drukuj    zapisz    Powrót do listy

6329 Inne o symbolu podstawowym 632, Pomoc społeczna, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Uchylono zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję, VIII SA/Wa 480/16 - Wyrok WSA w Warszawie z 2016-10-28, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

VIII SA/Wa 480/16 - Wyrok WSA w Warszawie

Data orzeczenia
2016-10-28 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2016-06-22
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Sędziowie
Cezary Kosterna
Leszek Kobylski
Marek Wroczyński /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6329 Inne o symbolu podstawowym 632
Hasła tematyczne
Pomoc społeczna
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Uchylono zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję
Powołane przepisy
Dz.U. 2013 poz 1456 art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b)
Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych - tekst jednolity
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Marek Wroczyński (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Cezary Kosterna, Sędzia WSA Leszek Kobylski, Protokolant Sekretarz sądowy Dominika Jeromin, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 października 2016 r. w Radomiu sprawy ze skargi I. A. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia [...] kwietnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy uchylenia decyzji ostatecznej w sprawie świadczenia pielęgnacyjnego, po wznowieniu postępowania uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. [...] lutego 2016 r. o nr [...].

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją nr [...] z dnia [...] kwietnia 2016 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze w R. (dalej także jako "SKO", "organ odwoławczy") biorąc za podstawę art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 127 § 3 ustawy

z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego (DZ.U z 2016 roku, poz. 23, dalej jako k.p.a.), po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku I. A. – P. (dalej także jako "skarżąca") z dnia [...] kwietnia 2016 roku

o ponowne rozpatrzenie sprawy objętej decyzją SKO w R. z dnia [...] lutego 2016 roku, nr [...] stwierdzającej:

1) wydanie decyzji SKO w R. z dnia [...] września 2013 roku,

nr [...] z naruszeniem prawa polegającym na nieuwzględnieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego, sygn. akt K 38/13 z dnia 21 października 2014 roku w zakresie niekonstytucyjności przepisu art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych;

2) odmawiającej uchylenia w/w decyzji, gdyż w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej treści istocie decyzji dotychczasowej – utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Zaskarżona decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym i prawnym:

I. A.– P. na podstawie decyzji SKO w R. z dnia

[...] czerwca 2011 roku, nr [...] uprawniona była do świadczenia pielęgnacyjnego przyznanego na okres od [...] marca 2011 roku do [...] marca 2014 roku

w związku z opieką nad mężem Z. P., który jest osobą niepełnosprawną i zaliczony został do znacznego stopnia niepełnosprawności.

W dniu [...] lipca 2013 roku I. A. – P. złożyła wniosek do Prezydenta Miasta R. (dalej także jako "organ pierwszej instancji") o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad mężem Z. P..

Decyzją z dnia [...] lipca 2013 roku, nr [...]organ pierwszej instancji odmówił wnioskodawczyni przyznania świadczenia pielęgnacyjnego na okres od [...] lipca 2013 roku do [...] października 2013 roku wskazując, że wobec zmiany stanu prawnego od stycznia 2013 roku świadczenie pielęgnacyjne w myśl art. 17 ust. 1b ustawy oświadczeniach rodzinnych przysługuje jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała – nie później niż do ukończenia 18 roku życia albo

w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia

25 roku życia. Organ pierwszej instancji uznał, że skoro znaczny stopień niepełnosprawności męża wnioskodawczyni datuje się od [...] marca 2011 roku, a więc gdy miał ukończone [...] lat, to nie została spełniona przesłanka do przyznania świadczenia.

