drukuj    zapisz    Powrót do listy

6076 Sprawy objęte dekretem o gruntach warszawskich, Grunty warszawskie, Minister Budownictwa, Oddalono skargę, I SA/Wa 1891/07 - Wyrok WSA w Warszawie z 2008-01-30, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

I SA/Wa 1891/07 - Wyrok WSA w Warszawie

Data orzeczenia
2008-01-30 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2007-11-28
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Sędziowie
Anna Łukaszewska-Macioch
Gabriela Nowak /przewodniczący/
Iwona Kosińska /sprawozdawca/
Symbol z opisem
6076 Sprawy objęte dekretem o gruntach warszawskich
Hasła tematyczne
Grunty warszawskie
Skarżony organ
Minister Budownictwa
Treść wyniku
Oddalono skargę
Powołane przepisy
Dz.U. 1945 nr 50 poz 279 art. 7 ust. 1 i 2
Dekret z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy.
Dz.U. 2000 nr 98 poz 1071 art. 156 par. 1 i par. 2
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r.- Kodeks postępowania administracyjnego - tekst jednolity
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Gabriela Nowak Sędziowie: sędzia NSA Anna Łukaszewska Macioch asesor WSA Iwona Kosińska (spr.) Protokolant Marta Maciejkowicz po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 stycznia 2008 r. sprawy ze skargi K. P.- J. na decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia [...] czerwca 2001 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej oddala skargę.

Uzasadnienie

Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast decyzją z dnia [...] czerwca 2001 r. nr [...] po rozpatrzeniu wniosku K. P.-J. o ponowne rozpatrzenie sprawy utrzymał w mocy własną decyzję z dnia [...] marca 2001 r. nr [...] stwierdzającą nieważność decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia [...] listopada 1967 r. (błędnie podanej w decyzji jako: [...].01. [...].11.1967 r.) nr [...] utrzymującej w mocy orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] sierpnia 1967 r. nr [...] odmawiające dotychczasowym właścicielom przyznania prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości [...] położonej przy ul. [...], oznaczonej numerem hipotecznym [...].

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że decyzją z dnia [...] marca 2001 r. Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast po rozpatrzeniu wniosku M. L. stwierdził nieważność decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia [...] listopada 1967 r. utrzymującej w mocy orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] sierpnia 1967 r. odmawiające dotychczasowym właścicielom przyznania prawa własności czasowej do przedmiotowego gruntu.

Nie zgadzając się z tym rozstrzygnięciem K. P.-J. właścicielka lokalu nr [...] w budynku przy ul. [...] złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy podnosząc w nim, że w części dotyczącej jej lokalu decyzja Ministerstwa Gospodarki Komunalnej powinna być utrzymana w mocy, gdyż stwierdzenie jej nieważności w całości narusza prawa wnioskodawczyni do lokalu. Skarżąca podniosła, że w uzasadnieniu decyzji z dnia [...] marca 2001 r. nie podano na jakiej podstawie organ uznał, że osoby nabywające nieruchomość w dacie 16 lipca 1948 r. były uprawnione do skutecznego złożenia wniosku o przyznanie prawa własności czasowej oraz zarzuciła, że decyzja z dnia [...] marca 2001 r. została oparta na nieobowiązującym w dacie wydania decyzji z dnia [...] listopada 1967 r. planie zagospodarowania przestrzennego.

Po rozpatrzeniu złożonego wniosku organ nadzoru stwierdził, że nie może on zostać uwzględniony. W uzasadnieniu wydanego rozstrzygnięcia Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast wyjaśnił, że prowadzone postępowanie dotyczyło jednie decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia [...] listopada 1967 r. bowiem sporna nieruchomość stanowi obecnie mienie komunalne, a zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast nie jest właściwym organem do badania w tym trybie orzeczenia Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] sierpnia 1967 r. (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 sierpnia 1998 r. sygn. akt 1431/96). Organ nadzoru ustalił, że wydaną w sprawie decyzją nastąpiło rażące naruszenie przepisu art. 7 ust. 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279) oraz przepisów art. 44, 75 ust. 1 i 2 oraz art. 92 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem, ponieważ obowiązujący w dacie jej wydania plan zagospodarowania przestrzennego przewidywał przeznaczenie nieruchomości pod zabudowę jednorodzinną, a organ rozpatrujący wniosek nie ustalił, zgodnie z art. 7 ust. 2 dekretu, na czym polega sprzeczność korzystania z tej nieruchomości przez jej dotychczasowych właścicieli z jej przeznaczeniem w planie. W przeprowadzonym postępowaniu organ ustalił, że w dacie wydania decyzji z dnia [...] listopada 1967 r. obowiązującym planem był "Perspektywiczny plan ogólny, z założeniami do 1965 r." zatwierdzony przez Prezydium Rady Narodowej W. w dniu [...] stycznia 1961 r. uchwałą Nr [...], bowiem plan ten miał moc obowiązującą do czasu wejścia w życie "Planu Ogólnego Warszawy" zatwierdzonego przez Prezydium Rady Narodowej W. w dniu [...] lipca 1969 r. uchwałą Nr [...] tj. do dnia ogłoszenia tego planu w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie, co nastąpiło w dniu 15 września 1969 r.

