Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Felicja Kajut, Sędziowie Sędzia WSA Elżbieta Kowalik-Grzanka (spr.), Sędzia NSA Anna Orłowska, Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Kinga Czernis, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 października 2011 r. sprawy ze skargi W. Z. na decyzję Wojewody [...] z dnia 15 czerwca 2011 r. nr [...] w przedmiocie zameldowania na pobyt stały 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia 28 kwietnia 2011 r. nr [...]; 2. zasądza od Wojewody [...] na rzecz skarżącego W. Z. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania; 3. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.

Podaniem z dnia 17 marca 2011 r. W. Z. zwrócił się do Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miasta o zameldowanie na działce nr 15 położonej na terenie Rodzinnego Ogrodu Działkowego "[...]" w G. przy ul. [...]. W uzasadnieniu podania w/w wskazał, że po śmierci matki utracił stałe zameldowanie w G. przy ul. [...]. Obecnie zaś zamieszkuje stale na w/w działce.

Po przeprowadzeniu postępowania Prezydent Miasta decyzją z dnia 28 kwietnia 2011 r. znak [...] odmówił zameldowania na pobyt stały w budynku letniskowym posadowionym na działce nr 15 Rodzinnego Ogrodu Działkowego "[...]" przy ul. [...] w G.

W podstawie prawnej decyzji organ I instancji powołał się na art. 47 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 993 ze zm.) w zw. z art. 3 pkt 11 lit c) ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 34, poz. 198 ze zm.).

W uzasadnieniu przedmiotowej decyzji Prezydent Miasta wskazał, że W. Z. wystąpił z wnioskiem o zameldowanie w budynku letniskowym. Z oświadczenia w/w wynika, że na działce posadowiony jest murowany domek z czterema pokojami, kuchnią i łazienką wyposażony w media. W miejscu tym wnioskodawca posiada wszystkie swoje rzeczy osobiste. Tam też od 2 lat koncentruje się jego centrum życiowe.

Jednak Polski Związek Działkowców Zarząd Okręgowy wyraził swe negatywne stanowisko co do kwestii zameldowania wskazując, że na stałe zamieszkiwanie na terenie ogrodu nie pozwalają przepisy zawarte w statucie związku oraz regulaminie ogrodu działkowego. Działka przeznaczona jest bowiem do zaspokajania potrzeb użytkownika działki i jego rodziny w zakresie wypoczynku i rekreacji oraz prowadzenia upraw ogrodniczych z wyłączeniem potrzeb mieszkaniowych i wykonywania działalności gospodarczej. Nie ma nadto możliwości ustalenia na terenie ogrodu działkowego adresu zgodnego z zapisem art. 9b ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a użytkownik działki nie legitymuje się tytułem prawnym do lokalu, w którym ma być zameldowany.

W ocenie Prezydenta Miasta w/w stanowisko jest słuszne. Zameldowanie na pobyt stały następuje bowiem – zgodnie z art. 9b ust. 1 w/w ustawy - pod oznaczonym adresem. Adres określa się zaś przez podanie nazwy miasta (dzielnicy), ulicy, numeru domu i lokalu, nazwy województwa oraz kodu pocztowego. Nadto zgodnie z § 4 ust. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 października 2004 r. w sprawie numeracji porządkowej nieruchomości (Dz. U. Nr 243, poz. 2432) nieruchomości stanowiące pracownicze ogrody działkowe oznacza się jednym numerem porządkowym.

Ustalony dla ogrodu działkowego adres jest z kolei adresem całej nieruchomości a nie konkretnego domu. Natomiast numer działki ustalony przez administrację ogrodu dla celów wewnętrznych nie jest tożsamy z numerem lokalu (pomieszczenia). W związku z tym zameldowanie na działce jest niemożliwe. Pogląd w tej materii wyraził m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 7 lipca 2004 r. sygn. akt II SA/Bd 312/04.

Po rozpatrzeniu odwołania wniesionego przez W. Z. Wojewoda decyzją z dnia 15 czerwca 2011 r. nr [...] w oparciu o art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej w skrócie k.p.a.) w zw. z art. 47 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych utrzymał w mocy w/w decyzję Prezydenta Miasta.

W uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia Wojewoda wskazał, że przesłanka zamieszkiwania w budynku usytuowanym na działce została spełniona a sam fakt zamieszkiwania W. Z. na działce nie stanowił w sprawie kwestii spornej. Jednak zameldowanie w/w osoby w budynku na działce nr 15 znajdującej się na terenie Rodzinnego Ogrodu Działkowego "[...]" przy ul. [...] w G. nie jest możliwe.