SKO po rozpatrzeniu odwołania decyzją z dnia [...] września 2013 roku,

nr [...] w części uchyliło decyzję organu pierwszej instancji

i umorzyło postępowanie, a w pozostałej części utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Wnioskiem z dnia [...] listopada 2014 roku I. A. – P. wniosła

o wznowienie postępowania zakończonego decyzją z dnia [...] września 2013 roku wskazując jako podstawę wznowienia wyrok Trybunału Konstytucyjnego, sygn. akt

K 38/13 z dnia 21 października 2014 roku. Jednocześnie wniosła, aby w przypadku podjęcia decyzji przyznającej jej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego od [...] lipca 2013 roku, na mocy art. 155 k.p.a. uchylić z dniem przyznania prawa do tego świadczenia, decyzję ostateczną organu pierwszej instancji z dnia [...] stycznia 2014 roku przyznającą jej prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz decyzję ostateczną z [...] lipca 2014 roku przyznającą jej prawo do zasiłku dla opiekuna.

SKO decyzją z [...] grudnia 2014 roku, nr [...] we wznowionym postępowaniu odmówiło uchylenia decyzji własnej z [...] września 2013 roku.

W uzasadnieniu wskazało, że Trybunał w swoim wyroku stwierdził, że skutkiem wejścia w życie wyroku TK nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie prawa do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność nie powstała w okresie dzieciństwa. Poprawienie stanu prawnego należy wyłącznie do ustawodawcy.

I. A. – P. wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy. SKO w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy decyzją z dnia [...] lutego 2015 roku utrzymało w mocy decyzję własną z dnia [...] grudnia 2014 roku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 21 października 2015 roku, sygn. akt VIII SA/Wa 237/15 uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję SKO. Sąd nie podzielił argumentacji organu w zakresie braku wpływu wyroku TK z dnia 21 października 2014 roku na sytuację skarżącej, której ostateczną decyzją odmówiono przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

Sąd stwierdził, że SKO ponownie rozpatrując sprawę w trybie wznowienia postępowania powinno przeprowadzić postępowanie co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy (art. 149 § 2 k.p.a.), natomiast po przeprowadzeniu postępowania w powyższym zakresie wydać stosowną decyzję na podstawie art. 151 k.p.a.

SKO ponownie rozpoznając sprawę uzupełniło akta sprawy o akta administracyjne organu pierwszej instancji dotyczące świadczeń opiekuńczych pobieranych przez I. A. – P. od 2013 roku.

Decyzją z dnia [...] lutego 2016 roku, nr [...]stwierdziło, że decyzja własna z [...] września 2013 roku wydana została z naruszeniem prawa, polegającym na nieuwzględnieniu wyroku TK, sygn. akt K 38/13 z dnia 21 października 2014 roku w zakresie niekonstytucyjności przepisu art. 17 ust. 1b ustawy z dnia

28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych, jednak odmówiło uchylenia tej decyzji, gdyż w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść tylko i wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej.

Organ uznał, że wyrok TK skutkuje zmianą sytuacji prawnej skarżącej w taki sposób, że w aspekcie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych (stwierdzenie niekonstytucyjności tej normy) świadczenie pielęgnacyjne jej przysługuje. Jednak

w sprawie wystąpiła negatywna przesłanka wynikająca z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych, a mianowicie na podstawie decyzji organu pierwszej instancji z dnia [...] stycznia 2014 roku skarżąca miała ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego za okres od [...] lipca do [...] października 2013 roku,

a decyzją organu pierwszej instancji z dnia [...] lipca 2014 roku prawo do zasiłku dla opiekuna za okres od [...] listopada 2013 roku do [...] maja 2014 roku. Następnie decyzją z dnia [...] sierpnia 2014 roku prawo do zasiłku dla opiekuna ustalono od [...] maja 2014 roku – bezterminowo.

Odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji wniosła skarżąca wnosząc

o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej decyzją z dnia [...] lutego 2016 roku.

Skarżąca argumentowała, że skoro ustała przesłanka odbierająca jej prawo do wcześniej przyznanego świadczenia pielęgnacyjnego, to świadczenie winno być przywrócone. Szukanie innych podstaw uniemożliwiających przywrócenie jej świadczenia pielęgnacyjnego jest wysoce niesprawiedliwe i bezprawne.

