drukuj    zapisz    Powrót do listy

648 Sprawy z zakresu informacji publicznej i prawa prasowego, Inne, Samorządowe Kolegium Odwoławcze, Uchylono zaskarżony wyrok oraz decyzję I i II instancji, I OSK 787/10 - Wyrok NSA z 2010-08-03, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I OSK 787/10 - Wyrok NSA

Data orzeczenia
2010-08-03 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2010-05-06
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Jan Kacprzak /sprawozdawca/
Małgorzata Borowiec /przewodniczący/
Monika Nowicka
Symbol z opisem
648 Sprawy z zakresu informacji publicznej i prawa prasowego
Hasła tematyczne
Inne
Sygn. powiązane
II SA/Wa 1443/09 - Wyrok WSA w Warszawie z 2010-01-21
Skarżony organ
Samorządowe Kolegium Odwoławcze
Treść wyniku
Uchylono zaskarżony wyrok oraz decyzję I i II instancji
Powołane przepisy
Dz.U. 2001 nr 112 poz 1198 art. 3 ust. 1, art. 5, art. 14 ust. 2
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
Dz.U. 2004 nr 256 poz 2572 art. 17 ust. 3a pkt 1 i 2
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty - tekst jednolity
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, art. 188
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Tezy

TEZA I

Odmowa udzielenia informacji przetworzonej z uwagi na brak interesu publicznego, o jakiej mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) nie oznacza, że w każdym przypadku wyłączona jest tym samym możliwość udostępnienia informacji w ogóle. Jeżeli żądanie wnioskodawcy, w zakresie niewymagającym przetworzenia jest możliwe do samodzielnego uwzględnienia, to odmowa udzielenia informacji ze względu na brak interesu publicznego może dotyczyć tylko tej części żądania, której spełnienie wymaga przetworzenia.

TEZA II

Przepis art. 3 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy nie może być interpretowany w ten sposób, że dla uzyskania informacji publicznej wyłącznie na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania, że żadane informacje mają istotne znaczenie z punktu widzenia interesu publicznego, lecz adresat wniosku powinien ustalić, ocenić i wykazać, że udzielenie żadanej informacji nie jest sczególnie istotne dla interesu publicznego. Dla dokonania takiej oceny znaczenie ma zatem nie tylko intencja wnioskodawcy i wskazany przez niego cel, lecz także istota i charakter żądanej informacji. W przepisie art. 3 ust. 1 pkt 1 chodzi bowiem o to, czy uzyskanie - udostępnienie określonej informacji przetworzonej może mieć realne znaczenie dla funkcjonowania określonych struktur publicznych w określonej dziedzinie życia społecznego, może wpływać na poprawę, usprawnienie wykonywania zadań publicznych dla dobra wspólnego danej społeczności.

TEZA III

Obowiązek gminy zapewnienia uczniom niepełnosprawnym bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do szkoły lub ośrodka szkolno-wychowawczego, o którym mowa w art. 17 ust. 3a pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.), to nie tylko formalne zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu, ale także bezpieczeństwo komunikacyjne oraz opiekuńcze, a wieć odpowiednia przydatność środka transportu, jego sprawność techniczna, umiejętności kierujących takim pojazdem oraz predyspozycje opiekuńcze osoby mającej opiekować się dziećmi w czasie przewozu. Te elementy maja więć szczególnie istotne znaczenie dla interesu publicznego, jakim jest wykonywanie przez gminę powyzszego ustawowego obowiązku.

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Małgorzata Borowiec Sędzia NSA Jan Kacprzak (spr.) Sędzia NSA Monika Nowicka Protokolant Kamil Wertyński po rozpoznaniu w dniu 3 sierpnia 2010 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 stycznia 2010 r. sygn. akt II SA/Wa 1443/09 w sprawie ze skargi M. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [...] lipca 2009 r. [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej uchyla zaskarżony wyrok oraz uchyla zaskarżoną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [...] lipca 2009r. [...] i utrzymaną nią w mocy decyzję Burmistrza Miasta Z. z dnia [...] lutego 2009 r. [...].

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 21 stycznia 2010 r. sygn. akt II SA/Wa 1443/09, oddalił skargę M. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [...] lipca 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia informacji publicznej.

Wyrok ten zapadł w następujących okolicznościach sprawy:

M. M. zwrócił się w dniu [...] września 2008 r. z wnioskiem do Burmistrza Miasta Z. o udostępnienie w formie pisemnej informacji publicznej dotyczącej samochodów przewożących dzieci niepełnosprawne do szkół (ośrodków) w roku szkolnym 2007/2008, tj. w okresie od 1 września 2007 r. do 30 czerwca 2008 r. (obowiązek wynikający z art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty wykonywany przez Gminę Z.), wskazując na następujący jej zakres: typy samochodów, numery rejestracyjne, właściciele, dokonane przystosowanie do przewozu niepełnosprawnych (firma dokonująca przebudowy) oraz daty wykonania badań w Stacji Kontroli Pojazdów zatwierdzających przebudowę, daty ostatnich badań rejestracyjnych i nazwy Stacji Kontroli Pojazdów, posiadane kwalifikacje (uprawnienia) kierowców (kategorie prawa jazdy, termin ważności, inne uprawnienia), posiadane kwalifikacje (uprawnienia) osób sprawujących opiekę, numer, daty, warunki finansowe, okresy obowiązywania umów zawartych z właścicielami samochodów, zasady podpisywania ww. umów (np. przetargi, bez przetargu itp.).

