Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Pędziwilk-Moskal (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Magdalena Chraniuk-Stępniak, Sędzia WSA Beata Ziomek, Protokolant Magdalena Niźnik, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 listopada 2016 r. sprawy ze skargi [...] na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] w przedmiocie skierowania na badania lekarskie I. oddala skargę; II. przyznaje od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach) na rzecz radcy prawnego [...] kwotę 590,40 (pięćset dziewięćdziesiąt 40/100) złotych, w tym VAT w kwocie 110,40 (sto dziesięć 40/100) złotych, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Decyzją z dnia [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze, po rozpatrzeniu odwołania P. S., utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] wydaną w przedmiocie skierowania na badania lekarskie.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało wydane w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

W dniu 17.11.2015r. organ I instancji uzyskał opinię sądowo-psychiatryczną z dnia 7.09.2015r., sporządzoną na polecenie Sądu Okręgowego w Kielcach Wydział IX Karny Odwoławczy przez biegłych psychiatrów Centrum Psychiatrii Oddział Psychiatryczny, z której wynika, że P. S. jest osobą chorą psychicznie. U badanego rozpoznano zaburzenia paranoiczne.

Pismem z dnia 19.11.2015r. organ I instancji wystąpił do Centrum Psychiatrii o wskazanie czy P. S., w świetle ww. opinii sądowo-psychiatrycznej, może kierować pojazdami.

Pismem z dnia 30.11.2015r. specjalista psychiatra - Zastępca Dyrektora ds. Lecznictwa ze Centrum Psychiatrii poinformował organ, że odpowiedź na powyższe wymaga wiedzy medycznej specjalistów uprawnionych do badania kierowców – do których to osób (bądź odpowiednich instytucji) należy skierować zapytanie o możliwość prowadzenia pojazdów przez P. S..

Na podstawie wyroku Sądu Okręgowego IX Wydział Karny Odwoławczy z dnia 15.09.2015r. organ ustalił, że P. S. dopuścił się opisanych w tym wyroku czynów mając ograniczoną w stopniu znacznym zdolność do rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

Decyzją z dnia [...] Prezydent Miasta orzekł o skierowaniu na badania lekarskie w celu stwierdzenia u P. S. istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami posiadającego uprawnienia do kierowania w zakresie prawa jazdy kategorii: A, B, C. Podstawę prawną decyzji stanowił art. 99 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5.01.2011r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2015r. poz. 155 ze zm.), zwanej dalej ustawą. W uzasadnieniu organ podniósł, że zaistniały uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia strony.

Odwołanie od ww. decyzji wniósł P. S. podkreślając, że jest inwalidą z tytułu schorzeń kostnych i okresowo podlega badaniom lekarskim niezbędnych do wydania karty parkingowej (przedstawionej w załączeniu). Odwołujący się dodał, że nie spowodował żadnej kolizji ani zagrożenia w ruchu drogowym, a niniejsza sprawa jest efektem zemsty byłej żony.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, zwane dalej Kolegium, utrzymując w mocy zakwestionowane rozstrzygnięcie wskazało że w odróżnieniu od sytuacji opisanych np. w art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy – kiedy to organ kieruje na badania osobę, która kierowała pojazdem w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu – uprawnienie starosty do skierowania na badania osoby, której stan zdrowia nasuwa uzasadnione zastrzeżenia (art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy), nie wymaga, aby osoba ta dopuściła się któregokolwiek z ww. wykroczeń bądź przestępstw. W sprawie niniejszej podstawę wszczęcia postępowania w sprawie skierowania P. S. na badania lekarskie stanowiła opinia sądowo-psychiatryczna z dnia 07.09.2015r., w której rozpoznano u niego zaburzenia paranoiczne. W takiej sytuacji – skoro strona posiada prawo jazdy – zachodzi konieczność przeprowadzenia badania lekarskiego, w którym można jednoznacznie stwierdzić, czy w tym konkretnym przypadku takie schorzenie może stanowić przeciwwskazanie do kierowania przez stronę pojazdami. Natomiast rozpoznanie zawarte w opinii sądowo-psychiatrycznej wskazuje jedynie na istnienie wątpliwości co do stanu zdrowia skarżącego, potwierdzając w konsekwencji zasadność skierowania na badania lekarskie. Dalej Kolegium podniosło, że analiza akt sprawy nie dała podstaw do stwierdzenia, iż organ I instancji wydając zakwestionowaną decyzję przekroczył granice uznania administracyjnego.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, uzupełnioną pismem z dnia 27.07.2016r., wniósł P. S., zarzucając decyzji Kolegium naruszenie przepisów:

- prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 75 ust. 1 pkt 5 ustawy poprzez uznanie, że zachodzą uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do stanu zdrowia uzasadniające przeprowadzenie badania lekarskiego w celu ustalenia istnienia przeciwskazań do kierowania pojazdami, co miało istotny wpływ na wynik sprawy w sytuacji kiedy dolegliwości zdrowotne powołane w uzasadnieniu decyzji pozostają bez związku ze zdolnością do kierowania pojazdami;

- prawa materialnego tj. art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i bezpodstawne stwierdzenie, że w przypadku skarżącego istnieją zastrzeżenia co do stanu zdrowia takiego rodzaju i o takim natężeniu, że uzasadniają one wszczęcie postępowania administracyjnego w przedmiocie skierowania na badania podczas gdy postępowanie takie powinno stanowić wyjątek od zasady i być stosowane jedynie w wyjątkowych i mocno uzasadnionych przypadkach,

- postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, polegające na zebraniu, rozpatrzeniu oraz dokonaniu przez ten organ oceny materiału dowodowego wbrew regułom wynikającym z art. 7, 77 § 1 oraz art. 80 K.p.a. – w szczególności poprzez błędne ustalenie okoliczności faktycznych sprawy i niedostateczne wyjaśnienie wszelkich wątpliwości, w szczególności poprzez rozstrzygnięcie jedynie na podstawie sporządzonej wadliwie i nierzetelnie w innym postępowaniu opinii – która nie stanowi dowodu o charakterze urzędowym – a więc nie przysługuje jej domniemanie prawdziwości,

- art. 138 § 1 ust. 1 i 2 w zw. z art. 6 K.p.a. – poprzez nieuchylenie decyzji organu I instancji pomimo jej niezgodności z przepisami prawa.

W uzasadnieniu skarżący zarzucił organowi, że nie dokonał analizy i oceny opinii sądowo-psychiatrycznej pod kątem prawidłowości jej sporządzenia i wiarygodności. Obecnie przedmiotowa opinia jest oceniana przez organy Izby Lekarskiej pod kątem naruszenia przez biegłych sporządzających opinię zasad opiniowania sądowo-psychiatrycznego ustalonych w Zaleceniach Krajowego Konsultanta do spraw Psychiatrii w sprawie struktury opinii sądowo - psychiatrycznej w sprawach karnych i cywilnych z dnia 1.05.2007r. Ponadto w sprzeczności z tą opinią pozostają wyniki badań psychologicznych i psychiatrycznych, które nie wykazały istnienia zaburzeń wskazanych przez biegłych. W tym zakresie strona skarżąca złożyła m.in. zaświadczenia lekarskie z dnia 6.05.2016r. i 18.03.2016r., jak również kartę leczenia szpitalnego.

Mając na uwadze powyższe, skarżący wniósł o uchylenie wydanych w niniejszej sprawie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji – na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a oraz lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016r. poz. 718 ze zm.), zwanej dalej ustawą P.p.s.a., oraz o zasądzenie od organu na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania sądowego.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Pismem z dnia 12 września 2016r. skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii sądowo-psychiatrycznej sporządzonej na zlecenie Sądu Rejonowego w sprawie o sygn. akt III RNs 303/16 na okoliczność jego stanu zdrowia, a w szczególności braku objawów choroby psychicznej.

Na rozprawie sądowej w dniu 3 listopada 2016r. Sąd na podstawie art. 106 § 3 ustawy P.p.s.a. dopuścił dowód z ww. opinii sądowo-psychiatrycznej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna, albowiem zaskarżona decyzja odpowiada prawu.

Zgodnie z art. 3 § 1 ustawy P.p.s.a., wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Sądowa kontrola legalności zaskarżonych orzeczeń administracyjnych sprawowana jest w granicach sprawy, a sąd nie jest związany zarzutami, wnioskami skargi, czy też powołaną w niej podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy P.p.s.a. ).

Z mocy art. 145 § 1 pkt 1 ustawy P.p.s.a, uwzględnienie skargi na decyzję następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b) lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c). Natomiast w przypadku braku wskazanych uchybień, jak również braku przyczyn uzasadniających stwierdzenie nieważności aktu, bądź stwierdzenia wydania go z naruszeniem prawa (art. 145 § 1 pkt 2 i pkt 3 ustawy P.p.s.a.), skarga podlega oddaleniu na podstawie art. 151 ustawy P.p.s.a.

