Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Beata Łomnicka (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Paweł Darmoń Sędzia WSA Agnieszka Nawara - Dubiel po rozpoznaniu w dniu 19 września 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi A. P. – R. - kurator spadków nieobjętych po R. E. E. oraz B. z E. G. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 27 kwietnia 2016 r. [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o przejęciu na własność nieruchomości uchyla zaskarżone postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 27 kwietnia 2016 r. [...] oraz poprzedzające je postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 7 października 2015 r. [...].

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2016 r. znak [....] po rozpatrzeniu wniosku skarżącej -adwokat A.P. - kuratora spadków nieobjętych po R.E. oraz B.E. o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej postanowieniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 7 października 2015 r. nr [....] o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. znak [....] o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej przy ul. [....] w K. ,

na podstawie:

- art. 156 § 1 i art. 157 w związku z art. 28, art. 61 a, art. 129 i art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego,

utrzymało w mocy postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 7 października 2015 r. nr [....] .

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Decyzją z dnia 4 grudnia 1980 r. nr [....] wydaną z upoważnienia Naczelnika Dzielnicy [....] orzeczono o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej w K. przy ul. [....] , objętej wykazem hipotecznym Iwh [....] gm. kat. [....] oraz KW nr [....] stanowiącej parcelę l.kat. [....] o pow. 699m2 oraz o przyznaniu, nieznanym z miejsca pobytu współwłaścicielom nieruchomości - R/.E. 1/2 i B .z E. G. 1/2 - odszkodowania za w/w nieruchomość w kwocie 462.582 zł. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia stwierdzono, iż został wykonany w latach 1975-1978 - nakładem środków państwowych- kapitalny remont budynku, którego łączny koszt wyniósł 6.893.806 zł, a kwota ta przekracza 50% wartości technicznej budynku ustalonej w elaboracie szacunkowym z listopada 1980 r. sporządzonym przez inż. J.G. , i dlatego na podstawie art. 16 ust. 1 - 4 ustawy z dnia 22 kwietnia 1959 r. o remontach i odbudowie oraz o wykańczaniu budowy i nadbudowie budynków orzeczono o przejęciu przedmiotowej nieruchomości, za odszkodowaniem ustalonym według przepisów ustawy wywłaszczeniowej.

W dniu 30 września 2010 r. wniosek o stwierdzenie nieważności tej decyzji złożyli R.E. , J.S. , J.S. , reprezentowani przez pełnomocnika – adwokata M.J. , podając, iż wnioskodawcy są wyłącznymi żyjącymi następcami prawnymi poprzednich współwłaścicieli nieruchomości, zaś w najbliższej przyszłości zostanie przeprowadzone postępowanie spadkowe, celem udowodnienia tej okoliczności. W dalszej części uzasadnienia wniosku zakwestionowano błędne przyjęcie w treści decyzji jako podstawy prawnej rozstrzygnięcia art. 16 ust. 1 - 4 ustawy z dnia 22 kwietnia 1959 r. o remontach i odbudowie oraz o wykańczaniu budowy i nadbudowie budynków (tekst jedn. Dz. U. Nr 36 z 1968r. poz. 249 ze zm.) oraz brak ustaleń dotyczących charakteru prowadzonych robót oraz zasadności wykonania remontu kapitalnego, a także skupienie się na okoliczności nieistotnej w sprawie - z punktu widzenia art. 7 ust. 2 ustawy, albowiem koszt remontu nie jest tożsamy zakresowe, a przede wszystkim wartościowo, ze wzrostem wartości technicznej budynku oraz wysokości kosztów, jakie miały zostać poniesione na cel remontu (przekraczające 50% wartości technicznej budynku). Wnioskodawcy podnieśli, iż decyzja narusza rażąco przepisy art. 7 w zw. z art. 6 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1 - 4 ustawy z dnia 22 kwietnia 1959 r. o remontach i odbudowie oraz o wykańczaniu budowy i nadbudowie budynków (tekst jedn. Dz. U. Nr 36 z 1968 r. poz. 249 ze zm.). Wnioskodawcy załączając kopię kwestionowanej decyzji z dnia 4 grudnia 1980 r. powołali się w szczególności na wywód prawny i argumentację przedstawioną przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 21 czerwca 2006 r. sygn. akt IISA/Kr 108/06, dotyczący decyzji zawierającej tożsame wady. Przedstawiając obszernie w uzasadnieniu swego wniosku treść wskazanego wyroku, wnioskodawcy domagali się stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 4 grudnia 1980 r. nr GK/8142/231/80 wydanej z upoważnienia Naczelnika Urzędu Dzielnicowego [....] .

