Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Anna Szymańska (spr.), Sędziowie sędzia WSA Marzena Milewska-Karczewska, asesor WSA Anna Sidorowska-Ciesielska, Protokolant sekr. sąd. Karolina Heman, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 października 2018 r. sprawy ze skargi M. R. na uchwałę Sejmiku Województwa [...] z dnia [...] października 2006 r. nr [...] w przedmiocie podziału Województwa [...] na obwody łowieckie 1. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w zakresie dotyczącym obwodu łowieckiego nr [...] w części obejmującej działkę ewidencyjną o numerze [...] (położoną w miejscowości [...], nr księgi wieczystej [...]); 2. odrzuca skargę w pozostałej części; 3. zasądza od Sejmiku Województwa [...] na rzecz skarżącego M. R. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest uchwała Sejmiku Województwa [...] (dalej: "Sejmik") z dnia [...] października 2006 r. nr [...] w sprawie podziału Województwa [...] na obwody łowieckie (dalej: "zaskarżona uchwała").

Skargę na powyższą uchwałę, w części dotyczącej obwodu łowieckiego nr [...] określonego w załączniku do tej uchwały, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniósł M. A. R. (dalej: "skarżący").

Skarżący wskazał, że ww. uchwałą utworzono między innymi obwód nr [...] administrowany przez Koło Łowieckie [...] . Na terenie tego obwodu, w miejscowości [...] (gmina [...] ) znajduje się działka rolna o numerze ewidencyjnym [...] , numer księgi wieczystej [...] , której właścicielem jest skarżący. W skardze zostało podkreślone, że podstawą prawną podjęcia uchwały Sejmiku nr [...] był art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (aktualny t.j.: Dz.U. z 2017 r. poz. 1295; dalej: "Prawo łowieckie"), który w dniu 22 stycznia 2016 r. utracił moc obowiązującą w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. (P 19/13). W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego z art. 64 ust. 1 i ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegającą na upoważnieniu do objęcia reżimem obwodu łowieckiego nieruchomości bez zapewnienia jej właścicielowi odpowiednich środków ochrony praw w sytuacji sprzeciwu wobec wykorzystywania należącej do niego nieruchomości na cele związane z organizacją i prowadzeniem polowań na zwierzęta. Wobec tego skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały Sejmiku Województwa [...] nr [...] w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Jednocześnie nadmienił, że uprzednio wezwał Sejmik do usunięcia naruszenia prawa (pismo z 24 stycznia 2018 r.). W uzasadnieniu skargi powołano się m. in. na wyrok WSA w Warszawie w sprawie IV SA/Wa 1302/17.

W odpowiedzi na skargę Sejmik wniósł o jej odrzucenie. Wskazał, że złożone w dniu 30 stycznia 2018 r. przez skarżącego wezwanie do usunięcia naruszenia prawa jest nieskuteczne, ponieważ zostało złożone przez pełnomocnika, którego wyznaczono powołując się na treść art. 33 § 1 K.p.a., tymczasem niniejsza procedura prowadzona jest w oparciu o ustawę z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1302), dalej: "P.p.s.a". W art. 35 P.p.s.a. zostały zapisane kryteria, jakie powinien spełniać pełnomocnik ustanowiony do postępowania przed sądami administracyjnymi, których nie spełnia pełnomocnik skarżącego – aplikant adwokacki K. R.

