drukuj    zapisz    Powrót do listy

6111 Podatek akcyzowy, Prawo pomocy, Dyrektor Izby Celnej, Oddalono zażalenie, I FZ 265/08 - Postanowienie NSA z 2008-07-09, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I FZ 265/08 - Postanowienie NSA

Data orzeczenia
2008-07-09 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2008-06-18
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Maria Dożynkiewicz /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6111 Podatek akcyzowy
Hasła tematyczne
Prawo pomocy
Sygn. powiązane
I FZ 620/07 - Postanowienie NSA z 2008-01-16
I FSK 334/09 - Postanowienie NSA z 2009-05-25
I SA/Wr 1291/07 - Wyrok WSA we Wrocławiu z 2008-11-05
I GSK 942/09 - Wyrok NSA z 2010-05-18
Skarżony organ
Dyrektor Izby Celnej
Treść wyniku
Oddalono zażalenie
Powołane przepisy
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270 art. 245 § 1, 2 i 3, art. 246 § 1 pkt 1 i 2, art. 199, art. 252 § 2, art. 255,
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Dz.U. 1997 nr 78 poz 483 art. 84
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA : Maria Dożynkiewicz (spr.) po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2008 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej zażalenia R. B. P.H.U. "J." w B. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 1 kwietnia 2008 r. sygn. akt I SA/Wr 1291/07 w zakresie częściowego przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi R. B. P.H.U. "J." w B. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w W. z dnia 31 maja 2007 r. nr (...) w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku akcyzowym za okres od marca do grudnia 2003 r. postanawia oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z 1 kwietnia 2008 r., sygn. akt I SA/Wr 1291/07 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu przyznał R. B. prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od obowiązku uiszczenia wpisu od skargi w kwocie powyżej 200 zł i odmówił przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie w sprawie ze skargi R. B. P.H.U. "J." w B. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w W. z 31 maja 2007 r. nr (...) w przedmiocie określenia zobowiązania w podatku akcyzowym za okres od marca do grudnia 2003 r.

W uzasadnieniu Sąd ten wskazał, że skarżący został wezwany do uiszczenia wpisu sądowego od skargi w kwocie 25608 zł. Skarżący wniósł jednak o przyznanie mu prawa pomocy w zakresie zwolnienia od uiszczenia tego wpisu, co uzasadnił brakiem majątku ruchomego, nieruchomości oraz środków pieniężnych, które pozwalałyby na uiszczenie tego wpisu. Skarżący przedstawił swoją sytuację rodzinną i materialną, powołał się na także na tytuły wykonawcze potwierdzające zajęcie rachunków bankowych oraz wyciągi z tychże rachunków. W 2005 r. uzyskał dochód prawie 16000 zł, w 2006 r. przychód wyniósł ponad 3190000 zł ze stratą ponad 213000 zł, a w 2007 r. od stycznia do lipca dochód wynosił prawie 8500 zł. Skarżący zlikwidował swoją działalność gospodarczą i był tymczasowo aresztowany w ramach postępowania karnego. Postanowieniem z 22 października 2007 r. WSA przyznał skarżącemu prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od obowiązku uiszczenia wpisu od skargi w kwocie powyżej 1000 zł i odmówił przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie. W wyniku zażalenia złożonego na postanowienie Sądu pierwszej instancji z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 16 stycznia 2008 r., sygn. akt I FZ 620/07 uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, wskazując, że Sąd pierwszej instancji nie podjął czynności zmierzających do takiego wyjaśnienia podnoszonych przez stronę okoliczności, które umożliwiłyby rzetelną ocenę jej możliwości płatniczych.

WSA ponownie rozpoznając sprawę wezwał skarżącego do przedstawienia szczegółowego zestawienia miesięcznych wydatków, informacji o źródłach dochodów i wysokości dochodów osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe, danych dotyczących wykształcenia i zawodu żony skarżącego oraz do wskazania, czy skarżący korzysta z pomocy społecznej. Skarżący podał, że miesięcznie wydaje średnio 1647,22 zł, przy czym krewni wspierają go finansowo. On sam zaś ma prawo do zasiłku dla bezrobotnych 646 zł, dodatku mieszkaniowego 330,29 zł i zasiłku rodzinnego 64 zł.

WSA uznał, że przedstawione przez skarżącego argumenty uzasadniały zwolnienie skarżącego od ponoszenia kosztów sadowych, jednak w węższym zakresie niż wnioskowany. Skarżący nie przedstawił bowiem sytuacji finansowej swojej żony, jak również nie podał, jakiej wysokości pomoc finansową otrzymuje od krewnych, podczas gdy wydatki rodziny przewyższają znacznie zadeklarowane przez skarżącego dochody.

W tej sytuacji Sąd pierwszej instancji mając na uwadze fakt, iż skarżący złożył skargi w 3 innych sprawach, uznał, że kwota 200 zł, jaką skarżący jest zobowiązany do zapłacenia w każdej z tych spraw nie spowoduje uszczerbku utrzymania koniecznego dla jego i jego rodziny oraz nie pozbawi skarżącego prawa do sądu.