Organ nadzoru podkreślił, że orzekając w trybie art. 156 kpa należy badać nie tylko zaistnienie przesłanek pozytywnych do stwierdzenia nieważności decyzji, ale również i negatywnych, o których mowa w art. 156 § 2 kpa. Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast w decyzji z dnia [...] marca 2001 r. stwierdził, że w sytuacji, gdy część gruntu nieruchomości oraz znajdującego się na nim budynku, które podlegały dekretowi z dnia 26 października 1945 r., znajduje się w użytkowaniu wieczystym osób trzecich, okoliczność ta sama przez się nie oznacza, że decyzja administracyjna wydana na podstawie przepisów tego dekretu, odmawiająca dotychczasowym właścicielom tych gruntów przyznania prawa własności czasowej wywołała nieodwracalne skutki prawne w rozumieniu art. 156 § 2 kpa w sytuacji, gdy wydano decyzję administracyjną, w wyniku której została zawarta umowa w przedmiocie ustanowienia użytkowania wieczystego na rzecz osób trzecich. To, czy z powodu zawarcia umowy notarialnej o oddaniu części gruntu i części znajdującego się na nim budynku w użytkowanie wieczyste osobom trzecim zachodzi nieodwracalność skutków prawnych decyzji administracyjnej, na podstawie której umowa została zawarta, może być przedmiotem badania w trakcie badania legalności tej decyzji, a nie przedmiotem badania w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji o odmowie przyznania dotychczasowemu właścicielowi przedmiotowej nieruchomości prawa własności czasowej. Są to bowiem dwie różne sprawy administracyjne, dotyczące odrębnych decyzji administracyjnych. Dlatego też sprzedaż lokali o numerach [...],[...],[...],[...],[...] i [...] w budynku przy ul. [...] i oddanie właścicielom tych lokali w użytkowanie wieczyste ułamkowej części gruntu nie stanowi nieodwracalnego skutku prawnego w rozumieniu art. 156 § 2 kpa, gdyż sprzedaż nastąpiła w wyniku wykonania decyzji administracyjnej i to ta decyzja, a nie decyzja odmawiająca byłemu właścicielowi tego gruntu przyznania prawa własności czasowej, wywołała nieodwracalne skutki prawne (uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 1996 r. OPS 7/96, publ. ONSA 1997 Nr 2, poz. 49).

Ustosunkowując się do zarzutu skarżącej o nieskutecznym złożeniu wniosku przez nabywców tej nieruchomości organ stwierdził, że na mocy dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy wszelkie grunty na obszarze W. przeszły z dniem jego wejścia w życie na własność gminy W., natomiast zgodnie z art. 5 tego dekretu budynki oraz inne przedmioty znajdujące się na gruntach, przechodzących na własność gminy W., pozostały własnością dotychczasowych właścicieli. Oznacza to, że budynki nadal stanowiły ich własność i mogły być przedmiotem umów cywilnoprawnych, zatem ich nabywcy mogli również składać wnioski o przyznanie prawa własności czasowej. H. M. i S. G. sprzedały przedmiotową nieruchomość wraz z prawami i ograniczeniami wypływającymi z dekretu z dnia 26 października 1945 r. M. J. i M. L. (akt notarialny z dnia 16 lipca 1948 r. Rep. Nr [...]), którzy jako następcy prawni złożyli wniosek o przyznanie prawa własności czasowej do tej nieruchomości. Decyzje wydane w sprawie były kierowane do wyżej wymienionych. Skoro w postępowaniu zwykłym zostali oni uznani za strony w sprawie o przyznanie prawa własności czasowej, nie można ich następcom prawnym odmówić przymiotu stron w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych.

