Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Wiesław Morys Sędziowie Sędzia WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik Sędzia WSA Beata Kalaga –Gajewska (spr.) Protokolant st. referent Arkadiusz Kmiotek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 października 2006 r. sprawy ze skargi T. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę

Wnioskiem z dnia [...] T. M. zwrócił się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w T. o przyznanie pomocy finansowej na zakup żywności, odzieży, środków higieny osobistej, leków oraz dopłatę do mieszkania. W jego uzasadnieniu wskazał, że nie ma żadnych dochodów i nie ma od kogo pożyczyć pieniędzy na wskazany cel, a przyznana mu kwota [...],- zł jest niewystarczaąca na zaspokojenie jego potrzeb życiowych.

Decyzją z dnia [...] Nr [...] wydaną na podstawie art. 7 pkt 2-5, art. 8, art. 39 ust. 1, art. 106 ust. 1 i art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z póżn. zm.) i art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego, Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w T., po rozpatrzeniu wniosku T. M., odmówił mu przyznania pomocy w formie zasiłku celowego na zakup żywności, dopłatę do dodatku mieszkaniowego, częściowe pokrycie kosztów zakupu leków i odzieży oraz zakup środków higieny osobistej.

W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia podniósł, na podstawie wywiadu środowiskowego, że strona spełniła wymagane ustawowo kryterium dochodowe, określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej i z uwagi na bezrobocie kwalifikuje się do przyznania świadczeń z pomocy społecznej, ale brak jest jej współpracy z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, co uzasadnia podjęte w sprawie rozstrzygnięcie. Dodatkowo organ pierwszej instancji powołał się na zobowiązanie strony, z których się nie wywiązała, zawarte w decyzji z dnia [...] nr [...], a dotyczące przedstawienia pracownikowi socjalnemu sprawozdania z poszukiwania pracy lub stosownego zaświadczenia lekarskiego o niezdolności do pracy oraz przedłożenia imiennych rachunków za wykupione leki. Zaznaczył również, że stronie odrębną decyzją przyznano zasiłek celowy na dwa miesiące [...] i [...] w ramach programu "Posiłek dla potrzebujących" w formie pieniężnej z przeznaczeniem na zakup posiłku lub żywności w wysokości [...],- zł. miesięcznie oraz poinformowano o możliwości otrzymania bezpłatnie odzieży z P.K.P.S. mieszczącego się w T. przy ul. [...].

W odwołaniu strona wyraziła niezadowolenie z treści otrzymanej decyzji i domagała się powtórnego przeanalizowania jej sprawy oraz przyznania zasiłku celowego. Akcentowała, że nie ma żadnych dochodów, a otrzymany zasiłek na żywność w wysokości [...],- zł. nie zaspakaja jej potrzeb. Dodatkowo wyjaśniła, że nie mogła pobrać pieniędzy z programu "Posiłek dla potrzebujących" i obecnie stara się o [...]. Nadto podniosła, że pomimo zobowiązania jej do sporządzenia sprawozdania z poszukiwania pracy nie sprecyzowano na czym ma ono polegać.

Decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] nr [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. utrzymana została w mocy decyzja organu pierwszej instancji.

W jej uzasadnieniu wskazano, że strona prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe i jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych, a na jej dochód w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku składa się tylko dodatek mieszkaniowy. Z poczynionych ustaleń wynika, że strona ma orzeczony [...] stopień niepełnosprawności na [...], ale odwołała się od tej decyzji. Podkreślono również, że w decyzji z dnia [...] nr [...] strona została zobowiązana do przedstawienia pracownikowi socjalnemu sprawozdania z poszukiwania pracy lub stosownego zaświadczenia lekarskiego o niezdolności do pracy oraz przedłożenia imiennych rachunków za wykupione leki, z których się nie wywiązała. W decyzji tej wskazano, że nie wywiązanie się z powyższego zobowiązania może spowodować ograniczenie lub odmowę przyznania świadczeń z pomocy społecznej. Strona przyjęła do wiadomości powołane ustalenia i na tę okoliczność złożyła podpis na oświadczeniu z dnia [...] w trakcie przeprowadzania wywiadu środowiskowego. W ich wykonaniu przedłożyła 3 recepty wystawione przez lekarza neurologa bez imiennych dowodów stwierdzających ich wykupienie oraz złożyła ustne oświadczenie, że nie będzie szukać pracy. W tej sytuacji odnosząc się do twierdzeń strony zawartych w odwołaniu, że nie wiedziała w jakiej formie ma być złożone sprawozdanie z tytułu poszukiwania pracy, organ odwoławczy zwrócił uwagę, że takim sprawozdaniem może być każdy przedłożony dowód wskazujący na to, że strona podjęła jakiekolwiek starania w celu poszukiwania pracy. Dodatkowo podniósł, że stronie ofiarowane były środki czystości, ale wnioskowała ona o zasiłek celowy w formie pieniężnej, co wynika z oświadczenia pracownika socjalnego. Organ odwoławczy powołał się na treść art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej i zaakcentował, iż stronie znane były konsekwencje nie wywiązania się z konieczności przedłożenia sprawozdania z tytułu poszukiwania pracy, zaświadczenia lekarskiego o niezdolności do pracy oraz imiennych rachunków za wykupione leki, a niedochowanie przyjętych wspólnie postanowień i zobowiązań prowadzących do poprawcy sytuacji strony wymagającej wsparcia może być podstawą do odmowy przyznania wnioskowanych świadczeń, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Nadto zawarł pouczenie, że strona powinna niezwłocznie złożyć wniosek o pomoc, gdy tylko wyrazi gotowość współpracy i chęć wyjścia z trudnej sytuacji życiowej w jakiej się znalazła.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji, bowiem jest ona krzywdząca i nie zabezpiecza niezbędnych kosztów jego utrzymania, które są wyższe niż przyznany mu i nie pobrany za miesiąc [...] i [...] zasiłek celowy. Domagał się również przyznania zasiłku stałego od miesiąca [...] w wysokości 120% zasiłku dla bezrobotnych.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie oraz podtrzymał swoje stanowisko i argumenty przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie skarżący złożył pisemne zestawienie świadczeń uzyskanych z pomocy społecznej w latach [...] oraz oświadczył, że nie oferowano mu pomocy w postaci rzeczowej takiej jak chleb, konserwy, środki czystości. Nadto, sam nie jest zainteresowany proponowanymi mu posiłkami, bowiem sam potrafi gotować.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

