Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący SWSA Elżbieta Mazur - Selwa Sędziowie WSA Krystyna Józefczyk /spr./ WSA Piotr Godlewski Protokolant specjalista Anna Mazurek -Ferenc po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 listopada 2017 r. sprawy ze skargi M. B. na decyzję Wojewody z dnia [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zameldowania -skargę oddala-

Przedmiotem skargi M.B. jest decyzja Wojewody [....] z [...] września 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy zameldowania na pobyt stały, którą wydano w następującym stanie sprawy:

Podaniem z 31 stycznia 2013 r. M.B. zwrócił się do Prezydenta Miasta [...] o zameldowanie na pobyt stały w R. pod adresem ul. [...] [...]. Podał, że pod wskazanym adresem zamieszkuje od 2003 r., a od 2006 r. pozostaje w związku małżeńskim z J.K., córką właścicielki mieszkania T.K., która nie wyraża zgody za meldunek. Jednak mieszkanie to stanowi jego centrum życiowe.

Decyzją z [...] lipca 2013 r. nr [...], Prezydent Miasta [...] odmówił wnioskodawcy uwzględnienia zgłoszonego żądania, powołując w podstawie prawnej rozstrzygnięcia art. 47 ust. 2 ustawy z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993) dalej: "Uel", oraz art. 104 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 267) dalej: "K.p.a.".

Organ I instancji podał, że celem postępowania meldunkowego jest jedynie odzwierciedlenie w ewidencji faktu przebywania osoby pod określonym adresem. Następnie stwierdzono, że zamieszkiwanie M.B. pod przedmiotowym adresem nie budzi wątpliwości, ponieważ okoliczność tę potwierdziły wyniki oględzin, zeznania świadków i stron. Jednak pobyt ten odbywa się pomimo wyraźnego sprzeciwu T.K., prawnej dysponentki lokalu, która najpierw rozwiązała z wnioskodawcą umowę najmu części lokalu na cele prowadzonej przez niego działalności gospodarczej ze skutkiem do dnia 31 stycznia 2013 r., a następnie wytoczyła przeciwko niemu powództwo o jego opuszczenie. Podkreślono przy tym, że do zameldowania uprawnia jedynie przebywanie w danym lokalu zgodne z prawem, a nie można czerpać uprawnień z zachowań sprzecznych z prawem. W kwestii zameldowania nie może odgrywać zasadniczego znaczenia subiektywne nastawienie osoby przebywającej w lokalu, ponieważ oznaczałoby to, że należy zameldować w lokalu każdą osobę, która się do niego wdarła. Tymczasem należy także uwzględnić stanowisko właściciela. Nielegalnego przebywania nie można uznać za zamieszkiwanie.

Z ustaleń organu wynika ponadto, że wnioskodawca był zameldowany pod przedmiotowym adresem od 10 października 2003 r. do 10 października 2008 r. Pod adresem tym ma również zarejestrowaną działalność gospodarczą. W lokalu tym zameldowana jest także T.K., dysponentka spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. W trakcie oględzin lokalu stwierdzono w mieszkaniu dokumenty należące do M.B. oraz ubrania i kosmetyki, a w kuchni żywność. Klucze do mieszkania poza wnioskodawcą posiadają J.K. i T.K.

W odwołaniu M.B. zakwestionował prawidłowość rozstrzygnięcia, ponieważ jak ustalono, przebywał pod wskazanym adresem i taki stan faktyczny powinien zostać odzwierciedlony w ewidencji. Postępowanie przeprowadzono zaś dlatego, że właścicielka lokalu nie wyraziła zgody na meldunek. W mieszkaniu tym zameldowana jest również jego żona J.K., z którą wspólnie mieszka. Znajdują się w nim jego rzeczy osobiste. Mieszkanie to stanowi zatem jego centrum życiowe. Dodatkowo, stosownie do art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli jeden z małżonków ma prawo do mieszkania, drugi małżonek jest uprawniony do korzystana z niego w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Odwołujący się zwrócił również uwagę, że w 2009 r. uzyskał dokument prawa jazdy z przedmiotowym adresem, w R. opłaca również podatki podając w deklaracjach ten sam adres i spłacał kredyt za to mieszkanie.

