Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Masternak - Kubiak Sędziowie NSA Irena Kamińska (spr.) del. WSA Marian Wolanin Protokolant specjalista Edyta Pawlak po rozpoznaniu w dniu 11 września 2012 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 stycznia 2012 r. sygn. akt II SA/Wa 2257/11 w sprawie ze skargi Fundacji E. na postanowienie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z dnia (...) sierpnia 2011 r. nr (...) w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie udostępnienia informacji publicznej oddala skargę kasacyjną

Wyrokiem z dnia 10 stycznia 2012 r., sygn. akt II SA/Wa 2257/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił zaskarżone postanowienie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z dnia (...) sierpnia 2011 r. nr (...) oraz utrzymane nim w mocy postanowienie poprzedzające z dnia (...) sierpnia 2011 r. w sprawie ze skargi Fundacji e., w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania. W pkt 2 sentencji Sąd ten orzekł, iż zaskarżone postanowienie nie podlega wykonaniu w całości.

W uzasadnieniu wyroku Sąd pierwszej instancji wskazał, iż Prezes Fundacji e., powołując się na art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej w dniu 22 czerwca 2011 r. złożył do Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego wniosek o udostępnienie następujących informacji:

1) dlaczego i na jakiej podstawie prawnej, Sąd Najwyższy w decyzji nr BSA III-055-90/11 zamieścił referencje do programu L. wydawnictwa W. w sytuacji, gdy:

– dane będące przedmiotem referencji są dostępne w publicznych i bezpłatnych repozytoriach prowadzonych przez Naczelny Sąd Administracyjny,

– na rynku komercyjnym systemów dostępu do informacji prawnych działa wiele innych podmiotów.

2) Czy Sąd Najwyższy jest właścicielem licencji programu L. wydawnictwa W.? Jeśli tak, proszę o udzielenie informacji:

– kiedy, w jakim trybie, w jakiej ilości oraz za jaką kwotę zostały one zakupione,

– jakie były kryteria doboru akurat tego programu,

– dlaczego Sąd Najwyższy korzysta z tego programu, a nie z publicznych i darmowych źródeł, takich jak repozytoria orzeczeń sądów administracyjnych, Sądu Najwyższego i dzienniki urzędowe wydawane przez Rządowe Centrum Legislacyjne.

3) Czy Sąd Najwyższy współpracuje z przedsiębiorstwem W.w sprawach innych niż kupowanie przez Sąd Najwyższy licencji programu L.?

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, działając na podstawie art. 61a § 1 kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 11 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) w zw. z art. 5 § 2 pkt 3 i 4 k.p.a., w zw. z art. 1 ust. 1, art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 16 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej w dniu (...) sierpnia 2011 r. wydał postanowienie nr (...), którym odmówił wszczęcia postępowania w sprawie udostępnienia informacji mającej stanowić odpowiedź na pytanie, kiedy, w jakim trybie, w jakiej ilości oraz za jaką kwotę zostały zakupione przez Sąd Najwyższy od wydawnictwa W. Polska Sp. z o.o. uprawnienia do korzystania z programu L..

W uzasadnieniu postanowienia Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego podał m.in., że umowy prawa cywilnego łączące organy władzy publicznej z podmiotami trzecimi, działającymi w sferze prawa prywatnego, nie należą do kategorii informacji publicznych w rozumieniu art. 1 ust. 1 i art. 6 ustawy o dostępie do informacji publicznej, a w konsekwencji nie mogą zostać udostępniane każdemu zainteresowanemu na zasadach i w trybie określonym w powołanej ustawie. Takie umowy nie należą bowiem do kategorii "dane publiczne" w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Umowa prawa cywilnego, w której tylko jedną stroną jest organ władzy publicznej, nie ma cech dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 6 ust. 2 powyżej określonej ustawy, albowiem nie zawiera jedynie oświadczenia woli lub wiedzy funkcjonariusza publicznego, lecz także oświadczenie woli przedstawiciela drugiej strony, nie będącej w danym przypadku żadnym z podmiotów wymienionych w art. 4 ust. 1 lub ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Ustawa o dostępie do informacji publicznej nie reguluje wprost sytuacji, jaka zaistniała w niniejszej sprawie, w której organ władzy publicznej ma rozpoznać żądanie udzielenia informacji będącej w jego posiadaniu, w przypadku gdy nie jest ona informacją publiczną w rozumieniu powołanych przepisów. Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 1 i 2 przedmiotowej ustawy, w zakresie w niej uregulowanym stosuje się przepisy Kpa o postępowaniu decyzyjnym. Dotyczy to również unormowań odnoszących się do wszczęcia postępowania.