SKO podniosło, że w kontekście wyroku TK z 21 października 2014 roku

w sprawie K 38/13 skarżącej przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, o którym mowa

w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Mąż skarżącej legitymuje się bowiem orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, a na skarżącej jako żonie ciąży obowiązek alimentacyjny wobec męża. Nie może mieć zastosowania warunek z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych ponieważ TK stwierdził niekonstytucyjność tej normy, a Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia

21 października 2015 roku stwierdził, że organy rozpoznając wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego złożony przez opiekuna osoby dorosłej niepełnosprawnej w obecnym stanie prawnym mają obowiązek zbadać czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania świadczenia określone w art. 17 tej ustawy, z wyłączeniem tej części przepisu, która została uznana za niekonstytucyjną.

Jednakże pomimo zmiany statusu prawnego skarżącej, będącego następstwem wyroku TK, świadczenie pielęgnacyjne nie może być przyznane.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje uprawnionemu wówczas, gdy spełnia wszystkie przesłanki pozytywne z art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych, co

w niniejszej sprawie nie jest kwestionowane, ale pod warunkiem, że nie występuje chociażby jedna przesłanka negatywna z art. 17 ust. 5 ustawy.

Według art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b), świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Skarżąca była uprawniona do specjalnego zasiłku opiekuńczego za okres od

[...] lipca do [...] października 2013 roku. Natomiast decyzją z dnia [...] lipca 2014 roku przyznany został skarżącej zasiłek dla opiekuna za okres od [...] listopada 2013 roku do [...] maja 2014 roku. Z kolei decyzją z dnia [...] sierpnia 2014 roku przyznano jej zasiłek dla opiekuna bezterminowo począwszy od [...] maja 2014 roku.

Pobieranie przez skarżącą powyższych świadczeń wyklucza więc możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego – wystąpiła przesłanka negatywna z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Z tego względu zdaniem SKO w sprawie znajdzie zastosowanie przepis art. 146 § 2 k.p.a. w myśl którego, mimo istnienia podstaw do wznowienia postępowania – nie uchyla się decyzji, jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w istocie decyzji dotychczasowej.

Według art. 151 § 2 k.p.a. w przypadku, gdy w wyniku wznowienia postępowania nie można uchylić decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 146 k.p.a., organ administracji publicznej ograniczy się tylko do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności z powodu których nie uchylił tej decyzji.

W ocenie organu decyzja SKO z dnia [...] września 2013 roku,

nr [...] wydana została z naruszeniem prawa, to jednak w wyniku wznowienia postępowania zakończonego tą decyzją mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie treści rozstrzygnięcia zawartego w tej decyzji.

Z tej też racji biorąc za podstawę art. 138 § 1 k.p.a. organ odwoławczy utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Skargę na decyzję organu odwoławczego wniosła I. A. – P..

W uzasadnieniu swojej skargi wskazywała, że TK orzeczeniem z dnia 5 grudnia 2013 roku, sygn. akt K 27/13 uznał, że odebranie świadczenia pielęgnacyjnego z dniem

[...] czerwca 2013 roku było niezgodne z Konstytucją, co jej zdaniem powoduje, że winno ono jej przysługiwać w dalszym ciągu.

Podnosiła, że organ mimo wielokrotnie powtarzanego wniosku o uchylenie wcześniejszych decyzji przyznających jej prawo do specjalnego zasiłku i zasiłku dla opiekuna podtrzymuje je i nie uchyla ich oraz odmawia przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

Skarżąca argumentowała, że ma poczucie wielkiej niesprawiedliwości i bezprawia.

Pismem procesowym z dnia [...] października 2016 roku na podstawie art. 8 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (DZ.U z 2016 roku, poz. 718 ze zmianami dalej p.p.s.a.) w związku

z art. 14 pkt 6 ustawy z dnia 15 lipca 1987 roku o Rzeczniku Praw Obywatelskich

(DZ.U z 2014 roku , poz. 1648) Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił swój udział

w sprawie ze skargi I. A. – P. na decyzję SKO w R. z [...] kwietnia 2016 roku, nr ..