W piśmie z 9 września 2013 r. T.K. wniosła o utrzymanie zaskarżonej decyzji w mocy, ponieważ obecność M.B. w mieszkaniu od 1 lutego 2013 r. jest nielegalna i samowolna. Nie stanowi ono jego centrum życiowego, a wnioskodawca stwarza jedynie pozory takiego stanu rzeczy. Od maja 2013 r. w mieszkaniu nie ma dostaw energii elektrycznej i gazu, ponieważ rozwiązała stosowne umowy. Małżeństwo z jej córką jest w fazie rozwodu, a ta zamieszkała z matką w R., gdzie koncentruje swoje sprawy życiowe. Mieszkanie nie stanowi własności córki, lecz jej, dlatego M.B. niezasadnie powołuje się na dyspozycję art. 28 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Odpowiedź na powyższe pismo M.B. zawarł w piśmie z 23 września 2013 r., w którym zakwestionował jej stanowisko.

Opisaną na wstępie decyzją Wojewoda [...] utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. Organ odwoławczy wyjaśnił, że w myśl art. 6 ust. 1 i art. 10 ust. 1 Uel, przesłankami zameldowania na pobyt stały są zamieszkiwanie w danej miejscowości pod oznaczonym adresem dłużej niż 3 doby oraz zamiar stałego przebywania w tym miejscu. Samo przebywanie w lokalu nie wypełnia zatem tej przesłanki, jeżeli nie jest połączone z wolą długotrwałego przebywania w nim i skoncentrowaniu tam swoich interesów życiowych. Powinno łączyć się więc z takimi zdarzeniami, jak nocowanie, przygotowywanie i spożywanie posiłków, odpoczywanie, przyjmowanie wizyt znajomych, korzystanie ze sprzętów urządzenia domowego.

Przedstawiając ustalenia faktyczne zbieżne z ustaleniami pierwszoinstancyjnymi organ uznał, że fakt przebywania M.B. pod przedmiotowym adresem w okresie, kiedy był tam zameldowany, jest niewątpliwy. Natomiast obecnie, z uwagi na toczące się postępowanie rozwodowe, wnioskodawca nie mieszka już wspólnie z żoną, która wyprowadziła się do matki. Znajdujące się zaś w mieszkaniu ubrania i inne rzeczy osobiste nie mogą samoistnie świadczyć o fakcie zamieszkiwania w lokalu. Ponadto, przebywaniu temu sprzeciwia się T.K., prawna dysponentka lokalu. Do lokalu od kilku miesięcy nie jest dostarczana energia elektryczna i gaz, a wnioskodawca nie podejmował kroków, aby ten stan rzeczy zmienić, lecz wyraził jedynie oczekiwanie, że dopiero meldunek pomoże mu go zmienić, co niewątpliwie utrudnia godne życie. Nie partycypuje on również w kosztach utrzymania mieszkania. Wprawdzie zamieszkał w nim zgodnie z prawem, jednak jego obecność tam aktualnie nie jest pożądana przez T.K., która zainicjowała postępowanie eksmisyjne. Tym samym w ocenie Wojewody[....] brak było przesłanek do wydania decyzji w sprawie meldunkowej uwzględniającej żądanie wnioskodawcy.

Z decyzją tą nie zgodził się M.B., wznosząc do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie skargę, na uzasadnienie której przedstawił argumentację zbieżną do treści odwołania. W ocenie skarżącego w toku postępowania ustalono, że nadal – od 10 lat, zamieszkuje pod przedmiotowym adresem, a w mieszkaniu znajdują się rzeczy jego i żony. Lokal ten nie był faktycznie wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej, a umowa najmu lokalu w tym celu została przez T.K. sfałszowana, ponieważ nigdy jej nie zawierał. Natomiast w kwestii mediów podał, że po wizycie w zakładzie energetycznym i gazowniczym został poinformowany, że do podpisania umowy o dostarczanie energii i paliwa powinien wylegitymować się meldunkiem.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda [...] wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczas wyrażone stanowisko, że skarżący nie spełnia przesłanek do zameldowania go na pobyt stały w przedmiotowym lokalu, ponieważ pobyt ten jest nielegalny. Ponadto, spółdzielcze własnościowe prawo do spornego lokalu zostało przez małżonków K. sprzedane P.W., a dowód w tym zakresie dołączono do akt po wydaniu zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 21 maja 2014 r. Sąd zawiesił prowadzone postępowanie do czasu zakończenia postępowania o ochronę naruszonego posiadania przed Sądem Rejonowym w [...] w sprawie z powództwa M.B. przeciwko P.W. W związku z informacją o zmianie właściciela lokalu przy ul. [...] [...], postanowieniem z dnia 11 grudnia 2014 r. Sąd podjął zawieszone postępowanie, a sprawę zarejestrowano pod sygn. II SA/Rz 1596/14.