Na podstawie art. 61a § 1 k.p.a. gdy żądanie, o którym mowa w art. 61 k.p.a. zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, to organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Skoro jedyną alternatywą w stosunku do rzeczywistej realizacji wniosku o udostępnienie informacji publicznej jest wydanie decyzji o odmowie jej udzielenia lub o umorzeniu postępowania (art. 14 ust. 2 powołanej ustawy), to należało przyjąć, że w niniejszej sprawie zachodzą inne uzasadnione przyczyny w rozumieniu art. 61a § 1 k.p.a. wskazujące na konieczność odmowy wszczęcia postępowania w sprawie udostępnienia informacji w formie odpowiedzi na zadane przez wnioskodawcę pytania.

Prezes Fundacji e. we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wskazał, że:

1. Podtrzymuje swoje zapytanie i stwierdził, że szczegółowe informacje o tym, w jaki sposób Sąd Najwyższy rozdysponował majątek publiczny, w związku z zakupem specjalistycznego oprogramowania komputerowego, stanowi informację publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Argumentacja Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego polegająca na stwierdzeniu, iż dane będące przedmiotem wniosku nie są informacją publiczną, ponieważ nie mogą być uznane za jeden z przykładów "danych publicznych", o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej jest nieprawidłowa, ponieważ katalog informacji wymieniony w tym przepisie nie jest katalogiem zamkniętym, a jedynie zbiorem przykładów informacji, będących informacjami publicznymi.

2. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego słusznie zauważa, że przedmiotowa ustawa nie reguluje wprost sytuacji, w której wnioskodawca zwraca się do organu władzy publicznej o dostęp do danych, które w opinii organu nie są informacją publiczną. Należy jednak zauważyć, że tryb postępowania w takich sytuacjach został wyraźnie dookreślony w linii orzeczniczej sądów administracyjnych, a działanie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego pozostaje z nią w sprzeczności.

Zdaniem wnioskodawcy, wydanie postanowienia w sytuacji, gdy przepisy prawa nie przewidują takiej formy działania organu administracji jest jednoznaczne z wydaniem go bez podstawy prawnej, co stanowi przyczynę stwierdzenia nieważności wymienioną w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. w zw. z art. 144 i art. 127 § 3 k.p.a. oraz art. 11 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, w zw. z art. 5 § 2 pkt 3 i 4 k.p.a. w zw. z art. 1 ust. 1, art. 6 ust. 1 i 2 oraz art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, w dniu (...) sierpnia 2011 r. wydał postanowienie nr (...), którym utrzymał w mocy postanowienie poprzedzające z dnia (...) sierpnia 2011 r.

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego w uzasadnieniu postanowienia z dnia (...) sierpnia 2011 r. powtórzył argumentację przedstawioną w uzasadnieniu postanowienia poprzedzającego. Organ podał również, że żądanie udzielenia odpowiedzi na zawarte we wniosku pytania nie jest tożsame z żądaniem udostępnienia danych publicznych lub o majątku publicznym w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 lub 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej, lecz jest równoznaczne z żądaniem udostępnienia umowy lub umów prawa cywilnego wiążących Sąd Najwyższy z wydawnictwem W. Polska Sp. z o.o., a więc z podmiotem prawa prywatnego niepodlegającego przepisom ustawy o dostępie do informacji publicznej poza sytuacjami enumeratywnie wymienionymi w ustawie.

Postanowienie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z dnia (...) sierpnia 2011 r. stało się przedmiotem skargi wniesionej przez Prezesa Fundacji e..

