Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Sławomir Presnarowicz, Sędzia NSA Anna Dalkowska, Sędzia WSA (del.) Mirella Łent (sprawozdawca), Protokolant Izabela Dalkowska-Jóźwiak, po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2023 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej O. S.A. z siedzibą w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 9 kwietnia 2021 r., sygn. akt I SA/Bk 99/21 w sprawie ze skargi O. S.A. z siedzibą w W. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku z dnia 16 grudnia 2020 r., nr [...] w przedmiocie podatku od nieruchomości za 2010 r. oddala skargę kasacyjną.

Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2021 r. sygn. akt I SA/Bk 99/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku oddalił skargę O. SA w W. na postanowienie Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białymstoku z dnia 16 grudnia 2020 r. utrzymującą w mocy postanowienie Wójta Gminy Z. z dnia 10 grudnia 2015 r., który na podstawie art. 239a i art. 239b § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm. – dalej: O.p.) nadał rygor natychmiastowej wykonalności własnej decyzji nieostatecznej z dnia 10 grudnia 2015 r. określającej O. S.A. w W. (dawniej T. S.A.) zobowiązanie w podatku od nieruchomości za rok 2010. Powodem wydania takiego rozstrzygnięcia był krótki czas pozostający do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego oraz wysokie prawdopodobieństwo niezapłacenia podatku przez stronę. Poza tym organ powołał się na fakt zbywania majątku znacznej wartości – transakcja sprzedaży i leasingu zwrotnego z 31 stycznia 2009 r.

W uzasadnieniu WSA wskazał, że istota sporu sprowadza się do oceny, czy na gruncie zaistniałego stanu faktycznego istniały przesłanki warunkujące możliwość nadania rygoru natychmiastowej wykonalności wskazane nieostatecznej decyzji Wójta Gminy Z.. Sąd I instancji wskazał, iż bezsporne jest, że zbliżał się okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego określonego skarżącej. Zobowiązanie to ulegało przedawnieniu z końcem 2015 r. Zatem została spełniona jedna z przesłanek wskazanych w 239b § 1 O.p. Ponadto organ pierwszej instancji powołał się na dokonanie przez Spółkę czynności polegającej na zbyciu majątku znacznej wartości, co do której to okoliczności strona nie podniosła w skardze żadnych zarzutów. WSA podzielił pogląd organu, że zaistniały przesłanki określone w art. 239b 1 pkt 3 i 4 O.p. Podkreślił, że zgodnie z prezentowaną w judykaturze jednolitą linią orzeczniczą, ustalenie istnienia jednego z czterech warunków wymienionych w art. 239b § 1 O.p. nie oznacza automatycznie, że nieostatecznej decyzji może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Konieczne jest jeszcze uprawdopodobnienie, że zobowiązanie wynikające z takiej decyzji nie zostanie wykonane. Zdaniem WSA organy uprawdopodobniły, że zobowiązanie wynikające z decyzji wymiarowej nie zostanie wykonane. Użycie przez ustawodawcę w art. 239b § 2 O.p. sformułowania "uprawdopodobni" oznacza, że chodzi tu o środek zastępczy dowodu, a nie dowód na okoliczność niewykonania zobowiązania. Argumentacja przedstawiona w zaskarżonym postanowieniu świadczy o uprawdopodobnieniu takiej okoliczności. Jeżeli organ podatkowy powołuje się m.in. na przesłankę z art. 239b § 1 pkt 4 O.p., to chcąc wypełnić warunek wynikający z art. 239b § 2 O.p., powinien wskazać na takie okoliczności stwarzające ryzyko niewykonania zobowiązania podatkowego, które wiążą się z krótszym niż 3 miesięcznym okresem jego przedawnienia. Taką okolicznością może być między innymi czas niezbędny do uzyskania przez decyzję nieostateczną waloru ostateczności, jak też dotychczasowe postępowanie podatnika. WSA podzielił stanowisko organu, że wniesienie odwołania od nieostatecznej decyzji oraz nieprzedstawienie przez Spółkę żądanych przez organ dokumentów i nieudzielenie posiadanych przez nią informacji, uprawdopodobniły możliwość niewykonania przez nią zobowiązania określonego decyzją, której został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Prawdopodobieństwo to wzmacnia okoliczność, że Spółka kwestionuje nie tylko wysokość zobowiązania podatkowego, ale w ogóle jego zasadność. Ponadto dotychczasowe postępowanie Spółki wskazuje, że nie ma zamiaru dobrowolnie uiszczać zobowiązań podatkowych wynikających z decyzji nieostatecznych. Zdaniem Sadu I instancji całokształt opisanych w decyzji okoliczności świadczy o istnieniu wysokiego prawdopodobieństwa niezapłacenia podatku. Zatem ryzyko niewykonania decyzji było realne i wynikało z przyczyn obiektywnych, a organy uprawdopodobniły, że zobowiązanie nie zostanie wykonane. Wyrok wraz z uzasadnieniem dostępny jest w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych (http://orzeczenia.nsa.gov.pl, dalej w skrócie CBOSA).

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożył pełnomocnik skarżącej wnosząc o rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie (art. 176 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej: p.p.s.a.), a także o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Białymstoku oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym zwrot kosztów zastępstwa procesowego. Skargę kasacyjną oparł na podstawach naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 217 § 2 w zw. z art. 210 § 4 w zw. z art. 122 i art. 187 § 1 w zw. z art. 219 i art. 239b § 1 pkt 3 i 4 oraz § 2 O.p. przez niewłaściwe zastosowanie, polegające na oddaleniu skargi w sytuacji, gdy organ nie uprawdopodobnił, że zobowiązanie podatkowe wynikające z decyzji Wójta Gminy Z. nie zostanie przez skarżącą wykonane przed terminem przedawnienia oraz nie przedstawił żadnych dowodów, które by wskazywały, że Spółka dokonuje zbywania majątku i w związku z tym pozostały majątek Spółki nie pozwoli na zaspokojenie zobowiązania podatkowego wynikającego z decyzji Wójta Gminy Z..