Pismem z dnia 17 września 2008 r. Burmistrz Miasta Z. poinformował wnioskodawcę, iż żądane przez niego informacje mają charakter informacji publicznej przetworzonej i wezwał go do wykazania, iż udostępnienie wnioskodawcy żądanej informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego, w myśl art. 14 ust. 2 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.).

W odpowiedzi na powyższe wezwanie wnioskodawca w piśmie z dnia 19 września 2008 r. wskazał, iż jego żądanie oparte jest o szczególny interes publiczny, przejawiający się w przestrzeganiu prawa przez Gminę Z., a w szczególności ustawy o systemie oświaty, która nakłada na gminy obowiązek zapewnienia uczniom niepełnosprawnym bezpłatnego transportu, opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym również do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej, natomiast od 2005 r. w Gminie Z. dochodzi do łamania przepisów tej ustawy i fakt ten, w jego ocenie, stanowi szczególny przypadek i istotny interes publiczny, zaś jego wniosek o udzielenie informacji publicznej jest konieczny i uzasadniony.

Burmistrz Miasta Z. decyzją z dnia [...] września 2008 r. nr [...] odmówił udostępnienia żądanej informacji publicznej z uwagi na brak wykazania przez skarżącego, iż jego żądanie jest szczególnie istotne dla interesu publicznego.

Po rozpatrzeniu odwołania M. M. od powyższej decyzji, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie, decyzją z dnia [...] grudnia 2008 r. nr [...] uchyliło zaskarżoną decyzję i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji, który decyzją z dnia [...] lutego 2009 r. nr [...] ponownie odmówił udostępnienia żądanych informacji podnosząc, iż gmina wykonuje zadania wynikające z art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty na podstawie porozumień (umów cywilnoprawnych) z opiekunami prawnymi dzieci niepełnosprawnych a organ nie jest w posiadaniu żądanych informacji, z których i tak większość stanowi informacje zawierające dane osobowe podlegające ochronie. Ponadto wskazał, iż pismem z dnia 16 maja 2008 r. przekazano wnioskodawcy podpisaną przez Burmistrza Miasta Z. propozycję porozumienia, która została odrzucona przez wnioskodawcę wraz z informacją o sposobie wyliczenia zwrotu kosztów, opartym o identyczne zasady, jak w przypadku innych rodziców dzieci niepełnosprawnych. Organ podkreślił, iż tylko wnioskodawca uniemożliwia realizację tego obowiązku i naraża miasto na koszty, wynikające z umowy zawartej z profesjonalnym przewoźnikiem, na podstawie której ma być dowożone do szkoły dziecko wnioskodawcy.

Po rozpatrzeniu odwołania od powyższej decyzji, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie, decyzją z dnia [...] lipca 2009 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję organu I instancji, wskazując, iż kwestia zapoznania się wnioskodawcy z interesującą go umową została załatwiona poprzez umożliwienie mu zapoznania się z nią w Zespole [...] Szkół i Przedszkoli, jednak wnioskodawca z niej nie skorzystał, zaś z jego wystąpień można wywieść, iż faktycznym celem podejmowanych przez niego czynności nie jest wyłącznie uzyskanie informacji publicznej a wyegzekwowanie od Miasta Z. realizacji obowiązku, wynikającego z ustawy o systemie oświaty. Jednak to zagadnienie nie mieści się w granicach postępowania w sprawie dotyczącej udostępnienia informacji publicznej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie M. M. wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji organu I instancji oraz wydanie postanowienia sygnalizacyjnego, informującego Wojewodę Mazowieckiego oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o orzeczonym naruszeniu prawa przez Burmistrza Miasta Z., zarzucając organom naruszenie prawa i rażące naruszenie jego interesu prawnego, tj. powszechnie obowiązującej zasady bezstronności, art. 1 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 i art. 14 ustawy o dostępie do informacji publicznej, zasad wymienionych w art. 7 i art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, niezachowanie terminu wymienionego w art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz manipulacje dokumentami (brak kompletu dokumentów w aktach sprawy w Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Warszawie).

W odpowiedzi na skargę organ wnosił o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe argumenty faktyczne i prawne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie skargę oddalił, bowiem nie zasługiwała na uwzględnienie.

