Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Kwiecińska (spr.), Sędziowie WSA Ewa Pisula-Dąbrowska, Sławomir Antoniuk, Protokolant starszy sekretarz sądowy Sylwia Mikuła, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 listopada 2015 r. sprawy ze skargi Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. św. [...] w [...] na decyzję Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] w przedmiocie przetwarzania danych osobowych 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...], 2. zasądza od Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na rzecz strony skarżącej Proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej p.w. św. [...] w [...] kwotę 440 zł (słownie: czterysta czterdzieści) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (dalej "GIODO") decyzją

z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 18 ust. 1 pkt 2, art. 22, art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (t. j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1182 ze zm.), utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...] nakazującą Proboszczowi Parafii Rzymskokatolickiej p.w. św. [...] w [...] (dalej "Proboszcz Parafii") przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez uaktualnienie danych osobowych M. K., polegające na naniesieniu w księdze chrztów adnotacji o treści zgodnej z jego żądaniem zawartym w "Oświadczeniu woli" z dnia [...] lipca 2013 r.

Do wydania powyższych decyzji doszło w następującym stanie faktycznym

i prawnym:

M. K. zwrócił się do GIODO z wnioskiem o wydanie decyzji administracyjnej zobowiązującej Proboszcza Parafii do sprostowania, na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie danych osobowych jego danych osobowych. Wskazał, że w dniu [...] lipca 2013 r. wysłał do Proboszcza ww. Parafii oświadczenie woli o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego, połączone z prośbą o sprostowanie nieaktualnych danych osobowych. Wyjaśnił, że na złożone oświadczenie otrzymał odpowiedź odmowną z uwagi na niezastosowanie się do przepisów kościelnych regulujących kwestię apostazji.

W toku postępowania Proboszcz Parafii w piśmie skierowanym do GIODO wyjaśnił, że wskazane wyżej pismo M. K. wpłynęło do Parafii, jednakże ze względu na uchybienia formalne nie mogło być skuteczne w świetle obowiązującej procedury określonej w obwieszczeniu Papieskiej Rady ds. Tekstów Prawnych z dnia 13 marca 2006 r. oraz "Zasadach postępowania w sprawie apostazji dokonanej przez formalny akt wystąpienia z Kościoła". Wyjaśnił, że kościelna procedura przewiduje wymóg podpisania pisma przez apostatę w obecności proboszcza parafii miejsca zamieszkania, bądź chrztu, w obecności dwóch świadków. M. K. wymogu tego nie spełnił.

Decyzją z dnia [...] lipca 2015 r. GIODO, powołując się na art. 104 § 1 k.p.a. oraz art. 18 ust. 1 pkt 2, art. 22, art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych, nakazał Proboszczowi Parafii przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez uaktualnienie danych osobowych M. K., polegające na naniesieniu w księdze chrztów adnotacji o treści zgodnej z jego żądaniem zawartym w "Oświadczeniu woli" z dnia [...] lipca 2013 r.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych, z obowiązku rejestracji zbioru danych zwolnieni są administratorzy danych dotyczących osób należących do kościoła lub innego związku wyznaniowego, o uregulowanej sytuacji prawnej, przetwarzanych na potrzeby tego kościoła lub związku wyznaniowego.

GIODO zwrócił uwagę, że Kościół Rzymskokatolicki niewątpliwie należy do instytucji o uregulowanej sytuacji prawnej bowiem jest instytucją, której funkcjonowanie zostało unormowane w Konstytucji RP, w umowie międzynarodowej jaką jest Konkordat oraz w ustawach, nad którymi umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo. Organ wskazał, że art. 25 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, iż kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym (art. 25 ust. 2). Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego (art. 25 ust. 3). Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy (art. 25 ust. 4). Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami (art. 25 ust. 5).

Organ podał również, że ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 29, poz. 154 ze zm.) w przepisie art. 2 stanowi, iż Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami. Ustawa ta określa zasady stosunku Państwa do Kościoła, w tym jego sytuację prawną i majątkową (art. 3 ust. 1). W sprawach odnoszących się do Kościoła, nie uregulowanych tą ustawą, stosuje się powszechnie obowiązujące przepisy prawa, o ile nie są sprzeczne z wynikającymi z niej zasadami (art. 3 ust. 2).