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. postanowieniem z dnia 12 lutego 2013 r. znak [....] odmówiło wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej w K. przy ul. [....] , objętej wykazem hipotecznym Iwh [....] gm. kat. [....] oraz KW nr [....] stanowiącej parcelę l.kat. [....] o pow. 699m2 oraz o przyznaniu, nieznanym z miejsca pobytu współwłaścicielom nieruchomości - R.E. 14 i B. z E. odszkodowania za w/w nieruchomość w kwocie 462.582 zł.

W uzasadnieniu postanowienia Kolegium wskazało, że skutki wydania decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. nr [....] o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej w K. przy ul. [....] , objętej wykazem hipotecznym Iwh [....] gm. kat. [....] oraz KW nr [....] stanowiącej parcelę l.kat. [....] o pow. 699m2 oraz orzekającej o przyznaniu nieznanym wówczas z miejsca pobytu współwłaścicielom nieruchomości - R.E. i B. z E. - odszkodowania za w/w nieruchomość w kwocie 462.582 zł, dotykają sfery praw podmiotowych obecnych właścicieli (użytkowników wieczystych) oraz byłych właścicieli nieruchomości i ich następców prawnych.

Kolegium podniosło, iż w przypadku konieczności ustalenia stron postępowania będących następcami prawnymi nieżyjących osób fizycznych, dowodem istnienia tego następstwa prawnego jest dowód w postaci postanowienia właściwego sądu powszechnego o stwierdzeniu nabycia spadku lub sporządzony przez notariusza akt poświadczenia dziedziczenia. Brak postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia co do którejś ze stron postępowania powoduje, że nie można ustalić bezspornie kręgu osób, które mają prawo uczestniczyć w postępowaniu w charakterze stron.

W swym wezwaniu z dnia 22 marca 2012 . skierowanym do pełnomocnika R.E. i J.S. – adwokata M.J. , Kolegium Odwoławcze podkreśliło, że współwłaścicielami nieruchomości przy ul. [....] w K. byli: R.E. i B. z E. (w dacie wydania decyzji z 4 grudnia 1980 r. obydwoje nieznani z miejsca pobytu) - i dlatego też niezbędnym jest wykazanie przez wnioskodawców legitymacji prawnej – w rozumieniu art 28 k.p.a., do występowania z wnioskiem o stwierdzenie nieważności tej decyzji.

W wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego Kolegium wskazało, że skoro występujący z wnioskiem nie wykazali istnienia swego interesu prawnego i następstwa prawnego poprzez dowód w postaci postanowienia właściwego sądu powszechnego o stwierdzeniu nabycia spadku po poprzednich współwłaścicielach nieruchomości przy ul. [....] w K. - R.E. i B. z E. , to osoby wnioskujące nie mają legitymacji do wystąpienia z żądaniem wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 4 grudnia 1980 r. nr [....] wydanej z upoważnienia Naczelnika Dzielnicy [....] .

Kolegium - w wydanym postanowieniu stwierdziło, że w sprawie zachodzi przeszkoda o charakterze podmiotowym, która uniemożliwia skuteczne wszczęcie postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 4 grudnia 1980r. nr [....] wydanej z upoważnienia Naczelnika Dzielnicy [....] .