Badając wniosek skarżącego, który dotyczył informacji o samochodach przewożących dzieci niepełnosprawne do szkół (ośrodków) w roku szkolnym 2007/2008, (obowiązek wynikający z art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty wykonywany przez Gminę Z.), w którym domagał się ujawnienia następujących informacji we wskazanym przez siebie układzie: typy samochodów, numery rejestracyjne, właściciele, dokonane przystosowanie do przewozu niepełnosprawnych (firma dokonująca przebudowy) oraz daty wykonania badań w Stacji Kontroli Pojazdów zatwierdzających przebudowę, daty ostatnich badań rejestracyjnych i nazwy Stacji Kontroli Pojazdów, posiadane kwalifikacje (uprawnienia) kierowców (kategorie prawa jazdy, termin ważności, inne uprawnienia), posiadane kwalifikacje (uprawnienia) osób sprawujących opiekę, numer, daty, warunki finansowe, okresy obowiązywania umów zawartych z właścicielami samochodów, zasady podpisywania ww. umów (np. przetargi, bez przetargu itp.), Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, iż wniosek dotyczył udostępnienia informacji przetworzonej, którą jest informacja publiczna opracowana przez podmiot zobowiązany przy użyciu dodatkowych sił i środków na podstawie posiadanych przez niego danych, w związku z żądaniem wnioskodawcy i na podstawie kryteriów przez niego wskazanych, czyli innymi słowy informacji, która zostanie przygotowana "specjalnie" dla wnioskodawcy wedle wskazanych przez niego kryteriów tj. w niniejszej sprawie informacji zgodnie z określonym przez skarżącego układzie. Organ nie posiadał takiej informacji w żądanym przez skarżącego układzie i musiałby ją specjalnie sporządzić tylko na żądanie skarżącego. A jeśli tak, to dostęp do tego typu informacji jest w stosunku do informacji zwykłej ograniczony. Zgodnie bowiem z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej prawo dostępu do informacji obejmuje także prawo dostępu do informacji przetworzonej, ale tylko w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne dla interesu publicznego, który musi wykazać wnioskodawca żądający tego typu informacji.

W rozpatrywanej sprawie, zdaniem Sądu I instancji, M. M. nie wykazał, iż żądane przez niego informacje odpowiadają kryteriom opisanym w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Skarżący powołał się tylko na przepisy ustawy o systemie oświaty i związane z tym działania gminy, ale w żaden sposób nie wykazał, iż informacje, których żąda, mają znaczenie oraz skutki dotyczące potencjalnie dużej liczby podmiotów. Zatem, organy orzekające w sprawie słusznie przyjęły, iż żądanie nie jest umotywowane interesem społecznym i odmówiły wydania żądanej informacji przetworzonej.

Od powyższego wyroku złożono skargę kasacyjną, w której zarzucono na podstawie art. 174 ust. 1 p.p.s.a. naruszenie:

1. "przepisów prawa materialnego, tj. art. 3 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2001 r. nr 112 poz. 1198 z późn. zm.), poprzez jego błędną wykładnię, prowadzącą do nietrafnego przyjęcia, że informacja której udzielenia żądał M. M. jest informacją przetworzoną,

2. prawa materialnego w przepisie art. 14 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej poprzez niezastosowanie powołanego przepisu w sytuacji, gdy organ administracji nie powiadomił o niemożliwości udzielenia informacji, co doprowadziło do stwierdzenia Sądu, iż wniosek skarżącego dotyczył zatem informacji przetworzonej".

Wobec powyższego wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie oraz o przyznanie pełnomocnikowi skarżącego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej w odniesieniu do pierwszego zarzutu naruszenia art. 3 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej podniesiono, iż sposób wykładni tego przepisu powinien uwzględniać treść art. 61 ust. 1 Konstytucji a ustawy uszczegółowiające tę regulację powinny być wykładane w sposób korzystny dla obywatela żądającego udzielenia takiej informacji, na co wskazuje orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, które również uznaje, iż podmiot udzielający informacji musi wykazać, że obywatel żąda informacji przetworzonej, co nastąpi wówczas, gdy organ wykaże jakich czynności należy dokonać aby móc udzielić wnioskowanej informacji, co pominął w swoich rozważaniach Sąd, bowiem podmiot zobowiązany do udzielenia informacji takich czynności nie wskazał.

Natomiast zarzut drugi skargi kasacyjnej polega na tym, iż sąd administracyjny pominął fakt, iż w sytuacji, kiedy organ nie dysponuje informacją powinien powiadomić o niemożliwości udzielenia informacji publicznej i podać powody. Bezsporne natomiast jest to, iż ani wytłumaczenia ani powiadomienia w sprawie nie było. Zdaniem skarżącego kasacyjnie, Sąd błędnie przyjął, iż wniosek skarżącego dotyczył informacji przetworzonej bez sprawdzenia, czy informacja istniała i czy organ miał jakiekolwiek powody aby ukryć fakt nieistnienia informacji. A także nie można wytworzyć informacji nieistniejącej, zatem błędne jest twierdzenie Sądu, iż wykaz taki byłby specjalnie wytworzony na potrzeby skarżącego.

W tym stanie sprawy Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) - dalej P.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej z urzędu biorąc pod uwagę jedynie nieważność postępowania. Wobec niestwierdzenia z urzędu nieważności postępowania, kontrola instancyjna ograniczała się jedynie do oceny wskazanych w skardze kasacyjnej podstaw, z których nie wszystkie zasługują na aprobatę.

Naczelny Sąd Administracyjny doszedł do przekonania, że skarga kasacyjna, zawiera usprawiedliwioną podstawę, albowiem Wojewódzki Sąd Administracyjny dopuścił się naruszenia prawa materialnego.

Przede wszystkim należy wskazać, iż w myśl art. 174 P.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na podstawie naruszenia prawa materialnego (pkt.1), bądź naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (pkt.2), przy czym do ich skuteczności konieczne jest prawidłowe ich określenie poprzez powołanie konkretnych przepisów prawa, którym - zdaniem skarżącego - uchybił Sąd I instancji, określenie jaką postać miało naruszenie, a w razie zgłoszenia zarzutu naruszenia prawa procesowego wykazanie dodatkowo, że to wytknięte uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Związanie granicami skargi kasacyjnej oznacza, że zakres kontroli orzeczenia wydanego w pierwszej instancji wyznacza sama strona wnosząca ten środek zaskarżenia, zaś Naczelny Sąd Administracyjny nie może samodzielnie konkretyzować zarzutów kasacyjnych, uzupełniać ich czy w inny sposób korygować, zatem z własnej inicjatywy nie może podjąć żadnych badań w celu ustalenia, czy zaskarżone orzeczenie nie narusza innych przepisów prawa niż te, wprost powołane w skardze kasacyjnej.

