Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jacek Chlebny Sędziowie Sędzia NSA Włodzimierz Ryms Sędzia NSA Małgorzata Dałkowska-Szary (spr.) Protokolant starszy inspektor sądowy Elżbieta Maik po rozpoznaniu w dniu 22 czerwca 2017 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Rzecznika Praw Dziecka od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 marca 2016 r. sygn. akt IV SA/Wa 2029/15 w sprawie ze skargi A. B. na decyzję Rady do Spraw Uchodźców z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy nadania statusu uchodźcy 1. uchyla zaskarżony wyrok, 2. uchyla decyzję Rady do Spraw Uchodźców z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] w zakresie dotyczącym odmowy udzielenia zgody na pobyt tolerowany i oddala skargę w pozostałym zakresie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 31 marca 2016r., sygn. akt IV SA/Wa 2029/15, oddalił skargę A. B. na decyzję Rady do Spraw Uchodźców z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy nadania statusu uchodźcy.

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:

A. B., obywatel Federacji Rosyjskiej narodowości czeczeńskiej, złożył w dniu 30 czerwca 2013 r. do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców wniosek o nadanie statusu uchodźcy w Polsce. Wnioskiem objął również żonę i małoletnie dzieci. We wniosku podał, że w kraju pochodzenia był prześladowany przez zamaskowane osoby, które go zabierały i biły. Nie był jednak nigdy zatrzymany, aresztowany ani sądzony. Oświadczył, że nie należał do żadnej partii politycznej, nie uczestniczył też w żadnym konflikcie zbrojnym.

Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców decyzją z dnia [...] lutego 2015 r. odmówił skarżącemu i jego rodzinie nadania statusu uchodźcy, udzielenia ochrony uzupełniającej oraz zgody na pobyt tolerowany. Zdaniem Szefa Urzędu, z przedstawionych okoliczności faktycznych nie wynika, aby skarżący był prześladowany przez władze publiczne z powodu rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub przekonań politycznych, co jest niezbędną przesłanką do uznania za uchodźcę w rozumieniu art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2012 r. poz. 680 ze zm.). Organ stwierdził, że wnioskodawca nie jest wiarygodny, ponieważ jego zeznania są sprzeczne, a złożone dokumenty fałszywe.

Uzasadniając odmowę udzielenia cudzoziemcowi ochrony uzupełniającej Szef Urzędu wskazał, że w stosunku do skarżącego przesłanki do udzielenia takiej ochrony nie występują. Nie ma również podstaw określonych w art. 97 ust. 1 pkt 1 i 1a ustawy, do udzielenia cudzoziemcowi zgody na pobyt tolerowany.

Rada do Spraw Uchodźców, po rozpoznaniu odwołania cudzoziemca, decyzją z dnia[...] maja 2015 r. utrzymała w mocy decyzję Szefa Urzędu.

Rada podzieliła stanowisko organu I instancji, że skarżący nie jest uchodźcą w rozumieniu Konwencji Genewskiej oraz nie zasługuje na udzielenie mu innych form ochrony międzynarodowej. Zdaniem organu, powodem opuszczenia kraju pochodzenia przez skarżącego i jego rodzinę nie były obawy przed prześladowaniem z powodu rasy, religii, narodowości, wyznawanych poglądów politycznych czy przynależności do określonej grupy społecznej, lecz chęć poprawy warunków życia. Skarżącemu i jego rodzinie w kraju pochodzenia nie grozi kara śmierci, tortury lub nieludzkie traktowanie czy karanie, poważne i zindywidualizowane zagrożenia dla życia i zdrowia, a zatem nie ma podstaw do udzielenia ochrony uzupełniającej. Organ odwoławczy podał, że w Republice Czeczenii nie występuje obecnie zmasowany konflikt wewnętrzny, ani tym bardziej en mass i terror, którego celem byłaby ludność cywilna. Nadal dochodzi do przypadków przemocy stosowanej przez struktury kadyrowskie, bojówki islamskie, grupy bojowników, ale porwania dla okupu, aktu przemocy i wymuszenia nie mają podłoża politycznego lecz kryminalne i są skutecznie ścigane przez władze Federacji Rosyjskiej. Podziemie zbrojne, walczące o utworzenie republiki islamskiej jest rozbite i nie działa na szerszą skalę przeciwko ludności cywilnej, choć niewątpliwie destabilizuje sytuację w autonomicznych republikach Kaukazu Północnego. Tortury czy zabójstwa grożą ogółowi miejscowej ludności, lecz jedynie określone grupy osób, podejrzewanych o prowadzenie działalności skierowanej przeciwko władzom lub jej wspieranie. Wysoki wskaźnik bezrobocia oraz korupcja jest często źródłem decyzji o emigracji do innych regionów Federacji Rosyjskiej lub innych państw. Tymczasem, zdaniem Rady, jeżeli cudzoziemiec uznał, że warunki życia w Republice Czeczenii mu nie odpowiadają może podjąć próbę osiedlenia się w innej części Federacji Rosyjskiej, która jest krajem jego pochodzenia. Osoby pochodzące z Kaukazu Północnego mogą swobodnie podróżować, osiedlać się, o czym najlepiej świadczy fakt istnienia dużych skupisk diaspory czeczeńskiej w prawie wszystkich dużych aglomeracjach miejskich Centralnego Okręgu Federalnego.