Mając powyższe na uwadze, organ nadzoru utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Na decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z dnia [...] czerwca 2001 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożyła K. P.-J. W uzasadnieniu (sprecyzowanym w piśmie z dnia 23 stycznia 2008 r.) skarżąca zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie art. 7, 77, 107 § 1 i § 3, 156 § 2 i 156 § 1 kpa oraz art. 7 ust. 2 i art. 8 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy oraz uchwały składu siedmiu sędziów SN z dnia 29 maja 1992 r. (sygn. III AZP 4/92, OSNCP 1992 nr 12, poz. 211) przez niewyjaśnienie i niewyczerpujące zebranie materiału dowodowego sprawy oraz nieuwzględnienie nieodwracalnych skutków prawnych decyzji Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia [...] listopada 1967 r. w części dotyczącej odrębnej własności lokalu nr [...] przy ul. [...] w W. wraz z udziałem w częściach wspólnych budynku i użytkowaniu wieczystym gruntu. W tej sytuacji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji, ewentualnie o stwierdzenie jej nieważności z powodu rażących naruszeń prawa przywołanych przepisów kpa i powołanego dekretu o własności i użytkowaniu gruntów.

Skarżąca stanęła na stanowisku, że organ nie wyjaśnił dostatecznie sprzeczności powołania ogólnego planu perspektywicznego z założeniami do 1965 r., podczas gdy decyzja Ministra Gospodarki Komunalnej została wydana w dniu [...] listopada 1967 r. Jej zdaniem teza o braku sprzeczności z planem zagospodarowania przestrzennego w dacie wydania decyzji nie została udowodniona wobec niepowołania stosownych założeń planu perspektywicznego obowiązujących w 1967 r. W tej bowiem sytuacji brak było możliwości dokonania ustaleń w zakresie możliwości pogodzenia sposobu korzystania z nieruchomości przez następców prawnych byłych właścicieli z nieznanymi założeniami planu. Ponadto, zdaniem skarżącej, automatyczne powołanie się organu na treść uchwały NSA z dnia 16 grudnia 1996 r. OPS 7/96 w kwestii dotyczącej nieodwracalności skutków prawnych decyzji odmawiającej ustanowienia własności czasowej, nie może przesądzać o tym, że w tej konkretnej sprawie znajdzie ona zastosowanie. Ponadto wbrew powołanej uchwale SN z dnia 28 maja 1992 r. sygn. akt III AZP 4/92 organ nie uwzględnił, że jeżeli obrót nieruchomościami poprzedzony był wydaniem decyzji administracyjnej lub przeniesienie własności nastąpiło w drodze decyzji administracyjnej, a decyzja dotknięta jest wadą wymienioną w art. 156 § 1 kpa, zbycie nieruchomości na rzecz osoby trzeciej, chronionej rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych, stanowi przeszkodę do stwierdzenia nieważności decyzji. Skarżąca podkreśliła, że odmowa ustanowienia użytkowania wieczystego (poprzednio własności czasowej) zgodnie z art. 8 dekretu skutkowała z mocy prawa przejściem budynków na własność Gminy (później Skarbu Państwa). Zatem brak wystąpienia tej przesłanki uniemożliwiłby właścicielowi jakiekolwiek późniejsze dyspozycje swoją własnością, w czym właśnie tkwi nieodwracalność skutków prawnych decyzji odmawiającej ustanowienia własności czasowej. Bez tej odmowy nie wystąpiłby nieodwracalny skutek prawny w postaci zadysponowania nieruchomością przez Skarb Państwa jako właściciela, którym stał się z mocy prawa w wyniku odmowy. Nabywca nieruchomości budynkowej, w tym wypadku lokalu nr [...] przy ul. [...] w W. jest chroniony rękojmią publicznej wiary ksiąg wieczystych i zdaniem skarżącej, w tej części jest to skutek nieodwracalny decyzji Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia [...] listopada 1967 r., czego organ nadzoru nie wziął pod uwagę.

