Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

|Sygn. akt III SA/Kr 549/19 | [pic] W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 1 sierpnia 2019 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodniczący Sędzia: WSA Bożenna Blitek (spr.), Sędziowie: WSA Janusz Bociąga, WSA Janusz Kasprzycki, , Protokolant: Specjalista Agata Zaręba-Piotrowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 sierpnia 2019 r., przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Kraków - Prądnik Biały Michała Przybycienia, sprawy ze skargi G. J. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 18 marca 2019 r. nr [...] w przedmiocie zasiłku okresowego skargę oddala

Decyzją z dnia 24 stycznia 2019 r. nr [...], na podstawie art. 104 kpa oraz art. 7, art. 8, art. 17 ust. 1 pkt 4, art. 38, art. 106 i art. 147 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r., poz. 1508 z późn. zm.) Burmistrz odmówił G. J. przyznania pomocy w formie zasiłku okresowego. W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wskazał, że zgodnie z art. 38 ustawy o pomocy społecznej zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność/bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Stosownie zaś do treści art. 8 ust. 1, ust. 2 i ust. 12 tej ustawy prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem art. 40, art. 41, art. 53a, art. 78 i art. 91 przysługuje rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, zwanej dalej "kryterium dochodowym rodziny". Organ podał, że analizując sytuację dochodową wnioskodawcy ustalono, że nastąpiło przekroczenie ustawowego kryterium dochodowego, co uniemożliwiło objęcie go wnioskowaną formą pomocy.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył G. J. wyrażając niezadowolenie z treści podjętego przez organ I instancji rozstrzygnięcia. Odwołujący się zarzucił nieprawidłowe ustalenie wysokości jego dochodu, które według niego nastąpiło z pominięciem płaconych przez niego kwot tytułem alimentów na rzecz innych osób, które to kwoty - jego zdaniem - powinny zostać odliczone. Odwołujący podkreślił również, iż jest w bardzo trudnej sytuacji finansowej.