Skargą A. B. zaskarżył powyższą decyzję Rady, zarzucając jej naruszenie: art. 68 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony poprzez jego niezastosowanie w sprawie, podczas gdy skarżący informował, że był poddawany przemocy w kraju pochodzenia; art. 78 § 2 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie żądania skarżącego o jego ponowne przesłuchanie oraz o przesłuchanie jego dzieci X. X. i X. Y., podczas gdy przesłuchania te miały na celu wykazanie nowych okoliczności, odmiennych do tych ustalonych przez organ, a mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy; art. 10 § 1 k.p.a. poprzez pozbawienie skarżącego prawa do czynnego udziału w postępowaniu polegające na bezpodstawnej odmowie uwzględnienia żądania skarżącego o przesłuchanie jego i jego dwójki dzieci, co w konsekwencji doprowadziło do braku dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy; art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. poprzez nieprzeprowadzenie wszelkich niezbędnych czynności w sprawie, tj. przesłuchania dzieci skarżącego i ponownego przesłuchania skarżącego, przeprowadzenie badań lekarskich skarżącego oraz pominięcie dowodu - zaświadczenia lekarskiego skarżącego z 18 kwietnia 2015 r.; art. 8 k.p.a. poprzez prowadzenie postępowania w sposób niebudzący zaufania strony postępowania do organu orzekającego ze względu na bezpodstawne nieuwzględnienie żądania skarżącego zmierzającego do wykazania odmiennych ustaleń niż te poczynione przez organ orzekający w sprawie; art. 6 k.p.a. poprzez niezastosowanie art. 68 ust. 1 ustawy; art. 13 ust. 1 i art. 15 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony, poprzez ich niezastosowanie w sprawie, podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, iż zachodzą przesłanki do nadania statusu uchodźcy, ewentualnie udzielenia ochrony uzupełniającej; art. 19 ust. 1 pkt 1 i art. 20 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, iż zachodzą przesłanki do nadania statusu uchodźcy, ewentualnie udzielenia ochrony uzupełniającej; art. 97 ust. 1 pkt la ww. ustawy poprzez jego niezastosowanie w sprawie, podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, iż zachodzą przesłanki do udzielenie zgody na pobyt tolerowany.