W odpowiedzi na skargę organ II instancji wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Oznacza to, że w zakresie dokonywanej kontroli Sąd bada, czy organ administracji orzekając w sprawie nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Należy dodać, że zgodnie z treścią art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W niniejszej sprawie skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż sądowa kontrola zaskarżonej decyzji nie wykazała naruszenia przepisów prawa materialnego ani też przepisów postępowania, które mogłoby mieć wpływ na wynik sprawy. W ocenie Sądu, Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast właściwie przeprowadził postępowanie wyjaśniające i w sposób prawidłowy ocenił istnienie przesłanek stwierdzenia nieważności decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia [...] listopada 1967 r. Nr [...] utrzymującej w mocy orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] sierpnia 1967 r. nr [...] odmawiające dotychczasowym właścicielom przyznania prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości [...] położonej przy ul. [...], oznaczonej numerem hipotecznym [...] - czemu dał wyraz w uzasadnieniu wydanej decyzji.

Materialnoprawną podstawę badanej w trybie nadzorczym decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z dnia [...] listopada 1967 r. stanowił art. 7 ust 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy. Zgodnie z tym przepisem gmina obowiązana była uwzględnić wniosek dotychczasowego właściciela gruntu albo prawnych następców właściciela o przyznanie prawa własności czasowej (obecnie użytkowania wieczystego) do gruntu określonego w art. 7 ust. 1 tego dekretu, jeżeli korzystanie z gruntu dawało się pogodzić z jego przeznaczeniem według planu zabudowania. Zatem prawidłowo w postępowaniu nadzorczym organ stwierdził, że zasadniczą kwestią dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy było ustalenie przeznaczenia nieruchomości w planie zagospodarowania przestrzennego, obowiązującego w dacie wydania decyzji.

Należy podkreślić, że z art. 7 powołanego dekretu wynika obowiązek organu administracji rozpatrującego wniosek byłego właściciela albo jego następcy prawnego nie tylko uzyskania informacji o przeznaczeniu określonej nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, ale również obowiązek wnikliwego rozważenia, czy istnieje możliwość realizowania nadal przez dotychczasowych właścicieli funkcji określonej w tym planie dla danej nieruchomości. Organ, odmawiając byłemu właścicielowi prawa własności czasowej musi udowodnić, że korzystanie z gruntu przez dotychczasowego właściciela nie da się w żaden sposób pogodzić z przeznaczeniem gruntu według planu zagospodarowania przestrzennego.

W niniejszej sprawie zgodnie z założeniami "Perspektywicznego planu ogólnego, z założeniami do 1965 r." zatwierdzonego przez Prezydium Rady Narodowej W. w dniu [...] stycznia 1961 r. uchwałą Nr [...], przedmiotowa nieruchomość przeznaczona była pod zabudowę jednorodzinną. Na nieruchomości tej w dacie wydania kwestionowanej decyzji znajdował się natomiast budynek murowany mieszkalny o 2 kondygnacjach. Jak wynika z akt sprawy Ministerstwo Gospodarki Komunalnej decyzją z dnia [...] listopada 1967 r. utrzymującą w mocy orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] sierpnia 1967 r. odmawiające (bez wyjaśnienia i podania jakichkolwiek powodów zajętego stanowiska) dotychczasowym właścicielom przyznania prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości [...], nie przeprowadziło żadnego postępowania mającego na celu wyjaśnienie na jakiej podstawie prawnej organ I instancji wydał taką decyzję, jakimi kierował się przesłankami i ewentualnie jakie było przeznaczenie przedmiotowej nieruchomości w obowiązujących planach zagospodarowania przestrzennego. Takie postępowanie organu stanowi rażące naruszenie art. 7 ust. 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r., który nakładał na organ obowiązek zbadania możliwości pogodzenia korzystania z gruntu przez dotychczasowego właściciela z jego przeznaczeniem według planu zabudowania. Tylko bowiem bezsporne wykazanie w niniejszej sprawie braku możliwości pogodzenia tych dwóch sposobów wykorzystania przedmiotowego gruntu (dotychczasowego i przewidzianego w planie) dawało organowi prawo wydania decyzji odmawiającej uwzględnienia wniosku byłego właściciela o ustanowienie własności czasowej, zaś organowi II instancji prawo utrzymania takiego orzeczenia w mocy.

