Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia WSA Teresa Kurcyusz – Furmanik Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga – Gajewska (spr.) Sędzia WSA Elżbieta Kaznowska Protokolant Sekretarz sądowy Magdalena Kurpis po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 czerwca 2008 r. sprawy ze skargi Z.O. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie dodatku mieszkaniowego uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta C. z dnia [...] nr [...]

Decyzją z dnia [...], nr [...], Naczelnik Wydziału Komunalnego działający z upoważnienia Prezydenta Miasta C., na podstawie art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 71, poz. 734 z późn. zm.) i art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz.U., Nr 98, poz. 1071 z późn. zm), po ponownym rozpatrzeniu wniosku z dnia [...], odmówił Z. O. przyznania dodatku mieszkaniowego. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia organ pierwszej instancji stwierdził, że pierwszą decyzją z dnia [...], wydaną w sprawie tego samego wniosku strony, orzeczono o odmowie przyznania na jej rzecz dodatku mieszkaniowego z uwagi na dysproporcję pomiędzy niskimi dochodami jej rodziny, a faktycznym stanem majątkowym. W wyniku wniesienia odwołania i wydania decyzji organu odwoławczego z dnia [...], a następnie złożenia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Gliwicach oraz prawomocnego wyroku z dnia 12 stycznia 2007 r. sygn. IV SA/Gl 1073/05, obie powołane decyzje zostały uchylone. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd stwierdził, że te decyzje naruszają prawo, a organy orzekające nie wyjaśniły sprawy w stopniu dostatecznym do jej merytorycznego rozstrzygnięcia, co skutkuje przyjęciem, że poczynione ustalenia faktyczne nasuwają wątpliwości, co do zgodności ze stanem rzeczywistym. W szczególności dotyczą one niespójnych i wykluczających się wzajemnie oświadczeń Z. O. w zakresie składu osobowego członków gospodarstwa domowego jego rodziny. W tym stanie rzeczy, wobec zaistniałych rozbieżności, koniecznym jest ustalenie składu osobowego członków gospodarstwa domowego rodziny, która ma pierwszorzędne znaczenie dla merytorycznego rozpoznania sprawy i wyjaśnienie nasuwający się wątpliwości. W tym zakresie niezbędne jest sięgnięcie do środków dowodowych wymienionych w Kodeksie postępowania administracyjnego oraz ich właściwa ocena przy uwzględnieniu zasad wynikających z art. 77 K.p.a. Sąd zaznaczył, że dopiero pełne i jednoznaczne wyjaśnienie składu osób należących do gospodarstwa domowego oraz okoliczności związanych ze stanem majątkowym tych osób pozwoli na poczynienie dalszych rozważań, czy wnioskodawca spełnia jedno z dwóch podstawowych kryteriów do uzyskania dodatku mieszkaniowego tj. kryterium powierzchniowe. W wyniku ponownego rozpatrzenia wniosku Z. O. z dnia [...] organ pierwszej instancji w dniu [...] wydał decyzję o odmowie przyznania dodatku mieszkaniowego. Wskutek wniesienia odwołania decyzja ta w dniu [...] została uchylona przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. i przekazana organowi pierwszej instancji celem dokonania odpowiednich ustaleń z uwagi na nie wyjaśnienie kwestii aktualnego składu osobowego członków gospodarstwa domowego wnioskodawcy, czym naruszona została określona w art. 7 K.p.a. zasada prawdy obiektywnej, bowiem nie można wydać decyzji w oparciu o dowody, które odzwierciedlają stan faktyczny istniejący dwa lata temu u Z. O. Pismem z dnia [...] Z. O. został zawiadomiony o terminie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w dniu [...]. Wywiad ten został przeprowadzony, ale Z. O. odmówił jego podpisu i nie złożył oświadczenia o stanie majątkowym. Nadto, zdaniem pracowników organu, Z. O. zachowywał się niegrzecznie, krzyczał, próbował wyprosić jedną z osób przeprowadzających wywiad, ubliżał jej mówiąc, że "jest chora i powinna się leczyć". W tej sytuacji odmowa złożenia przez Z. O. oświadczenia o stanie majątkowym stała się podstawą wydania decyzji pierwszoinstancyjnej o odmowie przyznania dodatku mieszkaniowego.

W odwołaniu Z. O. domagał się uchylenia decyzji organu pierwszej instancji i zaznaczył, że był z nim przeprowadzony wywiad środowiskowy, podczas którego oświadczył on, że jego stan majątkowy nie uległ wielkiej zmianie od [...], zmieniło się tylko "rodzinne na dzieci".

