Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący SWSA Paweł Zaborniak /spr./ Sędziowie WSA Piotr Godlewski WSA Maciej Kobak Protokolant specjalista Anna Mazurek - Ferenc po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 października 2017 r. sprawy ze skargi P. F. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] maja 2017 r. nr [...] w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy I. stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji; II. uchyla decyzję Starosty z dnia [...] marca 2016 r. nr [...]; III. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego na rzecz skarżącego P. F. kwotę 200 zł /słownie: dwieście złotych/ tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Przedmiotem skargi P. F. jest decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego, dalej "Kolegium", z [...] maja 2017 r., nr [...], w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy.

Z akt sprawy wynika, że Starosta Powiatu [...] decyzją z [...] listopada 2015 r., nr [...], orzekł o zatrzymaniu P. F. prawa jazdy kat. A, B, C, nr [...], seria [...], wydanego [...] października 2012 r., przez ten organ na okres 3 miesięcy jednocześnie zobowiązując go do jego zwrotu.

W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że w dniu [...] października 2015 r. otrzymał pismo Komendanta Powiatowego Policji w [...] z [...] października 2015 r. nr [...] informujące, że odwołujący w tym dniu w miejscowości T. prowadził pojazd marki Audi z prędkością 160 km/h t.j. z prędkością przekraczającą dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Prawo jazdy odwołującego nie zostało zatrzymane przez Policję w dniu wykroczenia, a zatem spełnione zostały przesłanki zawarte w art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. 1c ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 978, dalej "u.k.p.").

W odwołaniu od decyzji Starosty Powiatu [...] z [...] listopada 2015 r. P.F. zakwestionował zasadność rozstrzygnięcia w szczególności podnosząc, że w przedmiotowej sprawie nie zostało prawomocnie stwierdzone, iż dopuścił się czynu, na podstawie którego została wydana zaskarżona decyzja.

Kolegium decyzją z [...] stycznia 2016 r., nr [...], uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. Decyzja ta została uchylona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 1 lutego 2017 r. sygn. akt II SA/Rz 882/16.

Następnie Kolegium powołaną na wstępie decyzją, działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 23 ze zm., dalej "k.p.a.") oraz art. 102 ust. 1 pkt 4 u.k.p. w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 541, dalej "ustawa zmieniająca") utrzymało w mocy decyzję organu I instancji.

Organ odwoławczy wskazał, że rozpoznając ponownie odwołanie P. F.kierował się wytycznymi WSA w Rzeszowie zawartymi w wyroku z 1 lutego 2017 r. sygn. akt II SA/Rz 882/16 uwzględniając na podstawie art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm., dalej "P.p.s.a.") dokonaną ww. wyroku ocenę prawną.

Kolegium wyjaśniło, że podstawą zatrzymania prawa jazdy w drodze decyzji administracyjnej jest ujawnienie przez uprawnionego funkcjonariusza czynu polegającego na kierowaniu pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. W przedmiotowej sprawie jak wynika z zalegającego w aktach sprawy materiału dowodowego tj. zawiadomienia Komendanta Powiatowego Policji w [....] z [...]października 2015 r., nr [...], o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej, odwołujący w dniu 2 października 2015 r. prowadził pojazd z prędkością przekraczającą dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. W toku postępowania w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy prowadzonego w trybie art. 102 ust. 1 pkt 4 u.k.p. starosta nie miał obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego ukierunkowanego na zweryfikowanie w oparciu o odpowiednie dokumenty źródłowe danych zawartych w tym zawiadomieniu. Nie prowadzi bowiem własnych ustaleń dotyczących faktu przekroczenia prędkości, ale z woli ustawodawcy opiera swoje rozstrzygnięcie na przekazanej mu informacji o zatrzymaniu prawa jazdy na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 1260, dalej "p.r.d.") Tym samym nie może ani powoływać z urzędu, ani na wniosek dowodów na okoliczność potwierdzenia czy też weryfikacji treści zawartych w informacji, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy. Starosta orzekając w przedmiotowej sprawie związany był zatem domniemaniem prawdziwości informacji zawartych w dokumencie urzędowym jakim jest zawiadomienie Komendy Miejskiej Policji w [...], co do przekroczenia dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, co obligowało go do wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy.