W dniu 30 kwietnia 2014 r. do Kolegium wpłynął wniosek adwokat A.P. - kuratora spadków nieobjętych po R.E. oraz B. z E. o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. znak [....] o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej przy ul. [....] w K. , z uwagi na wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa.

W szerokim uzasadnieniu wniosku wskazano na rażące naruszenie art. 6 ust. 1 oraz art. 7 i art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 22 kwietnia 1959 r. o remontach i odbudowie oraz wykańczaniu budowy i nadbudowie budynków. Wniesiono o dołączenie do sprawy dokumentacji zgromadzonej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. w związku z rozpoznawaniem sprawy znak [....] .

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. postanowieniem z dnia 7 października 2015 r. nr [....] odmówiło wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 4 grudnia 1980 r. W uzasadnieniu podniesiono, że w stosunku do uprzednio ustalonego stanu faktycznego i prawnego sprawy przez Kolegium, które rozpoznawało sprawę, zakończoną postanowieniem z dnia 12 lutego 2013 r. znak [....] . Wnioskodawczyni przedłożyła do akt sprawy jedynie postanowienie Sądu Rejonowego dla [....] w K. Wydział I Cywilny z dnia 22 listopada 2013 r. sygn. akt I Ns 985/12/S o ustanowieniu kuratora spadku po I. vel J. , B.G. zd. E. i R.E. oraz postanowienie Sądu Rejonowego dla [....] w K. Wydział I Cywilny z dnia 17 czerwca 2014 r. sygn. akt I Ns 990/13/S w przedmiocie zawieszenia postępowania z wniosku R.E. o stwierdzenie nabycia spadku po B.G. i R.E. W świetle powyższego Kolegium wskazało, iż nadal występująca z wnioskiem o stwierdzenie nieważności nie wykazali istnienia swego interesu prawnego i następstwa prawnego poprzez dowód w postaci postanowienia właściwego sądu powszechnego o stwierdzeniu nabycia spadku po poprzednich współwłaścicielach nieruchomości przy ul. [....] w K. - R.E. i B. z E. , co oznacza, że występująca z wnioskiem nadal nie wykazała legitymacji do wystąpienia z żądaniem wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 4 grudnia 1980 r. nr [....] wydanej z upoważnienia Naczelnika Dzielnicy [....] . Kolegium podniosło, że aktualnie skarżąca dysponuje wyłącznie interesem faktycznym w sprawie, natomiast dla w skutecznego uruchomienia postępowania prawo wymaga, aby legitymowano się interesem prawnym. Powołano się na treść art. 61 a Kodeksu postępowania administracyjnego. W świetle powyższego Kolegium stwierdziło, że w sprawie nadal zachodzi przeszkoda o charakterze podmiotowym, która uniemożliwia skuteczne wszczęcie postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. znak [....] o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej przy ul. [....] w K.

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy w ustawowym terminie złożyła skarżąca. W szerokim uzasadnieniu podniesiono, że kurator posiada interes prawny do wszczęcia niniejszego postępowania, ale również do bycia jego stroną i to nie tylko do czasu przeprowadzenia postępowania spadkowego (po ostatnich ujawnionych w księdze wieczystej przed nacjonalizacją właścicielach nieruchomości), ale tak długo, jak kuratela nie zostanie prawomocnie uchylona.

Postanowieniem z dnia 13 maja 2014 r. Sąd Rejonowy dla [....] w K. , Wydział I Cywilny sygnatura akt I Ns 990713/S odrzucił wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po B.G. i R.E. z uwagi na brak jurysdykcji krajowej. W wyniku złożonego przez spadkobierców zażalenia, w drodze autokorekty, Sąd Rejonowy dla [....] w K. , Wydział I Cywilny wydał do sygnatury akt I Ns 990/13/S kolejne postanowienie z dnia 17 czerwca 2014 r. zawieszające przedmiotowe postępowanie. W uzasadnieniu Sąd spadku uzależnił byt postępowania spadkowego od przeprowadzenia niniejszego postępowania przed SKO w K. W ocenie skarżącej uniemożliwienie przez SKO w K. przeprowadzenia postępowania w zakresie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej przy ul. [....] w K. oznacza w konsekwencji również pozbawienie spadkobierców byłych właścicieli prawa do sądu.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. podniosło, że postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest samodzielnym postępowaniem administracyjnym, którego istotą jest jedynie ustalenie, czy dana decyzja jest dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 156 § 1 k.p.a.