Decyzją z dnia [...] nr [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 K.p.a. w związku z art. 7 ust. 4 ustawy o dodatkach mieszkaniowych, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy podniósł, że w celu dokładnego ustalenia faktycznego stanu majątkowego wnioskodawcy oraz liczby osób z nim wspólnie stale zamieszkujących i gospodarujących została wprowadzona instytucja wywiadu środowiskowego, a odmowa jego przeprowadzenia stanowi podstawę do wydania decyzji o odmowie przyznania dodatku mieszkaniowego. Dalej przywołał konieczność dokonania przez organ pierwszej instancji pewnych ustaleń dowodowych, do których ten organ został zobowiązany wcześniejszą z dnia [...] decyzją kasacyjną Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. Odnosząc się do treści odwołania zauważył, że odmowa poddania się przewidzianym przez prawo czynnościom dowodowym w niniejszym przypadku jest wystarczającą podstawą do odmowy przyznania dodatku mieszkaniowego, w szczególności wobec faktu, że Z. O. podnosił do tej pory nieaktualność zebranego w sprawie materiału dowodowego.

W skardze wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na powyższą decyzję skarżący wniósł o uchylenie wszystkich decyzji wydanych w jego sprawie z uwagi na naruszenie bliżej nieokreślonych przepisów prawa materialnego i procesowego oraz podtrzymał argumentację zawartą w odwołaniu. Podał, że nie odmówił złożenia oświadczenia o stanie majątkowym, a jego córka wraz z wnukami mieszka razem z nim.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie oraz przywołał okoliczności i argumenty przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji stwierdzając, że nie znajduje podstaw do jej zmiany, gdyż okoliczności podniesione w skardze nie dają takich możliwości.

W uzupełnieniu skargi, pismem z dnia [...] skarżący nie zgodził się z treścią odpowiedzi na skargę i dołączył kserokopie - protokołu przeprowadzonej w dniu [...] rozprawy administracyjnej oraz wywiadów środowiskowych, jak również złożył oświadczenie o stanie majątkowym.

Na rozprawie skarżący wnosił i wywodził, jak w skardze. Zaznaczył, że podczas wywiadu środowiskowego nie był agresywny i na etapie postępowania odwoławczego złożył wszystkie wymagane od niego oświadczenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje :

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż sądy administracyjne zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie swojej właściwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym § 2 powołanego przepisu stanowi, iż kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Zatem ocena działalności organów administracji publicznej dokonywana przez właściwy wojewódzki sąd administracyjny sprowadza się do kontroli prawidłowości rozstrzygnięcia będącego przedmiotem tej oceny pod względem zgodności z przepisami prawa materialnego i postępowania administracyjnego.

Stosownie do brzmienia przepisu art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), zwanej dalej w skrócie p.p.s.a., sąd ten uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie uchyla zaskarżoną decyzję lub postanowienie w przypadku, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, bądź naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, bądź też inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd może również stwierdzić nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli w sprawie zachodzą przesłanki określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego.

Jednocześnie w oparciu o art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd dokonuje z urzędu kontroli rozstrzygnięć administracji publicznej pod względem ich zgodności z prawem i nie jest związany w tym zakresie zarzutami, podstawą prawną i wnioskami sformułowanymi w skardze.

Na wstępie rozważań należy zwrócić uwagę na fakt, że zaskarżona decyzja wydana została w następstwie prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Gliwicach z dnia 12 stycznia 2007 r. sygn. IV SA/Gl 1073/05, uchylającego decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. z dnia [...], Nr [...] i poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Wydziału Komunalnego, działającego z upoważnienia Prezydenta Miasta C. z dnia [...], Nr [...].

W myśl art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Dlatego sąd ponownie rozpoznający niniejszą sprawę nie może formułować nowych ocen prawnych sprzecznych z wyrażonym wcześniej poglądem, bez względu na poglądy prawne wyrażone w orzeczeniach sądowych w innych sprawach. Ocena prawna wyrażona przez sąd w orzeczeniu traci moc wiążącą jedynie w razie zmiany ustawy, w wypadku zmiany (już po wydaniu orzeczenia sądowego) istotnych okoliczności faktycznych sprawy oraz po wzruszeniu tego orzeczenia w przewidzianym do tego trybie. Nieprzestrzeganie tego przepisu podważałoby obowiązującą w polskim prawie zasadę sądowej kontroli nad aktami i czynnościami organów administracji (P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 219-225; por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 1998 r., sygn. III RN 130/97, OSNAPiUS 1999/1, poz. 2, wyrok Składu Siedmiu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 listopada 2001 r., sygn. FSA 3/2001, ONSA 2002/2, poz. 49, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 czerwca 1990 r., sygn. SA/Wr 137/90, ONSA 11990/2-3, poz. 5).