Pismami z dnia 15 grudnia 2014 r. M.B. zwrócił się do Sądu o uzasadnienie postanowienia o podjęciu postępowania, przesłuchanie wskazanych przez niego osób oraz wniósł "skargę/zażalenie" na zarządzenie z dnia 11 grudnia 2014 r. w przedmiocie usunięcia danych P.W. i W.G. z systemu OSO oraz wpisania do niego danych P.P. Zażądał ponadto zobowiązania A.K. do przedstawienia oryginału aktu notarialnego w którym oświadczył, że dysponuje spółdzielczym prawem do spornego lokalu. W dniu 13 stycznia 2015 r. Sąd poinformował skarżącego, że postanowienie o zawieszeniu postępowania zgodnie z przepisami P.p.s.a. nie podlega uzasadnieniu.

Pismem z dnia 24 lutego 2015 r. M.B. zwrócił się do Sadu z wnioskiem o utrwalenie przez Sąd wyznaczonej na dzień 5 marca 2015 r. rozprawy za pomocą aparatury dźwiękowej, ewentualnie o jej utrwalenie przez skarżącego. Odrębnym pismem również z dnia 24 lutego 2015 r. zwrócił się o udostępnienie danych osobowych uczestnika – P.W.

Pismem z dnia 26 lutego 2015 r. Sąd udzielił odpowiedzi skarżącemu na jego wniosek o udostępnienie danych osobowych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Sąd administracyjny rozpoznając skargę bada zgodność kontrolowanego rozstrzygnięcia z przepisami obowiązującego prawa – art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1066 ze zm.) oraz art. 3 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 718 ze zm.).

Kontrola sądu administracyjnego sprowadza się do zbadania czy w toku rozpoznania sprawy organy administracji publicznej nie naruszyły prawa materialnego lub procesowego w stopniu określonym w art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a.

Ocena ta jest dokonywana wg stanu i akt sprawy administracyjnej istniejących w dniu wydania decyzji objętej skargę. Rozpoznając skargę Sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi ani powołaną podstawą prawną.

Ustalenia stanu faktycznego nie budzą wątpliwości i sprawa nadaje się do wyrokowania.

Skarżący M.B. w dniu [...] stycznia 2013 r. złożył wniosek o zameldowanie na pobyt stały w mieszkaniu przy ul. [...] [...], uzasadniając, że pod tym adresem mieszka od 2003 r.

W trakcie postępowania administracyjnego ustalono, że pod tym adresem był zameldowany od 10 października 2003 r. do 10 października 2008 r.

W przedmiotowym mieszkaniu miał również zarejestrowaną działalność gospodarczą. W tym celu zawarł w 2003 r. z właścicielką mieszkania T.K. umowę najmu jego części – 12 m2. Umowa ta została rozwiązana przez wypowiedzenie z dniem 31 stycznia 2013 r. Od 2013 r. mieszkanie ma odłączony prąd i gaz. Odpłatność za mieszkanie w całości ponosi jego właścicielka.

Toczyło się postępowanie cywilne o eksmisję skarżącego.

W przedmiotowym lokalu w dacie orzekania przez organy zameldowana była na pobyt stały T.K., posiada od 1996 r. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Klucze do mieszkania ma skarżący oraz T.K. i jej córka J.

Podczas kontroli administracyjnej w mieszkaniu były rzeczy skarżącego. Wyposażenie mieszkania należy do jego właścicielki. Ustalono również, że skarżący bywa w tym mieszkaniu, widywany jest również na parkingu na tym osiedlu. Skarżący nie podjął żądnych kroków aby ponownie do mieszkania przy ulicy [...] dostarczano gaz i prąd. Wyjaśnia, że takie czynności będzie mógł podjąć dopiero po uwzględnieniu jego wniosku o zameldowanie.

Postępowanie w sprawach meldunkowych ma wyłącznie charakter rejestracyjny. Jeżeli osoba składająca wniosek o zameldowanie nie może uzyskać zgody właściciela lokalu na jego w nim pobyt prowadzone jest postępowanie administracyjne na podstawie ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności.

W trakcie postępowania administracyjnego ustalono, że fakt wcześniejszego zamieszkiwania w tym lokalu przez skarżącego nie budzi żadnych wątpliwości, lecz w chwili obecnej pobyt ten ma miejsce mimo wyraźnego sprzeciwu właściciela mieszkania.