Końcowo Kolegium powołało sentencję wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 października 2016 r., sygn. akt K 24/15 wyjaśniając, że o niezgodności z Konstytucją art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. 1c u.k.p. w związku z art. 135 ust. 1 pkt 1a lit. a P.r.d orzeczono w tym wyroku jedynie w zakresie, w jakim ta regulacja prawna nie przewiduje sytuacji usprawiedliwiających kierowanie pojazdem z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym wówczas, gdy zachodzi stan wyższej konieczności. Trybunał jednocześnie wskazał, że zatrzymanie prawa jazdy za przekroczenie na obszarze zabudowanym prędkości dopuszczalnej o więcej niż 50 km/h służy poprawie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a tym samym zwiększeniu ochrony życia i zdrowia uczestników tego ruchu.

Kolegium wyjaśniło, że w myśl art. 102 ust. 1 e u.k.p. okres, o którym mowa w ust. 1 c i 1 d, oblicza się na zasadach określonych w k.p.a., przy czym dla ustalenia początku okresu jest właściwa data zwrotu dokumentu do organu właściwego w sprawach wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, a w przypadku zatrzymania prawa jazdy w trybie art. 135 ust. 1 pkt 1 a p.r.d. - data tej czynności. Jeżeli w chwili wydawania decyzji, o której mowa w ust. 1 pkt 4 lub 5, prawo jazdy było już w posiadaniu starosty z innego tytułu, okres zatrzymania prawa jazdy liczy się od dnia wydania tej decyzji.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie P.F. zarzucił powołanej na wstępie decyzji:

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a. poprzez wydanie decyzji w tożsamej sprawie, w która została załatwiona wydaniem wcześniejszej decyzji ostatecznej, tj. decyzji Starosty Powiatu [...] z [...] marca 2016 r. nr [...], co naruszyło zasadę trwałości decyzji wyrażoną w art. 16 § 1 k.p.a.,

b) art. 10 k.p.a. poprzez niezapewnienie stronie czynnego udziału w każdym stadium postępowania oraz uniemożliwienie jej wypowiedzenia się co do zebranych dowodów oraz materiałów,

2. Naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 102 ust 1 pkt 4 u.k.p. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, w sytuacji gdy w sprawie zostało ustalone, że prawo jazdy P. F. nie zostało zatrzymane, a postawą wydania decyzji w przedmiocie jego zatrzymania, na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 1a p.r.d.

b) art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy zmieniającej obowiązującej w dacie zdarzenia z dnia [...] października 2015 r. oraz wydania przez organ I instancji decyzji, tj. w dniu [...] listopada 2015 r. poprzez jego niezastosowanie i wydanie decyzji z pominięciem ww. przepisu prawa.

Mając powyższe na uwadze wniósł o uwzględnienie skargi i stwierdzenie nieważności decyzji organów obu instancji, a na wypadek uznania przez Sąd, że nie ma podstaw do stwierdzenie nieważności decyzji wniósł o "jej" uchylenie stosownie do art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) P.p.s.a.

Ponadto wniósł o zwrot od organu na rzecz skarżącego kosztów postępowania wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargę organ II instancji wniósł o jej oddalenie z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Skarga okazała się częściowo zasadna, co spowodowało konieczność jej uwzględnienia.

Sąd administracyjny sprawuje w zakresie swej właściwości kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, co wynika z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1660). Zakres tej kontroli wyznacza art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r., poz. 1369; zwana dalej w skrócie p.p.s.a.). Stosownie do tego przepisu Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W myśl art. 145 p.p.s.a., Sąd zobligowany jest do uchylenia decyzji bądź postanowienia lub stwierdzenia ich nieważności, ewentualnie niezgodności z prawem, gdy dotknięte są one naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania, innym naruszeniem przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy, lub zachodzą przyczyny stwierdzenia nieważności decyzji wymienione w art. 156 k.p.a. lub innych przepisach.

W ramach kontroli legalności decyzji Sąd stosuje przewidziane prawem środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 135 p.p.s.a.).

Strona skarżąca słusznie oparła swą skargę na zarzucie uchybienia przez SKO tym regulacjom K.p.a., które stanowią o zasadzie trwałości ostatecznych decyzji zakazując rozstrzygania o sprawie już rozstrzygniętej przez organ – art. 16 § 1 K.p.a. Uzyskanie przez decyzję administracyjną cechy ostateczności powoduje niemożność ponownego orzekania w tej sprawie, skutkując jednocześnie powstaniem res iudicata. Ponowne orzekanie w tej samej sprawie nie jest możliwe bez uprzedniego usunięcia z obrotu prawnego decyzji ostatecznej. Zakaz ponownego orzekania w tej samej sprawie wynika z art. 156 § 1 pkt 3 Kodeksu, który stanowi: Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco. Tak więc, dopóki w obrocie prawnym funkcjonuje decyzja rozstrzygająca sprawę merytorycznie w sposób ostateczny, kolejne postępowanie dotyczące tej samej materii staje się niedopuszczalne, i co należy też podkreślić, niezależnie od prawidłowości tej decyzji.