Ponadto, zdaniem organu, skarga podlega odrzuceniu również na podstawie art. 58 § 1 pkt 5a P.p.s.a, ponieważ interes prawny skarżącego nie został naruszony. Organ stwierdził, że działka ewidencyjna nr [...] położona w miejscowości [...] (gmina [...]), zgodnie z art. 26 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2017 r., poz. 1295 ze zm.) stanowiącym, że wyłączeniu z obwodu łowieckiego na terenach nie będących miejscowościami zaliczonymi do miast podlegają tereny zajęte pod zabudowania mieszkalne i gospodarcze wraz z podwórzami – jest wyłączona z obwodu łowieckiego nr [...] z mocy samego prawa. Wobec powyższego skarżący nie posiada interesu prawnego w zaskarżeniu przedmiotowej uchwały.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności, odnosząc się do wniosku organu o odrzucenie skargi z powodu nieskutecznego wezwania do usunięcia naruszenia prawa, należy wskazać, że nie zasługuje on na uwzględnienie. W rozpatrywanej sprawie warunkiem wniesienia skargi było skierowanie do organu przed wniesieniem skargi wezwania do usunięcia naruszenia prawa (sprawa dotyczy bowiem uchwały podjętej przed 1 czerwca 2017 r. – zob. art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2017 r., poz. 935 oraz postanowienie NSA z 7 marca 2018 r., II OZ 192/18, CBOSA). W ocenie Sądu warunek ten w niniejszej sprawie został spełniony. Pismem datowanym na dzień 24 stycznia 2018 r., które wpłynęło do organu w dniu 30 stycznia 2018 r. skarżący, reprezentowany przez aplikanta adwokackiego K. R., wniósł wezwanie do usunięcia naruszenia prawa w stosunku do zaskarżonej uchwały. Do wezwania dołączono pełnomocnictwo upoważniające aplikanta do reprezentowania skarżącego przed organami administracji we wszystkich sprawach dotyczących przedmiotowej nieruchomości nr [...] ([...]). Zdaniem organu ustanowiony przez skarżącego pełnomocnik – aplikant adwokacki, nie spełnia kryteriów, jakie powinien spełniać pełnomocnik ustanowiony do postępowania przed sądami administracyjnymi (art. 35 P.p.s.a.), a zatem skarżący nieskutecznie wezwał organ do usunięcia naruszenia prawa i z tego powodu skarga powinna podlegać odrzuceniu.

W ocenie Sądu przedłożone pełnomocnictwo jest prawidłowe i brak podstaw do uznania, że wezwanie do usunięcia naruszenia prawa w niniejszej sprawie było nieprawidłowe. Organ powołuje art. 35 P.p.s.a., który wskazuje kto może być pełnomocnikiem w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Tymczasem wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, wnosi się przed wszczęciem postępowania przed sądem administracyjnym, co oznacza, że na tym etapie nie znajduje zastosowania art. 35 P.p.s.a.

Skarga natomiast zasługuje na odrzucenie w części dotyczącej obwodu łowieckiego nr [...], co do której skarżący nie wykazał, że posiada interes prawny, tj. co do innych nieruchomości z obwodu łowieckiego nr [...], poza działką nr [...] w miejscowości [...] , gmina [...] (art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a. w zw. z art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2096; dalej: "u.s.w."). W świetle powołanego wyżej art. 90 ust. 1 u.s.w. skarga na uchwałę gminy nie ma charakteru swoistego actio popularis, a zatem do jej wniesienia nie legitymuje sama ewentualna sprzeczność zaskarżonej uchwały z prawem. Dla skutecznego wniesienia takiej skargi konieczne jest stwierdzenie naruszenia zindywidualizowanego interesu prawnego i wykazanie związku pomiędzy prawnie określoną sytuacją skarżącego a zaskarżoną uchwałą, naruszającą jego konkretny interes prawny lub uprawnienie poprzez ograniczenie lub pozbawienie konkretnych uprawnień wynikających z prawa materialnego (por. np. wyrok NSA z 15 lutego 2017 r., II OSK 1282/15; wyrok NSA z 14 września 2012 r., II OSK 1541/12 oraz wyrok NSA z 11 kwietnia 2008 r., II OSK 1749/07 – CBOSA). Wobec powyższego należy uznać, że skarżący nie wykazał interesu prawnego w zakresie pozostałych działek zaliczonych do obwodu łowieckiego nr [...]. Wnoszący skargę może działać tylko w swoim interesie i nie może kwestionować ustaleń w zakresie podziału na obwody łowieckie co do obszarów, co do których skarżący nie ma tytułu prawnego. Tym samym Sąd w punkcie 2. wyroku, na podstawie art. 58 § 1 pkt 5a p.p.s.a., odrzucił skargę w pozostałej części.

W odpowiedzi na skargę organ stwierdza, że skarżący nie posiada interesu prawnego w żądaniu stwierdzenia nieważności zaskarżonej uchwały ze względu na fakt, że działka skarżącego jest z mocy prawa wyłączona z obwodu łowieckiego.