Po bezskutecznym wyczekiwaniu po rozwiązaniu umowy najmu ze skarżącym właścicielka mieszkania złożyła do sądu powszechnego pozew o eksmisję skarżącego

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wyrażonym w wyroku z dnia 27 maja 2002 r., sygn. akt K 20/01, wolność, o której mowa w art. 52 ust. 1 Konstytucji RP obejmuje przede wszystkim możliwość swobodnego wyboru miejscowości, w której osoba przebywa lub mieszka. Nie oznacza to jednak, że wolności nieskrępowanego wyboru miejsca zamieszkania i miejsca pobytu nie należy odnosić do możliwości wyboru lokalu, gdzie dana osoba zamierza mieszkać lub przebywać.

Tak szerokie rozumienie wolności wyboru pozostawałoby w sprzeczności z wolnościami i prawami innych osób, zwłaszcza właścicieli lokali lub budynków.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wolność wyboru miejsca zamieszkania rozumieć należy w "klasycznych" kategoriach ujęcia wolności konstytucyjnych, przyjmując, że obejmuje ona generalny zakaz ingerencji państwa i władz publicznych w tą sferę życia człowieka. Nie może być jednak podstawą roszczeń wobec osób prywatnych oraz ograniczeń ich prawa własności i innych praw majątkowych.

Ustawodawca nie wymaga od ubiegającego się o zameldowanie przedstawienia dokumentu potwierdzającego jego tytuł prawny do lokalu. Wymóg w postaci przedstawienia organowi meldunkowemu dokumentu, który potwierdzałby uprawnienie do przebywania w lokalu wynikał z treści art. 9 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, który został uznany za niezgodny z Konstytucją. Z uzasadnienia rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego wynika, że organy prowadzące ewidencję ludności stwierdzają jedynie okoliczności faktyczne związane z pobytem osób w określonych miejscowościach, nie jest zaś ich rolą poddawanie weryfikacji uprawnień do przebywania w lokalu.

Uwzględniając cel, jakiemu służy obowiązek meldunkowy, ustawodawca wprowadził jedynie warunek przedstawienia potwierdzenia pobytu w lokalu jako okoliczności faktycznej. Jeżeli właściciel, bądź inna osoba dysponująca prawem do lokalu nie może lub nie chce poświadczyć tej okoliczności, wówczas organ administracji przeprowadza postępowanie wyjaśniające, które ma na celu ustalenie czy osoba wnioskująca o zameldowanie, faktycznie w lokalu przebywa.

Oczywiście pobyt osoby ubiegającej się o zameldowanie w lokalu musi mieć charakter pobytu legalnego, gdyż tylko taki pobyt uprawnia do zameldowania. Pobyt legalny oznacza przebywanie w lokalu na zasadach zgodnych z prawem, za wiedzą i zgodą właściciela lokalu lub innej osoby uprawnionej do dysponowania lokalem.

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym utrwalił się pogląd, iż instytucja zameldowania nie może sankcjonować samowoli, a więc sytuacji będącej następstwem naruszenia posiadania czy wręcz przestępstwa polegającego na naruszeniu miru domowego. Nie można czerpać uprawnień z zachowań sprzecznych z prawem (wyrok NSA z dnia 5 maja 1997 r., sygn. akt V SA 1739/97, wyrok NSA z dnia 15 maja 2007 r., sygn. akt II OSK 773/06, wyrok NSA z dnia 25 września 2008 r., sygn. akt II OSK 1069/07).

W kwestii zameldowania nie może odgrywać zasadniczego znaczenia subiektywne nastawienie osoby ubiegającej się o zameldowanie, co oznaczałoby konieczność zameldowania każdej osoby, która nawet przemocą lub tylko nielegalnie objęła w posiadanie lokal.

Realizacja zamiaru zameldowania się przez każdą osobą w cudzym lokalu nie może naruszać praw osoby, która ma tytuł prawny do lokalu.

Art. 50 Konstytucji gwarantuje również nienaruszalność mieszkania. Właściciel mieszkania ma prawo do podejmowania działań, które wskazują, iż nie akceptuje faktu zamieszkiwania w tym lokalu przez tą osobę ubiegającą się o zameldowanie.

W przedmiotowej sprawie skarżący nie ponosi kosztów utrzymania lokalu przy ulicy [...] [...], nie zareagował również na wezwanie właścicielki mieszkania do uiszczania opłat za mieszkanie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. Nietykalność mieszkania pozostaje również pod ochroną przepisów prawa cywilnego (art. 23 kc).

Mieszkanie przy ulicy [...] [...] było dla skarżącego centrum życiowym w okresie gdy przebywał w nim legalnie, tj. do dnia 31 stycznia 2013 r. (rozwiązanie umowy najmu).