Kolegium rozpoznające wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy co do zasady podzieliło odmowę wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. nr [....] o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej w K. przy ul. [....] , objętej wykazem hipotecznym Iwh [....] gm. kat. [....] oraz KW nr [....] stanowiącej parcelę l.kat. [....] o pow. 699m2 oraz orzekającej o przyznaniu nieznanym wówczas z miejsca pobytu współwłaścicielom nieruchomości - R.E. i B. z E. - odszkodowania za w/w nieruchomość w kwocie 462.582 zł. Zwróciło przy tym uwagę na istotną okoliczność, nie wziętą uprzednio pod uwagę w postanowieniu SKO w K. z dnia 7 października 2015 r., a dotyczącą niespełnienia przez wnioskodawczynię jako profesjonalnego pełnomocnika istotnej przesłanki, która mogłaby skutkować wszczęciem postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności powyższej decyzji.

Kolegium podniosło, iż wnioskodawcy przedłożyli do akt sprawy postanowienie Sądu Rejonowego dla [....] w K. Wydział I Cywilny z dnia 22 listopada 2013 r. sygn. akt I Ns 985712/S o ustanowieniu kuratora spadku po I. J.E. , B.G. i R.E. oraz postanowienie Sądu Rejonowego dla [....] w K. Wydział I Cywilny z dnia 17 czerwca 2014 r. sygn. akt I Ns 990713/S w przedmiocie zawieszenia postępowania z wniosku R.E. o stwierdzenie nabycia spadku po B.G. i R.E. Kolegium co do zasady podziela pogląd prawny sformułowany we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, że kurator posiada interes prawny do wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. nr [....] ale tak długo, jak kuratela nie zostanie prawomocnie uchylona. Nie oznacza to jednak w okolicznościach niniejszej sprawy, że należało wszcząć postępowanie w trybie nadzwyczajnym.

W świetle okoliczności niniejszej sprawy organ stwierdził, że kurator spadku nie dysponuje stosownym zezwoleniem sądu powszechnego uprawniającym do dokonania czynności polegającej na złożeniu wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. Organ podkreślił, że sytuacja uległaby zmianie w przypadku przedłożenia przez kuratora spadku wraz z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji takiego zezwolenia, czego jednak nie uczyniono. Z kolei sama okoliczność zawieszenia postępowania spadkowego z uwagi na konieczność wykazania podstaw jurysdykcji krajowej nie stanowi wystarczającej okoliczności uzasadniającej uznanie, że skarżąca legitymowana jest do skutecznego złożenia wniosku uzasadniającego wszczęcie postępowania. W niniejszej sprawie rozpoznawanej przez Kolegium nadal zatem zachodzi przeszkoda, która uniemożliwia skuteczne wszczęcie postępowania w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. znak [....] o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej przy ul. [....] w K.

Do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Krakowie wpłynęła skarga skarżącej - adwokat A.P. - kuratora spadków nieobjętych po R.E. oraz B. z E. z wnioskiem o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz o uchylenie poprzedzającego zaskarżone postanowienie, postanowienia organu I instancji z dnia 7 października 2015 roku, nr: [....] .

Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego, a to:

- art. 7 w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. które to normy prawa obligują organ administracji do zebrania i oceny całokształtu materiału dowodowego, także w przypadku dokonywania oceny przymiotu strony w postępowaniu administracyjnym, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie przejawiające się w niewyjaśnieniu, czy Sąd powszechny wyraził zgodę na złożenie i popieranie przez kuratora spadku wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r., znak: [....] ,

- art. 28 k.p.a. poprzez jego niewłaściwą wykładnię przejawiającą się w stwierdzeniu w zaskarżonym postanowieniu, że kurator spadku, który złożył wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r., znak: [....] , nie jest legitymowany do złożenia tego wniosku skutecznie i do bycia stroną takiego postępowania.