Organ przytoczył również stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w wyroku z dnia 27 marca 2013 r., sygn. akt I OSK 932/12, wskazujące, że w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych jest mowa o danych dotyczących osób należących do kościoła. Tak zdefiniowany zbiór nie zawiera danych dotyczących osób nienależących do Kościoła. Okolicznością przesądzającą o zakwalifikowaniu danych do jednego ze zbiorów jest rzeczywista przynależność lub brak przynależności do kościoła osoby, o której dane chodzi.

GIODO stwierdził, że w tej sytuacji decydującym dla wydania rozstrzygnięcia w sprawie jest ustalenie, czy aktualnie M. K. jest członkiem Kościoła Katolickiego. Faktyczne pozostawanie przez tą osobę członkiem Kościoła Katolickiego, zdaniem GIODO, spowoduje, iż kompetencja do wydania merytorycznej decyzji w sprawie zostaje wyłączona mocą przepisu art. 43 ust. 2 ustawy o ochronie danych osobowych.

Powołując się wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 października 2013 r., sygn. akt I OSK 129/13, GIODO podkreślił, iż kwestia skuteczności wystąpienia przez zainteresowaną osobę z Kościoła Katolickiego nie może być rozpatrywana na gruncie regulacji wewnętrznych tego związku wyznaniowego. W ocenie organu bezsporne jest, że M. K. złożył Proboszczowi Parafii, tj. administratorowi swoich danych osobowych, oświadczenie o wystąpieniu z Kościoła Katolickiego wraz z wnioskiem o uaktualnienie w tym zakresie swoich danych osobowych w księdze chrztów. GIODO uznał, że wymieniona wyżej osoba wyraziła dostatecznie jasno swoją wolę co do dalszej przynależności do tego związku wyznaniowego. Zdaniem organu wolność w zakresie przynależności do związku wyznaniowego, zagwarantowana przepisami Konstytucji oraz ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t. j. Dz. U. z 2005 r., poz. 1965 ze zm.), nie może zostać ograniczona przepisami wewnętrznymi związku wyznaniowego. Jak bowiem wynika z przepisu art. 2 pkt 2a tej ustawy, korzystając z wolności sumienia i wyznania, obywatele mogą w szczególności należeć lub nie należeć do kościołów i innych związków wyznaniowych.

W końcowej części uzasadnienia decyzji GIODO podniósł, że z uwagi na treść art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych Proboszcz Parafii winien niezwłocznie usunąć uchybienia w procesie przetwarzania danych osobowych M. K., stosownie do nakazu sformułowanego w wydanej decyzji.

Od decyzji tej Proboszcz Parafii oraz M. K. złożyli wniosek

o ponowne rozpatrzenie sprawy.

M. K. w swoim wniosku zwrócił się o zmianę wydanej decyzji poprzez jednoznaczne potwierdzenie, że prawo do wydania merytorycznej decyzji przez GIODO jest zawsze niezależne od wyznania danej osoby.

We wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy złożonym natomiast przez Proboszcza Parafii podniesiono, że apostazja jest instytucją typowo kościelną

i podlega przede wszystkim prawu kanonicznemu. Organ ochrony danych osobowych nie jest więc uprawniony do dokonywania oceny skuteczności wystąpienia z Kościoła, bowiem powyższe podlega ocenie wewnętrznej związku wyznaniowego.

W wyniku rozpatrzenia tych wniosków, decyzją z dnia [...] maja 2015 r. GIODO utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] lipca 2014 r. W uzasadnieniu organ podtrzymał dotychczasową argumentację. Podniósł również, że wbrew zarzutom Proboszcza Parafii, GIODO nie jest uprawniony do dokonywania oceny skuteczności wystąpienia z Kościoła. Wskazał także, że wydając zaskarżoną decyzję, działał w tym przedmiocie w ramach swoich ustawowych kompetencji.

Odnosząc się do zarzutu podniesionego we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wniesionym przez M. K., organ wyjaśnił, że wydając decyzję wziął pod uwagę konstytucyjne prawo do prywatności oraz prawo do ochrony danych osobowych, jako emanacji praw osobistych człowieka (prawa osobowości, prawa do informacyjnego samookreślenia), których głównym celem jest zapewnienie poszanowania prywatności, godności czy osobowości człowieka. GIODO wziął pod uwagę argumentację M. K. i wydał decyzję zgodną z jego oczekiwaniem, czyli nakazującą sprostowania jego danych przez Proboszcza. Dodał również, że GIODO uzasadniając decyzję nie musi uzasadniać jej w sposób taki, jak sobie tego życzy M. K., a zgodnie z przepisami prawa i zgodnie z wytycznymi zarówno Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego, którego wyrokami jest związany.