Rzecznik wnosił o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji.

Zaskarżonej decyzji zarzucał naruszenie:

a) prawa materialnego mającego wpływ na wynik sprawy poprzez błędną wykładnię

art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych polegającą na pominięciu celów tej ustawy i przyjęciu, że okoliczność pobierania przez skarżącą specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku dla opiekuna przyznawanego w oparciu o przepisy ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów

(DZ.U z 2016 roku, poz. 162 ze zm.) w okolicznościach wznowionego – na skutek wyroku TK z 21 października 2014 roku, sygn. akt K 38/13 – postępowania

w przedmiocie odmowy prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z wniosku skarżącej

z dnia [...] lipca 2013 roku zakończonego decyzją SKO w R. z dnia [...] września 2013 roku – stanowi kryterium negatywne do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego,

a w konsekwencji błędne uznanie, że fakt uzyskania i pobierania przez skarżącą specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna ma istotne znaczenie dla oceny wniosku skarżącej z [...] lipca 2013 roku;

b) przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy:

- art. 153, art. 170 oraz 171 p.p.s.a. poprzez niezastosowanie się do wiążącej oceny wskazań co do dalszego postępowania wyrażonych w wyroku WSA w Warszawie

z dnia 21 października 2015 roku, sygn. akt VIII SA/Wa 237/15, które ostatecznie skutkowało odmową uchylenia wadliwej materialnie decyzji SKO z 17 września 2013 roku, co z kolei wpłynęło na naruszenie zasady legalizmu, określonej w art. 6 k.p.a., który powtarza zasadę praworządności za art. 7 Konstytucji RP;

- art. 7 i art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. poprzez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, przyjmując, iż sam fakt pobierania przez skarżącą specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna skutkuje brakiem prawa skarżącej do świadczenia pielęgnacyjnego i zwalania organy rozstrzygające w sprawie z podejmowania działań zmierzających do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy pozwalającego na wydanie rozstrzygnięcia z uwzględnieniem słusznego interesu strony.

W uzasadnieniu Rzecznik Praw Obywatelskich po przedstawieniu stanu faktycznego sprawy wskazał, że przedmiotowa sprawa w istocie sprowadza się do ustalenia prawa skarżącej do świadczenia pielęgnacyjnego po wygaszeniu z dniem

[...] czerwca 2013 roku z mocy prawa decyzji ostatecznej. Nie sposób pominąć okoliczności, że pomimo dwukrotnego uznania za niekonstytucyjne działań ustawodawczych będących wprost podstawą niekorzystnych dla skarżącej rozstrzygnięć i upływu 3 lat od złożenia wniosku, skarżąca nadal opiekuje się swym niepełnosprawnym mężem, a jej sytuacja nie uległa poprawie. Poprawę tej sytuacji może dopiero zapewnić uprządkowanie przez ustawodawcę systemu świadczeń dla opiekunów osób dorosłych, co dotychczas nie nastąpiło.

Zdaniem Rzecznika organ administracji dokonując wykładni przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzestał na dokonaniu wykładni gramatycznej.

Wskazywał, że ustawa ,,naprawcza’’ z dnia 4 kwietnia 2014 roku dla pozbawionych środków finansowych opiekunów osób stanowiła jedynie alternatywę dla tych osób

i dopiero wyrok TK z 21 października 2014 roku dał tym osobom nadzieję na odzyskanie utraconych świadczeń poprzez wadliwe konstytucyjnie rozwiązania prawne.