Strona skarżąca zarzuciła, że zaskarżone postanowienie zostało wydane z naruszeniem następujących przepisów prawa:

1) art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP i art. 1 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1, art. 13 ust. 1 oraz art. 6 ust. 1 pkt 1c ustawy o dostępie do informacji publicznej, poprzez nieudostępnienie informacji publicznej zgodnie z wnioskiem w określonym terminie,

2) art. 7 Konstytucji RP i art. 6 k.p.a., poprzez utrzymanie w mocy postanowienia wydanego bez podstawy prawnej.

Podnosząc powyższe zarzuty strona skarżąca wniosła o zobowiązanie strony przeciwnej do dokonania czynności w zakresie udostępnienia informacji publicznej zgodnie z wnioskiem Fundacji e. z dnia 22 czerwca 2001 r. oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi strona skarżąca stwierdziła, że Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wydając zaskarżone postanowienie bez podstawy prawnej popełnił wiele błędów. Skoro organ uznał, że przedmiotowy wniosek nie dotyczy dostępu do informacji publicznej, to nie było podstaw do jego przetwarzania zgodnie z procedurami określonym w ustawie o dostępie do informacji publicznej, a w szczególności nie było podstaw do zastosowania art. 16 ust. 1 i 2 powołanej ustawy, a zatem nie było podstaw do zastosowania art. 61a § 1 k.p.a.

W odpowiedzi na skargę Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji wskazał, iż żądane przez stronę skarżącą informacje stanowią informację publiczną, co oznacza, że organ zobowiązany był przestrzegać zasad i trybu określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Tego obowiązku organ nie dopełnił, gdyż zastosował w sprawie przepisy k.p.a., a w szczególności art. 61a § 1, który stanowi, że gdy żądanie, o którym mowa w art. 61, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Organ na podstawie tego przepisu wydał zaskarżone postanowienie, przy równoczesnym powołaniu się na art. 16 ust. 1 i 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Gdy wnioskodawca żąda udzielenia informacji, które nie są informacjami publicznymi, organ nie ma obowiązku wydawania decyzji o odmowie udzielenia informacji, lecz ma obowiązek powiadomić wnioskodawcę, iż żądane informacje nie stanowią informacji publicznej.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż w rozpoznawanej sprawie organ podaje, że żądane przez stronę skarżącą informacje "nie należą do kategorii informacji publicznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 i art. 6 u.d.i.p., a w konsekwencji nie mogą być udostępniane każdemu zainteresowanemu ich treścią na zasadach i w trybie określonym przepisami u.d.i.p. (...), aby następnie stwierdzić, że "umowa prawa cywilnego, w której tylko jedną ze stron jest organ władzy publicznej, nie ma cech dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 6 ust. 2 u.d.i.p. (...). Z ustawy o dostępie do informacji publicznej jednoznacznie wynika, że decyzja o odmowie udostępnienia informacji publicznej może być wydana wówczas, gdy żądana informacja obejmuje swoim zakresem podmiotowym i przedmiotowym ustawę i to wyłącznie wtedy gdy chodzi o ochronę danych osobowych, tajemnice zawodową, służbową, państwową, skarbową statystyczną, czy też inną tajemnicę ustawowo chronioną. W sytuacji, gdy żądana informacja jest informacją publiczną, to organ zobowiązany, a takim bez wątpienia w niniejszej sprawie jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, jest stosować przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej w załatwieniu sprawy. Sąd pierwszej instancji podkreślił także, że ustawa o dostępie do informacji publicznej nie przewiduje odesłania do stosowania k.p.a. z wyłączeniem art. 14 i 16.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego zarzucając mu naruszenie:

