonym postanowieniu, jak i we wcześniejszym postępowanie w sprawie dotyczącym postanowienia z dnia 17 marca 2014 r., co jest niedopuszczalne.

Wskazany powyżej wyrok uprawomocnił się w dniu 13 września 2016 r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...], rozpatrując wniosek A. B. o ponowne rozpatrzenie sprawy - w związku z przedmiotowym wyrokiem - postanowieniem z dnia 10 stycznia 2017 r. (nr [...]) – wskazując w podstawie prawnej art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.) oraz art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 127 § 3 w zw. z art. 144, art. 151 § 1 pkt 1 oraz art. 145a, art. 147 w związku z art. 126 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego - utrzymało w mocy wyżej wskazane postanowienie wydane w pierwszej instancji dnia 21 marca 2016 r. ([...]).

W uzasadnieniu wydanego postanowienia Kolegium wskazało, że strona w podaniu z dnia 12 listopada 2014 r., doprecyzowanym w piśmie z dnia 3 marca 2016 r., wystąpiła o wznowienie postępowania zakończonego ostatecznym postanowieniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia 17 marca 2014 r. Organ wskazał, że przepis art. 145a § 1 k.p.a. zawiera przesłankę wznowienia postępowania związaną z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, niemniej jednak dopuszczalność wznowienia postępowania administracyjnego na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy orzeczenie Trybunału odnosi się do przepisu prawa, na podstawie którego została wydana decyzja administracyjna (czy postanowienie). Tymczasem art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, którego zgodność z Konstytucją zakwestionował Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 21 października 2014 r. nie stanowił podstawy wydania postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...]u z dnia 17 marca 2014 r. (nr [...]) utrzymującego w mocy postanowienie Prezydenta Miasta [...] z dnia 7 stycznia 2014 r. o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie przywrócenia utraconego prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Słusznie zatem Kolegium w postanowieniu wydanym w pierwszej instancji uznało, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. w żaden sposób nie zmienił sytuacji prawnej wnioskodawcy i nie może stanowić podstawy do uchylenia postanowienia, o które wnosi wnioskodawca. Jednocześnie należy zauważyć, że kwestionowane rozstrzygnięcie oparte zostało na właściwej podstawie, to jest art. 151 § 1 pkt 1 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego. Przepis ten stanowi, że organ administracji publicznej, o którym mowa w art. 150, po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 149 § 2 wydaje decyzję, w której odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b; przepis ten stosuje się także do postanowień (art. 126 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego).

A. B. zaskarżył opisane wyżej postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 10 stycznia 2017 r. (nr [...]) do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w [...] wnosząc o jego uchylenie i o przywrócenie w pełnej kontynuacji świadczenia pielęgnacyjnego po wyroku TK o sygn. akt K 38/13.

W uzasadnieniu skargi zwrócił się z prośbą o spojrzenie na jego sprawę szerzej. Według oceny skarżącego błędnie rozumiane są przez organy skutki prawne po wyroku TK, jak i sam jego wniosek o wznowienie postępowania i oddanie skarżącemu poprawnie nabytego prawa do świadczenia pielęgnacyjnego po wyroku TK. Tym samym jego wnioski o wznowienie nie były tylko wnioskami ograniczającymi się do pojęcia wznowienia postępowania, a były jego prośbą o oddanie praw poprawnie nabytych do świadczenia pielęgnacyjnego.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] wniosło o jej oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje

W myśl art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 1066 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Na mocy art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.; dalej w skrócie jako "p.p.s.a.") uwzględnienie skargi następuje w przypadku: naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy (pkt 1), a także w przypadku stwierdzenia przyczyn powodujących nieważność kontrolowanego aktu (pkt 2) lub wydania tego aktu z naruszeniem prawa (pkt 3). W przypadku uznania, że skarga nie ma uzasadnionych podstaw podlega ona oddaleniu, na podstawie art. 151 p.p.s.a. Stosownie natomiast do art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd wydaje rozstrzygnięcie w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Dokonując kontroli zaskarżonego rozstrzygnięcia w oparciu o wyżej wskazane kryterium Sąd uznał, że złożona skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem skargi skarżący uczynił postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] weryfikujące - w oparciu o wskazaną w art. 145a § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 23 ze zm.; dalej w skrócie "k.p.a.") podstawę wznowieniową – ostateczne postanowienie tego Kolegium utrzymujące w mocy wydane na podstawie art. 61a § 1 k.p.a. postanowienie Prezydenta Miasta [...] o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie przywrócenia skarżącemu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Innymi słowy, przedmiotem kontroli Sądu w niniejszej sprawie mogła być wyłącznie ocena zasadności (prawidłowości) dokonanej przez organy administracji odmowy wszczęcia postępowania administracyjnego i rozpoznania w jego ramach żądania skarżącego (przywrócenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego które – w ocenie skarżącego – winno zostać "ponownie" rozpoznane na drodze postępowania administracyjnego z uwagi na wydany w dniu 21 października 2014 r. wyrok Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K 38/13).