W ocenie organu wskazany adres nie odpowiada wymogom określonym w ustawie o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 28 października 2004 r. Adres "[...]" jest bowiem adresem całej nieruchomości. Wewnętrzny numer działki oznaczonej "15" ustalony przez Zarząd Rodzinnego Ogrodu Działkowego "[...]" nie spełnia wymogów numeru porządkowego budynku nadawanego zgodnie z obowiązującym prawem przez właściwy do tego organ administracji publicznej.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego W. Z. wniósł o uchylenie wydanych w sprawie rozstrzygnięć.

Decyzji Wojewody skarżący zarzucił:

- naruszenie art. 9 ust. 2a ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych poprzez jego niezastosowanie pomimo tego, że skarżący w budynku położonym na terenie działki zamieszkuje od dwóch lat;

- art. 9b ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 6 w/w ustawy poprzez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, że "oznaczony adres" to wyłącznie oznaczenie lokalu o numerze nadanym w trybie przepisów art. 47a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne;

- naruszenie art. 8 w zw. z art. 7 k.p.a. poprzez wydanie decyzji odmawiającej zameldowania w sytuacji gdy innym obywatelom RP udziela się zgody na zameldowanie, co świadczy o naruszeniu zasady równości wobec prawa oraz zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa.

W uzasadnieniu skargi wskazano m.in., że w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych nie można odmówić zameldowania tzw. stałym mieszkańcom ogródków pracowniczych. Organy właściwe w sprawach ewidencji ludności powinny zaś podejmować wszelkie działania w celu zapewnienia zgodności zapisów ewidencji ludności z rzeczywistym miejscem pobytu osób, na których ciąży obowiązek zameldowania lub wymeldowania. Celem obowiązku meldunkowego jest bowiem zapewnienie prawidłowego funkcjonowania ewidencji ludności, która polega na rejestracji danych o miejscu pobytu (adresie) osób jak też służy ochronie interesów samych zainteresowanych i umożliwia odnalezienie tych osób.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie nie znajdując podstaw do zmiany swojego stanowiska.

Polski Związek Działkowców - Okręgowy Zarząd w piśmie z dnia 29 września 2011 r. poparł argumentację Wojewody i wniósł o oddalenie skargi W.Z.

W uzasadnieniu swojego stanowiska Polski Związek Działkowców - Okręgowy Zarząd powołał się na regulację zawartą w ustawie z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 169, poz. 1419), § 36 i § 65 statutu Polskiego Związku Działkowców oraz uchwałę nr 38/2010 Prezydium Krajowej Rady Polskiego Związku Działkowców.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie zaś z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.1270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Mając na uwadze w/w kryterium Sąd uznał, że wniesiona skarga zasługuje na uwzględnienie.

W sprawie stan faktyczny był niesporny.

Kwestią sporną była możliwość zameldowania danej osoby w budynku posadowionym na terenie ogrodu działkowego. Organy administracji publicznej odmówiły zameldowania skarżącego stwierdzając, że konkretna działka nie ma określonego adresu, gdyż adres przypisany jest do całej nieruchomości należącej do danego rodzinnego ogrodu działkowego.

Identyczny jak organy administracji publicznej pogląd wyraził Polski Związek Działkowców - Okręgowy Zarząd.

Skarżący twierdził z kolei, że dane znajdujące się w ewidencji powinny odzwierciedlać rzeczywisty stan faktyczny, tzn. fakt, iż skarżący zamieszkuje na terenie ogrodu działkowego od 2 lat.

Mając na uwadze powyższe argumenty należy wskazać, że złożona problematyka zameldowania osób na terenie pracowniczych lub rodzinnych ogrodów działkowych była wielokrotnie przedmiotem orzeczeń sądów administracyjnych. Obecnie można mówić o linii orzeczniczej, która taką możliwość dopuszcza.

Zgodnie z art. 9b ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 993 ze zm.), zameldowanie na pobyt stały lub czasowy następuje pod oznaczonym adresem, przy czym - zgodnie z ust. 2 pkt 1 tego artykułu - adres określa się przez podanie w gminach które uzyskały status miasta – nazwy miasta (dzielnicy), ulicy, numeru domu i lokalu, nazwy województwa oraz kodu pocztowego.

W niniejszej sprawie adres ogrodu działkowego jest określony: ul. [...] w G.

Na terenie tego ogrodu znajduje się działka nr 15, której użytkownikiem jest skarżący.

W ocenie Sądu oznaczenie działki na terenie danego ogrodu jest oznaczeniem pozwalającym określić miejsce pobytu stałego w rozumieniu ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych i spełnia wymogi adresu w rozumieniu art. 9b ust. 1 i 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych.

Przywołana ustawa nie nakazuje bowiem, by odwoływać się do definicji pojęcia "lokal" określonych w innych przepisach.