1) art. 1 ust.1, art. 4 ust. 1 i ust. 2, art. 6 ust.1 i ust. 2 u.d.i.p., w związku żart. 139 ust. 3 ustawy prawo zamówień publicznych w związku z dokonaniem wadliwej wykładni przepisów prawa materialnego poprzez uznanie za oczywiste (bez jakiegokolwiek uzasadnienia) ustalenia, że treść każdej umowy prawa cywilnego, której co najmniej jedną ze stron jest podmiot wymieniony w art. 4 ust. 1 lub ust. 2 u.d.i.p., a więc również takiej, której drugą stroną nie jest taki podmiot stanowi informację publiczną w sytuacji, gdy z art. 139 ust. 3 ustawy prawo zamówień publicznych jednoznacznie wynika, że umowy prawa cywilnego nie stanowią informacji publicznej, 3 jedynie – i to tylko wówczas, gdy zostały zawarte w trybie zamówień publicznych na zasadach określonych w tej ustawie – są jawne podlegają udostępnieniu na wniosek "każdego" w trybie określonym v przepisach o dostępie do informacji publicznej, albo (i) w następstw ustalenia, że odpowiedź na pytanie: "Kiedy, w jakim trybie, w jakiej ilości oraz za jaką kwotę zostały zakupione przez Sąd Najwyższy od Wydawnictwa W. Polska uprawnienia do korzystania z programu L. ?" nie dotyczy treści umów prawa cywilnego;

2) art. 1 § 2 i art. 3 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 132 i art. 134 §1 p.p.s.a., odczytywanych w kontekście art. 145-149 p.p.s.a., w stopniu rzutującym na wynik sprawy w związku z dowolnym ustaleniem, że:

a) użyte w art. 134 § 1 p.p.s.a. określenie: "granice danej sprawy" może być interpretowane w całkowitym oderwaniu od treści przedmiotu i wniosku danej skargi, a w danym wypadku wbrew wyraźnemu żądaniu skargi o zobowiązanie organu administracji publicznej do dokonania czynności danego rodzaju, przy formalnym wskazaniu jako przedmiotu skargi określonego aktu organu administracji publicznej, a tym samym wobec faktycznego uznania za objęte "granicami tej samej sprawy" – w rozumieniu tego art. 134 § 1 – jednocześnie skargi znajdującej formalne oparcie w treści art. 3 § 2 pkt 2 p.p.s.a. oraz skargi mogącej znajdować oparcie w art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. w związku z art. 3 § 2 pkt 4 tej ustawy w sytuacji powszechnego odróżniania, także przy rejestracji skarg wpływających do sądów administracyjnych, skarg na określone działania (w tym akty) organów administracji publicznej oraz skarg na bezczynność tych organów, przy węższym zakresie przedmiotowym tych ostatnich (por. treść art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. przy pominięciu w tych rozważaniach art. 3 § 3 p.p.s.a,), a także odmiennych uregulowaniach w wypadku uwzględnienia skarg każdego z tych dwóch rodzajów (por. z jednej strony art. 145-146 p.p.s.a, a z drugiej art. 149 tej ustawy),

b) sąd administracyjny, nie będąc formalnie związany wnioskami i zarzutami skargi może przyjąć do rozpoznania i uwzględnić skargę na akt organu administracji publicznej także wówczas, gdy strona nie formułuje jakiegokolwiek wniosku co do rozstrzygnięcia, jakie, jej zdaniem, powinien podjąć sąd administracyjny co do danego aktu,

c) sąd administracyjny może wydać wyrok uwzględniający lub oddalający skargę z wnioskiem o zobowiązanie organu administracji publicznej do podjęcia określonej czynności, a więc skargę wyraźnie nawiązującą do treści art. 3 § 2 pkt 4 i pkt 8 p.p.s.a. bez jednoczesnego wskazania, czy organ ma dokonać żądanej n stronę czynności,

d) sąd administracyjny może stosować środki wskazane w ustawie bez jakiegokolwiek ich powiązania z wnioskami zawartymi w skardze podlegającej jego rozpoznaniu;

3) art. 45 i art. 46 § 1 pkt 3 p.p.s.a., odczytywanych w kontekście art. 58 § 1 pkt 3 p.p.s.a., w stopniu rzutującym na wynik sprawy w związku z brakiem wezwania strony skarżącej do usunięcia braku formalnego skargi pod rygorem jej odrzucenia, polegającego w danym wypadku na braku sformułowania jakiegokolwiek wniosku co do rozstrzygnięcia, jakie zdaniem skarżącej Fundacji, powinno być podjęte przez sąd w stosunku do postanowienia będącego przedmiotem jej skargi, a więc ww. postanowienia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z dnia (...) sierpnia 2011 r. lub w następstwie dowolnego ustalenia, że jedyny wniosek skargi, a mianowicie o zobowiązanie organu administracji publicznej do dokonania określonej czynności, w danym wypadku o zobowiązanie do udostępnienia informacji objętych określonym wnioskiem, był tożsamy z wnioskiem o uchylenie określonych postanowień;