Na wypadek gdyby Sąd uznał, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie był wystarczający, aby uznać legitymację kuratora spadku do wszczęcia postępowania, zarzuciła również naruszenie art. 8 i 9 k.p.a., które obligują organ administracji zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji, do pogłębiania zaufania obywateli i informowania stron o istotnych okolicznościach nie tylko faktycznych, ale również prawnych, poprzez ich niezastosowanie przejawiające się nie wezwaniem kuratora do złożenia danego dokumentu - w tym przypadku zdaniem organu powinno to być postanowienie zezwalające kuratorowi spadku na złożenie wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r., znak: [....] - bez którego jego zdaniem kurator nie może skutecznie wszcząć postępowania, co jest szczególnie naganne i szkodliwe dla interesu indywidualnego, ale przede wszystkim publicznego, w sytuacji gdy zachowania takiego dopuszcza się organ II instancji, informując wnioskodawcę o wymaganiach formalnych dopiero w akcie administracyjnym ostatecznie rozstrzygającym sprawę;

- art. 61 a w zw. z art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., poprzez ich wadliwe zastosowanie przejawiające się utrzymaniem w mocy postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. , działającego jako organ I instancji, wydanego dnia 7 października 2015 roku nr [....] , mimo braku podstaw do wydania takiego postanowienia, w szczególności w świetle spełniania wszelkich przesłanek warunkujących stwierdzenie legitymacji kuratora spadku i wszczęcie postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności;

- art. 156 § 1 i art, 157 oraz art 138 § 1 pkt 2 k.p.a., poprzez ich wadliwe niezastosowanie mimo spełniania wszelkich przesłanek pozwalających na uchylenie postanowienia Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. , działającego jako organ I instancji, wydanego dnia 7 października 2015 roku nr [....] , i merytoryczne rozstrzygnięcie co do samego stwierdzenia nieważności wspomnianej decyzji z dnia 4 grudnia 1980 r.

Skarżąca podkreśliła, iż organ nigdy nie zwrócił się do kuratora z wezwaniem do przedłożenia orzeczenia sądu powszechnego potwierdzającego umocowanie do złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji.

W ocenie skarżącej powyższe zachowanie organu godzi w zasady pogłębiania zaufania obywateli i zasadę informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego, przewidziane w art. 8 i 9 k.p.a.,

Jej zdaniem brak wezwania kuratora do przedłożenia stosownego dokumentu może wynikać także z faktu, że organ nie potrzebował w istocie odrębnego dokumentu wyrażającego zgodę sądu powszechnego, bowiem wystarczające dokumenty zostały już przez kuratora organowi przedłożone.

W ocenie skarżącej w mniejszej sprawie organ administracji jest w posiadaniu stosownych dokumentów złożonych przez kuratora, wykazujących zgodę sądu powszechnego na złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności.

Kurator spadku złożył do akt postępowania, jako załącznik do wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy odpisy postanowienia Sądu Rejonowego dla [....] w K. , Wydziału I Cywilnego, sygn. akt I Ns 990/13/S z dnia 13 maja 2014 roku oraz postanowienia Sądu Rejonowego dla [....] w K. , Wydziału I Cywilnego, sygn. akt I Ns 990/13/S z dnia 17 czerwca 2014 roku. Oba postanowienia, wzięte pod uwagę łącznie z załączonym do wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji postanowieniem o ustanowieniu kuratora spadków nieobjętych z dnia 22 listopada 2013 roku przez Sąd Rejonowy dla [....] w K. , sygn. akt I Ns 985/12/S wyraźnie wskazują, że Sąd właśnie po to ustanowił kuratora spadku nieobjętego po B.G. z d. E. oraz po R.E. , by złożył on wniosek i uczestniczył w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r., znak: [....].

