Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Jacek Chlebny Sędziowie NSA Zofia Flasińska Marek Stojanowski (sprawozdawca) po rozpoznaniu w dniu 10 listopada 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosków K.K., M.K. i D. K. o wyłączenie sędziów NSA: Izabelli Kulig-Maciszewskiej, Joanny Runge-Lissowskiej i Jolanty Rudnickiej oraz Włodzimierza Rymsa w sprawie ze skargi kasacyjnej K. K., M.K. i D.K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2014 r. sygn. akt I SA/Wa 1424/14 w sprawie ze skargi Muzeum Narodowego w Warszawie na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia [...] lutego 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji postanawia: 1. wyłączyć sędziów NSA: Izabellę Kulig-Maciszewską, Joannę Runge-Lissowską i Jolantę Rudnicką od orzekania w tej sprawie; 2. odmówić wyłączenia sędziego NSA Włodzimierza Rymsa od orzekania w tej sprawie.

W skardze kasacyjnej K.K., M. K. i D. K. wnieśli do wyłączenie sędziów NSA: Izabelli Kulig-Maciszewskiej, Joanny Runge-Lissowskiej i Jolanty Rudnickiej w sprawie ze skargi kasacyjnej K.K., M. K. i D. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2014 r. sygn. akt I SA/Wa 1424/14 w sprawie ze skargi Muzeum Narodowego w Warszawie na decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z [...] lutego 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji. Nadto pismem z dnia 12 sierpnia 2015 r. skarżący kasacyjnie wnieśli o wyłączenie sędziego NSA Włodzimierza Rymsa od orzekania w tej sprawie.

Uzasadniając wniosek w zakresie wyłączenia sędziów NSA: Izabelli Kulig-Maciszewskiej, Joanny Runge-Lissowskiej i Jolanty Rudnickiej podniesiono, że zachodzi okoliczność, o której mowa w art. 18 § 1 pkt 6a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej, jako: "P.p.s.a."), albowiem wskazani sędziowie brali udział w wydaniu wyroku w prowadzonym wcześniej postępowaniu w sprawie sygn. akt I OSK 1133/10. Gdyby jednak Sąd uznał, że okoliczność ta nie zachodzi, uczestnicy wnieśli o wyłączenie sędziów na podstawie art. 19 P.p.s.a., gdyż ich zdaniem istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do ich bezstronności w niniejszej sprawie, polegająca na takim stosunku emocjonalnym tych sędziów do skarżących, że sędziowie ci dopuszczają się wykładni przepisów prawa powszechnie obowiązującego sprzecznie z ich literalnym brzmieniem i sprzecznie z logiką instytucji kurateli absentis w celu pozbawienia skarżących kasacyjnie prawa do dochodzenia przez nich roszczeń objętych dekretem o gruntach warszawskich do nieruchomości pn. "[...]".

W zakresie natomiast wniosku o wyłączenie sędziego NSA Włodzimierza Rymsa, skarżący kasacyjnie podali, że ich zdaniem istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogła by wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności w niniejszej sprawie (art. 19 P.p.s.a.), polegająca na przesądzeniu przez tego sędziego i to jeszcze wówczas jako wiceprezesa NSA wyniku sprawy i publicznego wygłoszenia opinii o wyniku tej sprawy w wysokonakładowej gazecie codziennej – "Gazeta Wyborcza" z dnia [...] lutego 2015 r. nr [...], str. 9, w artykule pn. "Czy musimy płacić za dawne krzywdy" – m.in. słowami: "Zwrot w naturze ([...] – przypis mój. I.M.) nie powinien wchodzić w rachubę, bo nie było wniosku dekretowanego".