4) art. 160 p.p.s.a. w związku z art. 45 p.p.s.a. w stopniu rzutującym na wynik sprawy w związku z brakiem rozpoznania w formie odrębnego postanowienia wniosku organu, jaki został sformułowany w odpowiedzi na skargę, w postaci żądania wezwania strony skarżącej do uzupełnienia braku jej skargi przez wskazanie w formie wniosku rodzaju rozstrzygnięcia, jakie, zdaniem skarżącej Fundacji, powinien podjąć Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w stosunku do postanowienia będącego przedmiotem skargi, [tu: postanowienia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego z dnia (...) sierpnia 2011 r. (...) i utrzymanego nim w mocy postanowienia tego organu z dnia (...) sierpnia 2011 r. (ten sam numer)], a tym samym wobec pozbawienia obu stron możliwości poddania zarządzenia lub postanowienia stanowiącego rozpoznanie wniosku o uzupełnienie braku skargi także pośredniej ocenie w ramach ewentualnego środka odwoławczego od orzeczenia kończącego postępowanie przed Sądem pierwszej instancji, (tu: w kontekście art. 191 p.p.s.a.);

5) art. 3 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 141 § 4 p.p.s.a. w stopniu rzutującym na wynik sprawy w następstwie:

a) dowolnego uznania za w pełni aktualne, także po 11 kwietnia 2011 r., to jest po dniu wejścia w życie art. 61 a k.p.a., stanowiska formułowanego we wcześniejszym orzecznictwie sądów administracyjnych, a w szczególności w wyroku NSA z dnia 10 stycznia 2007 r, sygn. akt I OSK 50/06, L. nr 291197, dostępnego także w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem: http://orzeczenia.nsa.gov.pl, w zakresie braku przesłanek do prowadzenia formalnego postępowania wobec wniosku, określanego przez osobę zainteresowaną mianem wniosku o udostępnienie informacji publicznej, w sytuacji, gdy nie zawiera on - w istocie - żądania udostępnienia tego rodzaju informacji,

b) braku sformułowania w wyroku uwzględniającym skargę jakichkolwiek "wskazań co do dalszego postępowania", to jest takich wskazań, których realizacja mogłaby doprowadzić do zakończenia postępowania w sprawie wniosku o udostępnienie informacji danego rodzaju w sposób zgodny z prawem, a w szczególności bez narażania organu administracji publicznej na zarzut popełnienia przestępstwa określonego w art. 23 u.d.i.p. lub ujawnienia informacji prawem chronionej, a ponadto

c) wobec swoistego "zadekretowania", bez jakiegokolwiek uzasadnienia, że objęte określonym wnioskiem Fundacji Państwo informacje są informacjami publicznymi podlegającymi udostępnieniu na zasadach określonych w stosownej ustawie;

6) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ p.p.s.a. w związku z art. 61a § 1 k.p.a. związku z art. 1 pkt 1 k.p.a. w związku z art. 1 ust 1. art. 6 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 16 ust. 2 u.d.i.p. w stopniu rzutującym na wynik sprawy, w następstwie dowolnego ustalenia że do złożonego po dniu 11 kwietnia 2011 r. wniosku o udostępnienie określonych informacji, które zdaniem wnioskodawcy są informacjami publicznymi nie ma zastosowania kodeks postępowania administracyjnego w części regulującej wszczęcie takiego postępowania w którym może dojść do wydania decyzji administracyjnej, a w szczególności nie ma zastosowania art. 61a § 1 k.p.a. w wypadku gdy zdaniem organu objęte skierowanym doń wnioskiem informacje nie są informacjami publicznymi w rozumieniu art. 1 ust. 1, art. 6 ust.1 i ust. 2 u.d.i.p., a powinnością organu jest jedynie udzielenie wnioskodawcy pisemnego wyjaśnienia ze wskazaniem, dlaczego objęte danym wnioskiem informacje nie są informacjami publicznymi.