Na powyższą decyzję Proboszcz Parafii wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie:

1. art. 6 k.p.a. poprzez naruszenie zasady praworządności stosowania prawa przez organy administracji publicznej;

2. art. 7 k.p.a. poprzez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego oraz naruszenie interesu społecznego i słusznego interesu obywateli oraz niepodjęcie wszelkich niezbędnych czynności zmierzających do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy;

3. art. 8 k.p.a. poprzez prowadzenie postępowania w sposób niebudzący zaufania jego uczestnika do organu prowadzącego postępowanie;

4. art. 77 § 1 k.p.a. poprzez nierozpatrzenie w sposób wyczerpujący zebranego materiału dowodowego;

5. art. 80 k.p.a. w zw. z art. 81 k.p.a. poprzez dokonanie jednostronnej, dowolnej, niepopartej wskazaniami wiedzy i logiki oceny materiału dowodowego, tj. przekroczenie przez organ zasady swobodnej oceny dowodów oraz nieuwzględnienie całokształtu materiału dowodowego, a w konsekwencji poczynienie błędnych ustaleń faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegających na stwierdzeniu, że M. K. w momencie wniesienia skargi do GIODO nie przynależał już do Kościoła Katolickiego, a zatem nie podlegał przepisom wewnętrznym związku wyznaniowego;

6. przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 25 ust. 2-4 oraz art. 53 ust. 7 Konstytucji RP poprzez ich niezastosowanie;

b) art. 1, art. 5 i art. 27 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318) poprzez ich niezastosowanie;

c) art. 2 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej poprzez ich niezastosowanie;

d) art. 9 ust. 2 pkt 1 i 2, art. 10 ust. 1, art. 11 ust. 1 i 2 oraz art. 19 ust. 2 pkt 1 i 4 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania poprzez ich niezastosowanie;

e) art. 32 ust. 2 pkt 8 ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania poprzez jego błędne zastosowanie.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie w całości decyzji GIODO z dnia [...] maja 2015 r. oraz o zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi skarżący zwrócił uwagę, że w art. 32 ust. 2 pkt 8) ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania wskazuje się na obowiązek określenia przez kościoły lub inne związki wyznaniowe zasad przynależności do tego kościoła lub związku wyznaniowego. Skoro zatem Państwo nakłada taki obowiązek, to niezrozumiałe jest jego łamanie przez władze publiczne, poprzez samowolne uznawanie, kto i na jakich zasadach może do kościołów i związków wyznaniowych należeć, tak jak stało się to w niniejszym przypadku.

Skarżący zarzucił, że GIODO naruszył wszystkie przepisy, które wprowadzają rozdzielność kościołów i związków wyznaniowych od państwa, zapewniają im autonomię oraz niezależność, a także nakazują wzajemne ich poszanowanie.

Ponadto, powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 października 2013 r., sygn. akt I OSK 15201/13, wskazał, że GIODO, zajmując stanowisko co do przynależności do Kościoła Katolickiego, powinien kierować się prawem wewnętrznym Kościoła. Podniósł także, że M. K. pozostaje nadal członkiem Kościoła Katolickiego, ponieważ nie postąpił on zgodnie z "Zasadami postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. ogłoszonymi przez Konferencję Episkopatu Polski, a w szczególności z pkt 6 tych Zasad. Skarżący zarzucił także, że GIODO nie mógł wydać zaskarżonej decyzji administracyjnej, gdyż w ten sposób wszedł w sferę wewnętrzną związku wyznaniowego, tj. reguł odnoszących się do przynależności wiernych do Kościoła Katolickiego.

Ponadto, w ocenie skarżącego, przepisy art. 43 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 2 w zw. z art. 12 pkt 2 ustawy o ochronie danych osobowych definitywnie pozbawiają GIODO uprawnienia do merytorycznego rozstrzygania w przedmiocie zbiorów osób należących do Kościoła lub innego związku wyznaniowego, a przepis art. 104 § 1 k.p.a. obliguje organ administracji publicznej do załatwienia sprawy przez wydanie decyzji. Jedynym zatem możliwym rozstrzygnięciem sprawy było wydanie decyzji umarzającej postępowanie na podstawie art. 105 § 1 k.p.a.