Zdaniem skarżącej wobec powyższego organ działając w drugiej, ale i w pierwszej instancji zbagatelizował posiadany materiał dowodowy w świetle obowiązków przewidzianych w art. 7 w zw. z art. 77 § 1 k.p.a., a także nie dążył do ustalenia rzeczywistego stanu prawnego poprzez chociażby złożenie zapytania do Sądu, który ustanowił kuratora spadku, czy można rozumieć, że zgoda taka została udzielona.

Skarżąca wniosła o przeprowadzenie dowodu z wymienionych dokumentów.

W jej ocenie dokumenty te wskazują jednoznacznie na fakt, iż jako kurator spadku w swoim sprawozdaniu z dnia 4 maja 2015 roku, złożonym 5 maja 2015 roku, poinformowała sąd powszechny o złożonym przeze nią wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r., znak. [....] . Na rozprawie poinformowała o złożeniu wezwania do usunięcia naruszenia prawa w postaci zbyt opieszałego rozpoznania tej sprawy. Postanowieniem z dnia 9 października 2015 roku, sygn. akt: I Ns 985/12/S Sąd powszechny, tj. Sąd Rejonowy dla [....] w K. , Wydział I Cywilny zatwierdził sprawozdanie skarżącej, a tym samym wyraził zgodę na złożenie wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r., znak: [....] oraz potwierdził jej legitymację do popierania twierdzeń tego wniosku w całym postępowaniu administracyjnym wszczętym za jego przyczyną.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Przepis art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2014.1647) stanowi, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W świetle powołanego przepisu ustawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w zakresie swojej właściwości ocenia zaskarżony akt administracyjny według kryterium zgodności z prawem materialnym i przepisami postępowania administracyjnego, według stanu faktycznego i prawnego obowiązującego w dacie jego wydania. Zgodnie z treścią art. 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2016.718) zwanej dalej p.p.s.a. sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie, nie będąc przy tym związanymi granicami skargi (art. 134 ustawy).

Z brzmienia art. 145 § 1 p.p.s.a. wynika natomiast, że w przypadku, gdy Sąd stwierdzi bądź to naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, bądź to naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź wreszcie inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, wówczas - w zależności od rodzaju naruszenia - uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, albo stwierdza ich nieważność bądź niezgodność z prawem. Cytowana regulacja prawna nie pozostawia zatem wątpliwości co do tego, że zaskarżona decyzja lub postanowienie mogą ulec uchyleniu tylko wtedy, gdy organom administracji publicznej można postawić uzasadniony zarzut naruszenia prawa, czy to materialnego, czy to procesowego, jeżeli naruszenie to miało, bądź mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli Sądu w obecnie rozpoznawanej sprawie jest postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 27 kwietnia 2016 r. [....] utrzymujące w mocy postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 7 października 2015 r. nr [....] o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r. znak [....] o przejęciu na własność Skarbu Państwa nieruchomości położonej przy ul. [....] w K.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonego postanowienia stanowił art. 156 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego (Dz. U. 2016.23 zwanego dalej k.p.a.)

Postępowanie prowadzone na podstawie art. 156 § 1 k.p.a. jest nadzwyczajnym trybem postępowania, a jego celem nie jest merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, lecz przeprowadzenie weryfikacji decyzji z jednego punktu widzenia, a mianowicie czy dotknięta jest jedną z wad kwalifikowanych wskazanych w art. 156 § 1 pkt 1-7 k.p.a.

Zgodnie z powołaną regulacją organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,

4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,

5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,

6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,

7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

W pierwszej kolejności należy wskazać, ze instytucja kuratora spadku nieobjętego jest instytucją prawa cywilnego i została uregulowana w art. 666-668 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisami spadek uważa się za nieobjęty, jeżeli żaden ze spadkobierców nie objął go w posiadanie (zarząd, użytkowanie, przechowanie, por. orzeczenie SN z dnia 16 marca 1952 r., sygn. akt C 1006/52, publ. OSN 1953, nr 3, poz. 75 oraz z dnia 5 kwietnia 1956 r., sygn. akt 3 CR 566/56, publ. OSN 1956, nr 4, poz. 115), zwłaszcza nie wykonuje czynności wchodzących w zakres zarządu, w rozumieniu odpowiednich przepisów o zarządzie rzeczą wspólną. W rozpoznawanej sprawie organ utrzymał w mocy postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, z uwagi na niedysponowanie przez kuratora spadku stosownym zezwoleniem sądu powszechnego do dokonania czynności.