Podnosił, że w tle rozpoznawanej sprawy znajdują zastosowanie przepisy ustawy

o świadczeniach rodzinnych w zakresie dotyczącym świadczeń opiekuńczych, które poddawane były na przestrzeni obowiązywania wielokrotnym nowelizacjom, powodującym stan wykluczający możliwość przyjęcia, że osoby korzystające

z przewidzianych w niej świadczeń mogły mieć zaufanie do stanowionego prawa. Zwrócił na to uwagę Trybunał Konstytucyjny, który w uzasadnieniu wyroku z dnia

5 grudnia 2013 roku, sygn. akt K 27/13 stwierdził, między innymi, że pomimo że bezpieczeństwo prawne jednostki może pozostawać w kolizji z innymi wartościami, których realizacja wymaga wprowadzenia zmian do systemu prawnego, to jednostka ma prawo oczekiwać, że regulacja prawna nie zostanie zmieniona na niekorzyść

w sposób arbitralny (wyroki TK z 31 stycznia 1996 roku, sygn. akt K 9/95, z 14 czerwca 2000 roku, sygn. akt P 3/00, z 19 listopada 2008 roku, sygn. akt Kp 2/08).

Zgodnie z aktualną teorią wykładni prawa, nie istnieje czyste, abstrakcyjne znaczenie przepisu, które mogłoby być przyjęte bez jakichkolwiek zabiegów interpretacyjnych.

W ocenie Rzecznika zastosowanie przez organ wyłącznie wykładni gramatycznej doprowadziło do rozstrzygnięcia, które w świetle powszechnie akceptowanych wartości jest rażąco niesłuszne, niesprawiedliwe, nieracjonalne i niweczące ratio legis ustawy

o świadczeniach rodzinnych. Odstępstwo od sensu językowego przepisu było nie tylko prawem, ale wręcz obowiązkiem organów.

Nie może zatem budzić wątpliwości, iż sytuacja prawna będąca przedmiotem niniejszej skargi uzasadnia konieczność kreatywnej interpretacji przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych i odstąpienia od jej literalnego sensu

w celu zapewnienia zgodności przepisu z Konstytucją RP i mając na uwadze orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego bezpośrednio kształtujące sytuację beneficjentów świadczenia pielęgnacyjnego.

Interpretacja przepisów ustawowych musi być zawsze dokonywana przy zastosowaniu techniki wykładni ustawy w zgodzie z Konstytucją. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalona jest zasada prymatu tej wykładni. Jak wskazano w orzeczeniu z dnia 4 października 1995 roku, wydanie orzeczenia

o niekonstytucyjności ustawy nie powinno następować w sytuacji, gdy możliwe jest nadanie ustawie takiego rozumienia, które doprowadzi ją do zgodności z normami, zasadami i wartościami ustanowionymi przez Konstytucję (....). Innymi słowy, jeżeli na gruncie wykładni językowej możliwe jest rozumienie treści normy prawnej, to należy przyjmować taki rezultat wykładni, który zapewnia zgodność z zasadami konstytucyjnymi (sygn. akt K 17/93, OTK z 1994 roku, część I, str. 92).

Zdaniem Rzecznika organ odmawiając skarżącej uchylenia decyzji dokonał błędnej wykładni wcześniej powoływanego przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy

o świadczeniach rodzinnych, gdyż pominął cele ustawy.

Niezaprzeczalnym celem ustawy jest realizacja polityki społecznej i gospodarczej uwzględniającej dobro rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji. Wyłączenie z kręgu osób uprawnionych do uzyskania wsparcia państwa w postaci świadczeń opiekuńczych dlatego, że skorzystały z możliwości uzyskania jakiejkolwiek pomocy pozwalającej na zapewnienie egzystencji pozostaje w sprzeczności z aksjologiczną racjonalnością ustawodawcy.

Rzecznik w dalszej części uzasadnienia podzielając stanowisko WSA

w Warszawie z wyroku z 21 października 2015 roku, sygn. akt VIII SA/Wa 237/15

wskazał, że organ ponownie rozpoznając sprawę nie zastosował się do wskazań zawartych w uzasadnieniu wyroku.

Rzecznik wskazał, że zaskarżona decyzja i poprzedzającą ją decyzja winny zostać uchylone.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wnosił o oddalenie skargi podtrzymując dotychczasową argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), Sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem (legalności). Ocenie Sądu podlega zatem zgodność aktów administracyjnych (w tym przypadku decyzji) zarówno z przepisami prawa materialnego, jak i procesowego. Kontrola sądów administracyjnych ogranicza się więc do zbadania, czy organy administracji w toku rozpoznawanej sprawy nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na jej wynik. Ocena ta dokonywana jest według stanu prawnego i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu.