Decyzją z dnia 26 marca 2019 r., nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze, działając na podstawie art. 2, art. 3, art. 8, art. 38 i art. 147 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r., poz. 1508 z późn. zm.) oraz art. 138 § 1 pkt 1 kpa, utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Zdaniem organu odwoławczego, zasiłek okresowy - co do zasady - nie jest świadczeniem uznaniowym, bowiem spełnienie warunków do jego przyznania obliguje organ do jego przyznania. Natomiast uznaniu administracyjnemu pozostawiona jest w określonych ramach jego wysokość i okres pobierania, poprzez ustawowo określoną możliwość miarkowania. Oznacza to, że odmowa przyznania zasiłku okresowego jest uzasadniona, jeżeli w okolicznościach sprawy organ ustali brak wystąpienia przesłanek pozytywnych wymienionych w art. 38 ustawy (odmowa obligatoryjna), a przede wszystkim, gdy nie zostało spełnione kryterium dochodowe osoby (rodziny) ubiegającej się o to świadczenie (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 15 stycznia 2014 r., sygn. akt II SA/Go 1050/13). W niniejszej sprawie podstawą odmowy przyznania zasiłku okresowego było ustalenie przez organ I instancji, że doszło do przekroczenia kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej. W związku ze złożonym wnioskiem z dnia 27 grudnia 2018 r. przeprowadzono rodzinny wywiad środowiskowy. Ustalono, że wnioskodawca ma 53 lata, prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, zamieszkuje w mieszkaniu po zmarłej matce. Dochód odwołującego w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku (tj. w listopadzie 2018 r.), ustalony na podstawie art. 8 ust. 3 i ust. 4 ustawy o pomocy społecznej wyniósł 1.331,82 zł. Składały się na niego: wynagrodzenie za pracę na 2/18 etatu - 312,16 zł, wynagrodzenie za pracę na 6/18 etatu - 819,66 zł oraz dochód z prac dorywczych 200 zł. Organ odwoławczy podał, że przepis art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej wyraźnie stanowi o "pomniejszeniu sumy miesięcznych przychodów o kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób". Zatem, zdaniem organu odwoławczego, dochód G. J. powinien zostać odpowiednio pomniejszony o kwotę 420 zł (kwotę przekazywanych alimentów). Dochód, w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej, podlegający ocenie pod kątem spełnienia kryterium dochodowego w miesiącu poprzedzającym złożenia wniosku wynosił więc 911,82 zł. Organ II instancji podniósł, że w decyzji organu I instancji została wskazana wyższa kwota dochodu strony z uwagi na nieodliczenie od dochodu alimentów świadczonych na rzecz innych osób, niemniej organ odwoławczy sanował powyższy błąd określając prawidłową wysokość dochodu w oparciu o przepisy ustawy o pomocy społecznej, poprzez pomniejszenie go o kwotę przekazywanych alimentów. Organ podzielił ugruntowany w orzecznictwie sądowoadministracyjnym pogląd, że skoro dochodem jest przychód uzyskany bez względu na tytuł i źródło, pomniejszony o alimenty, to uzyskany przez skarżącego przychód powinien zostać pomniejszony o alimenty, które z tego przychodu są świadczone. Organ przeprowadził dywagacje na temat czy pomniejszenie przychodu o alimenty oznacza alimenty świadczone dobrowolnie czy tylko niedobrowolnie i czy tylko o alimenty bieżące czy także zaległe dochodząc do wniosku, że nie dotyczy to alimentów świadczonych dobrowolnie i zaległych. W konsekwencji organ ten ustalił, że rzeczywisty dochód wnioskodawcy w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku wyniósł 911,82 zł, jednocześnie zaznaczając, że powyższe ustalenia nie miały wpływu na treść rozstrzygnięcia, albowiem nawet uwzględniając konieczność pomniejszenia dochodu o kwoty alimentów świadczonych na rzecz innych osób nie spowodowało to uzyskania dochodu mieszczącego się w ramach określonego przez ustawodawcę kryterium dochodowego. Dochód w kwocie 911,82 zł przekracza bowiem obowiązujące kryterium dochodowe, wynoszące dla osoby samotnie gospodarującej 701 zł. Organ odwoławczy zaznaczył, że organ I instancji odmawiając odwołującemu przyznania zasiłku okresowego nie kwestionował trudnej sytuacji życiowej wnioskodawcy i dotychczas odwołujący się wielokrotnie uzyskiwał pomoc w różnych formach. Jednakże, zgodnie z art. 3 ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna nie służy pełnemu zaspokajaniu potrzeb podopiecznych, lecz ma na celu jedynie wspierać osoby w ich wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwiać im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. W sprawach z zakresu pomocy społecznej kryteriami wyboru rozstrzygnięcia powinny być zatem cele i zadania pomocy społecznej, a nie subiektywne oczekiwania osób uprawnionych, zmierzające do obarczenia organów pomocy społecznej pełnym zakresem obowiązków przejęcia całkowitej opieki finansowej i życiowej nad osobą dotkniętą jedną z form niedostatku, określonych w art. 7 ustawy o pomocy społecznej (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2010 r. sygn. akt I OSK 116/10, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych).

Na powyższe rozstrzygnięcie G. J. złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie podnosząc, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie odliczyło od dochodu alimentów zaległych. Zaznaczył, że zajęcie komornicze z dnia 23 października 2018 r. wskazuje, że na liście należności znajdują się na pierwszym miejscu alimenty bieżące w kwocie 420 zł, a w następnej kolejności "alimenty zaległe względem alimentowanych". Kwota pomniejszenia dochodu 420 zł jest więc zbyt niska, gdyż nie uwzględnia kwoty alimentów zaległych, które należy odliczyć od dochodu.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o oddalenie skargi.

Do niniejszej sprawy przystąpił Prokurator Prokuratury Rejonowej, który na rozprawie w dniu 1 sierpnia 2019 r. wniósł o oddalenie skargi.