Dokonując oceny zaskarżonej decyzji w ramach tak zakreślonej kognicji, Wojewódzki Sąd Administracyjny nie dopatrzył się naruszeń przepisów prawa materialnego, czy też postępowania, skutkujących koniecznością uchylenia lub stwierdzenia nieważności przedmiotowego rozstrzygnięcia.

Przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej w niniejszej sprawie jest decyzja Kolegium, utrzymująca w mocy decyzję Prezydenta Miasta o skierowaniu skarżącego na badania lekarskie. Podstawę prawną zaskarżonego rozstrzygnięcia stanowił art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 5.01.2011r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2015r. poz. 155 ze zm.), zwanej dalej ustawą, zgodnie z którym starosta wydaje decyzję administracyjną o skierowaniu kierowcy lub osoby posiadającej pozwolenie na kierowanie tramwajem na badanie lekarskie, jeżeli istnieją uzasadnione zastrzeżenia co do stanu zdrowia. Zgodnie z art. 99 ust. 2 pkt 1 lit. a starosta wydaje decyzję administracyjną, o której mowa w ust. 1 z urzędu na podstawie informacji i ustaleń stanu faktycznego uzyskanych w ramach wykonywania zadań własnych - w zakresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i pkt 2 lit. b. Z kolei stosownie do art. 75 ust. 1 pkt 5 ustawy badaniu lekarskiemu przeprowadzanemu w celu ustalenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, zwanemu dalej "badaniem lekarskim", podlega, z zastrzeżeniem ust. 4 osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem, jeżeli istnieją uzasadnione i poważne zastrzeżenia co do stanu jej zdrowia.

Powołane powyżej regulacje prawne nie wskazują precyzyjnie, jakie zastrzeżenia są wystarczające do skierowania danej osoby na badania lekarskie. Mowa w nich jedynie o tym, że muszą być one "uzasadnione" i "poważne" oraz, że informacja o nich musi być wiarygodna. Są to zatem stwierdzenia dość ogólne, pozostawiające właściwemu organowi administracji możliwość dokonania oceny, czy w konkretnym wypadku zastrzeżenia są właśnie tego rodzaju.

Zwrot "uzasadnione zastrzeżenia" należy interpretować zgodnie z celem ustawy, którym jest zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Jedną z istotnych przesłanek bezpieczeństwa ruchu jest stan zdrowia kierowcy. Od dyspozycji zdrowotnej kierowcy w dużym stopniu zależy bowiem bezpieczeństwo ruchu, a niedomagania kierowcy w tym zakresie są czynnikiem wpływającym na zagrożenie bezpieczeństwa ruchu.

W piśmiennictwie podkreśla się, że podstawę wydania decyzji o skierowaniu na badania mogą stanowić konkretne i uzasadnione okoliczności świadczące o pogarszającym się stanie zdrowia strony. Zachowanie świadczy o możliwości obniżenia sprawności psychofizycznej kierowcy, o ile bezpośrednio wskazuje na objawy chorobowe, upośledzenia, zaburzenia psychiczne czy osobowe – a więc zagrożenia medyczne, psychiczne lub osobowe (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 17.01.2013r. o sygn. akt II SA/Sz 1195/12, LEX nr 1274652). Zatem zastrzeżenia co do stanu zdrowia kierowcy powinny dotyczyć tego rodzaju aspektów zdrowia, które mogłyby mieć wpływ na zdolność do bezpiecznego prowadzenia pojazdów. Sformułowanie "zastrzeżenia uzasadnione" oznacza, że są one oparte na słusznych i usprawiedliwionych podstawach Zaznaczyć przy tym trzeba, że wydanie decyzji na podstawie tego przepisu nie musi być poprzedzone wykazaniem pewności istnienia przeciwwskazań zdrowotnych kierowcy do prowadzenia pojazdami. Nie jest zatem konieczne udowodnienie przez organ istnienia takich przeciwwskazań, lecz wystarcza wysokie prawdopodobieństwo istnienia takich przeciwwskazań (por. wyrok NSA z dnia 7.09.2016r. o sygn. akt I OSK 1051/16, dostępny w internetowej bazie orzeczniczej NSA). Jednocześnie ocena przesłanek uzasadniających wydanie danej osobie skierowania musi być dokonana każdorazowo przez pryzmat ewentualnego zagrożenia dla ruchu.

Z powyższego wynika, że decyzja o skierowaniu na badania lekarskie może zapaść wówczas, gdy organ uzyska informacje, że stan zdrowia kierowcy świadczy o istnieniu przeciwwskazań do kierowania pojazdami, a źródło uzyskania tego typu informacji jest wiarygodne.