Rada do Spraw Uchodźców w odpowiedzi na skargę wniosła o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w uzasadnieniu przywołanego na wstępie wyroku stwierdził, że organ prawidłowo przyjął, że skarżący nie był i nie jest prześladowany z przyczyn określonych w Konwencji genewskiej. W konsekwencji nie spełnia przesłanek do przyznania ochrony przewidzianej w ustawie o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd w całości podzielił ocenę Rady zarówno co do ogólnej, niskiej wiarygodności skarżącego jak i co do tego, że jego zeznania w części dotyczącej przyczyn opuszczenia kraju pochodzenia i grożących mu represji są niewiarygodne. Skarżący podnosi, że żywi obawę przed prześladowaniami ze strony obecnej władzy i wskazuje, że jest nachodzony przez bliżej nieokreślonych ludzi i wzywany na przesłuchania, niemniej cudzoziemiec, powołujący się na powyższe, musi uprawdopodobnić zarówno realność i dolegliwość grożących mu prześladowań, jak też niemożliwość uzyskania ochrony ze strony organów ścigania kraju pochodzenia. Organ słusznie zauważył, że wnioskodawca nie był poszukiwany lub ścigany przez władze miejscowe lub służby rosyjskie, nie udzielał się w działalności społecznej lub politycznej oraz – co najistotniejsze - nigdy nie był aresztowany, więziony lub formalnie oskarżony o udzielanie pomocy bojownikom. Nie ulega wątpliwości, że sytuacja w Czeczenii oraz całym obszarze Kaukazu nie jest stabilna, a standardy ochrony praw człowieka odbiegają od tych stosowanych przez organy ochrony prawnej państw uznawanych za wzorzec demokratycznych ustrojów prawnych. Nie oznacza to jednak możliwości dokonywania przez organ generalizowania i uznawania za uchodźców wszystkich osób zamieszkujących te kraje. Jak prawidłowo skonstatował organ, powołując się na ugruntowane orzecznictwo sądowoadministracyjne, główną przesłanką stosowania Konwencji Genewskiej są zindywidualizowane, uzasadnione obawy danej osoby przed prześladowaniem z powodów ściśle określonych w Konwencji, a nie istniejąca generalnie sytuacja w kraju jej pochodzenia. Dlatego organ, w ocenie Sądu, prawidłowo uznał, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki uzasadniające przyznanie skarżącemu statusu uchodźcy.

Zdaniem Sądu prawidłowe jest również stanowisko, że w odniesieniu do skarżącego nie zachodzą przesłanki uzasadniające przyznanie mu ochrony międzynarodowej w postaci ochrony uzupełniającej czy zgody na pobyt tolerowany. Z materiału dowodowego sprawy nie wynika bowiem, aby cudzoziemcowi w dacie opuszczenia kraju groziły wskazane w art. 15 pkt 2 i 3 oraz art. 97 ust. 1 ustawy represje, i aby stan ten uległ zmianie w chwili obecnej.

Organy prawidłowo przeanalizowały też sytuację dzieci skarżącego pod kątem zasadności przyznania im ochrony międzynarodowej. Przesłanki przyznania statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej czy zgody na pobyt tolerowany są identyczne zarówno dla dzieci jak i dla osób pełnoletnich, w związku z tym chęć zapewnienia dzieciom lepszych warunków bytowych nie uzasadnia objęcia ich ochroną międzynarodową w Polsce. Z akt sprawy nie wynika również, że w przypadku powrotu do kraju pochodzenia mogłyby być naruszone prawa dzieci w stopniu istotnie zagrażającym ich rozwojowi psychofizycznemu.

Sąd nie podzielił także zarzutu naruszenia art. 68 ust. 1 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony. Skarżący we wniosku o nadanie statusu uchodźcy nie zgłaszał żadnych dolegliwości i problemów zdrowotnych związanych ze sferą psychologiczną. We wniosku statusowym jednoznacznie oświadczył, że nie był poddawany przemocy fizycznej lub psychicznej. W trakcie wywiadu statusowego skarżący również nie zgłaszał żadnych problemów zdrowotnych.

Zdaniem Sądu organ dołożył wszelkich starań w celu zebrania wyczerpującego materiału dowodowego oraz przeanalizował wnikliwie sprawę we wszelkich jej aspektach. Organy uczyniły zadość wymogom wynikającym z przepisów art. 7, art. 77 oraz 80 k.p.a. opierając swoją ocenę na przekonujących podstawach, przedstawiając obszerną argumentację w treści decyzji. Odmawiając wiarygodności poszczególnym oświadczeniom skarżącego, organy uczyniły to po wszechstronnym ich rozpatrzeniu, wyjaśniając przyczyny takiej oceny. Sąd podkreślił przy tym, że na składającym wniosek o nadanie statusu uchodźcy spoczywa obowiązek przedstawienia informacji niezbędnych do ustalenia stanu faktycznego sprawy oraz udostępnienia posiadanych dowodów potwierdzających okoliczności wskazane w uzasadnieniu wniosku. Podzielił też stanowisko organu co do niecelowości dodatkowego przesłuchania skarżącego jak i jego dzieci, mając na uwadze, że dzieci skarżącego w chwili przywoływanych przez skarżącego zdarzeń mających uzasadniać przyznanie mu statusu uchodźcy w Polsce miały 9 i 12 lat. Ponadto, zdaniem Sądu, organ nie naruszył art. 80 k.p.a. uznając, że skarżący nie udowodnił, że był wzywany na przesłuchanie oraz że przebywał w szpitalu w związku z pobiciem przez nieznanych sprawców.