Sąd stwierdza z urzędu, że z akt administracyjnych wynika, iż skarżący G. J. do czerwca 2016 r. (do śmierci matki) brał zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad matką w kwocie 520 zł miesięcznie i oprócz tego z różnych tytułów otrzymał z pomocy społecznej łącznie w 2016 r. kwotę 2.050 zł, w 2017 r. – kwotę 5.705 zł, a w 2018 r. - kwotę 5.955 zł. G. J. ma wykształcenie wyższe z przygotowaniem pedagogicznym i stopień awansu zawodowego nauczyciela mianowanego. Skarżący udziela korepetycji oceniając swoje dochody z tego tytułu na 200 zł miesięcznie. Prowadzi on jednoosobowe gospodarstwo domowe i zamieszkuje w mieszkaniu składającym się z kuchni i 3 pokoi po zmarłej matce, po której postępowania spadkowego nie przeprowadził. Wobec skarżącego w przeszłości orzeczono alimenty na rzecz jego dzieci J. J. i J. J., których adres ujawniony u Komornika jest taki jak adres byłej żony skarżącego E. O. J. – ul. W, L. Dzieci skarżącego są wieku 28 lat i 30 lat i są samodzielne. Według oświadczeń skarżącego znajdujących się w aktach administracyjnych, skarżący pozostaje z dziećmi w konflikcie, nie zna ich adresów i nie utrzymuje z nimi kontaktu – córka przebywa we Francji, a syn w K. O uchylenie obowiązku alimentacyjnego skarżący do tej pory nie wniósł, albowiem – według jego twierdzeń – nie miałby czego odliczać od dochodu. Obecnie alimenty bieżące w kwocie 420 zł miesięcznie przekazywane są przez komornika na konto córki skarżącego. Skarżący przyznał, że ma dostęp do konta córki i sam korzysta ze środków znajdujących się na tym koncie. Z akt administracyjnych wynika także, że skarżący jest zdrowy i z wyjątkiem pomocy stomatologa i okulisty nie pozostaje w żadnym stałym leczeniu. Od chwili podjęcia pracy jako nauczyciel skarżący dojeżdża do pracy własnym samochodem.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Wojewódzki Sąd Administracyjny, zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r.- Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 z późn. zm., zwanej dalej p.p.s.a.), sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej i stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. -Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2107 z późn. zm.), kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (legalności), jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Jednocześnie w oparciu o art. 134 § 1 p.p.s.a. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.

Badając skargę według powyższych kryteriów Sąd uznał, iż nie zasługuje ona na uwzględnienie, gdyż istotnie dochody skarżącego znacznie przewyższają ustawowe kryterium dochodowe, tj. kwotę 701 zł, zgodnie z art. 8 ustawy o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r., poz. 1508 z późn. zm.).

Tylko z tego powodu, że spór w niniejszej sprawie między organami pomocy społecznej a skarżącym dotyczył kwestii ewentualnego odjęcia od dochodu alimentów zaległych, Sąd przytacza stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarte w wyroku z dnia 14 lipca 2016 r., sygn. akt I OSK 3286/14, które Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela: "1. Z pomniejszenia dochodu korzystać może tylko ten zobowiązany, który świadczy alimenty w terminie. 2. Art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy z 2004 r. o pomocy społecznej dotyczy alimentów, które były przez osobę ubiegającą się o zasiłek świadczone, po pierwsze, w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku, po drugie, w celu spełnienia obowiązku alimentacyjnego dotyczącego tego miesiąca. 3. Brak jest podstaw do pomniejszenia przychodu o kwotę zaległych świadczeń i ewentualnych odsetek, a także kosztów egzekucyjnych."

Sąd podkreśla, że z uwagi na stan zdrowia skarżącego i jego własne możliwości, takie jak choćby tylko wyższe wykształcenie czy dysponowanie trzypokojowym mieszkaniem, oraz z uwagi na moblilność skarżącego – brak kogokolwiek na utrzymaniu, posiadanie samochodu osobowego - poważne wątpliwości Sądu budzi udzielanie jakiejkolwiek pomocy finansowej skarżącemu przez organy pomocy społecznej. Cel udzielania pomocy społecznej, który nawet został wyartykułowany przez organy administracyjne w niniejszej sprawie, jest wyrażony jednoznacznie w przepisach pomocy społecznej, także tych przywołanych przez organu administracyjne obu instancji w niniejszej sprawie (art. 2, art. 3 i art. 38 ustawy o pomocy społecznej) i – zdaniem Sądu - nie ma zastosowania do sytuacji skarżącego.

Co więcej, mając na względzie cały – obszerny - materiał dowodowy zebrany w aktach, Sąd uznał, że wnioski skarżącego o przyznanie mu pomocy społecznej noszą cechy wyłudzenia, albowiem skarżący świadomie, pomimo braku podstaw do płacenia alimentów na dorosłe – będące w wieku 28 lat i 30 lat - i samodzielne dzieci, nie reguluje ustania obowiązku alimentacyjnego i wykorzystuje nieuchylone orzeczenie sądu w tym zakresie do manipulowania swoimi dochodami, a przede wszystkim ukrywania swoich faktycznych dochodów, choćby przez korzystanie z konta córki, której alimenty są przekazywane.

Mając powyższe na względzie, Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. – orzekł jak w sentencji.