Nie zasługuje na aprobatę pogląd, że "oznaczony adres" w rozumieniu tej ustawy to wyłącznie oznaczenie lokalu o numerze wydanym na podstawie art. 47a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r., Nr 193, poz. 1287 ze zm.). Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 17 czerwca 2008 r. (sygn. akt II SA/Sz 188/08, baza LEX nr 489234) termin "dom" użyty w art. 9b ust 2 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych jest znacznie bardziej pojemny niż "nieruchomość zabudowana lub przeznaczona pod budowę" w rozumieniu ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, a pojęcie to obejmuje wszystkie pomieszczenia i urządzenia, którym zainteresowany pragnie przypisać funkcję mieszkalną.

Co równie ważne, żaden przepis nie wymaga aby organ meldunkowy dokonywał oceny zdatności (domu, altany) do wypełniania funkcji mieszkaniowej. Rzeczą organu właściwego w sprawach ewidencji ludności nie jest bowiem dokonywanie oceny, czy określony obiekt budowlany nadaje się na miejsce pobytu ludzi w rozumieniu przepisów prawa budowlanego (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 czerwca 2002 r., sygn. akt II SA/Łd 1963/00, publ. OSP 2003/5/69).

Tak więc bez znaczenia jest dokonywanie ocen jaki charakter ma obiekt, w którym mieszka skarżący. Istotny jest natomiast niesporny fakt zamieszkiwania skarżącego w danym budynku przez dany okres czasu. Podkreślenia wymaga, że celem ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych jest między innymi rejestracja danych o miejscu pobytu osób (art. 1 ust. 2 ustawy). Ewidencja ludności służy zaś jedynie ustaleniu rzeczywistego pobytu osób i nie przesądza o prawie do nieruchomości.

W ocenie Sądu nie jest nadto trafna argumentacja odnosząca się do przepisów ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych. Zgodnie z art. 13 ust. 4 tej ustawy działka w rodzinnym ogrodzie działkowym przeznaczona jest do zaspokajania potrzeb użytkownika i jego rodziny w zakresie wypoczynku i rekreacji oraz prowadzenia upraw ogrodniczych, z wyłączeniem potrzeb mieszkaniowych i wykonywania działalności gospodarczej. Przepis ten należy odczytywać jedynie jako opis funkcji ogrodów działkowych, nie zaś jako bezwzględny zakaz dokonania zameldowania. Istotnym jest, że przepisy ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 4) wymagają zameldowania osoby w miejscu jej faktycznego zamieszkiwania.

W ocenie Sądu wykorzystanie domku posadowionego na działce do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wbrew przeznaczeniu działki rekreacyjnej określonemu w art. 13 ust. 4 ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych nie wpływa na obowiązek organu meldunkowego rejestracji danej osoby w miejscu faktycznego pobytu (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 marca 2009 r., sygn. akt III SA/Po 467/08, baza LEX nr 555205, a także szerzej uzasadnienie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lipca 2011 r. sygn. akt II OSK 1216, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych – orzeczenia.nsa.gov.pl). Sąd w składzie orzekającym nie podziela poglądu wyrażonego w przywoływanym przez organ pierwszej instancji wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 7 lipca 2004 r. sygn. akt II SA/Bd 312/04, że na działce nie można dokonać zameldowania, gdyż ustalony przez administrację ogródków dla celów wewnętrznych numer działki nie jest tożsamy z numerem lokalu (pomieszczenia). Wywody zaprezentowane w uzasadnieniu tego wyroku nie zostały bowiem zaakceptowane w późniejszym orzecznictwie sądów administracyjnych dotyczącym tego rodzaju spraw

Nadto dla kwestii meldunkowych nie mają znaczenia wewnętrzne regulacje Polskiego Związku Działkowców oraz uchwały statutowych organów Polskiego Związku Działkowców. Akty te nie mogą bowiem determinować rozstrzygnięć organów administracji publicznej. Sąd przypomina, ze regulacje ustawowe, stanowiące w polskich realiach źródła prawa powszechnie obowiązującego (vide: art. 87 ust. 1 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.), które nie wykluczają możliwości zameldowania danej osoby na terenie ogrodu działkowego mają bezwzględne pierwszeństwo przed przepisami statutu Polskiego Związku Działkowców, uchwałami organów Polskiego Związku Działkowców czy regulaminem określonego rodzinnego ogrodu działkowego.

Mając na względzie wskazane okoliczności sprawy jak i obowiązującą w dacie orzekania przez organy meldunkowe regulację normatywną Sąd uznał, że wydane rozstrzygnięcia naruszają w/w przepisy prawa materialnego, które to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy.

W związku z tym Sąd działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 135 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił decyzje organów obu instancji.

W oparciu o art. 152 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na mocy art. 200 w/w aktu normatywnego zasądzając od Wojewody na rzecz skarżącego kwotę 100 zł uiszczoną tytułem wpisu od skargi.

Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organy winny mieć na uwadze zaprezentowane powyżej rozważania.