Zgodnie z art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 dalej jako p.p.s.a.), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Nie może przy tym wydać orzeczenia na niekorzyść strony skarżącej, chyba, że dopatrzy się naruszenia prawa skutkującego stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.

Sąd dokonując kontroli legalności zaskarżonej decyzji przeprowadza ocenę zgodności decyzji z prawem. W szczególności istotne jest ustalenie, czy

w postępowaniu przed organami administracyjnymi zostały dostatecznie i w sposób prawidłowy wyjaśnione okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Ustalenie, iż okoliczności te nie zostały w sposób prawidłowy wyjaśnione uniemożliwia dokonanie oceny, czy zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem, w szczególności, czy nastąpiło naruszenie przepisów prawa materialnego mające wpływ na wynik sprawy

(por. wyrok NSA z dnia 10 lutego 1981 roku, sygn. akt S.A. 910/80, ONSA 1981, nr 1, poz. 7).

Zdaniem Sądu dokonując oceny zarzutów przedstawionych przez skarżącą oraz Rzecznika Praw Obywatelskich należy uznać, iż znajdują one swoje usprawiedliwione podstawy.

Należy zauważyć, iż już Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie

w wyroku z dnia 21 października 2015 roku, sygn. akt VIII SA/Wa 237/15 wskazywał, że wyrok TK z dnia 21 października 2014 roku, sygn. akt K 38/13 miał wpływ na sytuację prawną skarżącej. Wyrok ten dotyczył niezgodności z ustawą zasadniczą jednej

z przesłanek warunkujących otrzymanie świadczenia pielęgnacyjnego, która jest zawarta w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie z nią ta forma wsparcia może być przyznana, o ile niepełnosprawność członka rodziny powstała zanim skończył on 18 lub 25 lat (jeżeli nastąpiło to w trakcie trwania nauki). Sąd poprzednio rozpoznający sprawę w ramach wytycznych wskazał, że organ przed wydaniem decyzji w trybie art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a. powinien zbadać czy wnioskodawczyni spełnia warunki do przyznania świadczenia określone w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych z wyłączeniem tej części przepisu, która została uznana za niekonstytucyjną.

Organ w swoim rozstrzygnięciu uznał, iż skarżąca spełnia kryteria do przyznania świadczenia opiekuńczego, ale na przeszkodzie do przyznania jej tego świadczenia stoi fakt otrzymywania specjalnego zasiłku opiekuńczego, a następnie zasiłku dla opiekuna.

Organ wskazywał, iż według art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna i to legło u podstaw wydania zaskarżonej decyzji.

Należy zgodzić się, że organ wydając zaskarżoną decyzję ograniczył się do literalnej wykładni brzmienia wyżej powołanego przepisu, bez szerszego spojrzenia na system zmian w przepisach o świadczeniach rodzinnych (zasiłki) w kontekście reguł dobrej legislacji i przestrzegania zasady art. 2 Konstytucji RP, który stanowi, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawa, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Współcześnie zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w orzecznictwie sądowym postuluje się przeprowadzenie kompleksowej wykładni tekstu prawnego - dokonanie wykładni językowej wraz z wykładnią systemową, funkcjonalną, nawet jeżeli rezultat wykładni językowej jest jednoznaczny (por. uchwała siedmiu sędziów NSA z dnia 10 grudnia 2009 roku, sygn. akt I OPS 8/09 oraz 14 marca 2013 roku, sygn. akt II FPS 8/10; W. Jakimowicz, Wykładnia w prawie administracyjnym, Kraków 2006, s. 551- 555).