Skarżący złożył zażalenie na powyższe postanowienie wnosząc o jego zmianę poprzez przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w całości. Wskazał podobnie jak przed Sądem pierwszej instancji, że jest jedynym żywicielem rodziny, a jego żona jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Pomoc finansową zaś otrzymuje innych członków rodziny. Ponadto wskazał, że 1 stycznia 2008 r. uległ wypadkowi i nie może podjąć żadnej pracy. Skarżący wyraził również obawę, iż konieczność uiszczenia kwoty 200 zł uniemożliwi mu dochodzenie swoich praw przed sądem.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 245 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej p.p.s.a.) prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 p.p.s.a.). Natomiast prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.).

Stosownie do art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym jest możliwe wówczas, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Instytucja prawa pomocy jest jednak wyjątkiem od ogólnej zasady ustanowionej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Ciężar wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy, o których mowa w art. 246 § 1 p.p.s.a. spoczywa na stronie składającej wniosek o jego przyznanie. Oznacza to, że powinna ona poczynić wszelkie kroki mające na celu uprawdopodobnienie tych okoliczności.

Konieczne jest również wskazanie, że strona wnosząca o przyznanie prawa pomocy składa stosowny wniosek na urzędowym formularzu (art. 252 § 2 p.p.s.a.). Sporządzony w ten sposób wniosek ma na celu ogólne zobrazowanie sytuacji majątkowej, rodzinnej, finansowej wnoszącego. W razie pojawienia się wątpliwości co do przedstawionych na formularzu danych, bądź jeśli okażą się one niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego, sąd administracyjny może na podstawie art. 255 p.p.s.a. wezwać stronę do złożenia dodatkowych oświadczeń lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących stanu majątkowego, stanu rodzinnego i dochodów.

Z możliwości określonej w art. 255 p.p.s.a. skorzystał Sąd pierwszej instancji – najpierw na etapie postępowania przed wydaniem postanowienia z 22 października 2007 r. i następnie w trakcie ponownego rozpoznawania sprawy – wzywając skarżącego o doręczenie dodatkowych informacji potwierdzających jego sytuację majątkową, rodzinną i finansową. Informacje te – m. in. dokumenty potwierdzające dochody i wydatki skarżącego i jego rodziny – umożliwiłyby ocenę, czy zachodzi przesłanka określona w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. Skarżący nie wykonał w pełni wezwania Sądu, bowiem nie uprawdopodobnił sytuacji finansowej swojej żony, jak również nie podał, w jakiej wysokości pomoc finansową otrzymuje od krewnych. Uniemożliwił tym samym zbadanie ponad wszelką wątpliwość, czy strona rzeczywiście nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Należy podkreślić, że w świetle materiału zgromadzonego w wyniku złożenia wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżący:

- uprawdopodobnił, iż uległ wypadkowi, jednak żaden dokument w aktach sprawy nie potwierdza tezy, jakoby skarżący nie był zdolny do podjęcia pracy zarobkowej;

- nie przedstawił okoliczności, które wskazywałyby, iż żona skarżącego nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej, aby w ten sposób zgodnie z obowiązkami wynikającymi z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mogła udzielić pomocy finansowej mężowi;

- nie podał wysokości pomocy finansowej otrzymywanej od rodziny, a jedynie ogólnikowo zarysował ich charakter w rozpatrywanym zażaleniu, wskazując, że rodzina udziela mu pomocy w zakresie różnicy między wydatkami a dochodami skarżącego, jego żony i córki.

Powyższe okoliczności, jak słusznie wskazał Sąd pierwszej instancji, nie uzasadniają rozstrzygnięcia ponad wszelką wątpliwość, iż skarżący spełnia warunki wskazane w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., co pozwalałoby obciążyć budżet państwa kosztami sądowymi niniejszej sprawy w całości. Zatem zaskarżone postanowienie jest prawidłowe w świetle wskazań wymienionego wyżej postanowienia NSA i nie narusza prawa. Natomiast w zażaleniu, oprócz udokumentowania (dopiero na tym etapie), iż żona skarżącego utraciła od dnia 7 kwietnia 2007 r., a więc jeszcze przed wniesieniem skargi do Sądu, prawo do zasiłku – co stanowi okoliczność niemającą znaczenia dla oceny obecnej sytuacji skarżącego – skarżący nie wskazał na żadne niepowoływane dotąd okoliczności, które uzasadniałyby zmianę orzeczenia Sądu pierwszej instancji poprzez całkowite zwolnienie skarżącego z kosztów sądowych.

W odniesieniu zaś do obaw skarżącego, że konieczność uiszczenia 200 zł wpisu od skargi uniemożliwi mu dochodzenie jego praw przed sądem, należy wskazać, że prawo do sądu nie ma charakteru absolutnego, a jednym z ograniczeń w niniejszej sprawie jest uiszczenie wpisu w wysokości wynikającej z postanowienia WSA. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowoadministracyjnym udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe, bowiem zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Zapobiegliwości i przezorności w tym zakresie należy szczególnie wymagać od osób toczących spory sądowe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, która ze swej istoty wiąże się z ryzykiem ponoszenia wszystkich związanych z nią konsekwencji, w tym kosztów - także sądowych. Skarżący przed zakończeniem prowadzenia działalności gospodarczej winien był zabezpieczyć ze środków z niej uzyskiwanych ewentualność ponoszenia kosztów sądowych w sprawach dotyczących tej działalności, tym bardziej, że zakończenie działalności nastąpiło dopiero po złożeniu skargi.

Z uwagi na powyższe oraz na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. należało orzec jak w sentencji.



Powered by SoftProdukt