a ponadto punktowi 2 tego wyroku, nawiązującemu do treści art. 152 p.p.s.a.:

7) naruszenie art. 152 p.p.s.a., a także art. 141 § 4 p.p.s.a. w stopniu rzutującym na wynik rozstrzygnięcia zawartego w tym punkcie ze względu:

a) na "naturalną i trwałą niewykonalność postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania w określonej sprawie publicznej",

b) na stworzenie po stronie skarżącej Fundacji wrażenia, że obowiązkiem Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, także przed uprawomocnieniem się punktu 1) tego wyroku, jest podjęcie natychmiastowego działania na rzecz rozpoznania wniosku o udostępnienie przez Sąd Najwyższy – Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego wnioskowanych przez tę Fundacji informacji,

c) na brak sformułowania jakiegokolwiek uzasadnienia dla tego rozstrzygnięcia, a tym samym wobec uchylenia się przez Sąd I instancji od możliwości dokonania oceny przesłanek, którymi kierował się określony skład orzekający, w ramach tzw. uznania sędziowskiego, przy podejmowaniu rozstrzygnięcia mogącego ewentualnie nawiązywać do treści art. 152 p.p.s.a.

Powołując się na wymienione podstawy skargi kasacyjnej wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie. Ponadto wniesiono o wstrzymanie wykonania rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 2) sentencji do czasu rozpoznania skargi kasacyjnej lub - w wypadku odrzucenia lub oddalenia tego wniosku, a także w sytuacji umorzenia postępowania wywołanego tym wnioskiem - o wyjaśnienie w trybie art. 158 p.p.s.a. wątpliwości co do treści punktu drugiego kwestionowanego wyroku (jego sentencji), w którym zawarto rozstrzygnięcie zbliżone do dopuszczonego treścią art. 152 p.p.s.a., przez wskazanie, czy użyte w punkcie 2 tego wyroku określenie: "nie podlega wykonaniu" jest tożsame ze stwierdzeniem "nie może być wykonane" lub "nie może być wykonywane", a także, czy uchylone w punkcie 1 zaskarżonego wyroku postanowienie Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego kiedykolwiek "mogło być" wykonywane w takim znaczeniu, o którym mowa przy możliwości tymczasowego zakazania (wstrzymania) wykonywania aktu w art. 152 p.p.s.a. (oraz w zbliżonym w swej funkcji art. 61 p.p.s.a.). Wniesiono także o dopuszczenie dowodu z dokumentu w postaci notatki służbowej Dyrektora Biura Informatyki Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2012 r. nr KPP IN/-055-5/12 na okoliczność, że przy dotychczasowych, corocznych zakupach Systemu Informacji Prawnej L. Omega DWTG od W. Polska Sp. z o.o. dla Sądu Najwyższego nie zachodziła konieczność stosowania trybu zamówień publicznych ze względu na cenę zakupu niższą niż określona w art. 4 pkt 8 ww. ustawy – Prawo zamów publicznych oraz o zasądzenie na rzecz Sądu Najwyższego – Pierwszego Prezesa San Najwyższego kosztów postępowania związanych z wniesieniem i rozpoznaniem niniejszej skargi kasacyjnej.

Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2012 r., sygn. akt I OSK 903/12 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o wstrzymanie wykonania pkt 2 sentencji zaskarżonego wyroku.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie. Obszerne podnoszone w niej zarzuty można sprowadzić do twierdzenia, że:

– sąd I instancji bezzasadnie i bez należytego wyjaśnienia przesłanek, które legły u podstaw takiego poglądu przyjął, iż żądane przez wnioskodawcę informacje są informacjami publicznymi,

– dowolnie przyjęte zostało, że do wniosku w przedmiotowej sprawie nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego,

– skarga została rozpoznana merytorycznie pomimo szeregu, sygnalizowanych również w odpowiedzi na skargę, braków formalnych.

