Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Barbara Gebel (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Marzena Iwankiewicz, Sędzia WSA Arkadiusz Windak, Protokolant starszy sekretarz sądowy Teresa Zauerman, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015 r. sprawy ze skargi J. C. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie zasiłku pielęgnacyjnego stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta z dnia [...] r. nr [...].

Decyzją z dnia [...], Nr [...], Prezydent Miasta przyznał J.C. zasiłek pielęgnacyjny z tytułu ukończenia 75. roku życia, na okres [...], w wysokości [...] zł. Po rozpatrzeniu odwołania strony, Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...], Nr [...], uchyliło w części ww. decyzję organu pierwszej instancji i przyznało J.C. prawo do zasiłku pielęgnacyjnego od [...] na czas nieokreślony. W pozostałej części organ odwoławczy utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji z dnia [...].

Decyzją z dnia [...], Nr [...], Prezydent Miasta uchylił w części decyzję własną z dnia [...] i przyznał J.C. zasiłek pielęgnacyjny z tytułu ukończenia 75. roku życia od [...] na stałe, w wysokości [...] zł.

Następnie, decyzją z dnia [...], Nr [...] Prezydent Miasta zmienił, od dnia [...], decyzję własną nr [...], w części dotyczącej wysokości zasiłku pielęgnacyjnego, przyznanego J.C. w kwocie [...]zł, na kwotę [...] zł miesięcznie. Pozostałą część tej decyzji organ pozostawił bez zmian.

W piśmie z dnia [...], kierowanym do Prezydenta Miasta, J.C. złożyła oświadczenie, że okresowo przebywa w [...] i prosi o przesyłanie na powyższy adres należności z tytułu przyznanego jej zasiłku pielęgnacyjnego.

Wobec tego oświadczenia strony Prezydent Miasta decyzją z dnia

[...], Nr [...], wydaną na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.), zwanej dalej "K.p.a.", art. 16 ust. 6 oraz art. 20 ust. 3 w związku z art. 3 pkt 11 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992 ze zm.), art. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 205, poz. 1212), z dniem [...] uchylił decyzję własną z dnia [...].

W uzasadnieniu decyzji, organ wskazał, że art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, umożliwia bez zgody strony, zmianę lub uchylenie decyzji, na mocy której strona nabyła prawo do świadczeń rodzinnych.

Wobec oświadczenia J.C. o miejscu jej przebywania, organ uznał, że zasadne jest przekazanie wniosku strony do dalszej realizacji Prezydentowi Miasta.

J.C., reprezentowana przez córkę M.C., wniosła odwołanie od powyższej decyzji organu nie zgadzając się z argumentacją organu o tym, że zmiana miejsca pobytu uzasadniała wydanie decyzji w oparciu art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Podniosła, że jest mieszkanką [...] i faktu tego nie zmienia przebywanie przez nią obecnie w placówce stricte opiekuńczej w [...] , gdyż pensjonariusz w każdym momencie może czasowo lub na stałe z pobytu tam zrezygnować. Dodała, że nigdy nie wyrażała zgody na uchylenie decyzji o przyznaniu jej prawa do zasiłku pielęgnacyjnego.

Decyzją z dnia [...], Nr [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. w związku z art. 16 ust. 6, art. 20 ust. 3 i art. 3 pkt 11 ustawy o świadczeniach rodzinnych, art. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji z dnia [...].

W uzasadnieniu swej decyzji Kolegium wskazało, że zgodnie z art. 3 ust. 16 ustawy o świadczeniach rodzinnych, właściwość miejscową gminy zobowiązanej do rozpoznania sprawy dotyczącej świadczenia rodzinnego, ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o to świadczenie.

Organ odwoławczy uznał, że w przypadku J.C. spełnione zostały przesłanki, które należy w sprawie uwzględnić, określone w art. 25 Kodeksu cywilnego (fakt przebywania i zamiar stałego pobytu), do przyjęcia, że miejscem zamieszkania strony jest [...]. W oparciu o akta sprawy, organ stwierdził bowiem, że w okresie składania oświadczenia z dnia [...], strona faktycznie przebywała w [...] z zamiarem stałego pobytu. Zamiar taki wynikał, zdaniem organu, z zachowania danej osoby, polegającego na ześrodkowaniu swojej aktywności życiowej w określonej miejscowości. Według Kolegium, bez znaczenia w sprawie była kwestia zameldowania strony, będąca kategorią prawa administracyjnego, lecz nie przesądzającą o miejscu zamieszkania w rozumieniu prawa cywilnego.

W konsekwencji organ przyjął, że miejscem zamieszkania strony, na dzień składania oświadczenia z dnia [...] było miasto [...], zaś organem właściwym do rozpoznania wniosku J.C. o przyznanie pomocy w formie zasiłku pielęgnacyjnego, był Prezydent Miasta.

Kolegium stwierdziło, że organ pierwszej instancji uchylił, bez zgody strony, swoją ostateczną decyzję, na mocy której J.C. nabyła prawo do świadczeń rodzinnych, bowiem z dniem [...] uległa zmianie jej sytuacja rodzinna, mająca wpływ na prawo do tych świadczeń.