W postępowaniu sądowoadministracyjnym Sąd nie rozstrzyga merytorycznie o żądaniu będącym przedmiotem niniejszej sprawy, lecz stosownie do treści art. 1 i 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), zwanej dalej w skrócie ustawa p.p.s.a. oraz art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269) kontroluje zaskarżoną decyzję i postępowanie administracyjne, które ją poprzedziło pod względem ich zgodności z prawem.

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 z póżn. zm.), zwana dalej w skrócie ustawa o pomocy społecznej, reguluje prawo do świadczeń z pomocy społecznej, a sytuacja materialna osoby ubiegającej się o przyznanie świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej ustalana jest i oceniana pod względem uprawnień wypływających z tej ustawy.

Pierwszą i zasadniczą przesłanką kwalifikującą do uzyskania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej jest spełnienie warunków określonych w art. 8 ustawy o pomocy społecznej przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej z okoliczności wymienionych w jej art. 7 pkt 1-15.

Natomiast celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie same pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości (art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej). Oznacza to, że osoba występująca o przyznanie pomocy społecznej powinna przede wszystkim z własnych dostępnych jej środków pokrywać wydatki związane ze swym utrzymaniem.

Stosownie do treści art. 39 ustawy o pomocy społecznej w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Przyznanie zatem zasiłku celowego ma zatem charakter fakultatywny, a decyzje w tym przedmiocie podejmowane są w ramach uznania administracyjnego. Jednocześnie uznanie to nie jest dowolne, ale wynika z zasad ogólnych ustawy o pomocy społecznej (art. 3 , art. 4, art. 7 i art. 8 ustawy o pomocy społecznej).

Treść tych przepisów wskazuje, że decyzje w tym zakresie podejmowane są przez organ administracyjny na podstawie oceny potrzeb, a osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej obowiązane są do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Zatem podejmowania wszelkich dostępnych danej osobie bądź rodzinie działań zmierzających do poprawy trudnej sytuacji życiowej przy wykorzystaniu wszystkich własnych uprawnień, zasobów i możliwości, przy pomocy których będą mogły przezwyciężyć trudną sytuację życiową oraz niepodejmowania czynności, które mogą przyczynić się do jej pogorszenia.

W niniejszej sprawie organy administracyjne orzekające w sprawie dokonały prawidłowo oceny sytuacji materialnej skarżącego w oparciu o aktualizację wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu [...] w związku z jego wnioskiem z dnia [...] o przyznanie pomocy finansowej na zakup żywności, odzieży, środków higieny osobistej, leków oraz dopłatę do mieszkania

Wywiad ten wykazał, że skarżący prowadzi samotnie gospodarstwo domowe i jest bezrobotnym bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych oraz posiada orzeczenie o [...] stopniu niepełnosprawności na [...], ale odwołał się o tej decyzji. Nadto, otrzymuje w miesiącach od maja do [...] dodatek mieszkaniowy w wysokości co miesiąc [...]- zł., który stanowi jego jedyny dochód. Dotychczas na podstawie ostatniej decyzji z dnia [...] skarżący otrzymał zasiłek celowy na żywność w wysokości [...],- zł., leki [...],- zł. i dopłatę do czynszu [...],- zł. Pracownik socjalny zobowiązał skarżącego do aktywnego poszukiwania pracy lub dostarczenia zaświadczenia o niezdolności do pracy oraz dostarczenia rachunków imiennych za wykupione leki. Dodatkowo skarżący oświadczył, że oczekuje na zasiłek celowy na zakup żywności, odzieży, środków higieny osobistej, leków oraz dopłatę do mieszkania oraz rezygnuje z zasiłku celowego w ramach programu "Posiłek dla potrzebujących".