W przedmiotowej sprawie zostały postawione wyłącznie zarzuty naruszenia prawa materialnego tj. art. 3 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2001 r. nr 112 poz. 1198 z późn. zm.), poprzez jego błędną wykładnię, prowadzącą do nietrafnego przyjęcia, że informacja której udzielenia żądał M. M. jest informacją przetworzoną oraz art. 14 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej poprzez niezastosowanie powołanego przepisu w sytuacji, gdy organ administracji nie powiadomił o niemożliwości udzielenia informacji, co doprowadziło do stwierdzenia Sądu, iż wniosek skarżącego dotyczył zatem informacji przetworzonej.

Pierwszy z postawionych zarzutów został niewłaściwie sformułowany, gdyż w/w art. 3 cyt. ustawy posiada ust. 1, który dzieli się na pkt 1, 2 i 3, jednakże to uchybienie nie jest na tyle istotne, aby nie można było go rozpoznać merytorycznie, bowiem z opisu tego zarzutu skargi kasacyjnej można wywieść, iż skarżący zarzucił naruszenie pkt 1 art. 3 ust. 1 w/w ustawy.

Odnosząc się zatem do w/w zarzutu, należy wskazać, iż materialnoprawną podstawą żądań skarżącego są przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.) zwanej dalej ustawą, której zadaniem jest organizacja systemu społecznej kontroli zadań administracji publicznej w taki sposób, aby obywatele mieli jak najszerszy dostęp do posiadanych przez tę administrację informacji. O tym, "czy żądana informacja mieści się w przedmiocie uregulowanym ustawą należy, respektując zasadę powszechnego dostępu, interpretować przepisy na korzyść wykonującego prawo do takiej informacji. "(tak: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku sygn. akt II SA 837/03 Monitor Prawniczy Nr 17/2003, s. 770). Oznacza to, iż organ dokonując interpretacji przepisów ustawy powinien dążyć do tego, aby informacja została udzielona.

Granice ujawnienia informacji publicznej zakreśla art. 5 ustawy, który zawiera ograniczenia co do możliwości udostępnienia informacji z uwagi na przepisy ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych, a także art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy, stanowiący, iż informację przetworzoną można uzyskać w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego.

W niniejszej sprawie skarżący wnioskiem z dnia 4 września 2008 r. (data wpływu do organu 5 września 2008 r.) wystąpił do Burmistrza Miasta Z., w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej, o informacje o samochodach przewożących dzieci niepełnosprawne do szkół (ośrodków) w roku szkolnym 2007/2008, (obowiązek wynikający z art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty wykonywany przez Gminę Z.), w którym domagał się ujawnienia następujących informacji we wskazanym przez siebie układzie: 1) typy samochodów, numery rejestracyjne, właściciele, 2) dokonane przystosowanie do przewozu niepełnosprawnych (firma dokonująca przebudowy) oraz daty wykonanych badań w Stacji Kontroli Pojazdów zatwierdzających przebudowę, 3) daty ostatnich badań rejestracyjnych i nazwy Stacji Kontroli Pojazdów, 4) posiadane kwalifikacje (uprawnienia) kierowców (kategorie prawa jazdy, termin ważności, inne uprawnienia), 5) posiadane kwalifikacje (uprawnienia) osób sprawujących opiekę, 6) numer, daty, warunki finansowe, okresy obowiązywania umów zawartych z właścicielami samochodów, 7) zasady podpisywania ww. umów (np. przetargi, bez przetargu itp.).

W odniesieniu do powyższego wniosku Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał za prawidłowe stanowisko organów I i II instancji, iż dotyczy on udostępnienia informacji przetworzonej, którą jest informacja publiczna opracowana przez podmiot zobowiązany przy użyciu dodatkowych sił i środków na podstawie posiadanych przez niego danych, w związku z żądaniem wnioskodawcy i na podstawie kryteriów przez niego wskazanych, czyli innymi słowy informacji, która zostanie przygotowana "specjalnie" dla wnioskodawcy wedle wskazanych przez niego kryteriów tj. w niniejszej sprawie informacji zgodnie z określonym przez skarżącego układzie. Zdaniem Sądu I instancji, organ nie posiadał takiej informacji w żądanym przez skarżącego układzie i musiałby ją specjalnie sporządzić tylko na żądanie skarżącego. A jeśli tak, to dostęp do tego typu informacji tj. informacji przetworzonej jest ograniczony, bowiem konieczne jest wykazanie przez wnioskodawcę interesu publicznego, stosownie do treści art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy, którego istnienia, zdaniem Sądu I instancji, skarżący nie wykazał. Dlatego też, według Sądu, organy orzekające w sprawie słusznie przyjęły, iż żądanie nie jest umotywowane interesem społecznym i zasadnie odmówiły wydania informacji przetworzonej.