Z uwagi na powyższe, rozpatrując niniejszą sprawę, Wojewódzki Sąd Administracyjny poddał zaskarżoną decyzję ocenie w szczególności pod względem zgodności z wytycznymi i oceną prawną wyrażonymi w wyroku tut. Sądu z dnia 12 stycznia 2007 r., sygn. IV SA/Gl 1073/05. W przywołanym wyroku Sąd stwierdził, że organy administracji orzekające w sprawie nie wyjaśniły jej w stopniu dostatecznym do merytorycznego rozstrzygnięcia, bowiem poczynione ustalenia faktyczne nasuwają wątpliwości, co do zgodności ze stanem rzeczywistym i dotyczą niespójnych oraz wykluczających się wzajemnie oświadczeń skarżącego w zakresie składu osobowego członków gospodarstwa domowego jego rodziny. Sąd zobowiązał organy orzekające do wyjaśnienia w sposób nie nasuwający żadnych wątpliwości tej kwestii i uzupełnienia postępowania poprzez sięgnięcie do środków dowodowych wymienionych w rozdziale 4 działu II ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ich właściwą ocenę przy uwzględnieniu zasad wynikających z art. 77 K.p.a. z odniesieniem do ustalonego stanu faktycznego oraz innych dowodów przedstawianych przez skarżącego. Jednocześnie Sąd zaznaczył, że dopiero pełne i jednoznaczne wyjaśnienie składu osób należących do gospodarstwa domowego oraz okoliczności związanych z stanem majątkowym tych osób pozwoli na poczynienie dalszych rozważań, czy skarżący spełnia jedno z dwóch podstawowych kryteriów do uzyskania dodatku mieszkaniowego tj. kryterium powierzchniowe.

Zauważyć przyjdzie, że oba organy orzekające w sprawie nie wyjaśniły powyższej kwestii i nie zastosowały się do oceny prawnej i wskazań, co do dalszego postępowania zawartych w powołanym wyroku tut. Sądu. Nadto, nie uzupełniły prawidłowo materiału dowodowego oraz nie odniosły się w uzasadnieniu decyzji w sposób wyczerpujący do całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie. Oznacza to, że również organ odwoławczy nadal nie usunął uchybień wytkniętych w uzasadnieniu powołanego wyroku tut. Sądu, jak też dostrzeżonych przez ten organ we własnej decyzji kasacyjnej z dnia [...]. Organ odwoławczy wskazał w niej, że nie wyjaśnienie kwestii aktualnego składu osobowego członków gospodarstwa domowego wnioskodawcy, narusza zasadę prawdy obiektywnej określoną w art. 7 K.p.a. Nie można bowiem wydać decyzji w oparciu o dowody, które odzwierciedlają stan faktyczny istniejący dwa lata temu, a taki stan rzeczy narusza przepisy art. 7, art. 77 § 1, art. 80, art. 107 § 3 K.p.a. w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Naruszając po raz kolejny wyżej wymienione przepisy postępowania administracyjnego, nie dokonując analizy stanu faktycznego sprawy i nie wypełniając kategorycznie wskazań zawartych w wyroku tut. Sądu oraz nie stosując się do oceny prawnej zawartej w tym orzeczeniu, organ dopuścił się naruszenia również art. 153 p.p.s.a.

Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy, zgodnie z oceną prawną i wskazaniami, co do dalszego postępowania wyrażonymi w cytowanym wyroku tut. Sądu, organ pierwszej instancji powinien przeprowadzić uzupełniające postępowanie dowodowe w celu ustalenia, ponad wszelką wątpliwość, składu osób należących do gospodarstwa domowego skarżącego oraz wyjaśnić okoliczności związane z stanem majątkowym tych osób. W tym zakresie, opierając się o zasadę określoną w art. 7 K.p.a., organy administracji podejmą wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy i to na podstawie wyczerpująco zebranego na nowo materiału dowodowego, również z uwzględnieniem przesłuchania skarżącego, jego córki i jej męża pod rygorem odpowiedzialności karnej na okoliczność niewyjaśnionych kwestii. Dopiero na podstawie kompletnego materiału dowodowego dokonana będzie kompleksowa ocena sytuacji skarżącego, która powinna znaleźć wyraz w uzasadnieniu decyzji, sporządzonym zgodnie z wymogami przepisu art. 107 § 1 i 3 K.p.a.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 145 § 1 lit. c oraz art. 135 w związku z art. 153 p.p.s.a orzeczono, jak w sentencji.