Stosownie do art. 26 ustawy w skład obwodów łowieckich nie wchodzą:

1) parki narodowe i rezerwaty przyrody, z wyjątkiem rezerwatów lub ich części, w których na obszarach wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych nie zabroniono wykonywania polowania;

2) tereny w granicach administracyjnych miast; jeżeli jednak granice te obejmują większe obszary leśne lub rolne, z obszarów tych może być utworzony obwód łowiecki lub mogą być one włączone do innych obwodów łowieckich;

3) tereny zajęte przez miejscowości niezaliczane do miast, w granicach obejmujących zabudowania mieszkalne i gospodarcze z podwórzami, placami i ulicami oraz drogami wewnątrz tych miejscowości;

4) budowle, zakłady i urządzenia, tereny przeznaczone na cele społeczne, kultu religijnego, przemysłowe, handlowe, składowe, transportowe i inne cele gospodarcze oraz obiekty o charakterze zabytkowym i specjalnym, w granicach ich ogrodzeń.

Organ ze względu na okoliczność, że działka skarżącego jest zabudowana, co znajduje potwierdzenie w dziale I księgi wieczystej odnoszącej się do tej działki (nieruchomość zabudowana), wywodzi, że nie została ona objęta zaskarżoną uchwałą, gdyż z mocy samego prawa nie wchodzi w skład obwodu łowieckiego. W tej sytuacji skarżący nie posiada interesu prawnego w zaskarżeniu tej uchwały.

Rozważając zakres normatywny stosowania art. 26 ustawy Sąd zauważa, że zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy (w brzmieniu w dacie podejmowania zaskarżonej uchwały) podziału na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i Polskiego Związku Łowieckiego, a także właściwej izby rolniczej.

Ze względu na charakter tej uchwały zdaniem Sądu stanowi ona akt prawa miejscowego. Według art. 9 i art. 89 u.s.w. na podstawie tej ustawy oraz na podstawie upoważnień udzielonych w innych ustawach i w ich granicach sejmik województwa stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części. Uchwała sejmiku województwa w sprawie podziału na obwody łowieckie jest aktem prawa miejscowego, albowiem reguluje sytuację prawną podmiotów spoza aparatu administracyjnego samorządu wojewódzkiego. Objęcie danej nieruchomości obwodem łowieckim w sposób trwały ogranicza prawo własności osoby fizycznej, m. in. zobowiązując ją do znoszenia czynności wykonywanych przez osoby trzecie (polowanie) na jej gruncie. W tym aspekcie uchwała ta zawiera w istocie normy generalne i abstrakcyjne ograniczające prawo własności osób fizycznych.

Warto dodać, że od 1 kwietnia 2018 r. nie budzi już wątpliwości charakter prawny uchwały o podziale na obwody łowieckie. Zgodnie bowiem z nowym brzmieniem art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego, podziału na obwody łowieckie, a także zmiany granic obwodu lub zmiany zaliczenia obwodu do kategorii dokonuje w obrębie województwa sejmik województwa, w drodze uchwały, stanowiącej akt prawa miejscowego.

Uchwała taka ma charakter konstytutywny i przesądza o podziale województwa na obwody łowieckie oraz dokonuje zmiany granic tych obwodów. Oznacza to, że tworzy nowy stan prawny w zakresie regulowanym ustawą prawo łowieckie o charakterze lokalnym, w którym winny znaleźć odzwierciedlenie wszystkie wyłączenia ex lege z obwodów łowieckich. Jedną z kategorii gruntów wyłączonych z obwodu są tereny zajęte przez miejscowości niezaliczane do miast, w granicach obejmujących zabudowania mieszkalne i gospodarcze z podwórzami, placami i ulicami oraz drogami wewnątrz tych miejscowości. W rozumieniu powyższym, aby dany teren, wyłączony z mocy zapisu art. 26 ustawy nie wchodził w zakres obwodu łowieckiego, prawodawca powinien dokonać zabiegu legislacyjnego polegającego na nie objęciu granicami obwodu łowieckiego tego obszaru. Takiego zaś w kontrolowanej uchwale brak. Nie wynika bowiem z tej uchwały, aby działka nie została objęta granicami obwodu łowieckiego nr [...] lub z niego wyłączona.

