Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący: sędzia WSA Leszek Kleczkowski (spr.) Sędziowie: sędzia WSA Mirella Łent sędzia WSA Urszula Wiśniewska Protokolant: starszy sekretarz sądowy Anna Krenz- Winiecka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2020r. sprawy ze skargi S.S.C. W. P., M. P. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] nr [...] w przedmiocie zwolnienia z opłacenia należności z tytułu składek za maj 2020 r. uchyla zaskarżoną decyzję

Skarżąca zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zwolnienie

z opłacania należności z tytułu składek za okres od marca do maja 2020r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych

z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Decyzją z dnia [...] czerwca 2020r. ZUS umorzył, na podstawie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U.

z 2020r., poz. 256 ze zm., dalej: "k.p.a."), postępowanie w sprawie wniosku strony

o zwolnienie z opłacenia należności z tytułu składek za maj 2020r. Organ stwierdził, że z uwagi na fakt, iż składki należne za maj 2020 r. zostały opłacone, postępowanie

w tym zakresie stało się bezprzedmiotowe i jako takie podlegało umorzeniu.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy, decyzją z dnia [...] lipca 2020r. ZUS utrzymał w mocy decyzję z [...] czerwca 2020r. W uzasadnieniu podał, że począwszy od [...] stycznia 2018 r. spółka opłaca składki jednym przelewem. ZUS wyjaśnił, że każdą wpłatę dzieli proporcjonalnie na wszystkie rodzaje opłacanych składek na podstawie ich udziału w ostatniej deklaracji rozliczeniowej. Dodał, że podzieloną wpłatę rozlicza

w pierwszej kolejności na najstarsze zaległości. Z uwagi na to, iż należności za maj 2020 r. zostały opłacone wpłatą z dnia [...] czerwca 2020r. postępowanie stało się bezprzedmiotowe.

W skardze do tut. Sądu strona podkreśliła, że nie dokonała wpłaty za maj 2020r. Spółka wyjaśniła, że w terminie płatności składki za maj 2020 dokonała przelewu świadomie, wskazując jakiego okresu on dotyczy – czerwca 2020r. Zdaniem strony postępowanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych polegające na uznaniowym zaksięgowaniu wpłaty z dnia [...] czerwca 2020 na poczet maja 2020r., a nie według woli płatnika na czerwiec 2020 r. (przy jednoczesnym braku zaległości) godzi

w konstytucyjną zasadę zaufania obywateli do organów władzy publicznej, jest odejściem od realizacji zasady demokratycznego państwa prawa oraz narusza bezpieczeństwo prawne.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując w całości dotychczasowe stanowisko prezentowane w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Sąd administracyjny bada zgodność zaskarżonej decyzji organu odwoławczego

z punktu widzenia jej legalności, tj. zgodności tej decyzji z przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Z brzmienia art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 ze zm., dalej: "p.p.s.a."), wynika, że zaskarżona decyzja winna ulec uchyleniu wtedy, gdy Sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy.

Oceniając zaskarżoną decyzję z punktu widzenia jej zgodności z prawem stwierdzić należy, że decyzja ta narusza prawo.

Z akt sprawy wynika, że wnioskiem z dnia [...] kwietnia 2020 r. spółka wystąpiła do ZUS o zwolnienie z obowiązku opłacenia za okres od marca do maja 2020 r. za osoby ubezpieczone (mniej niż 10 osób) należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych. Decyzją z dnia [...] czerwca 2020 r. Prezes ZUS umorzył postępowanie, na podstawie art. 105 § 1 k.p.a., w zakresie zwolnienia z opłacania składek za maj 2020 r., wskazując na regulację zawartą w art. 31zo ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374 ze zm., dalej: "ustawa o COVID") oraz na fakt opłacenia należności za maj 2020 r. We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy skarżąca podniosła, że chcąc skorzystać ze zwolnienia, w terminie płatności składki za maj 2020 r. nie dokonała w dniu [...] czerwca 2020 r. płatności za ten miesiąc, tylko za czerwiec 2020 r., co determinowane jest też przepisami podatkowymi. Skarżąca wskazała, że o opłaceniu składki za czerwiec 2020 r. świadczy treść przelewu w kwocie [...]zł, który dotyczy DRA za ten właśnie miesiąc. Zaznaczyła, że gdyby chodziło o maj 2020 r., to kwota przelewu wynosiłaby [...] zł. Po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, ZUS decyzją z dnia [...] lipca 2020 r. utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W decyzji tej wskazano, że należności za maj 2020 r. zostały opłacone wpłatą z dnia [...] czerwca 2020 r. Zaznaczono też, że każda wpłatę dzieli się proporcjonalnie na wszystkie rodzaje opłacanych składek, począwszy od najstarszej zaległości.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 31zo ust. 1 ustawy o COVID na wniosek płatnika składek zwalnia się z obowiązku opłacania nieopłaconych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres, jeżeli był zgłoszony jako płatnik składek:

1) przed dniem 1 lutego 2020 r. i na dzień 29 lutego 2020 r.,

2) w okresie od dnia 1 lutego 2020 r. do dnia 29 lutego 2020 r. i na dzień 31 marca 2020 r.,

3) w okresie od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 marca 2020 r. i na dzień 30 kwietnia 2020 r.

- zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych.

Z powyższej regulacji wynika, że zwolnienie z obowiązku opłacania składek za okres od dnia [...] marca 2020 r. do dnia [...] maja 2020 r. nie przysługuje, gdy składki te zostały opłacone.

Z kolei w myśl art. 105 § 1 k.p.a., gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Organ uznał, że postępowanie w sprawie zwolnienia za maj 2020r. jest bezprzedmiotowe, z uwagi na opłacenie należności za ten okres, gdyż zaliczono na nieopłacone składki za ten miesiąc wpłatę dokonaną w dniu [...] czerwca 2020 r.

Podkreślenia jednak wymaga, że zarówno w decyzji z dnia [...] czerwca 2020 r., jak i w decyzji z dnia [...] lipca 2020 r. organ nie wskazał w ogóle na podstawie jakich konkretnie przepisów dokonał zaliczenia powyższej wpłaty na pokrycie składki za maj 2020 r. Zarówno skarżący, jak i Sąd nie mają obowiązku poszukiwania tych przepisów w celu sprawdzenia prawidłowości działania organu. Prezes ZUS nie wyjaśnił również tych przepisów. W decyzji z dnia [...] lipca 2020 r. nie odniesiono się też do twierdzenia strony, że wpłata z dnia [...] czerwca 2020 r. dotyczyła należności składkowych za czerwiec 2020 r., a nie za maj 2020 r., i że jest to determinowane przepisami podatkowymi.

Obowiązkiem organu było prawidłowe uzasadnienie podjętego rozstrzygnięcia. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 107 § 3 k.p.a. uzasadnienie faktyczne decyzji zawiera w szczególności wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. Uzasadnienie faktyczne i prawne jest ważnym elementem decyzji, bowiem przedstawia tok rozumowania organu, który doprowadził do wydanego rozstrzygnięcia. Prawidłowo zredagowane uzasadnienie wymaga logicznego i czytelnego przedstawienia przez organ swojego stanowiska. Poprawne pod względem merytorycznym uzasadnienie ma kluczowe też znaczenie dla realizacji zasady przekonywania wyrażonej w art. 11 k.p.a. Zgodnie z tym przepisem organ administracji jest zobowiązany do wyjaśnienia stronie zasadności przesłanek, którymi kierował się przy załatwieniu sprawy, aby w miarę możliwości doprowadzić do wykonania decyzji bez stosowania środków przymusu. Zasada przekonywania nie zostanie zrealizowana, gdy organ pominie milczeniem twierdzenia strony uważane przez nią za istotne dla sposobu załatwienia sprawy.

Zdaniem Sądu organ naruszył powyższe przepisy, ponieważ wydana w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy decyzja nie zawiera należytego uzasadnienia. Organ nie wskazał bowiem na podstawie jakich przepisów dokonał zaliczenia wpłaty z dnia [...] czerwca 2020 r. na poczet składki za maj 2020 r., jak nie wyjaśnił tych przepisów.