W dniach 29 października 2015 r. oraz 2 i 4 listopada 2015 r. sędziowie: Izabella Kulig-Maciszewska, Joanna Runge-Lissowska i Jolanta Rudnicka, złożyły oświadczenia, w których stwierdziły, że brały udział w wydaniu wyroku w sprawie o sygn. akt I OSK 1133/10 dotyczącej stwierdzenia nieważności decyzji o odmowie przyznania własności czasowej do nieruchomości. Sprawa ta ma związek z niniejszą sprawą, gdyż dotyczy tej samej nieruchomości. Stanowisko i poglądy zaprezentowane w uzasadnieniu wyroku w sprawie I OSK 1133/10 były brane pod uwagę przy rozpoznaniu niniejszej sprawy przez Sąd I instancji. W związku z tym sędziowie: Izabella Kulig-Maciszewska, Joanna Runge-Lissowska i Jolanta Rudnicka zwróciły się o wyłączenie ich od orzekania w tej sprawie.

Z kolei sędzia NSA Włodzimierz Ryms w wyjaśnieniu z dnia 14 października 2015 r. wskazał, że wypowiedź dla "Gazety Wyborczej" z dnia [...] lutego 2015 r. nie odnosi się do sprawy jako takiej, ale jest jedynie informacją o treści wyroku NSA z dnia 4 listopada 2010 r. sygn. akt I OSK 1133/10. Oznacza to, że wskazana we wniosku okoliczność nie może być źródłem wątpliwości co do jego bezstronności w tej sprawie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 18 § 1 P.p.s.a., sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach: w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki (art. 18 § 1 pkt 1); swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia (art. 18 § 1 pkt 2); osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli (art. 18 § 1 pkt 3); w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron (art. 18 § 1 pkt 4); w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą (art. 18 § 1 pkt 5); w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznawanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator (art. 18 § 1 pkt 6); dotyczących skargi na decyzję albo postanowienie, jeżeli w prowadzonym wcześniej postępowaniu w sprawie brał udział w wydaniu wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (art. 18 § 1 pkt 6a); w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej (art. 18 § 1 pkt 7). Również sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania, nie może orzekać co do tej skargi (§ 3).

Jednocześnie zgodnie z treścią art. 19 P.p.s.a., niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 18, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.

Przepis art. 19 P.p.s.a. reguluje przypadek wyłączenia sędziego ze względu na istnienie przesłanki o tzw. względnym charakterze. Oznacza to konieczność oceny każdego konkretnego przypadku. Ustawodawca posługując się pojęciem "okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności", nałożył na sąd obowiązek zbadania, czy owa okoliczność w danej sprawie rzeczywiście istnieje. Wobec braku w tym zakresie kryteriów ustawowych, sąd musi kierować się zasadami doświadczenia życiowego, mając na uwadze fakt, że zgodnie z art. 21 i art. 22 § 2 P.p.s.a., to także do sędziego należy ocena, czy będzie mógł obiektywnie i bez skrępowania rozpoznać sprawę i wydać w niej orzeczenie. Ustawa nakłada również obowiązek na stronę postępowania, w postaci konieczności uprawdopodobnienia przyczyny wyłączenia.

W niniejszej sprawie nie występują przesłanki wyłączenia z mocy prawa sędziów NSA: Izabelli Kulig-Maciszewskiej, Joanny Runge-Lissowskiej i Jolanty Rudnickiej, natomiast mając na uwadze okoliczności sprawy i wyjaśnienia tych sędziów, należało wyłączyć tych sędziów w tej sprawie na podstawie art. 19 P.p.s.a. Z tych względów orzeczono jak w pkt 1 postanowienia.

Odnosząc się z kolei do wniosku w zakresie wyłączenia sędziego NSA Włodzimierza Rymsa, stwierdzić należy, iż nie zasługuje on na uwzględnienie, albowiem w niniejszej sprawie nie zachodzi żaden z przypadków wskazanych w art. 18 § 1 P.p.s.a., a dołączony do wniosku wywiad prasowy i złożone przez sędziego NSA Włodzimierza Rymsa wyjaśnienia pozwalają uznać, że podnoszone we wniosku okoliczności nie wywołują uzasadnionej wątpliwości, co do bezstronności tego sędziego (art. 19 P.p.s.a.), gdyż wypowiedź dotyczy określonego wyroku, a nie sprawy jako takiej. Stąd orzeczono jak w pkt 2 postanowienia.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 22 § 1 i § 2 P.p.s.a. w związku z art. 193 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji postanowienia.