Z drugiej strony w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. (P 19/13) wyrażono pogląd, że uchwały sejmików województw o podziale ich terytoriów na obwody łowieckie co do zasady prowadzą do wyznaczenia granic obwodów łowieckich obejmujących całość terytoriów województw (np. uchwała nr [...] Sejmiku Województwa [...] z dnia [...] października 2010 r. w sprawie podziału województwa [...] na obwody łowieckie i załączona do tej uchwały jako załącznik nr [...] mapa, Dz. Urz. Woj. [...] Nr [...], poz. [...]), pozostawiając poza ich granicami jedynie obszary parków narodowych i dużych rezerwatów przyrody (art. 26 pkt 1 prawa łowieckiego) oraz tereny większych miast (art. 26 pkt 2 prawa łowieckiego). Taka technika prawodawcza w zakresie wyznaczania granic obwodów łowieckich nie modyfikuje jednak żadnych ustawowych wyłączeń wynikających z art. 26 prawa łowieckiego, lecz jest jedynie narzędziem pozwalającym uniknąć nadmiernej kazuistyki w uchwałach o podziale terytoriów województw na obwody łowieckie. Jak wskazał Trybunał trudno sobie bowiem wyobrazić, że prawodawca (organ samorządu terytorialnego) będzie dokonywać w stanowionych przez siebie aktach prawnych enumeratywnego wyliczenia wszelkich indywidualnie oznaczonych gruntów, które nie wchodzą w skład obwodów łowieckich. Przeciwne założenie mogłoby prowadzić do wniosku, że wszelkie zmiany w strukturze gruntów, polegające np. na wznoszeniu zabudowań mieszkalnych czy grodzeniu terenów przeznaczonych na cele gospodarcze, musiałyby być monitorowane przez właściwe organy samorządowe i niezwłocznie uwzględniane w stanowionych przez sejmiki uchwałach o zmianie granic obwodów łowieckich. Objęcie terenów, o których mowa, granicami obwodu łowieckiego wyznaczonymi postanowieniami uchwały sejmiku nie wywołuje w odniesieniu do nich skutków prawnych.

Sąd nie polemizując ze stanowiskiem Trybunału stwierdza jednakże, że takie rozumienie przepisu art. 26 w zw. z art. 27 ust. 1 ustawy jak wynika z przytoczonej wyżej argumentacji podyktowane jest wyłącznie względami pragmatycznymi, bez odniesienia się do charakteru uchwały w sprawie podziału na obwody łowieckie. Tymczasem właściciel gruntu w oparciu o poprzednie brzmienie ustawy nie dysponował narzędziami prawnymi (możliwość przedstawienia stanowiska w stosownej procedurze), aby uzyskać potwierdzenie statusu swojej działki tj. czy z mocy samego prawa nie wchodziła ona w zakres obwodu łowieckiego mimo, że z treści tej uchwały nie wynikało, aby została wyłączona z reżimu łowieckiego. Tymczasem była to istotna informacja co do obowiązku zarówno czynienia, jak i znoszenia działań osób trzecich, kształtująca sytuację prawną skarżącego jako właściciela działki nr ew. [...] . Skoro skarżący taką skargę wywiódł, oznacza, że nie uzyskał jednoznacznego stanowiska, że działka jego została wyłączona z obwodu z mocy samego prawa. W szczególności z pisma z 28 lutego 2018r., które zostało skierowane jako odpowiedź na wezwanie do usunięcia prawa, organ nie poinformował skarżącego, że działka jego nie została objęta obwodem łowieckim i wobec powyższego nie wywołuje skutków prawnych. Nie jest w konsekwencji zasadny zarzut odrzucenia skargi ze względu, że skarżący nie posiada interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały.

Niezależnie jednak od zasadności poglądu zaprezentowanego przez Trybunał Konstytucyjny Sąd stwierdza, że art. 26 pkt 3 ustawy posługuje się pojęciem "tereny zajęte przez miejscowości niezaliczane do miast, w granicach obejmujących zabudowania mieszkalne i gospodarcze z podwórzami, placami i ulicami oraz drogami wewnątrz tych miejscowości". Literalne odczytanie normy prowadzi do wniosku, że wyłączone są jedynie tereny w granicach zabudowań mieszkalnych i gospodarczych. Na równi traktowane są podwórza, place i ulice. Takie wąskie ujęcie powoduje, że pozostałe tereny obejmujące działkę, niezagospodarowane budynkami, podwórzami, placami i ulicami oraz drogami nie podlegają wyłączeniu z obwodów z mocy samego prawa. Teren w rozumieniu ustawy nie może być utożsamiany z działką ewidencyjną, co w tej konkretnej sprawie ma istotne znaczenie. Działka skarżącego bowiem obejmuje powierzchnię 5629,00 m kw. i nie jest możliwe aby w całości została przeznaczona pod zabudowę i podwórze.