Udział w postępowaniu dotyczącym własności nieruchomości należy do czynności, które są niezbędne do prowadzenia prawidłowej gospodarki spadkiem. Jego celem jest ustalenie składu spadku, co jest niezbędne do prawidłowego nim zarządzania. Przyznanie kuratorowi spadku legitymacji procesowej w takim postępowaniu chroni interesy spadkobierców, gdyż to właśnie dla nich ma zachować spadek w stanie możliwie nieuszczuplonym. Niewątpliwie jest więc, że kurator ma legitymację do występowania w charakterze strony w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji o przejęciu na własność nieruchomości. Jednakże wystąpienie z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu, w związku z powyższym kurator może wystąpić z nim tylko za zezwoleniem sądu. (patrz. wyrok z dnia 4 grudnia 2015 r. NSA I OSK 707/14).

Wprawdzie w niniejszej sprawie kurator spadku złożył do akt postępowania, odpisy postanowienia Sądu Rejonowego dla [....] w K. , Wydziału I Cywilnego, sygn. akt I Ns 990/13/S z dnia 13 maja 2014 roku oraz postanowienia Sądu Rejonowego dla [....] w K. , Wydziału I Cywilnego, sygn. akt I Ns 990/13/S z dnia 17 czerwca 2014 roku. Ponadto postanowieniem z dnia 9 października 2015 roku, sygn. akt: I Ns 985/12/S Sąd powszechny, tj. Sąd Rejonowy dla [....] w K. , Wydział I Cywilny zatwierdził sprawozdanie skarżącej. Nie jest jednak słuszne twierdzenie skarżącej, iż tym samym Sąd powszechny wyraził zgodę na złożenie wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika Dzielnicy [....] z dnia 4 grudnia 1980 r., znak: [....] oraz potwierdził jej legitymację do popierania twierdzeń tego wniosku w całym postępowaniu administracyjnym wszczętym za jego przyczyną. W nawiązaniu do wyroku NSA z dnia 6 stycznia 1995 r. o sygn. akt IV SA 1922/93 (ONSA 1996, Nr 1, poz. 27) wskazać należy, że dopiero zezwolenie sądu powszechnego może stanowić materialnoprawną podstawę tych czynności procesowych postępowania administracyjnego. Należy bowiem zwrócić uwagę na treść art. 935 § 3 k.p.c. , z którego wynika, iż czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu zarządca może wykonywać tylko za zgodą stron, a w jej braku - za zezwoleniem sądu, który przed wydaniem postanowienia wysłucha wierzyciela, dłużnika i zarządcę, chyba że zwłoka groziłaby szkodą.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. powinno było jednak, co słusznie podnosi skarżąca, w związku z wnioskiem kuratora spadku zwrócić się do niego o uzyskanie i przedłożenie stosownego zezwolenia sądu powszechnego. Wydanie zaskarżonego postanowienia bez uprzedniego wezwania kuratora spadku do przedłożenia stosownego orzeczenia sądu powszechnego potwierdzającego umocowanie do dokonania czynności w postępowaniu administracyjnym, czyniło to postanowienie organu przedwczesnym.

Stosownie do art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie było przedmiotem zaskarżenia. W związku z powyższym rozpoznając niniejsza sprawę organy winny mieć na uwadze przedstawioną wyżej wykładnię przepisów.

Sąd uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia 7 października 2015 r. - mając na uwadze treść art. 135 p.p.s.a. zgodnie z którym sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., orzeczono jak w sentencji wyroku.