Postępowanie administracyjne w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte na skutek złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej. Celem instytucji stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej jest eliminacja z obrotu prawnego decyzji obarczonej ciężkimi wadami określonymi w art. 156 § 1 kpa. W ocenie Sądu organ nadzoru prawidłowo ustalił, że w niniejszej sprawie zachodzą takie przesłanki, jednocześnie wskazując, że nie zaistniały przesłanki z art. 156 § 2 kpa, który stanowi, iż organ nie stwierdza nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7 tego artykułu, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. Z treści złożonej skargi a w szczególności jej uzupełnienia pismem z dnia 23 stycznia 2008 r. wynika, że skarżąca ostatecznie nie kwestionuje rozstrzygnięcia organu nadzoru w kwestii dotyczącej oceny, że decyzja Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia [...] listopada 1967 r. wydana została z rażącym naruszeniem prawa. Skarżąca podzieliła także stanowisko Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, że postępowanie w sprawie rozpatrzenia wniosku dekretowego przeprowadzone zostało przez ówczesne organy z naruszeniem obowiązujących wówczas przepisów prawa. Sporną w sprawie pozostała jednak dla skarżącej kwestia stwierdzenia przez organ nadzoru w zaskarżonej decyzji, że w rozpatrywanej sprawie nie zachodzą przesłanki określone w art. 156 § 2 kpa, ze względu na fakt, że obecnie część znajdujących się na przedmiotowej nieruchomości lokali mieszkalnych została sprzedana na własność ich lokatorom, co daje podstawę do uznania, że nastąpił nieodwracalny skutek prawny.

Odnosząc się do tych zarzutów skargi dotyczących kwestii nieodwracalnych skutków prawnych decyzji administracyjnej, o których mowa w art. 156 § 2 kpa, wyjaśnić należy, że Sąd w niniejszym składzie podziela w pełni stanowisko zawarte w uchwale Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 1996 r. (publ. OPS 7/96), w której Sąd dokonał analizy omawianego problemu. W uzasadnieniu niniejszej uchwały Sąd stanął na stanowisku, że należy odróżnić skutki prawne, które wywołała decyzja kwestionowana w postępowaniu o stwierdzenie jej nieważności, od dotyczących tego samego przedmiotu skutków prawnych wywołanych późniejszymi decyzjami lub innymi zdarzeniami prawnymi. Sąd wyraził pogląd, że decyzja o odmowie ustanowienia własności czasowej na rzecz poprzedniego właściciela gruntu, wydana na podstawie art. 7 ust. 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowania gruntów na obszarze m.st. Warszawy powoduje ten skutek, że znajdujące się na tym gruncie budynki przeszły na własność gminy, a następnie Państwa, natomiast późniejsza sprzedaż lokalu w takim budynku i oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej nie jest skutkiem prawnym decyzji o odmowie ustanowienia własności czasowej lecz późniejszych decyzji wydanych w innych sprawach administracyjnych oraz innych zdarzeń prawnych. Podstawą takiego stanowiska jest założenie, że skutki prawne wywołane przez późniejszą decyzję dotyczącą tego samego przedmiotu, którego dotyczyła decyzja wcześniejsza, nie mogą być automatycznie utożsamiane ze skutkami prawnymi wywołanymi przez wcześniejszą decyzję. Przyjęcie odwrotnego założenia oznaczałoby praktycznie wyłączenie możliwości wzruszenia późniejszej decyzji z tego powodu, że stan prawny ukształtowany wcześniejszą decyzją był prawnie wadliwy. Gdyby bowiem w takim przypadku ograniczyć się do stwierdzenia, że wcześniejsza decyzja została wydana z naruszeniem prawa, skutek prawny tej decyzji nie zostałby cofnięty, a wobec tego Skarb Państwa jako właściciel nieruchomości był uprawniony do rozporządzania nią, pomimo że decyzja o odmowie ustanowienia użytkowania wieczystego na rzecz poprzedniego właściciela została wydana z rażącym naruszeniem prawa.