Sąd działając na podstawie art. 106 § 3 p.p.s.a. ustalił, że w dniu [...] marca 2016 r., Starosta [...] wydał decyzję o nr [...], o odmowie zatrzymania prawa jazdy kategorii A, B, C, wydanego przez ten organ na rzecz P. F.. Wskazana decyzja Starosty o odmowie zwrotu prawa jazdy, została wydana w ponownie przeprowadzonym przez Organ pierwszej instancji postępowaniu administracyjnym jako skutek wydania przez SKO kasacyjnej decyzji z dnia [...] stycznia 2016 r., o nr [...]. Starosta [...] nie czekając na uprawomocnienie się tej decyzji SKO, ponownie merytorycznie i zgodnie z wytycznymi organu odwoławczego rozpoznał sprawę zatrzymania prawa jazdy P. F.. Zaskarżona do WSA decyzja SKO z dnia [...] maja 2017 r., nr [...], rozstrzyga sprawę administracyjną tożsamą ze sprawą rozstrzygniętą już uprzednio mocą ostatecznej decyzji Starosty [...] z [...]marca 2016 r., nr [...], naruszając w ten sposób zasadę trwałości decyzji administracyjnych. Dopiero usunięcie z obrotu decyzji Starosty z dnia [...] marca 2016 r., nr [...], o odmowie zatrzymania prawa jazdy, pozwoliłoby Kolegium kolejny raz rozpoznać odwołanie skarżącego od decyzji Starosty S. z dnia [...] listopada 2015 r., nr [...], o zatrzymaniu prawa jazdy kategorii A, B, C, wydanego na rzecz P. F.. SKO informację o wydaniu przez Starostę decyzji z [...] marca 2016 r., nr [...], mogło uzyskać z treści pisma Starosty z dnia [...] marca 2016 r. adresowanego do tego Kolegium o przekazaniu całości akt sprawy zatrzymania prawa jazdy P. F.

Z racji obarczenia decyzji SKO wadą kwalifikowaną określoną w art. 156 § 1 pkt 3 K.p.a., WSA zobligowany był do stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji SKO, o czym stanowi art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. W myśl jego treści Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 K.p.a. lub w innych przepisach.

Jednocześnie WSA działając z urzędu na podstawie powołanego art. 134 § 1 i 135 P.p.s.a dostrzegł, że opisana już wyżej decyzja Starosty [...] z dnia [...] marca 2016 r., nr [...], dotknięta jest wadą obligującą do jej uchylenia. Wyjaśnić wypada, iż według art. 145 § 1 pkt 8 K.p.a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione. Dlatego należało zauważyć, że w/w decyzja Starosty została wydana w wyniku decyzji SKO z dnia [...]stycznia 2016 r., [...], mocą której Kolegium działając na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. uchyliło decyzję Starosty z dnia [...] listopada 2015 r., nr [...], i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji. Starosta po ponownym rozpatrzeniu sprawy zatrzymania prawa jazdy, kierując się wytycznymi SKO, rozstrzygnięciem wyrażonym w decyzji z [...] marca 2016 r., nr [...], odmówiło zatrzymania prawa jazdy kategorii A, B, C, wydanego P. F.. Ta decyzja organu pierwszej instancji jest obarczona wadą procesową określoną w art. 145 § 1 pkt 8 K.p.a, bowiem kasacyjna decyzja SKO z dnia [...] stycznia 2016 r., nr [...], została uchylona prawomocnym wyrokiem WSA z 1 lutego 2017 r., sygn. II SA/Rz 882/16. Dlatego też Sąd działając z urzędu zobligowany był do uchylenia decyzji Starosty jako wadliwej i wydanej w granicach sprawy dotyczącej zatrzymania prawa jazdy na podstawie art. 134 § 1, 135, 145 § 1 pkt 1 lit. b p.p.s.a.