Skargą kasacyjną Rzecznik Praw Dziecka zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., poprzez wadliwe niezastosowanie tego przepisu, w konsekwencji - nieuzasadnione oddalenie skargi na podstawie art. 151 p.p.s.a., na skutek niedostrzeżenia przez Sąd naruszenia przez Radę następujących przepisów postępowania administracyjnego, które to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy:

a) art. 75 § 1 w zw. z art. 78 § 1, w zw. z art. 136 k.p.a. w zakresie, w jakim Rada, błędnie interpretując wniosek dowodowy pełnomocnika skarżącego odmówiła przeprowadzenia dowodu z przesłuchania (w obecności biegłego psychologa) dzieci skarżącego, na okoliczność stopnia ich integracji ze społeczeństwem polskim oraz więzi łączących je z krajem pochodzenia, tj. na okoliczność istotną z punktu widzenia rozstrzygania w przedmiocie zasadności udzielenia zgody na pobyt tolerowany, na podstawie art. 97 ust. 1 pkt 1a ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

b) art. 7 w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. w zakresie, w jakim Rada, w związku z odmową przeprowadzenia dowodu z przesłuchania dzieci skarżącego rozpatrzyła sprawę Pana B. bez podjęcia wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia jej stanu faktycznego oraz bez wyczerpującego zebrania, następnie zaś całościowej oceny jej materiału dowodowego pod kątem art. 97 ust. 1 pkt 1a ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony,

c) art. 72 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) w zw. z art. 12 Konwencji o prawach dziecka (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526) w zakresie, w jakim Rada, nie przeprowadzając dowodu z przesłuchania dzieci skarżącego zaniechała ich wysłuchania oraz rozważenia ich zdania w toku ustalania ich praw,

d) art. 7 w zw. z art. 80, w zw. z art. 107 § 3 k.p.a. w zakresie, w jakim Rada, nie przeprowadzając dowodu z przesłuchania dzieci skarżącego oraz zajmując stanowisko, iż małoletni nie zintegrowali się ze społeczeństwem polskim na tyle, aby nakazanie im powrotu do kraju pochodzenia mogło spowodować zagrożenie dla ich dalszego rozwoju psychofizycznego naruszyła zasadę obiektywizmu oraz przekroczyła granice swobodnej oceny dowodów,

e) art. 8 w zw. z art. 11, w zw. z art. 107 § 3 k.p.a. w zakresie, w jakim Rada, dopuszczając do powstania ww. uchybień procesowych naruszyła zasadę dążenia do ochrony i pogłębiania zaufania uczestników postępowania do organów administracji, rozpatrujących ich sprawę,

2) art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.) w zw. z art. 3 § 2 pkt 1, w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a. w zakresie, w jakim w uzasadnieniu wyroku Sąd w istocie w ogóle nie przedstawił swojej oceny co do:

- zarzutu skargi, dotyczącego odmowy przeprowadzenia dowodu z przesłuchania dzieci Pana B., przy jednoczesnym powtórzeniu - dokonanej przez Radę do Spraw Uchodźców - błędnej interpretacji treści złożonych przez pełnomocnika skarżącego wniosków dowodowych w tym zakresie,

- uzasadnienia skargi w zakresie, w jakim dotyczy ona możliwego naruszenia praw małoletnich dzieci skarżącego i zaburzenia ich rozwoju psychofizycznego na skutek nakazania im powrotu do kraju pochodzenia.

Z uwagi na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną Rada do Spraw Uchodźców wniosła o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna została oparta na usprawiedliwionych podstawach.

W skardze kasacyjnej trafnie podniesiono zarzut naruszenia przepisów postępowania, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). Zasadnie wskazano na naruszenie przepisów art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 75 § 1, 78 § 1, 136, 7, 8, 80 i 107 § 3 k.p.a.