W tym stanie rzeczy, Kolegium uznało, że decyzja organu pierwszej instancji była zgodna z obowiązującym prawem, wobec czego organ odwoławczy nie znalazł podstaw do jej zmiany lub uchylenia w całości lub w części.

J.C. zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

powyższą decyzję, wnosząc o jej uchylenie i podjęcie wypłaty należnego skarżącej zasiłku pielęgnacyjnego.

Skarżąca zauważyła, że po wydaniu przez organ pierwszej instancji decyzji z dnia [...], pismem z dnia [...], jej wniosek dotyczący jedynie wypłaty świadczenia pod adresem [...] (a nie pod adresem jej zameldowania w [...]), przekazany został do Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie– jako wniosek o ustalenie prawa do świadczenia. Stwierdziła, że o ustalenie takiego prawa nie wnosiła, skoro prawo to ma już ustalone i to od 2005 r., a jej wniosek dotyczył jedynie miejsca realizacji wypłaty świadczenia.

Podała, iż jest jej wiadomym, że Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie zwrócił całość dokumentacji Prezydentowi Miasta, celem uchylenia decyzji z dnia [...], stojąc na stanowisku, że strona ma już ustalone prawo do zasiłku pielęgnacyjnego, a wobec jej obecnego pobytu na terenie [...], MOPR winien jedynie wykonywać decyzję o przyznaniu tego świadczenia. Skarżąca uzyskała informację, że jest to normalny tryb postępowania wobec pensjonariuszy przebywających w [...], uprawnionych do zasiłku, ale mających miejsce stałego zamieszkania w miejscowościach na terenie całej Polski.

Jej zdaniem, brak było jakichkolwiek podstaw do wydania decyzji z dnia

[...], uchylającej przyznany zasiłek pielęgnacyjny. Skarżąca argumentowała, że sama zmiana miejsca pobytu, nie wyczerpuje hipotezy art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w odpowiedzi na skargę J.C., wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje:

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną i stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 134 § 1 i art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r., poz.270 ze zm.).

Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r., poz.1456 ze zm.) wniosek o przyznanie i wypłatę świadczeń składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o te świadczenia. Rację ma organ w zaskarżonej decyzji stwierdzając, iż dla właściwości organu ważne jest przebywanie w sensie fizycznym w danej miejscowości połączone z założeniem w niej ośrodka swoich osobistych i majątkowych interesów. Rację ma również stwierdzając, że w związku z oświadczeniem złożonym przez J.C. o przebywaniu przez nią w [...] organem właściwym stał się Prezydent Miasta z tym, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze błędnie przyjęło, że organ ten jest właściwy do rozpatrzenia wniosku strony o przyznanie pomocy w formie zasiłku pielęgnacyjnego, bowiem strona takiego wniosku nie złożyła.

Skoro J.C. miała przyznany zasiłek pielęgnacyjny decyzją Prezydenta Miasta z dnia [...] na czas nieokreślony, to zmiana miejsca zamieszkania spowodowała jedynie to, że z dniem tej zmiany Prezydent Miasta utracił właściwość miejscową do jakiegokolwiek załatwiania/ rozpatrywania sprawy, poza przekazaniem, w trybie art. 65 § 1 K.p.a., całości akt sprawy J.C. związanych z przyznaniem i wypłatą zasiłku pielęgnacyjnego, organowi właściwemu - Prezydentowi Miasta, który winien podjąć dalszą wypłatę zasiłku pielęgnacyjnego w oparciu o decyzję Prezydenta Miasta z dnia [...] (podobnie: postanowienie NSA sygn. akt I OW 4/08).

Zgodnie z art.19 K.p.a. organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. Właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się w sprawach innych niż dotyczące nieruchomości i prowadzenia zakładu pracy, według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju (art. 21 § 1 K.p.a.).

Przepisy te mają charakter bezwzględnie obowiązujący, a naruszenie każdego rodzaju właściwości przez organ administracji przy wydawaniu decyzji powoduje nieważność rozstrzygnięcia.

W tej sytuacji, sąd stwierdził, iż Prezydent Miasta wydając decyzję

z dnia [...] nie był organem właściwym miejscowo do wydania rozstrzygnięcia, a tym samym naruszył ww. przepisy postępowania administracyjnego, co spowodowało, że w stosunku do wydanej przez niego decyzji została spełniona przesłanka stwierdzenia nieważności z art.156 § 1 pkt 1 K.p.a.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze, utrzymując w mocy decyzję Prezydenta Miasta, wydaną z naruszeniem przepisów o właściwości, w sposób rażący naruszyło obowiązujące przepisy postępowania, tj. art. 138 § 1 pkt 1 oraz art. 21 § 1 pkt 3 K.p.a. w zw. z art. 23 § 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, co spowodowało, że zaskarżona decyzja spełnia przesłankę stwierdzenia nieważności wynikająca z art. 156 § 1 pkt 2 K.p.a.

W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 w zw. z art.135 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji pierwszoinstancyjnej.