Te wszystkie wątpliwości prowadziły do konstatacji, że skarżącemu przysługuje prawo do wyjaśnienia jego sytuacji prawnej w zakresie objęcia działki uchwałą Sejmiku Województwa [...] z dnia [...] października 2006 r. nr [...] w sprawie podziału Województwa [...] na obwody łowieckie, co powodowało konieczność oceny obowiązywania zaskarżonej uchwały.

Co do meritum zaś należy stwierdzić, że w związku z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt P 19/13, art. 27 ust. 1 ustawy Prawo łowieckie utracił moc z dniem 22 stycznia 2016 r., w wyniku czego po stronie sejmików brak było możliwości tworzenia nowych obwodów łowieckich oraz zmiany dotychczasowych obwodów (zmiana legislacyjna w tej kwestii nastąpiła dopiero z dniem 1 kwietnia 2018 r. na mocy ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o zmianie ustawy - prawo łowieckie oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2018 r. poz. 651).

Nie budzi również wątpliwości, że skarga została poprzedzona bezskutecznym wezwaniem Sejmiku Województwa [...] do usunięcia naruszenia prawa (o czym wyżej). Nadmienić należy, że zgodnie z art. 82 ust. 1 u.s.w., uchwała organu samorządu województwa sprzeczna z prawem jest nieważna. W myśl ust. 5 tego artykułu w przypadku nieistotnego naruszenia prawa nie stwierdza się nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa. Analiza wskazanych przepisów prowadzi do wniosku o istnieniu dwóch rodzajów wad aktów stanowionych przez organ województwa – istotnych i nieistotnych. Do istotnych wad uchwały, skutkujących stwierdzeniem jej nieważności, zalicza się naruszenie przepisów wyznaczających kompetencję organów samorządu do podejmowania uchwał, naruszenie podstawy prawnej podjętej uchwały, naruszenie przepisów prawa ustrojowego oraz prawa materialnego, a także przepisów regulujących procedury podejmowania uchwał (por. m. in. wyroki NSA z dnia 8 lutego 1996 r., SA/Gd 327/95, wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 marca 2007 r., IV SA/Wa 2296/06). Co do zasady, stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności z prawem podstawy prawnej do wydania uchwały przez jednostkę samorządu terytorialnego, uznać należy za wadę istotną tej uchwały.

Zaskarżona uchwała wydana została na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie. W dacie podejmowania tej uchwały wskazane przepisy stanowiły, że podziału na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i Polskiego Związku Łowieckiego, a także właściwej izby rolniczej (ust. 1). Jeżeli obwód łowiecki ma się znajdować w obszarze więcej niż jednego województwa, uchwałę, o której mowa w ust. 1, podejmuje sejmik województwa właściwy dla przeważającego obszaru gruntów w uzgodnieniu z sejmikiem województwa właściwym dla pozostałego gruntu (ust. 2). Unormowania te niewątpliwie upoważniały sejmik województwa do podjęcia uchwały w przyjętym kształcie. Okoliczność ta – w ocenie Sądu - nie może jednak skutkować oddaleniem skargi, przyjmując, że późniejsza utrata mocy obowiązującej tego przepisu (art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego utracił moc z dniem 22 stycznia 2016 r., na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2014 r. sygn. akt P 19/13, który orzekł o jego niezgodności z ustawą zasadniczą, wobec czego w dacie wniesienia niniejszej skargi już nie obowiązywał) - ma istotne znaczenie dla oceny legalności zaskarżonej uchwały. Skoro TK pozbawił ten przepis domniemania konstytucyjności, to skutek ten należy rozważać od początku jego obowiązywania. Skład rozpatrujący niniejszą sprawę podziela zatem stanowisko wyrażone już w wyroku z dnia 3 grudnia 2014 r. (sygn. akt II OSK 2311/14, CBOSA) w którym NSA uznając wsteczną moc przedmiotowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., P 19/13, wskazał, że za niestosowaniem przepisu, który utracił domniemanie konstytucyjności przemawia ochrona praw jednostki oraz ekonomia procesowa. W ocenie NSA, pominięcie wzruszenia domniemania konstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę prawną działania organu administracji publicznej byłoby sprzeczne z regułami demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej z uwagi na konieczność ochrony innych wartości konstytucyjnych, tutaj prawa własności. NSA dalej argumentował, że realizacja gwarancji konstytucyjnych - także przez sądy - na gruncie istniejącego stanu normatywnego, zakładającego przez określony czas obowiązywanie niekonstytucyjnego przepisu (art. 190 ust. 3 Konstytucji RP) - stawia zarazem wyzwania i możliwości wyboru przez same sądy takiego środka proceduralnego, który najlepiej pozwoli na osiągnięcie efektu najbliższego nakazowi wykładni i stosowania prawa w zgodzie z Konstytucją (por. wyrok TK z dnia 27 października 2004 r. sygn. akt SK 1/04, OTK-A z 2004 r., nr 9, poz. 96). Z tych też przyczyn sądy, dokonując wyboru odpowiedniego środka procesowego, zobowiązane są do wzięcia pod uwagę przedmiotu regulacji objętej niekonstytucyjnym przepisem, przyczyny naruszenia i znaczenie wartości konstytucyjnych naruszonych takim przepisem, powody, dla których Trybunał odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego przepisu, a także okoliczności rozpoznawanej przez sąd sprawy i konsekwencje stosowania lub odmowy zastosowania konstytucyjnego przepisu (por. wyroki NSA z dnia 23 lutego 2006 r. sygn. akt II OSK 1403/05; z dnia 17 listopada 2010 r. sygn. akt I OSK 483/10; z dnia 29 kwietnia 2011 r. sygn. akt I OSK 1070/10; z dnia 9 czerwca 2011 r. sygn. akt I OSK 231/11).