Uzyskane w wyniku wywiadu informacje skarżący potwierdził własnoręcznym podpisem pod sformułowaniem "Oświadczam, że podane wyżej informacje są zgodne z prawdą".

W tym stanie rzeczy mimo, iż skarżący kwalifikuje się do przyznania zasiłku celowego z pomocy społecznej i spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 i art. 7 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej nie można uznać, że odmowa przyznania mu zasiłku celowego nastąpiła z przekroczeniem granic uznania administracyjnego i przysługującego organom orzekającym w sprawie prawa swobodnej oceny dowodów (art. 80 K.p.a. w związku z art. 39 i art. 106 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej).

Organ pierwszej instancji w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia wskazał logicznie i przekonywująco dlaczego dokonał odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia i oparł ją o treść art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej.

Przepis ten stanowi, że brak współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymanie jego postanowień (...), mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia.

Przychylić się zatem należy do stanowiska organu odwoławczego, że organ pierwszej instancji nie dopuścił się naruszenia granic uznania administracyjnego podejmując decyzję o odmowie przyznania świadczenia na zaspokojenie zgłoszonych potrzeb, bowiem skarżący nie wykorzystuje dostatecznie wszystkich swoich możliwości celem poprawy trudnej sytuacji materialnej, jak również nie dotrzymuje nałożonych na niego zobowiązań.

Zdaniem Sądu w sposób nie uchybiający obowiązkom organu administracji wynikającym z art. 107 § 3 K.p.a. uzasadniono zarówno w decyzji organu pierwszej instancji, jak i w zaskarżonej decyzji, z jakich przyczyn nie przyznano skarżącemu wnioskowanej pomocy.

Z dołączonych akt administracyjnych sprawy bezspornie wynika, że skarżący jest stałym petentem miejscowego ośrodka pomocy społecznej, który od [...] obejmuje go wsparciem finansowym i przydzielał mu różne formy pomocy w miarę posiadanych możliwości, ale nie zawsze zgodnie z oczekiwaniami skarżącego. Zatem nie znajdują potwierdzenia zarzuty skargi dotyczące jego niesprawiedliwego traktowania.

W niniejszej sprawie postępowanie dowodowo - wyjaśniające i dokonana na tej podstawie ocena stanu faktycznego są prawidłowe, a zaskarżona decyzja wyraźnie wskazuje, dlaczego wnioskowane świadczenie nie mogło być przyznane i jakimi kryteriami kierował się organ odwoławczy przy jej wydaniu.

Organ pierwszej instancji zaznaczył w swojej decyzji, że odrębną decyzją przyznano skarżącemu zasiłek celowy na dwa miesiące [...] i [...] w ramach programu "Posiłek dla potrzebujących" w formie pieniężnej z przeznaczeniem na zakup posiłku lub żywności w wysokości [...],- zł. miesięcznie oraz poinformował o możliwości otrzymania bezpłatnie odzieży z P. K. P. S. mieszczącego się w T. przy ul. [...].

Podkreślenia wymaga, że organy administracyjne rozpatrując niniejszą sprawę prawidłowo uznały, że pomoc społeczna nie może stanowić źródła dochodu, a jest wyłącznie chwilowym wsparciem dla osób najbardziej potrzebujących, od których wymaga się racjonalnego wykorzystywania przyznanej pomocy, a nie wybierania jej formy jak i rezygnacji z już przyznanej pomocy i to z bliżej nie uzasadnionych powodów, co może stanowić o jej marnotrawieniu.

Zdaniem Sądu pomoc społeczna nie powinna zastępować działań podejmowanych przez osoby w przezwyciężaniu trudnej sytuacji życiowej, a jedynie winna umożliwiać im przezwyciężenie tej sytuacji i doprowadzić je do życiowego usamodzielnienia. W pierwszej kolejności zatem petenci ośrodków pomocy społecznej mają sami starać się wykorzystać swoje uprawnienia, zasoby i możliwości by zaspokoić niezbędne potrzeby życiowe, a dopiero wówczas, gdy nie są w stanie tego same uczynić mogą zwrócić się do właściwego organu pomocy społecznej o przyznanie świadczenia.

W tym stanie rzeczy uznać należy, że zaskarżona decyzja nie narusza przepisów ustawy o pomocy społecznej, ani też przepisów postępowania administracyjnego, jak również nie przekracza dopuszczalnych granic uznania administracyjnego, zatem Sąd nie miał podstaw do jej wzruszenia.

Wobec powyższego, na podstawie art. 151 ustawy p.p.s.a. orzeczono, jak w sentencji.