W chwili obecnej pisma kierowane do skarżącego adresowane są na inny adres.

Sam fakt, że w mieszkaniu są jego ubrania, kosmetyki nie jest wystarczające do uznania, że tam jest jego centrum życiowe.

Wyposażenie mieszkania jest własnością jego właścicielki. Słuchani w sprawie świadkowie uznali, że nie jest widywany z byłą żoną J., a jej centrum życiowe jest w R.

Obowiązek meldunkowy powstaje gdy spełnione są dwie przesłanki, a to: 1) osoba przebywa w tym lokalu, 2) ma zamiar stałego tam przebywania.

Samo przebywanie nie jest okolicznością wystarczającą aby uznać, że spełnione zostały przesłanki do zameldowania. Zamiar, o którym mowa w art. 6 ust. 1 ustawy należy oceniać nie jako wolę wewnętrzną danej osoby, ale wolę dającą się określić na podstawie obiektywnych okoliczności możliwych do stwierdzenia w świetle doświadczenia życiowego, że ten zamiar jest realnie możliwy do osiągnięcia lub jest faktycznie kontynuowany. Zamiar musi być uzewnętrzniony w postaci określonych zachowań psycho – fizycznych.

Chcąc ocenić zamiar osoby ubiegającej się o zameldowanie nie można poprzestać na oświadczeniu osoby zgłaszającej wniosek o zameldowanie. Właściwa ocena musi mieć ma charakter obiektywny.

W przedmiotowej sprawie na ocenę zamiaru skarżącego musi mieć wpływ zdecydowany sprzeciw właściciela mieszkania przejawiający się m. in. wytoczeniem powództwa o eksmisje, odłączenie prądu i gazu. Zameldowanie ma potwierdzać aktualny stan faktyczny a nie przyszły, na który powołuje się skarżący. Skarżący nie podejmuje żadnych kroków mających na celu dostarczenie gazu i prądu do tego lokalu, co pozwoliłoby w normalny sposób korzystać z mieszkania.

Organ dokonał prawidłowej wykładni przepisów prawa materialnego polegającej na uznaniu, że zamiar stałego przebywania przez skarżącego pod określonym adresem należy oceniać przez pryzmat całokształtu okoliczności faktycznych i prawnych sprawy (wyrok NSA z dnia 14 lutego 2012 r., sygn. akt II OSK 2173/10).

Należy zgodzić się ze stanowiskiem organu, że czynność zameldowania nie ma związku z tytułem prawnym do lokalu, jednak nie można uznać, że obiektywnie istnieje możliwość realizacji woli przebywania w nim, gdy podejmowane są środki prawne w celu usunięcia z lokalu.

Sąd podziela stanowisko organu, iż nie został spełniony ustawowy warunek "zamiaru stałego przebywania w tym lokalu", ponieważ oceniając tą przesłankę nie można abstrahować od uwarunkowań faktycznych sprawy. Naruszenie nietykalności mieszkania może polegać na zamiarze zameldowania się w mieszkaniu wbrew woli osoby, która ma prawo do mieszkania. Nie sposób przyjąć, że osoba taka nie może bronić nienaruszalności swojego mieszkania w postępowaniu administracyjnym, a w szczególności nie może jako strona tego postępowania wykazywać, że nie są spełnione przesłanki do zameldowania w jej mieszkaniu innej osoby (uchwała składu 7 sędziów NSA z dnia 5 grudnia 2011 r., sygn. II OPS 1/11).

Sąd na rozprawie w dniu 22 listopada 2017 r. odrzucił postanowieniem wniosek o wyłączenie wszystkich sędziów Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, wniosek nie zawiera uzasadnienia. Uzasadnienie jego wniosku o wyłączenie sędziów sądu administracyjnego dotyczy sprawy o odmowie udzielenia informacji publicznej, która w dniu 21 listopada 2017 r. była rozpoznawana przed tut. Sądem.

Sąd uznał, iż wyszczególnienie we wniosku o wyłączenie wszystkich sędziów Sądu oznacza, iż jest to wniosek o wyłączenie Sądu, o którym mowa w art. 20 § 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 718).

Wniosek o wyłączenie Sądu jest niedopuszczalny i podlega odrzuceniu.

Postanowienie o odrzuceniu wydane na podstawie art. 20 § 4 P.p.s.a nie podlega zaskarżeniu.

W związku z treścią art. 151 P.p.s.a. Sąd skargę oddalił.