Należy w związku z tym wskazać, że zgodnie z art. 145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego otwiera zatem możliwość weryfikacji decyzji (a także w oparciu o art. 126 k.p.a. do postanowień), które zostały wydane pod rządami aktu normatywnego, wobec którego Trybunał stwierdził jego niezgodność z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą.

Powołanym jako podstawa wznowieniowa wyrokiem z dnia 21 października 2014 r. (sygn. akt K 38/13) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

1. art. 16a ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1456, 1623 i 1650 oraz z 2014 r. poz. 559 i 567) jest zgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 69 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2. art. 17 ust. 1b ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Mając na uwadze treść powyższego wyroku jak i stan faktyczny rozpatrywanej sprawy należy raz jeszcze wskazać, że przedmiotem weryfikacji przez Kolegium w niniejszej sprawie było ostateczne postanowienie odmawiające wszczęcia – na żądanie strony - postępowania administracyjnego w sprawie przywrócenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Skarżący musi mieć świadomość, że Kolegium nie weryfikowało - po wznowieniu postępowania - ostatecznej decyzji odmawiającej skarżącemu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wydanej na podstawie przepisu zakwestionowanego przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2014 r. (sygn. akt K 38/13).

Zaznaczyć należy, że zarówno w dacie wystąpienia skarżącego z takim żądaniem do organu w grudniu 2013 r., jak też w stanie prawnym "kształtowanym" wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z października 2014 r., brak było możliwości (podstawy prawnej) uczynienia zadość żądaniu skarżącego to jest "przywrócenia", względnie "kontynuacji" prawa do świadczenia pielęgnacyjnego (a zatem od dnia 1 lipca 2013 r. – bezterminowo) .

Powołany wyrok Trybunału nie mógł skutkować "otwarciem" drogi do rozpoznania w ramach postępowania administracyjnego żądania skarżącego dotyczącego przywrócenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Tym samym powołany wyrok nie mógł stanowić podstawy do uchylenia ostatecznego postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania, o co wnosił skarżący we wniosku o wznowienie, i do rozpoznania jego żądania w toku prowadzonego postępowania administracyjnego. W opisanej sytuacji wrażona przepisem art. 61a § 1 k.p.a. podstawa prawna weryfikowanego rozstrzygnięcia pozostawała w dalszym ciągu aktualna i obowiązująca w niniejszej sprawie. Niewątpliwie bowiem brak istnienia w systemie obowiązującego prawa materialnoprawnej podstawy do przywrócenia stronie żądanego uprawnienia (po wygaśnięciu stosownej decyzji administracyjnej z mocy prawa) wypełnia przesłankę "innej uzasadnionej przyczyny", o jakiej mowa w art. 61a § 1 k.p.a., a w konsekwencji stanowi podstawę do wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego (zob. w tej materii: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 maja 2016 r., sygn. akt VIII SA/Wa 720/15, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych; orzeczenia.nsa.gov.pl).

Z tego powodu należało przyjąć, że wydane w niniejszej sprawie przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...], na podstawie art. 127 § 3 w zw. z art. 144, art. 151 § 1 pkt 1 oraz art. 145a, art. 147 w związku z art. 126 k.p.a., postanowienia odmawiające – po przeprowadzeniu postępowania weryfikacyjnego w trybie wznowieniowym – uchylenia ostatecznego (dotychczasowego) postanowienia z dnia 17 marca 2014 r., są zgodne z prawem.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że podniesione w skardze zarzuty nie mogły mieć jakiegokolwiek znaczenia dla oceny kontrolowanych w niniejszym postępowaniu rozstrzygnięć.

Nie znajdując zaś podstaw do stwierdzenia z urzędu, że zaskarżone postanowienie jak i akt je poprzedzający wydane zostały z naruszeniem przepisów prawa (vide: art. 134 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) Wojewódzki Sąd Administracyjny w [...] oddalił wniesioną skargę na podstawie art. 151 powyższej ustawy, o czym orzeczono jak w sentencji wyroku.