W rozpoznawanej sprawie informację o zastrzeżeniach co do stanu zdrowia skarżącego organ I instancji powziął na podstawie opinii sądowo-psychiatrycznej z dnia 7.09.2015r., sporządzonej - na zlecenie Sądu Okręgowego Wydział IX Karny Odwoławczy do sprawy sygn. akt IX Ka 50/14 - przez dwóch biegłych psychiatrów Centrum Psychiatrii Oddział Psychiatryczny, z której wynika, że P. S. jest osobą chorą psychicznie. U badanego rozpoznano zaburzenia paranoiczne. W opinii biegli wyrazili stanowisko, iż wskazane będzie zastosowanie środka zabezpieczającego w postaci przymusowego leczenia psychiatrycznego, przy czym optują za leczeniem stacjonarnym tj. w warunkach szpitala psychiatrycznego zaznaczając, że ostateczna decyzja pozostaje w gestii Sądu. Organ dysponował również wyrokiem Sądu Okręgowego IX Wydział Karny Odwoławczy z dnia 15.09.2015r. którym orzeczono, że P. S. dopuścił się opisanych w tym wyroku czynów mając ograniczoną w stopniu znacznym zdolność do rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem.

Wobec powyższego, wnioski zawarte w opinii sądowo-psychiatrycznej, sporządzonej przez dwóch lekarzy psychiatrów, stanowią wiarygodną informację – co nie tylko może, ale powinno stanowić podstawę do wydania decyzji w przedmiocie skierowania skarżącego na badania lekarskie w trybie art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy. Wyjaśnić przy tym trzeba, że skierowanie na badania lekarskie może nastąpić już wówczas, gdy jest prawdopodobne, że stan zdrowia kierowcy świadczy o istnieniu przeciwwskazań do kierowania pojazdami. Nie jest natomiast wymagana pewność w tym zakresie. Ostateczne rozstrzygnięcie w tej kwestii powierzone zostało uprawnionym do tego lekarzom, którzy przeprowadzą w trybie art. 75 ust. 1 pkt 5 ustawy stosowne badania i ocenią, czy skarżący jest zdolny do prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Podsumowując, organy obu instancji prawidłowo uznały, że istniała podstawa do wydania decyzji w przedmiocie skierowania na badania lekarskie. Ponownie podkreślić należy, że decyzja o skierowaniu na badania lekarskie nie przesądza o istnieniu przeciwwskazań do prowadzenia pojazdów w przypadku konkretnego kierowcy. Służy ona tylko do wyjaśnienia istniejących w tym względzie uzasadnionych zastrzeżeń. W wyniku przeprowadzonego badania może się więc okazać, że zastrzeżenia te nie zostaną potwierdzone, a zatem, że nie istnieją żadne przeciwwskazania do prowadzenia pojazdów. Celem badań jest bowiem jedynie weryfikacja powziętych przez organ wątpliwości (por. wyrok NSA z dnia 27.10.2014r. o sygn. akt I OSK 584/13, wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 14.05.2014r. o sygn. akt II SA/Rz 285/14, dostępne w internetowej bazie orzeczeń sądów administracyjnych).

W tym stanie rzeczy, zarzuty naruszenia prawa materialnego są nieuzasadnione.

Podobnie należy ocenić zarzuty naruszenia przepisów postępowania. Wbrew stanowisku skarżącego, lektura akt sprawy pozwala uznać, że organy obu instancji podjęły wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia niniejszej sprawy (art. 7 K.p.a.), zbierając i rozpatrując w sposób wyczerpujący cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 K.p.a.), który oceniły w zgodzie z wymogami procedury administracyjnej (art. 80 K.p.a.).

W ocenie Sądu, prawidłowości zaskarżonej decyzji nie podważa opinia sądowo-psychiatryczna z dnia 11.08.2016r. sporządzona na zlecenie Sądu Rejonowego w sprawie o sygn. akt III RNs 303/16 o umieszczenie skarżącego w szpitalu psychiatrycznym - dopuszczona przez Sąd jako dowód w sprawie. W opinii tej specjalista psychiatra stwierdził, że skarżący zdradza objawy zaburzeń osobowości (cechy osobowości paranoicznej). Nie stwierdził natomiast objawów choroby psychicznej.

Skoro zatem podniesione w skardze zarzuty nie mogły odnieść zamierzonego skutku, a jednocześnie brak jest okoliczności, które z urzędu należałoby wziąć pod uwagę, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach na podstawie art. 151 ustawy P.p.s.a. orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu orzeczono w pkt II sentencji wyroku na podstawie art. 250 ustawy P.p.s.a. w związku z § 4 ust. 2, 3 w zw. z § 21 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2015r. poz. 1805).