Takie stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego naruszyło przepis art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy poprzez akceptację stanowiska organów administracji obu instancji, jakoby wniosek skarżącego w całym jego zakresie dotyczył informacji przetworzonej, której ujawnienie jest uzależnione od wykazania przez skarżącego istniejącego interesu publicznego oraz, że w żądaniu skarżącego takiego interesu brak, gdyż nie wykazał on, że informacje których żąda mają znaczenie i skutki dotyczące potencjalnie dużej liczby podmiotów.

Przede wszystkim, co zostało powiedziane na wstępie, i na co zwrócił również uwagę autor skargi kasacyjnej, prawo dostępu do informacji publicznej powinno być interpretowane na korzyść podmiotu ubiegającego się o daną informację i w sposób umożliwiający jej udostępnienie, chociażby w części, czego w niniejszej sprawie zabrakło.

Jakkolwiek, należy podzielić stanowisko Sądu I instancji i organów, że wniosek skarżącego, oceniany w całości, dotyczy co do zasady informacji przetworzonej, to niewykluczone, iż niektóre punkty żądania analizowane samodzielnie (czego nie dokonano) nie byłyby objęte, informacją przetworzoną (np. pkt 6 i 7).

O ile w niniejszej sprawie organy I i II instancji, jak również Wojewódzki Sąd Administracyjny, także słusznie uznały, iż przedmiotem wniosku jest żądanie udostępnienia informacji publicznej, o tyle potraktowały wniosek skarżącego, jakoby w całości dotyczył informacji przetworzonej, bez analizy poszczególnych żądań zawartych w siedmiu jego punktach. Sąd I instancji stwierdził, iż wniosek dotyczył udostępnienia informacji przetworzonej, którą jest informacja publiczna opracowana przez podmiot zobowiązany przy użyciu dodatkowych sił i środków na podstawie posiadanych przez niego danych, w związku z żądaniem wnioskodawcy i na podstawie kryteriów przez niego wskazanych, czyli innymi słowy informacji, która zostanie przygotowana "specjalnie" dla wnioskodawcy wedle wskazanych przez niego kryteriów tj. w niniejszej sprawie informacji zgodnie z określonym przez skarżącego układzie. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu, organ w tej sprawie nie posiadał takiej gotowej informacji w żądanym przez skarżącego układzie i musiałby ją specjalnie sporządzić tylko na żądanie skarżącego, a jeśli tak, to dostęp do tego typu informacji jest w stosunku do informacji zwykłej ograniczony wykazaniem istnienia interesu publicznego.

W wyroku z dnia 17 października 2006 r. sygn. akt I OSK 1347/05, Naczelny Sąd Administracyjny wyraził pogląd, iż informacja publiczna przetworzona to taka informacja, na którą składa się pewna suma informacji tzw. informacji publicznej prostej, dostępnej bez wykazywania przesłanki interesu publicznego. Ze względu jednak na treść żądania, udostępnienie wnioskodawcy konkretnej informacji publicznej nawet o wspomnianym wyżej prostym charakterze, wiązać się może z potrzebą przeprowadzenia odpowiednich analiz, zestawień, wyciągów, usuwania danych chronionych prawem. Takie zabiegi czynią zatem takie informacje proste, informacją przetworzoną, której udzielenie jest skorelowane z potrzebą istnienia przesłanki interesu publicznego. Jednakże w rozpoznawanej sprawie ta definicja nie uprawniała Sąd I instancji, jak również organy administracji obu instancji, do stwierdzenia, iż wniosek skarżącego w całości dotyczył udostępnienia informacji przetworzonej, bowiem jak to już wyżej wskazano, nie wszystkie jego punkty, jak 6 czy 7, analizowane i rozpatrywane samodzielnie byłyby na pewno objęte informacją przetworzoną.

Podnieść należy, że odmowa udzielenia informacji przetworzonej z uwagi na brak interesu publicznego nie oznacza, że w każdym przypadku wyłączona jest tym samym możliwość udostępnienia informacji w ogóle. Jeżeli zatem żądanie wnioskodawcy, w zakresie niewymagającym przetworzenia jest możliwe do samodzielnego uwzględnienia, to odmowa udzielenia informacji ze względu na brak interesu publicznego może dotyczyć tylko tej części żądania, której spełnienie wymaga przetworzenia (vide: T. R. Aleksandrowicz "Komentarz do ustawy o dostępie do informacji publicznej", LexisNexis 2004, s. 103). Wojewódzki Sąd Administracyjny w zaskarżonym wyroku zaakceptował natomiast stanowisko organów administracji obu instancji nie uwzględniające tego aspektu sprawy, co do pkt 6 i 7 wniosku skarżącego.

W odniesieniu do kwestii istnienia w tej sprawie szczególnego interesu społecznego w uzyskaniu – udzieleniu informacji przetworzonej, dotyczącej obowiązku gminy zapewnienia uczniom niepełnosprawnym bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do szkół i ośrodków szkolno – wychowawczych, określonego w art. 17 ust. 3a pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.), to podnieść trzeba, że przepis ten należy do jednej z zasadniczych regulacji ustawowych w demokratycznym państwie prawnym, dotyczących wyrównywania szans, likwidowania nierówności między ludźmi – tu między dziećmi i młodzieżą w dostępie do nauki z racji niepełnosprawności. Prawidłowe wykonywanie obowiązków w tym zakresie przez władzę publiczną – tu przez organy samorządu gminnego – należy do podstawowych konstytucyjnych zadań: urzeczywistnianie zasad sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP), poszanowania i ochrony godności człowieka (art. 30 Konstytucji), równego traktowania i niedyskryminowania z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 Konstytucji), udzielania osobom niepełnosprawnym pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przygotowaniu do pracy i komunikacji społecznej (art. 69 Konstytucji) oraz realizacji prawa do nauki i zapewnienia powszechnego i równego dostępu do wykształcenia (art. 70 ust. 1 i 4 Konstytucji).