Odpowiedzi na skargę kasacyjną nie złożono.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie. W myśl art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2023 r., poz. 259, t.j. ze zm.), dalej: "p.p.s.a.", Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej (podstaw kasacyjnych), chyba że zachodzą przesłanki nieważności postępowania sądowego wymienione w § 2 powołanego artykułu. Takich jednak przesłanek w niniejszej sprawie z urzędu nie odnotowano. Podobnie w trybie tym nie ujawniono podstaw do odrzucenia skargi ani umorzenia postępowania przed sądem pierwszej instancji, które obligowałyby Naczelny Sąd Administracyjny do wydania postanowienia przewidzianego w art. 189 p.p.s.a. (zob. uchwała NSA z 8 grudnia 2009r., II GPS 5/09, ONSAiWSA 2010, nr 3, poz. 40). Skarga kasacyjna została zatem zbadana według reguły związania zarzutami w niej zawartymi (art. 183 § 1 ab initio p.p.s.a.). W tym zakresie okazała się niezasadna i dlatego została oddalona.

Przedstawione przez skarżącą zarzuty do kontrolowanego wyroku sprowadzają się do stwierdzenia, że organ nie uprawdopodobnił, że zobowiązanie podatkowe wynikające z decyzji Wójta Gminy Z. nie zostanie wykonane. Zgodnie z art. 239b § 1 pkt 3 i 4 oraz § 2 O.p. decyzji nieostatecznej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy strona dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku znacznej wartości, lub okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3 miesiące. Przepis § 1 stosuje się, jeżeli organ podatkowy uprawdopodobni, że zobowiązanie wynikające z decyzji nie zostanie wykonane. Przesłanka "uprawdopodobnienia niewykonania zobowiązania" oznacza, że zachodzi uzasadniona obawa (przypuszczenie), że zobowiązanie takie nie zostanie wykonane. Jakkolwiek co do zasady rację ma skarżąca przedstawiając w uzasadnieniu skargi kasacyjnej interpretację powołanego przepisu, to jednak nie można zgodzić się z nią co do oceny okoliczności stanu faktycznego prowadzących do ustalenia jej powinności. WSA prawidłowo ocenił zastosowanie art. 239b § 2 O.p. przez organ.

"Uprawdopodobnienie niewykonania zobowiązania" odnosi się do wszystkich zdarzeń i okoliczności, które można w świetle zasad doświadczenia życiowego, potraktować jako uprawdopodobniające określone zdarzenie w tym także do działania lub zaniechania skarżącej spółki (m.in. braku dobrowolnego regulowania zobowiązań podatkowych) - (por. wyrok NSA z 23 marca 2023 r., I FSK 72/23). Przepisy prawa nie stoją na przeszkodzie temu, by przesłanką z art. 239b § 2 O.p. nie mogły być działania czy zaniechania podatnika w perspektywie szerszej niż działania w postępowaniu zakończonym decyzją, co do której badanym jest wydany rygor. W zaskarżonym wyroku orzekający w tej sprawie Sąd prawidłowo dostrzegł jako istotne takie okoliczności, jak kwestionowanie nie tylko wysokości zobowiązania podatkowego, ale w ogóle jego zasadność, a dotychczasowe postępowanie Spółki wskazuje, że nie miała ona zamiaru dobrowolnie uiścić zobowiązań podatkowych wynikających z decyzji nieostatecznych. Niekwestionowane przez skarżącą przykłady postępowań prowadzonych przez inne organy podatkowe, w których strona opóźniała wydanie decyzji, odmawiała przedłożenia kluczowych dowodów oraz zwlekała z zapłatą podatku, mimo otrzymania decyzji określającej zobowiązanie podatkowe jest wystarczające, by uznać istnienie wysokiego prawdopodobieństwa niezapłacenia podatku. Ryzyko niewykonania decyzji było realne i wynikało z przyczyn obiektywnych, a organy uprawdopodobniły, że zobowiązanie nie zostanie wykonane, co przekłada się na uznanie zarzutu naruszenia art. 239b § 2 O.p., za niezasadny.

Równoczesne doręczenie decyzji wymiarowej i postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności nie stoi na przeszkodzie temu, by uznać uprawdopodobnienie, o jakim mowa w art. 139b § 2 O.p. Nie ma racji skarżąca twierdząc, że takie działanie nie dawało jej szans na wykonanie zobowiązania podatkowego. Nie wykazano jakiejkolwiek przeszkody prawnej do tego, by skarżąca wykonała zobowiązanie podatkowe, również w sposób dobrowolny, a w sprawie nie zaistniała sytuacja, by rygor natychmiastowej wykonalności wszedł do obrotu prawnego przed wejściem decyzji do obrotu. Postanowienie to nie zostało ani wydane przed decyzją, ani przed nią doręczone. Przywołane w skardze kasacyjnej wyroki tut. Sądu nie mogą stanowić odniesienia w sprawie, już choćby z tego powodu, że zapadły w odmiennym co do okoliczności istotnych, stanie faktycznym poszczególnych spraw.

W konsekwencji, ze względu na sformułowanie i uzasadnienia zarzutów co do prawa procesowego, zarzuty te również są niezasadne.

Mając na względzie powyższe oraz art. 184 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną.

Mirella Łent Sławomir Presnarowicz Anna Dalkowska