W odwołaniu skierowanym do Rady do Spraw Uchodźców, pełnomocnik skarżącego - kwestionując, że decyzja organu I instancji narusza m. innymi przepis art. 97 ust. 1 pkt 1a ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony - wniósł o dopuszczenie dowodu z przesłuchania małoletnich dzieci skarżącego wskazując jednoznacznie, że ma to być dowód "na okoliczność asymilacji ze społeczeństwem polskim, znajomości języka polskiego i możliwych negatywnych skutków dla ich rozwoju w przypadku powrotu do kraju pochodzenia". Wniosek ten został następnie ponowiony w piśmie procesowym z dnia 27 kwietnia 2015 r. Skarżący twierdził, że organ nie wyjaśnił w sposób wystarczający okoliczności związanych z określoną w art. 97 ust. 1 pkt 1a ustawy przesłanką udzielenia zgody na pobyt tolerowany i w powołaniu m. innymi na przepisy preambuły oraz art. 2, 3 ust. 1, 4, 6 ust. 2, 27 ust. 3, 28 i 29 ust. 1 Konwencji o prawach dziecka wskazywał na zagrożenia dla rozwoju psychofizycznego dzieci w przypadku wydalenia do kraju pochodzenia.

Rada do Spraw Uchodźców odnosząc się do ww wniosku dowodowego stwierdziła, że "odmawia przeprowadzenia wywiadów z córkami cudzoziemca. Uzasadnia to tym, że w czasie przywoływanych przez cudzoziemca zdarzeń w kraju pochodzenia cudzoziemki miały odpowiednio 9 i 12 lat. W ocenie Rady rozstrzyganie (w części) w tak istotnej sprawie na podstawie wspomnień tak małych dzieci stawiałoby pod znakiem zapytania rzetelność samego rozstrzygnięcia". Ponadto Rada, podzielając ustalenia i oceny organu I instancji odnoszące się do braku przesłanek udzielenia zgody na pobyt tolerowany, uznała, że "nie znajduje przesłanek dla udzielenia ochrony międzynarodowej na terytorium RP dla cudzoziemca na podstawie zaświadczeń z placówek szkolnych. Rodzina B. na terytorium RP wjechała w czerwcu 2013 r., a następnie przebywała w Niemczech, do Polski wjechała ponownie w lutym 2014 r., oznacza to, że w niniejszym przypadku nie zachodzą żadne podstawy aby rozważać zaawansowanie procesu adaptacji czy integracji z polskim społeczeństwem".

Trafnie więc podnosi skarżący kasacyjnie, że Rada, błędnie interpretując wniosek dowodowy pełnomocnika skarżącego odmówiła przeprowadzenia dowodu z przesłuchania (w obecności biegłego psychologa) dzieci skarżącego, na inne okoliczności faktyczne (przesłanki udzielenia ojcu statusu uchodźcy) niż objęte tym wnioskiem - na okoliczność stopnia integracji dzieci ze społeczeństwem polskim oraz więzi łączących je z krajem pochodzenia, tj. na okoliczność istotną z punktu widzenia rozstrzygania w przedmiocie zasadności udzielenia zgody na pobyt tolerowany, na podstawie art. 97 ust. 1 pkt 1a ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Tak uzasadniona przez Radę odmowa dopuszczenia dowodu narusza powołane w skardze kasacyjnej przepisy: art. 75 § 1 k.p.a., zgodnie z którym, jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem oraz art. 78 § 1 k.p.a., który stanowi, że żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy. Powyższe przepisy nakładają na organ administracji procesowy obowiązek przeprowadzenia postępowania dowodowego, by wyjaśnić sprawę, korzystając ze wszystkich możliwych dowodów, których przeprowadzenie nie jest sprzeczne z prawem oraz wprowadzają zasadę, że żądanie przeprowadzenia takiego dowodu należy uwzględnić, jeśli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy. Ocena materiału dowodowego należy do organu przeprowadzającego postępowanie, który w uzasadnieniu decyzji powinien wypowiedzieć się, co do dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Ocena wiarygodności dowodu nie może jednak nastąpić przed jego przeprowadzeniem.

Podniesione w odwołaniu okoliczności dla uzasadnienia wniosku dowodowego były istotne dla oceny przesłanek materialnych mających znaczenie dla rozpoznania sprawy. Należy bowiem zauważyć, że zgodnie z art. 48 ust. 1 cyt. ustawy o ochronie w przypadku, gdy wnioskodawcy lub osobie w imieniu której wnioskodawca występuje odmawia się nadania statusu uchodźcy, w decyzji orzeka się ponadto o udzieleniu zgody na pobyt tolerowany z przyczyn, o których mowa w art. 97 ust. 1 pkt 1 lub 1a, a więc także w przypadku, gdy jego wydalenie naruszałoby prawo do życia rodzinnego w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 roku, lub naruszałoby prawa dziecka określone w Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., w stopniu istotnie zagrażającym jego rozwojowi psychofizycznemu.