Odnosząc się kolejno do zgrupowanych w ten sposób zarzutów należy stwierdzić co następuje:

Artykuł 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (zwanej dalej "ustawą") stanowi, że obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, a w szczególności organy władzy publicznej. Sąd Najwyższy zgodnie z art. 10 ust. 1 i art. 173 Konstytucji RP jest organem władzy sądowniczej a więc zgodnie z przywołanym wcześniej art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy jest podmiotem obowiązanym do udostępniania informacji publicznej.

Co do zasady wszystko co wiąże się bezpośrednio z funkcjonowaniem i trybem działania podmiotów, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy stanowi informację publiczną. Pojęcie "informacji publicznej" definiuje art. 1 ust. 1 ustawy, natomiast konkretyzuje przedmiot informacji publicznej art. 6 ustawy, który jednak nie tworzy zamkniętego katalogu źródeł i rodzajów informacji. Z art. 6 ust. 2 lit. f/ ustawy wynika, że udostępnieniu podlega informacja publiczna o podmiotach wymienionych w art. 4 ust. 1 w tym o majątku, którym dysponują. Majątek, którym dysponuje Sąd Najwyższy, jest majątkiem publicznym i sposób dysponowania tym majątkiem jest informacją publiczną co wynika zarówno z art. 6 ust. 2 lit. f/ ustawy jak i art. 1 ust. 1 ustawy. Zgodnie z orzecznictwem sądów administracyjnych informacja może dotyczyć sprawy publicznej, nie tylko wtedy, gdy została wytworzona przez podmioty wskazane w art. 4 ust. 1 ustawy, ale również wtedy, gdy odnosi się do nich w zakresie wykonywanych przez nie zadań publicznych i gospodarowania majątkiem publicznym. Dlatego informacją publiczną jest też treść umów cywilnoprawnych dotyczących majątku publicznego (zob. wyroki WSA w Poznaniu z 8 lipca 2004 r., WSA/Po 224/06, niepubl.; WSA w Warszawie z 16 listopada 2004 r., II SAB/Wa 238/04, L.Polonica nr 370(193).

Żądana we wniosku informacja jest więc co do zasady informacją publiczną, co czyni niezasadnym zarzuty zawarte w pkt 1 i 5 lit. c/ skargi kasacyjnej. Z art. 139 ust. 3 ustawy – Prawo zamówień publicznych nie wynika przy tym, jak twierdzi autor skargi kasacyjnej (pkt 1 skargi) "jednoznacznie", że umowy prawa cywilnego nie stanowią informacji publicznej. Przepis ten stwierdza jedynie, że umowy w sprawach zamówień publicznych są jawne i podlegają udostępnianiu na zasadach określonych w przepisach o dostępie do informacji publicznej. Rozumowanie a contrario, co do umów zawartych w trybie innym niż zamówienia publiczne i twierdzenie, że nie podlegają one przepisom ww. ustawy, pomimo że dotyczą majątku publicznego, jest ze wskazanych wcześniej powodów nieuzasadnione. Trzeba przy tym przypomnieć, że w każdym przypadku poddanie wniosku rygorom ustawy o dostępie do informacji publicznej i zobowiązanie do jego załatwienia powoduje konieczność stosowania ograniczeń w dostępie do informacji, o których mowa w art. 5 ustawy.

Należy natomiast zgodzić się z zarzutem skargi kasacyjnej dotyczącym naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez brak uzasadnienia poglądu sądu I instancji co do charakteru żądanej informacji. Jednak zarzut ten nie mógł być skuteczny ponieważ stwierdzone uchybienie nie miało istotnego wpływu na wynik sprawy.

Kolejną kwestią wymagającą omówienia jest możliwość zastosowania przepisów k.p.a., w tym art. 61a k.p.a. z równoczesnym powołaniem art. 16 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Zgodzić się trzeba z sądem I instancji, że połączenie takie jest niemożliwe i niedopuszczalne.