W decyzji z dnia [...] lipca 2020 r. przytoczono jedynie treść art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 31 zq ust. 8 ustawy o COVID. Prezes ZUS nie odniósł się też do twierdzenia strony, że składka za maj 2020 r. nie została opłacona, bowiem dokonana przez spółkę wpłata dotyczyła czerwca 2020 r., jak i nie wytłumaczył dlaczego nie ma ona racji twierdząc, że wpłata w dniu [...] czerwca 2020 r. była też determinowane przepisami podatkowymi. Naruszeniem prawa jest, gdy w istotnej dla strony sprawie staje się ona adresatem rozstrzygnięcia opatrzonego niejasnym i lakonicznym uzasadnieniem. Nie jest przy tym rolą sądu administracyjnego wyręczanie organu w uzasadnieniu podjętego rozstrzygnięcia. To na organie spoczywa obowiązek prawidłowego uzasadnienia decyzji.

Dopiero w odpowiedzi na skargę organ wskazał, że w kwestii zaliczenia wpłaty

z dnia [...] czerwca 2020 r. znajdują zastosowanie przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postepowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1831 ze zm.), podkreślając, że dokonana wpłata podlega zaliczeniu na należności o najwcześniejszym terminie płatności. Jednocześnie Prezes ZUS stwierdził, że o sposobie rozliczenia wpłaty nie decyduje informacja zamieszczona przez płatnika w tytule przelewu, a ściślej wola płatnika co do rodzaju składek, które miałyby zostać pokryte z danej wpłaty.

W konsekwencji organ w odpowiedzi na skargę uznał, że zarzut błędnego rozliczenia wpłaty z dnia [...] czerwca 2020 r. jest nieuzasadniony.

Wskazać jednak należy, że w odpowiedzi na skargę organ nie może uzupełniać zaskarżonej decyzji. Odpowiedź na skargę nie może, jako pismo procesowe, być traktowana jako "aneks" do decyzji. W odpowiedzi na skargę organ orzekający powinien jedynie odnieść się do podniesionych w niej zarzutów, a nie dokonywać brakujących ustaleń faktycznych lub ocen prawnych, które powinny znaleźć się w decyzji. Przedmiotem kontroli Sądu nie są wywody zawarte w odpowiedzi na skargę, lecz prawidłowość wydanej przez organ decyzji (por. wyrok WSA w Lublinie z dnia 6 lutego 2020 r., III SA/Lu 366/19; wyrok WSA w Gliwicach z dnia 24 lipca 2018 r., sygn. akt 452/18). Brak stanowiska organu w powyższym zakresie w decyzji pozbawił też skarżącą możliwości odniesienia się do tych kwestii w skardze.

Ponownie rozpatrując sprawę organ usunie stwierdzone uchybienia i wyda decyzję zawierająca prawidłowe uzasadnienia faktyczne i prawne. Jeżeli zdaniem organu w rozpatrywanej sprawie powinny znaleźć zastosowanie przepisy wskazanego rozporządzenia, to organ wyjaśni także dlaczego uznał, że składka za maj 2020 r. była należnością o najwcześniejszym terminie płatności. W pierwszej jednak kolejności organ odniesie się do regulacji zawartej w art. 10 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 24 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 1423 ze zm.) i oceni jej znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zgodnie z tymi przepisami w przypadku złożenia do dnia 30 czerwca 2020 r. wniosku o zwolnienie z obowiązku opłacenia należności

z tytułu składek, o których mowa w art. 31zo ustawy zmienianej w art. 4, w brzmieniu dotychczasowym, zwalnia się z obowiązku opłacenia należnych składek wykazanych

w deklaracji rozliczeniowej za marzec, kwiecień i maj 2020 r., w wysokości określonej

w art. 31zo, także wówczas, gdy składki te zostały opłacone lub na poczet tych składek Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył z urzędu nienależnie opłacone składki. Opłacone składki lub zaliczone z urzędu nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi na zasadach określonych w art. 24 ustawy z dnia 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (ust. 1). Zwolnieniu z obowiązku opłacenia,

o którym mowa w ust. 1, podlegają należne składki wykazane w deklaracji rozliczeniowej za marzec, kwiecień i maj 2020 r. znane na dzień ponownego rozpatrzenia wniosku o zwolnienie z opłacenia składek (ust. 2).

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a., Sąd uchylił zaskarżoną decyzję. O zwrocie kosztów postępowania nie orzeczono, ponieważ skarżąca była zwolniony z obowiązku ich uiszczenia.

s.L.Kleczkowski s.M.Łent s.U.Wiśniewska