W odpowiedzi na skargę GIODO wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t. j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1647), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania. Innymi słowy, sąd administracyjny nie orzeka co do istoty sprawy w zakresie danego przypadku, lecz jedynie kontroluje legalność rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i obowiązującymi przepisami prawa procesowego.

Jednocześnie w myśl art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), powoływanej dalej jako "P.p.s.a.", sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga oceniana w świetle powyższych kryteriów zasługuje na uwzględnienie.

Stan faktyczny niniejszej sprawy nie jest sporny, albowiem nie budzi wątpliwości okoliczność, że M. K. w piśmie z dnia [...] lipca 2013 r., zatytułowanym "Oświadczenie woli", skierowanym do Proboszcza Parafii, stwierdził, że na podstawie art. 60 Kodeksu cywilnego, korzystając ze swoich praw zawartych w art. 2 pkt 2a ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, z dniem dzisiejszym występuje z Kościoła Katolickiego, tj. wycofuje zgodę na podleganie jego doktrynie (Katechizm Kościoła Katolickiego) i prawu (Kodeks Prawa Kanonicznego). Oświadczył, że w oparciu o jej art. 2 pkt 5, nie zamierza tej decyzji uzasadniać poza tym, że nie chce do niego należeć, ponadto nie wyraża zgody na przekazywanie informacji o tej decyzji osobom trzecim, a zwłaszcza członkom jego rodziny. Na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie danych osobowych poprosił Proboszcza Parafii, jako administratora jego danych osobowych, o ich uaktualnienie w księdze chrztów poprzez naniesienia adnotacji o treści: "Dnia [...].07.2013 r. formalnym aktem wystąpił z Kościoła Katolickiego" oraz o przesłanie jako potwierdzenia odpisu aktu chrztu z powyższym sprostowaniem.

W odpowiedzi na powyższe, Proboszcz Parafii w piśmie z dnia [...] sierpnia 2013 r. poinformował M. K., że jego oświadczenie woli nie może być odnotowane, albowiem Parafia nie jest kompetentna do wykonania wpisu. Wskazano jednocześnie, że z takim oświadczeniem należy zwrócić się do parafii miejsca zamieszkania.

W wystąpieniu do GIODO M. K. wniósł o wydanie decyzji administracyjnej, zobowiązującej Proboszcza Parafii do sprostowania na podstawie art. 32 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie danych osobowych, jego nieaktualnych danych osobowych.

Spór w rozpoznawanej sprawie dotyczy zatem oceny skuteczności oświadczenia M. K. z dnia [...] lipca 2013 r., jako aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego, relacji wewnętrznych przepisów kościelnych regulujących procedurę występowania z Kościoła i przepisów prawa powszechnie obowiązującego zapewniających wolność sumienia i wyznania oraz kompetencji nadzorczych GIODO w kontekście konstytucyjnych gwarancji autonomii i wzajemnej niezależności stosunków między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi.

W pierwszej kolejności należy wskazać na liczne w polskim prawodawstwie gwarancje autonomii Kościoła Katolickiego i jego niezależności od państwa. Zgodnie z przepisem art. 25 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.), stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, lecz również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. Natomiast w myśl ust. 4 powołanego przepisu, stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem Katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy. Zasadę autonomii i niezależności w odniesieniu do Kościoła Katolickiego wyrażają postanowienia w szczególności art. 1 i art. 5 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską podpisanego 28 lipca 1993 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318) oraz przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1169), a szczególnie jej art. 2 stanowiący, iż Kościół rządzi się w swych sprawach własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami.