W związku z tym, każdy członek określonej wspólnoty samorządowej, stosownie do art. 61 Konstytucji, ma prawo do uzyskiwania informacji od organów (podmiotów) danej jednostki samorządu terytorialnego co do wykonywania obowiązków, określonych w art. 17 ust. 3a pkt 1 i 2 ustawy o systemie oświaty, zarówno w zakresie zapewnienia odpowiednich warunków bezpieczeństwa komunikacyjnego i przewozu, jak i odpowiedniej opieki. Prawidłowe wykonywanie tych obowiązków leży niewątpliwie w interesie publicznym i to zarówno w skali ogólnokrajowej, jak i w skali terytorialnej – danej gminy. Tego elementu – występowania interesu publicznego po stronie wnioskodawcy nie pozbawia sama tylko okoliczność, że jest on rodzicem dziecka niepełnosprawnego objętego prawnym obowiązkiem gminy. Treść wniosku skarżącego w tej sprawie w istocie dotyczy informacji o warunkach organizacyjnych, technicznych z zakresu bezpieczeństwa komunikacyjnego i opiekuńczego przewożenia dzieci przez wynajętego przez organ gminy przewoźnika. To zatem, że w rozpoznawanej sprawie wnioskodawca – skarżący jest ojcem dziecka niepełnosprawnego objętego omawianym obowiązkiem gminy nie oznacza samo przez się, że występuje on wyłącznie w interesie prywatnym dla załatwienia swojej indywidualnej sprawy. W tym miejscu podnieść należy, że przepis art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy nie może być interpretowany w ten sposób, że dla uzyskania informacji publicznej wyłącznie na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania, że żądane informacje mają istotne znaczenie z punktu widzenia interesu publicznego, dla ogółu obywateli, istotne dla potencjalnie dużej liczby podmiotów, że mogą mieć wpływ na funkcjonowanie określonych podmiotów publicznych, uczestników życia społecznego, lecz adresat wniosku powinien ustalić, ocenić i wykazać, że udzielenie żądanej informacji nie jest szczególnie istotne dla interesu publicznego. Dla dokonania takiej oceny znaczenie ma zatem nie tylko intencja wnioskodawcy i wskazany przez niego cel, lecz także istota i charakter żądanej informacji. W przepisie art. 3 ust. 1 pkt 1 chodzi bowiem o to, czy uzyskanie – udostępnienie określonej informacji przetworzonej jest szczególnie istotne dla interesu publicznego tj. może mieć realne znaczenie dla funkcjonowania określonych struktur publicznych w określonej dziedzinie życia społecznego, może wpływać na poprawę, usprawnienie wykonywania zadań publicznych dla dobra wspólnego danej społeczności. W rozpoznawanej sprawie taka właśnie sytuacja występuje. Skonfrontowanie ustawowego obowiązku gminy, określonego w art. 17 ust. 3a pkt 1 i 2 ustawy o systemie oświaty, polegającego na zapewnieniu uczniom niepełnosprawnym bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do szkoły lub ośrodka wychowawczego, z treścią żądań skarżącego zawartych w pkt 1-7 wniosku z dnia 5 września 2008 r. wskazuje, że uzyskanie – udzielenie takiej informacji może mieć istotne znaczenie dla interesu publicznego, w obrębie danej wspólnoty samorządowej, gdyż dotyczy sposobu wykonywania przez organy gminy tego szczególnego obowiązku z zakresu jej zadań własnych, służącego realizacji wskazanych wyżej zasad konstytucyjnych wobec szczególnej grupy obywateli – dzieci niepełnosprawnych, wymagających szczególnej troski organów władzy publicznej w dziedzinach wychowania, nauki i wykształcenia. Ten obowiązek, to nie tylko formalne zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu, ale także bezpieczeństwo komunikacyjne oraz opiekuńcze, a więc odpowiednia przydatność środka transportu, jego sprawność techniczna, umiejętności kierujących takim pojazdem oraz predyspozycje opiekuńcze osoby mającej opiekować się dziećmi w czasie przewozu. Te elementy mają więc szczególnie istotne znaczenie dla interesu publicznego, jakim jest wykonywanie przez gminę ustawowego obowiązku, o którym mowa w art. 17 ust. 3a pkt 1 i 2 ustawy o systemie oświaty. W takim zatem kontekście organy administracji powinny rozpatrzyć żądania skarżącego zawarte w pkt 1-5 wniosku, a Wojewódzki Sąd Administracyjny skontrolować zgodność z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej.

Taki kontekst sprawy wskazuje zaś, że żądane przez skarżącego informacje są szczególnie istotne dla interesu publicznego, gdyż zwracają uwagę organowi zobowiązanemu na konieczność realnego wykonywania przedmiotowego obowiązku ustawowego, na elementy, które powinien on brać pod uwagę przy jego wykonywaniu, na sposób jego wykonywania i w konsekwencji służyć mogą usprawnieniu funkcjonowania organu gminy – podporządkowanych mu służb samorządowych – w omawianej szczególnie istotnej dziedzinie zadań własnych gminy.