W związku z tym, na uwagę zasługują argumenty Trybunału Konstytucyjnego, które stanowiły podstawę powołanego wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. sygn. akt P 19/13. Trybunał podkreślił, że właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego nie przysługują żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu łowieckiego. Ponadto Trybunał stwierdził, że mechanizm tworzenia obwodów łowieckich, biorąc pod uwagę całokształt ograniczeń będących skutkiem objęcia nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, jest ukształtowany w sposób niespełniający przesłanki proporcjonalności. Zauważył także, że na wszystkie te ograniczenia nakłada się dodatkowo niedostatecznie uregulowany obowiązek informacyjny wobec właścicieli, których nieruchomość należy do obwodu łowieckiego. Brak jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia obwodów łowieckich, obejmujących te nieruchomości oraz brak instrumentów prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje prawo łowieckie, niezależnie od powodu, jakim uzasadniają to żądanie (ekonomiczny, światopoglądowy itp.), nie jest konieczne dla zapewnienia należytego poziomu ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony zwierzyny. Ochrona środowiska stanowi jedną z wartości uzasadniających ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ograniczenia wprowadzane ze względu na ochronę środowiska powinny mieć jednak charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych. Taką wartością jest - zgodnie z art. 21 ust. 1 Konstytucji - ochrona prawa własności. Trybunał podkreślił, że analiza rozwiązań przyjętych w prawie łowieckim oraz w innych aktach przewidujących objęcie nieruchomości specjalnym reżimem administracyjnoprawnym dowodzi, że wykonywanie przez uprawnione podmioty zadań publicznych, a także prowadzenie gospodarki łowieckiej, jest możliwe przy zapewnieniu właścicielom nieruchomości bardziej skutecznych środków ochrony. Trybunał zaznaczył, że zapewnienie takich środków nie wyklucza także realizacji przewidzianego w prawie łowieckim celu społecznego w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej (art. 3 pkt 4 Prawa łowieckiego).

Sąd w składzie rozpatrującym niniejszą skargę podzielił pogląd Trybunału Konstytucyjnego, że brak jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających właścicielom nieruchomości wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów do obwodów łowieckich i w konsekwencji nałożenia na nich określonych obowiązków, stanowi nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie i konwencyjnie prawa własności. W tym stanie rzeczy, Sąd odmówił zastosowania względem nieruchomości skarżącego (działki nr ew. [...] , położonej w miejscowości [...] , gmina [...] , numer księgi wieczystej [...] ) - art. 27 ust. 1 Prawa łowieckiego w brzmieniu obowiązującym w chwili podjęcia zaskarżonej uchwały, stanowiącego podstawę wydanej uchwały uznając, że od samego początku przepis ten nie odpowiada standardom konstytucyjnym, ingerując nieproporcjonalnie w prawo własności prywatnej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku, zaś o kosztach postępowania (pkt 3. sentencji) orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a. Na koszty te składa się wpis od skargi w kwocie 300 zł.