Należy zgodzić się ze skarżącym, iż z powołanych przepisów wynika, że Kościół Katolicki (podobnie jak i inne kościoły i związki wyznaniowe), ma prawo do samoorganizacji i samorządności. Może więc m. in. stanowić normy obowiązujące w ramach własnych struktur organizacyjnych, a w ich stanowieniu i stosowaniu jest wolny od ingerencji władz państwowych. Z regulacji tych wynika w szczególności, że określenie przesłanek nabycia przynależności osoby (wiernego) do Kościoła, faktycznych i prawnych skutków tego faktu oraz utraty przynależności ("wystąpienia" w różnych postaciach normowanych przez prawo kanoniczne), pozostaje wewnętrzną sprawą Kościoła, wolną od reglamentacji prawnej ze strony państwa. Stanowisko to potwierdzają pośrednio także przepisy ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.). Obligują one do tego, aby określenie sposobu nabywania i utraty członkostwa w grupie religijnej, która ma być wpisana do rejestru Kościołów i innych związków wyznaniowych, zostało dokonane w statucie tej grupy (art. 32 ust. 2 pkt 8), a więc w sposób niezależny od jakichkolwiek władz państwowych. Niezależność tę zauważono również w sądownictwie, bowiem Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 sierpnia 2003 r., sygn. akt VI ACa 81/03 (Wokanda 2005, nr 1), przyjął, iż "odmowa przyjęcia do społeczności danego wyznania, podobnie jak wykluczenie, nie podlegają kontroli sądu powszechnego".

Zasadne jest przy tym wskazanie, że podstawowym (choć nie jedynym) źródłem prawa wewnętrznego Kościoła Katolickiego jest Kodeks Prawa Kanonicznego z dnia 25 stycznia 1983 r. (AAS75: 1983, pars. II, z późn. zm.), zaś organem uprawnionym do dokonywania autentycznej interpretacji ustaw kościelnych jest Papieska Rada Tekstów Prawnych, której kompetencje określa Konstytucja Apostolska ("Pastor Bonus" z dnia 29 czerwca 1988 r. (AAS 80: 1988, s. 841-912, z późn. zm.) (art. 154 i 155). Z uwagi na powyższe, podstawę prawną odnoszącą się do kwestii wystąpienia z Kościoła Katolickiego, oprócz ogólnych przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego (kan. 751), stanowi obwieszczenie Papieskiej Rady Tekstów Prawnych "Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica" z dnia 13 marca 2006 r. (Prot. N. 10279/2006), zatwierdzone przez papieża Benedykta XVI. Zawiera ono przepisy nadrzędne w stosunku do jakiegokolwiek dokumentu zarówno o charakterze wykonawczym, jak i duszpasterskim, i stanowi podstawę prawną do rozpatrywania przedmiotowych spraw. Zostały w nim określone elementy materialne aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego, tj. wewnętrzna decyzja opuszczenia Kościoła Katolickiego, realizacja i zewnętrzna manifestacja tej decyzji, przyjęcie tej decyzji przez kompetentną władzę kościelną oraz formalne, tj. wystąpienie musi stanowić prawnie skuteczny (ważny) akt prawny dokonany w sposób osobisty, świadomy i wolny, w formie pisemnej wobec kompetentnej władzy kościelnej (tzn. wobec ordynariusza lub własnego proboszcza), która jest jedynym organem uprawniającym do wydania osądu dotyczącego zaistnienia lub niezaistnienia przedmiotowego wystąpienia.

Dokumentem zawierającym przepisy wykonawcze, jednakże jedynie o charakterze duszpasterskim, dotyczące Kościoła Katolickiego w Polsce, są przyjęte przez Konferencję Episkopatu Polski "Zasady postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" z dnia 27 września 2008 r. ("Akta KEP" 14: 2008, s. 89 – 91).

Wspomniany kan. 751 KPK stanowi, że apostazją jest całkowite porzucenie wiary chrześcijańskiej. Jak wynika z pkt 5 "Zasad postępowania w sprawie apostazji dokonanej poprzez formalny akt wystąpienia z Kościoła" aktu odstępstwa, który wywołuje skutki kanoniczne, może dokonać tylko osoba pełnoletnia (kan. 98 § 1 i 2 KPK), zdolna do czynności prawnych, osobiście, w sposób świadomy i wolny (kan. 124 – 126), w formie pisemnej, w obecności proboszcza swego kanonicznego miejsca zamieszkania (stałego lub tymczasowego) i dwóch pełnoletnich świadków.

Niewątpliwie z powyższego wynika, iż wewnętrzne przepisy kościelne zastrzegły dla aktu formalnego wystąpienia z Kościoła Katolickiego formę szczególną, co nie jest niczym nadzwyczajnym także na gruncie polskiego prawa powszechnie obowiązującego. Przykładem takiej szczególnej formy dokonania czynności prawnej jest np. wymóg formy aktu notarialnego przy sprzedaży nieruchomości, co nie oznacza przecież ograniczenia konstytucyjnego prawa własności.