Wskazać przy tym należy, że liczba dzieci niepełnosprawnych, wobec których gmina ma obowiązek bezpłatnego przewozu do szkół, nie może mieć decydującego znaczenia dla oceny, czy żądana informacja jest szczególnie istotna dla interesu publicznego. Nie jest trafne stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, że organy orzekające w sprawie słusznie przyjęły, iż żądanie nie zostało umotywowane interesem społecznym, gdyż skarżący w żaden sposób nie wykazał, że informacja, której żąda ma znaczenie i skutki dotyczą potencjalnie dużej liczby podmiotów. Z uwagi na istotę i charakter przedmiotu informacji, taki argument nie może być przesądzający. Po pierwsze, trudno mówić w takiej sprawie o tym, jaka jest, czy może być, potencjalna liczba dzieci niepełnosprawnych w danej gminie objętych obowiązkiem szklonym - każde takie dziecko jest uprawnione do korzystania ze świadczeń gminy, o jakich mowa w art. 17 ust. 3a pkt 1 i 2 ustawy o systemie oświaty. Po drugie, w tej sprawie skarżący nie musiał wykazywać liczebności potencjalnie dużego kręgu adresatów, gdyż wprost z akt sprawy wynika, że taki obowiązek Gminy (Miasta) Z. dotyczył w określonym czasie siedemnaściorga dzieci niepełnosprawnych, co oczywiście musiało być z urzędu znane organom tej gminy.

Nie można podzielić oceny, że siedemnaścioro dzieci niepełnosprawnych w gminie, objętych obowiązkiem szkolnym, to na tyle mała liczba adresatów – podmiotów uprawnionych do bezpłatnego przewozu do szkół, że informacja co do wykonywania tego obowiązku przez gminę nie dotyczy istotnego interesu społecznego – publicznego w ramach gminnej wspólnoty samorządowej.

Jak to wyżej zostało podniesione, sama istota przedmiotu informacji w tej sprawie dotyczy szczególnie ważnego interesu publicznego w demokratycznym państwie prawnym. Nie ma przy tym znaczenia, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, że wnioskodawca jest ojcem jednego z tych dzieci, co według organów i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w tej sprawie powoduje, że żądane informacje dotyczą wyłącznie jego prywatnego interesu. Skarżący w przedmiotowym wniosku nie żądał informacji co do dowożenia dzieci przez rodziców, lecz przez przewoźników.

Z powyższych względów stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, akceptujące w zaskarżonym wyroku stanowisko przyjęte w zaskarżonej decyzji o niewystępowaniu w tej sprawie przesłanki o szczególnie istotnym znaczeniu żądanej informacji dla interesu publicznego, jest wadliwe i stanowi naruszenie art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej poprzez nieprawidłową wykładnie powyższej przesłanki materialnoprawnej w okolicznościach tej sprawy.

Trafny jest zatem podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przez Sąd I instancji, a poprzednio przez organy administracji obu instancji, art. 3 ust.1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Natomiast nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 14 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, bowiem dotyczy on technicznego sposobu i formy udzielenia informacji publicznej. Przepis ten wyjaśnia, iż podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku technicznych możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje w jaki sposób i w jakiej formie pod względem technicznym informacja może być udostępniona niezwłocznie. Przepis ten dotyczy np. sytuacji, kiedy wnioskodawca chce udzielenia informacji w innej niż na piśmie formie np. w określonej formie elektronicznej. Taka sytuacja nie występuje w przedmiotowej sprawie, bowiem skarżący nie wnosił o udzielenie informacji, w inny sposób i formie niż na piśmie. Zatem z uwagi na brak zaistnienia sytuacji przewidzianej dyspozycją w/w przepisu zarzut ten należało uznać za nieuzasadniony.

Z powodu naruszenia art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy sprawa wymaga ponownego rozpoznania przez organ będący adresatem wniosku skarżącego, z uwzględnieniem przedstawionej wyżej interpretacji art. 3 ust.1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz następujących wskazań:

1) W pierwszej kolejności organ powinien odnieść się do każdego z punktów żądania skarżącego i powinien ustalić, czy w ramach własnych, samorządowych struktur organizacyjnych posiada żądane informacje. Jest to o tyle istotne, gdyż w niniejszej sprawie skarżący domagał się podania informacji, które być może (nie zostało to w sprawie dokładnie ustalone), nie są w posiadaniu Burmistrza Miasta Z. (jego służb samorządowych), lecz firm dokonujących przebudowy pojazdów, kontroli technicznej pojazdów, firm przewozowych.

2) Wniosek o udostępnienie informacji publicznej powinien obejmować stan faktyczny lub stan wiedzy jaki posiada podmiot zobowiązany do udzielenia informacji na dzień udzielenia odpowiedzi, ale odnoszący się do okresu, którego dotyczy żądanie wnioskodawcy (rok szkolny 2007/2008). Prawo dostępu do informacji oznacza dostęp do informacji już istniejącej, będącej w posiadaniu podmiotu zobowiązanego i nie może być utożsamiana z prawem inicjowania działań (kontrolnych, badawczych itp.), mających na celu wytworzenie przez adresata wniosku informacji jakościowo nowej i dotychczas w jego dyspozycji nieistniejącej, a której udzielenia domaga się wnioskodawca (vide: wyrok NSA z dnia 30 października 2008 r. sygn. akt I OSK 951/08).