Uprawomocnienie się niniejszego wyroku WSA będzie obligować SKO do ponownego rozpatrzenia odwołania skarżącego od decyzji Starosty S. z dnia [...] listopada 2015 r., nr [...], przy uwzględnieniu oceny prawnej oraz wytycznych niniejszego wyroku oraz wyroku WSA w Rzeszowie z dnia 1 lutego 2017 r., sygn. II SA/Rz 882/16.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów skargi podnieść należy, iż są one zupełnie bezzasadne. Po pierwsze, SKO nie dopuściło się rażącego naruszenia art. 10 K.p.a., bowiem przed wydaniem zaskarżonej decyzji Kolegium nie przeprowadzało postępowania wyjaśniającego w oparciu o dowody, o których skarżący nie miał wiedzy. O możliwości skorzystania z uprawnień przewidzianych w art. 10 K.p.a. w postępowaniu przed organem pierwszej instancji strona została powiadomiona zawiadomieniem Starosty z dnia [...] października 2015 r. Sąd podkreśla także, że skuteczność zarzutu naruszenia art. 10 § 1 k.p.a. może mieć miejsce jedynie, gdy stawiająca go strona wykaże, że zarzucane uchybienie uniemożliwiło jej dokonanie konkretnych czynności procesowych. Przy czym to na stronie stawiającej taki zarzut spoczywa ciężar wykazania istnienia związku przyczynowego między naruszeniem przepisów postępowania, a wynikiem sprawy. Nie podlega kwestii to, że skarżący takiego związku choćby w stopniu minimalnym nie wykazał. Po drugie, odnosząc się do podniesionej przez skarżącego kwestii zastosowania przez Organ przepisu art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 541 ze zm.), Sąd podkreśla ze szczególną mocą, że fakt prowadzenia na drodze publicznej pojazdu bez posiadania przy sobie prawa jazdy, wbrew obowiązkowi wynikającemu z przepisów obowiązującego prawa, nie zwalnia z odpowiedzialności administracyjnoprawnej i nie chroni przez skutkami nieprzestrzegania obowiązujących przepisów ruchu drogowego. W niniejszej sprawie o tych okolicznościach świadczy treść wniosku Policji o wydanie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, gdzie zaznaczono że skarżący podczas kontroli drogowej tego dokumentu nie posiadał przy sobie. WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 21 kwietnia 2017 r., II SA/Gl 1178/16, LEX, słusznie stwierdza, że w takim wypadku osoba posiadająca dokument prawa jazdy i okazująca go w czasie kontroli drogowej policjantowi, byłaby gorzej traktowana, w takich samych okolicznościach, niż osoba nie posiadająca takiego dokumentu lub tylko twierdząca, że go nie posiada. Co więcej nie można również wykluczyć także i takich sytuacji, gdy kierowcy, chcąc uniemożliwić zatrzymanie dokumentu prawa jazdy, składaliby podczas kontroli niezgodne z prawdą oświadczenia o jego braku. Uznanie za prawidłowe stanowiska skarżącego w tym zakresie wywołałoby skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia wymagań praworządności. Skarżący nie może także pomijać znaczenia art. 102 ust. 1c u.k.p., w myśl którego Starosta wydaje decyzję, o której mowa w ust. 1 pkt 4 lub 5, na okres 3 miesięcy, nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności oraz zobowiązując kierującego do zwrotu prawa jazdy, jeżeli dokument ten nie został zatrzymany w trybie art. 135 ust. 1 P.r.d. Ustawodawca przewidział więc sytuację, gdy kierujący nie posiada w czasie kontroli przy sobie dokumentu prawa jazdy, a pomimo to wyposaża starostę w kompetencje do wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy i zobowiązującą do jej zwrotu. Po trzecie, Sąd stoi na stanowisku, że wystarczająca przesłanką do wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, jest informacja od uprawnionych do tego organów (Policja lub ITD), o tym, że miał miejsce fakt przekroczenia przez danego kierowcę prędkości w terenie zabudowanym o więcej niż 50 k.m./h. Organ wydający decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy nie prowadzi własnych ustaleń dotyczących faktu rażącego przekroczenia prędkości, ale z mocy woli ustawodawcy opiera swoje rozstrzygnięcie wyłącznie na przekazanej mu informacji, nie zaś na ustaleniach dotyczących prawomocnego ukarania kierowcy przez sąd. Tym samym organ prowadzący postępowanie w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy w trybie art. 102 ust. 1 pkt 4 u.k.p., nie może powoływać z urzędu, jak również na wniosek dowodów na okoliczność potwierdzenia, czy też weryfikacji treści zawartych w informacji, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z 2015 r. o zmianie ustawy kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Ta kwestia nie budzi wątpliwości w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, czego przykładem jest m.in. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 czerwca 2017 r. II SA/Gl 170/17, CBOSA, wyrok WSA w Warszawie z dnia 31 maja 2017 r., VIII SA/Wa 1056/16, CBOSA.

Przedstawione powyżej motywy zadecydowały o częściowym uwzględnieniu zarzutów rozpoznanej przez Sąd skargi w oparciu o art. 134 § 1, 135, 145 § 1 pkt 1 lit. b, pkt 2 P.p.s.a. Natomiast o kosztach postępowania orzeczono stosując art. 200 P.p.s.a.