Z powyższych względów nie można a limine wyłączyć możliwości, że w badanym przypadku zachodzą podstawy aby rozważać zaawansowanie procesu adaptacji czy integracji dzieci wnioskodawcy z polskim społeczeństwem, co mogłoby doprowadzić do oceny, czy ich wydalenie nie naruszy praw dziecka określonych w Konwencji o prawach dziecka w stopniu istotnie zagrażającym ich rozwojowi psychofizycznemu. Rzeczą organu II instancji była zatem szczegółowa analiza zgłoszonych dowodów. W każdym razie nie odpowiada wymogom standardów procedury administracyjnej ogólne stwierdzenie, wyrażone jeszcze przed przeprowadzeniem wnioskowanego dowodu, że "w niniejszym przypadku nie zachodzą żadne podstawy aby rozważać zaawansowanie procesu adaptacji czy integracji z polskim społeczeństwem".

Nie przesądzając, czy dobro dzieci cudzoziemca uzasadnia udzielenie im ochrony przewidzianej w art. 97 ust. 1 pkt 1a ustawy o ochronie i czy podniesione okoliczności uniemożliwiają wydanie decyzji o wydaleniu, należy zauważyć, że powinny one stanowić przedmiot ustaleń w następstwie prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Rola Rady do Spraw Uchodźców, w odróżnieniu od roli Sądu, nie ogranicza się do kontroli zgodności zaskarżonej decyzji z prawem. Zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania administracyjnego i kompetencjami organu II instancji (art.138 k.p.a.), Rada do Spraw Uchodźców obowiązana jest ponownie rozpoznać i rozstrzygnąć sprawę a nie ograniczyć się do kontroli decyzji organu I instancji i oceny argumentów przedstawionych w odwołaniu. Sąd I instancji, w razie stwierdzenia, że materiał dowodowy wymaga uzupełnienia, stwierdzając naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, powinien natomiast na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 c) p.p.s.a. uwzględnić skargę.

Należy podkreślić, że prawidłowo prowadzone postępowanie dowodowe wymaga, by organy administracyjne wypełniały obowiązek wyczerpującego zebrania całego materiału dowodowego. Obowiązek ten oznacza, że organ nie tylko z własnej inicjatywy powinien gromadzić dowody konieczne do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy ale także, by przeprowadził dowody wskazane przez stronę, jeżeli mają znaczenie dla sprawy. W rozstrzyganej sprawie, organ II instancji nie odnosząc się do zgłoszonych wniosków dowodowych mających na celu wykazanie istnienia przesłanek do udzielenia zgody na pobyt tolerowany, naruszył również zasadę swobodnej oceny dowodów (art. 80 k.p.a.), gdyż jako dowolne należy traktować ustalenia faktyczne znajdujące potwierdzenie w niekompletnym materiale dowodowym. Zarzut dowolności mógłby okazać się nieuzasadniony jedynie wówczas, gdyby ustalenia poczynione zostały w oparciu o ocenę pełnego materiału dowodowego, a więc przy podjęciu wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku niezbędnego do wydania decyzji odpowiadającej prawu.

Z tych względów, należało podzielić stanowisko skarżącego kasacyjnie Rzecznika, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów procedury sądowoadministracyjnej w powiązaniu z przepisami procedury administracyjnej ( art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 75 § 1, 78 § 1, 136, 7, 8, 80 i 107 § 3 k.p.a.). Wbrew odmiennemu stanowisku Sądu I instancji, w sprawie nie zebrano w sposób należyty materiału dowodowego ani nie ustalono prawidłowo stanu faktycznego, a zaskarżona decyzja narusza przepisy postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna Rzecznika Praw Dziecka podlega zatem uwzględnieniu, jako oparta na usprawiedliwionych podstawach.

Wobec uznania, że istota sprawy jest dostatecznie wyjaśniona, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 188 p.p.s.a., uchylił zaskarżony wyrok i rozpoznał skargę cudzoziemca na decyzję Rady do Spraw Uchodźców z [...] maja 2015 r.

Rozpoznając skargę należało uchylić zaskarżoną decyzję na podstawie art. 145 § 1 lit. c p.p.s.a. w części dotyczącej odmowy udzielenia zgody na pobyt tolerowany a w pozostałej części skargę oddalić. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ uwzględni wskazania Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji wyroku.