Postępowanie o udostępnienie informacji publicznej jest swoistym postępowaniem administracyjnym, którego zasady wykształcone zostały w orzecznictwie i wskazane w art. 16 ustawy, który jako jedyny odsyła do przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Oznacza to, że przepisy k.p.a. stosuje się do wydawania decyzji z odrębnościami, o których mowa w art. 16 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy. Należy uznać, że gdyby ustawodawca chciał całe postępowanie z wniosku o udostępnienie informacji publicznej poddać rygorom określonym w k.p.a. zawarłby stosowne uregulowanie w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Jednak intencją twórców ustawy było takie odformalizowanie postępowania, aby dostęp do informacji publicznej był szybszy i łatwiejszym było jej uzyskanie.

Aby zatem art. 16 ustawy mógł być w ogóle stosowany konieczne jest istnienie możliwości stosowania przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej co oznacza, że zakres przedmiotowy wniosku spełniać musi przesłanki z art. 1 ust. 1 ustawy. Adresat wniosku nie może więc twierdzić, że żądana informacja nie jest informacją publiczną i powoływać równoczesnieart. 16 ustawy, który stanowi podstawę odmowy udostępnienia informacji publicznej.

Ze wskazanych wcześniej powodów w postępowaniu o udostępnienie informacji nie znajduje też zastosowania przepis art. 61a § 1 k.p.a., tak jak inne przepisy tego kodeksu nie wskazane w art. 16 ustawy.

W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjęto, że w sytuacji, w której organ do którego skierowano wniosek uznaje, że żądana informacja nie jest informacją publiczną zawiadamia o tym wnioskodawcę pismem. Sposobem na zweryfikowanie poglądu adresata wniosku co do charakteru informacji jest skarga na bezczynność organu. Zadaniem sądu administracyjnego przy rozpoznaniu takiej skargi jest przesądzenie czy żądana informacja jest informacją publiczną (zob. post. NSA z 24 stycznia 2006 r., I OSK 928/05).

Przy uwzględnieniu powyższych argumentów za nieusprawiedliwiony uznać należy zarzut zawarty w pkt 5a i 6 skargi kasacyjnej.

Kolejna grupa zarzutów podnoszonych w skardze kasacyjnej dotyczy naruszenia przepisów wskazanych w pkt 2, 3 i 4 (art. 1, 3, 45, 46, 132, 134, 58, 160 p.p.s.a.). Trzeba przede wszystkim uznać, że skarga złożona w niniejszej sprawie do wojewódzkiego sądu administracyjnego spełniała wymogi formalne określone w art. 57 § 1 p.p.s.a., wobec czego nie zasługiwała na jej odrzucenie w oparciu o przepis art. 58 § 1 p.p.s.a. Skierowana była przeciwko postanowieniu Prezesa Sądu Najwyższego, które zostało zaskarżone. Nie było potrzeby wzywania do usuwania braków formalnych skargi bowiem sąd zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a., nie był związany jej granicami. Bez znaczenia w tej sytuacji był fakt, że wnioskodawca wniósł o zobowiązanie organu do dokonania określonej czynności, który to wniosek nie mógł być uwzględniony w prowadzonym przed sądem postępowaniu. Strona ma prawo składać wnioski jakie uznaje za słuszne, natomiast o możliwości ich uwzględnienia orzeka sąd. W niniejszej sprawie sąd orzekając w granicach sprawy uchylił zaskarżone postanowienie Prezesa SN i postanowienie je poprzedzające. Tym samym wskazane wcześniej zarzuty skargi kasacyjnej uznać należy za bezzasadne.

Ostatni z zarzutów skargi kasacyjnej nie omówiony dotychczas, zawarty w pkt 5 lit. b/ dotyczy braku sformułowania w wyroku uwzględniającym skargę jakichkolwiek wskazań co do dalszego postępowania. Jest to zarzut dotyczący naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. wobec czego jak wskazano wcześniej nie może on być skuteczny. Poza tym w tym konkretnym zakresie jest nieuzasadniony. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku uznano (i pogląd ten NSA uznaje za trafny), że żądana informacja jest informacją publiczną. Organ może w tej sytuacji udostępnić żądaną informację lub wydać decyzję o odmowie jej udostępnienia w oparciu o art. 16 ustawy. Wytyczne te znajdują się w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (s. 6).

Mając wszystko to na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.