Podsumowując stwierdzić należy, że fakt, iż nieruchomość nabyta przez Państwo na podstawie decyzji nacjonalizacyjnej została następnie sprzedana lub oddana w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej nie może zawsze przesądzać o tym, że decyzja nacjonalizacyjna wywołała nieodwracalne skutki prawne. Skutkiem prawnym tego rodzaju decyzji było przede wszystkim odjęcie prawa własności dotychczasowemu właścicielowi i przejście własności na rzecz Państwa. W przypadku kwestionowania takiej decyzji w postępowaniu o stwierdzenie jej nieważności, jeżeli decyzja dotknięta jest wadą nieważności, problem oceny, czy decyzja ta wywołała nieodwracalne skutki prawne sprowadza się przede wszystkim do oceny tego skutku, czyli rozstrzygnięcia, czy w drodze stwierdzenia nieważność takiej decyzji można cofnąć skutek w postaci nabycia własności nieruchomości przez Państwo, jeżeli nieruchomość została sprzedana lub oddana w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej. Decyzja o odmowie ustanowienia własności czasowej (użytkowania wieczystego) na podstawie dekretu na rzecz byłego właściciela gruntów [...] umożliwiła bowiem Państwu, jako właścicielowi tych gruntów i znajdujących się na nich wówczas budynków, zadysponowanie nimi przez oddanie ich w użytkowanie wieczyste innej osobie niż były właściciel tych gruntów. Jednakże w sytuacji, gdy umowa ustanowienia użytkowania wieczystego na rzecz osoby trzeciej była poprzedzona decyzją administracyjną w tym przedmiocie, to ta decyzja, a nie decyzja odmowna była podstawą ustanowienia na rzecz określonej osoby trzeciej użytkowania wieczystego i zawarcia umowy. Oznacza to, że ocena, czy z powodu zawarcia umowy notarialnej o oddaniu gruntów i ewentualnie znajdujących się na nich budynków w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej zachodzi nieodwracalność skutków prawnych decyzji administracyjnej, na podstawie której umowa ta została zawarta, może być przedmiotem badania w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji będącej podstawą umowy. Sprawa ta nie może natomiast być przedmiotem badania w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji o odmowie przyznania dotychczasowemu właścicielowi gruntów [...] prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego). Są to dwie różne sprawy administracyjne, dotyczące odrębnych decyzji administracyjnych.

W takiej sytuacji w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji odmownej bezprzedmiotowe jest rozstrzyganie wątpliwości dotyczących takich zagadnień, jak ograniczone w czasie trwanie prawa użytkowania wieczystego, możliwość wygaśnięcia tego prawa przed upływem czasu, na jaki zostało ustanowione, zła wiara przy zawarciu umowy użytkowania wieczystego czy występowanie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Jeśli bowiem podstawą zawarcia umowy cywilnoprawnej o ustanowieniu użytkowania wieczystego gruntów [...] była decyzja administracyjna, tak jak w rozpatrywanej sprawie, w tym przedmiocie okoliczności powyższe wiążą się ze skutkami prawnymi tej decyzji, nie zaś decyzji o nieprzyznaniu byłemu właścicielowi gruntów [...] prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego) na podstawie dekretu. Skutki prawne decyzji o ustanowieniu użytkowania wieczystego gruntów [...] nie mogą być oceniane w postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji o odmowie przyznania poprzedniemu ich właścicielowi prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego). Samo ustanowienie na rzecz osoby trzeciej użytkowania wieczystego gruntów [...] umową zawartą na podstawie decyzji administracyjnej w tym przedmiocie nie powoduje w rozumieniu art. 156 § 2 kpa nieodwracalności skutków prawnych decyzji o odmowie przyznania byłemu właścicielowi tych gruntów prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego). Ewentualne stwierdzenie nieważności decyzji odmownej otworzy w powyższej sytuacji możliwość wszczęcia z tego powodu postępowania administracyjnego o stwierdzenie nieważności decyzji o ustanowieniu na rzecz osoby trzeciej użytkowania wieczystego i tym samym dokonywania w tym postępowaniu ustaleń i ocen, czy zawarcie na podstawie tej ostatniej decyzji umowy użytkowania wieczystego i przyznanie tego prawa powoduje, w świetle aktualnego stanu prawnego, nieodwracalność skutków prawnych decyzji o ustanowieniu tego prawa. Skoro istnieje w odrębnym postępowaniu droga administracyjna dla dokonywania ustaleń i ocen w powyższej kwestii, to nie można rozpatrywać zagadnienia nieodwracalności skutków prawnych wcześniejszej decyzji administracyjnej, odmawiającej przyznania byłemu właścicielowi prawa własności czasowej, w zakresie związanym z istnieniem prawa na rzecz osoby trzeciej (wyrok NSA z dnia 12 lutego 2008 r. sygn. akt I OSK 1069/07, niepubl.).

Z powyższych przyczyn organ nadzoru prawidłowo w uzasadnieniu swojej decyzji stwierdził, że sprzedaż lokali nr [...],[...],[...],[...],[...] i [...] w budynku przy ul. [...] i oddanie właścicielom tych lokali w użytkowanie wieczyste ułamkowej części gruntu nie stanowi w rozumieniu art. 156 § 2 kpa nieodwracalnego skutku prawnego kontrolowanej decyzji administracyjnej.

Z wyżej wyjaśnionych względów Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) orzekł jak w sentencji.



Powered by SoftProdukt