Niewątpliwie zmiany dokonane w zasiłkach ustawą z dnia 7 grudnia 2012 roku

o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw

(DZ.U z 2012 roku, poz. 1548) tj. art. 11 ust. 1 i 3 stwierdzające, iż dotychczasowe świadczenia pielęgnacyjne wygasają z dniem 30 czerwca 2013 roku (sprawa K 27/13) oraz art. 17 ust. 1b ustawy oświadczeniach rodzinnych, w zakresie, w jakim przepis ten różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności (sprawa K 38/13) zostały uznane na niezgodne z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.

Konsekwencją wyroku sygn. akt K 27/13 było uchwalenie ustawy z 4 kwietnia 2014 roku o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, na mocy której umożliwiono wystąpienie z wnioskiem o przyznanie zasiłku dla opiekuna w okresie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

W ocenie Sądu w tych okolicznościach skarżąca, aby móc zabezpieczyć byt, wystąpiła o specjalny zasiłek opiekuńczy, a później o zasiłek dla opiekuna.

Niewątpliwie zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje w sytuacji, gdy osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 roku o ustalaniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Należy zauważyć, iż skarżąca faktycznie spełniała warunki do przyznania jej świadczenia pielęgnacyjnego zarówno przed, jak i po nowelizacji przepisów ustawy

o świadczeniach z grudnia 2012 roku.

Organ w zaskarżonej decyzji wskazał, że decyzja SKO z dnia [...] września

2013 roku została wydana z naruszeniem prawa (bez uwzględnienia wyroku TK

z 21 października 2014 roku, sygn. akt K 38/13).

W ocenie Sądu należy zgodzić się z argumentacją zawartą w uzasadnieniu wyroku WSA w Łodzi z dnia 23 sierpnia 2016 roku, sygn. akt II SA/Łd 422/16, iż należy zauważyć, że zgodnie z przepisem art. 2 ust. 5 pkt 1 ustawy o ustalaniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, zasiłek dla opiekuna nie przysługuje za okresy, w których osobie ubiegającej się o zasiłek dla opiekuna zostało przyznane świadczenie pielęgnacyjne. Normę cytowaną w tym przepisie należy odczytać na potrzeby niniejszego postępowania w ten sposób, że skoro przy zastosowaniu prawidłowej wykładni uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego skarżąca zachowałaby do niego uprawnienie po 30 czerwca 2013 roku, to nie miałaby w takiej sytuacji potrzeby występować po zasiłek dla opiekuna.

Ograniczenie w okolicznościach niniejszej sprawy wykładni przepisów art. 17

ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych tylko do literalnego brzmienia

przepisu naruszałoby zasady demokratycznego państwa prawa określone w art. 2 Konstytucji RP.

W świetle powyżej powołanej zasady za niedopuszczalne należy uznać, doprowadzenie do sytuacji, iż w wyniku wadliwej ustawodawczej działalności państwa obywatel może zostać pozbawiony świadczenia rodzinnego pomocowego dwukrotnie wyższego, w skutek ,,przymusu’’ sytuacyjnego (skorzystał z mniej korzystnego świadczenia). Demokratyczne państwo prawa winno służyć swoim obywatelom, celem realizacji zasad sprawiedliwości społecznej, szczególnie osobom, które

w niezawinionych okolicznościach, rezygnując z pracy podjęły się opieki nad niepełnosprawnym członkiem swojej rodziny. Otrzymywanie przez skarżącą świadczenia dwukrotnie niższego, obniża standard i tak trudnej egzystencji (w wymiarze materialnym i psychicznym).

Z tych względów fakt uzyskiwania przez skarżącą zasiłku dla opiekuna nie może być w okolicznościach tej sprawy przeszkodą do przyznania jej świadczenia pielęgnacyjnego. Nie można uznać tej sytuacji za nieodwracalną – wymaga to wyeliminowania z obrotu prawnego, czy też wygaszenia decyzji przyznającej zasiłek dla opiekuna.

Organy ponownie rozpoznając sprawę zastosują się do oceny prawnej dokonanej przez sąd administracyjny.

Z tych też względów biorąc za podstawę art. 145 §1 pkt 1 lit.a) p.p.s.a. orzeczono jak na wstępie.



Powered by SoftProdukt