Analogicznie, wbrew stanowisku GIODO z powołaniem się na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, wskazana forma szczególna aktu apostazji nie może być postrzegana jako ograniczenie wolności sumienia i religii, w tym w szczególności wolności wystąpienia z kościoła lub innego związku wyznaniowego. Podkreślić bowiem wypada, że Kościół Katolicki nie tylko nie wyklucza dopuszczalności wystąpienia z Kościoła, ani tej możliwości nie czyni złudną lub iluzoryczną (co jest cechą tzw. nieliberalnych kościołów i religii), ale uznaje tę instytucję i poddaje ją zracjonalizowanej procedurze. W tej sytuacji nie sposób uznać, by przedstawione regulacje wewnętrzne naruszały konstytucyjnie zagwarantowaną w art. 53 wolność sumienia i religii. O takim naruszeniu można by było mówić wtedy, gdyby przepisy Kościoła Katolickiego ustanowiły zakaz apostazji lub w inny sposób uniemożliwiałyby lub znacznie utrudniały realizowanie konstytucyjnego prawa do zmiany wyznania.

Skoro zatem M. K. nie dokonał aktu apostazji w formie przewidzianej przez wewnętrzne prawo Kościoła Katolickiego, czego sam nie kwestionuje, to niezrozumiałe jest przyjęcie przez Generalnego Inspektora, iż wymieniony skutecznie w oświadczeniu z dnia [...] sierpnia 2013 r. wyraził swoją wolę wystąpienia z Kościoła, pomimo, że Proboszcz Parafii Rzymskokatolickiej p.w. św. [...] w [...] wyraził jasne stanowisko co do bezskuteczności dokonanego w takiej formie wystąpienia.

Państwo w żaden sposób nie może ingerować w sferę przynależności do kościoła lub związku wyznaniowego, bowiem naruszałoby to nie tylko wspomnianą chronioną konstytucyjnie autonomię Kościoła Katolickiego, ale wkraczałoby w sferę wolności religii i wyznania. Nie sposób zaakceptować sytuacji, w której o przynależności do kościoła, lub jej braku, rozstrzygałby organ państwowy, jakim jest GIODO, na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących. Zdaniem Sądu, w sytuacji, gdy zagadnienie wystąpienia z Kościoła Katolickiego jest jedną z przesłanek wykonywania kompetencji przez organ administracji publicznej, to organ ten ustala przynależność do Kościoła wyłącznie w oparciu o dowody przedstawione przez stronę kościelną, w tym przede wszystkim na podstawie aktu chrztu z dokonaną adnotacją o wystąpieniu z Kościoła. Ustalanie tego faktu z powołaniem się na inne dowody jest niedopuszczalne. Nie jest przy tym wystarczające odwołanie się do oświadczenia o woli wystąpienia z Kościoła, a sprawy sporne na tym tle są sprawami kościelnymi, które winny być rozstrzygane na zasadach i w trybie określonych przez prawo kościelne.

Dokonując ustaleń w zakresie przynależności M. K. do Kościoła Katolickiego w oparciu o przepisy prawa powszechnie obowiązującego i wydając rozstrzygnięcie w przedmiocie przetwarzania jego danych osobowych przez Proboszcza Parafii, GIODO wkroczył w sferę autonomii Kościoła Katolickiego w tej materii, czym niewątpliwie dopuścił się naruszenia art. 6, art. 7 i art. 19 k.p.a. jak również wskazanych w skardze przepisów Konstytucji RP, Konkordatu, ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej oraz ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Ponadto organ naruszył art. 77 § 1 oraz art. 107 § 3 k.p.a. poprzez błędną ocenę dowodów i oparcie uzasadnienia prawnego swojego rozstrzygnięcia w większości na tezach uzasadnień wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wobec stwierdzonych naruszeń zarówno przepisów prawa materialnego, jak również przepisów postępowania, koniecznym było uchylenie zaskarżonej oraz poprzedzającej ją decyzji.

Rozpoznając sprawę ponownie, GIODO winien uwzględnić powyższe rozważania Sądu, ze szczególnym uwzględnieniem zasady autonomii kościołów i związków wyznaniowych w Rzeczypospolitej Polskiej.

Mając powyższe na względzie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c P.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach orzeczono w oparciu o art. 200 w związku z art. 205 § 1 pkt 1 powołanej ustawy.