Jednakże jeśli organ stwierdzi, iż żądanych informacji nie posiada, to również zobowiązany jest do załatwienia sprawy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Okoliczność nieposiadania żądanych informacji nie kwalifikuje się do wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej, ani decyzji o umorzeniu postępowania o udostępnienie informacji, o których to instytucjach mowa w art. 16 ust. 1 oraz art. 14 ust. 2 ustawy. Odmowa udzielenia informacji następuje tylko z uwagi na ochronę danych osobowych, tajemnicę zawodową, służbową, państwową, czy też inną tajemnicę ustawowo chronioną, bądź też prawo do prywatności oraz w razie braku interesu publicznego przy informacji przetworzonej, zaś decyzja o umorzeniu postępowania wydawana jest z powodów technicznych. (vide: wyrok NSA z dnia 19 grudnia 2002 r., sygn. akt II S.A. 3301/02, LEX nr 78064). Jeżeli organ, do którego skierowano wniosek nie dysponuje daną informacją, zawiadamia o tym wnoszącego, nie ma natomiast obowiązku wydania decyzji, co podkreślił NSA w wyroku z dnia 27 września 2002 r. sygn. akt II SAB I 289/02, w którym stwierdził, iż jeśli organ nie jest dysponentem żądanych informacji [...] nie mieści się w kategorii podmiotów zobowiązanych. W takim przypadku powiadamia on stronę pismem o tym, iż nie posiada danych, o które wnosił wnioskodawca, nie ma natomiast obowiązku wydania w tej sprawie decyzji administracyjnej. Pismo takie stanowi w istocie określoną informację. Podmiot niezadowolony z takiego załatwienia wniosku może skorzystać ze środków przewidzianych na milczenie organu, łącznie ze skargą do NSA (M. Jaśkowska, Dostęp do informacji publicznych w świetle orzecznictwa NSA , TN OiK 2003, s. 67-68).

Powiadomienie wnioskodawcy o nieposiadaniu żądanych informacji należy przy tym rozpatrywać w kontekście art. 8, 9 i 11 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. Nr 98, poz. 1071), dalej K.p.a. A zatem - powiadomienie winno zawierać informacje także w przedmiocie tego, dlaczego organ nie posiada żądanych danych oraz ewentualne inne informacje, które mogą mieć wpływ na sytuację faktyczną i prawną wnioskodawcy. Ma to na celu w szczególności umożliwienie osobie dochodzenie jej praw oraz oddalenie potencjalnego zarzucenia organowi bezczynności. Zatem w takiej sytuacji nie wystarczy samo stwierdzenie nieposiadania informacji, ale konieczne jest podanie przyczyn takiego stanu rzeczy (vide: wyrok NSA z dnia 4 marca 2009 r. sygn. akt I OSK 1358/08).

Wobec powyższego w niniejszej sprawie organ powinien konkretnie wskazać, iż np. danymi z firm przebudowujących pojazdy, kontrolujących ich stan techniczny, wykonujących przewozy osób, nie dysponuje i dlaczego oraz ewentualnie rozważyć przesłanie wniosku do właściwych podmiotów, jeśli są one organowi znane.

3) Jeśli organ stwierdzi, iż wskazane we wniosku informacje mieszczą się w kategorii informacji publicznej i są w jego posiadaniu, dopiero wtedy bada, czy żądanie stanowi informację prostą czy informację przetworzoną, której udostępnienie jest ograniczone koniecznością istnienia szczególnego interesu społecznego.

4) Ponadto organ weźmie pod uwagę następujące okoliczności:

- wniosek skarżącego dotyczył roku szkolnego 2007/2008 i tylko taki okres czasowy podlega rozpatrzeniu w tej sprawie, tj. w oparciu o materiały posiadane przez organ w dacie ponownego załatwiania wniosku, ale dotyczące tego okresu. (Wykonywanie obowiązku przewozu na rok szkolny 2008/2009 nie ma zatem znaczenia dla załatwienia tego wniosku).;

- skarżący w odwołaniu z dnia 27 lutego 2009 r. od decyzji organu I instancji nr [...] z dnia [...] lutego 2009 r. wyraźnie oświadczył, że jego wniosek nie dotyczy rodziców dowożących swoje dzieci, lecz przewoźników;

- żądania wnioskodawcy zawarte w pkt 6 i 7 wniosku wymagają ponownej oceny pod kątem charakteru informacji w tym zakresie, gdyż sama tylko ich treść może wskazywać, że nie powinny one wymagać przetworzenia w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy;

- anonimizacja materiałów, usunięcie z tekstu danych osobowych, identyfikujących określony podmiot, nie stanowi przetworzenia informacji w rozumieniu art. 3 ust 1 pkt 1 ustawy z uwagi na prostotę intelektualną i techniczną takiej czynności.

W powyższym stanie rzeczy, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 188 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zaskarżony wyrok, a na podstawie art. 145 § 1 pkt.1 lit. a oraz art. 135 P.p.s.a. uchylił zaskarżoną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lipca 2009 r. i poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta Z. z dnia [...] lutego 2009 r. odmawiającą udzielenia żądanej informacji publicznej. Naczelny Sąd Administracyjny wskazuje, iż do orzekania o kosztach udzielonej z urzędu pomocy prawnej w tej sprawie właściwy jest Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.



Powered by SoftProdukt