Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Włodzimierz Kubik (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Bonifacy Bronkowski, Sędzia NSA Ewa Krawczyk, Protokolant st. sekretarz sądowy Anna Trzuskowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 września 2013 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gliwicach Jacka Pańczyka sprawy ze skargi A.D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy, w wyniku wznowienia postępowania, rejestracji pojazdu oddala skargę.

Decyzją z dnia [...] roku, nr [...], Starosta [...] uchylił swoją ostateczną decyzję z dnia [...] roku, którą zarejestrował na wniosek A. D. samochód osobowy marki [...], nr nadwozia [...], nadając mu nr rej. [...] oraz wydał dowód rejestracyjny nr [...] i kartę pojazdu nr [...]. Decyzją wydaną we wznowionym postępowaniu organ ten następnie odmówił także zarejestrowania przedmiotowego samochodu. W podstawie prawnej orzeczenia wskazał art. 151 § 1 pkt 2 oraz art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. w zw. z art. 72, art. 73 i art. 74 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz. U. z 2005r., Nr 108, poz. 908 ze zm.), a także § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (j.t. Dz. U. z 2007 r. Nr 186, poz. 1322 ze zm.).

Decyzja Starosty [...] została poprzedzona, opartym na przepisie art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a., postanowieniem tego organu z dnia [...] r. wznawiającym z urzędu postępowanie w sprawie zakończonej decyzją tego organu z dnia z dnia [...] roku. Do wznowienia postępowania w sprawie doszło w wyniku sprzeciwu wniesionego przez Prokuratora Okręgowego w G., w którym wskazał on, że do zarejestrowania przedmiotowego pojazdu na rzecz A. D. doszło w oparciu o sfałszowany niemiecki dowód rejestracyjny oraz podrobioną kartę pojazdu. W uzasadnieniu swojego sprzeciwu Prokurator stwierdził, że fakt fałszerstwa opisanych dokumentów odkryto w toku śledztwa nadzorowanego przez Prokuraturę Okręgową w G. na podstawie opinii biegłego z zakresu badań technicznych dokumentów z dnia [...] r. nr [...].

Starosta [...] uzasadniając decyzję uchylającą rejestrację samochodu [...] oraz odmowę rejestracji tego pojazdu na rzecz A. D. podał, że w oparciu o pismo Prokuratora oraz nadesłaną przez ten organ ścigania kopię opinii z ekspertyzy kryminalistycznej należało uznać, że do wniosku o rejestrację A. D. dołączył fałszywe dokumenty pojazdu, a to Fahrzeugschein (dowód rejestracyjny) oraz Fahrzeugbrief (karta pojazdu). Następnie organ ten stwierdził, że mając na uwadze przedłożoną opinię kryminalistyczną oraz stanowisko Prokuratora wraz z informacją, że osobie, która zbyła A. D. przedmiotowy samochód przedstawiono zarzut popełnienia przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. należało uznać, że w sprawie wystąpiła przesłanka wskazana w art. z art. 145 § 1 pkt 1 i § 2 k.p.a. Zdaniem organu należało w szczególności zgodzić się z Prokuratorem, że postępowanie w sprawie winno zostać wznowione przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu przez sąd, bowiem sfałszowanie obu dokumentów jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa poważnej szkody dla interesu społecznego, jaką byłoby pozostawienie w obrocie prawnym rejestracji samochodu dokonanej na podstawie fałszywych dokumentów. W konsekwencji organ ten wydał decyzję opartą na przepisie art. 151 § 1 pkt 2 k.p.a., którą uchylił swoją dotychczasową decyzję oraz rozstrzygnął o istocie sprawy odmawiając zarejestrowania przedmiotowego pojazdu.

Odwołanie od tej decyzji wniósł A. D. wskazując, że jest ona dla niego krzywdząca. Przedmiotowy samochód nabył on bowiem w komisie w dniu [...] r. i w oparciu o uzyskane od właściciela tego komisu dokumenty zarejestrował go w Starostwie [...] w dniu [...] r. W tej sytuacji nie rozumie dlaczego ma zostać ukarany przez odmowę rejestracji pojazdu z tego powodu, że dostarczone mu przez sprzedawcę dokumenty okazały się fałszywe. Wnoszący odwołanie zwrócił także uwagę na swoją trudną sytuację osobistą wskazując, że niewiele zarabia, jest rok przed emeryturą, a samochód jest mu niezbędny w związku z koniecznością dojeżdżania do pracy. Dodał też, że poniósł dodatkowe koszty montując w tym samochodzie instalację gazową, a nie może liczyć na odszkodowanie, bowiem w sprawie nie zapadł dotychczas wyrok skazujący właściciela komisu. A. D. wystąpił także z wnioskiem o umożliwienie mu dalsze korzystanie z pojazdu.

Decyzją z dnia [...] r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu organ odwoławczy zanalizował treść art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. wskazując, że wymieniona w nim przesłanka wznowienia postępowania wymaga łącznego wystąpienia trzech wymogów, a to, że: w postępowaniu zakończonym ostateczną decyzją wystąpił fałszywy dowód, sfałszowanie tego dowodu zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu oraz fałszywy dowód był podstawą ustalenia okoliczności faktycznych istotnych dla sprawy. W oparciu o opinię dnia [...] r., nr [...], sporządzoną przez eksperta Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w K. Kolegium, stwierdziło, że niemiecki dowód rejestracyjny i karta samochodu [...] zostały sfałszowane. Nie ulega także wątpliwości, że sfałszowane dokumenty były podstawą ustalenia okoliczności faktycznych istotnych dla sprawy, gdyż dowód rejestracyjny i karta pojazdu, jeżeli była wydana, mają podstawowe znaczenie dla jego rejestracji. Zdaniem Kolegium w sprawie zaistniała także przesłanka wskazana w art. 145 § 2 k.p.a. dopuszczająca wyjątek pozwalający na zastosowanie art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. w sytuacji, gdy sfałszowanie dowodu nie zostało dotychczas potwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu lecz jest ono oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia poważnej szkody dla interesu społecznego. W kwestii oczywistości fałszerstwa SKO powołało się na pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarty w wyroku z dnia 2 lutego 2007 nr., sygn. akt I OSK 418/06, w którym stwierdzono, że przez oczywistość fałszu dowodu należy rozumieć przypadki, gdy przy prostym zestawieniu dowodu ze stanem faktycznym wynika, bez potrzeby prowadzenia postępowania wyjaśniającego, że jest on podrobiony. W wyroku tym wskazano także, że zarejestrowanie pojazdu wbrew jednoznacznym dowodom stwierdzającym nieautentyczność jego cech identyfikacyjnych stałoby w sprzeczności z poczuciem sprawiedliwości społecznej i pewności prawa. Decyzja o rejestracji takiego pojazdu faktycznie sankcjonuje fałsz dowodu i nadaje jego właścicielom pewne uprawnienia. Pozostawienie zatem w obrocie prawnym decyzji wydanej w oparciu o stan faktyczny ustalony na podstawie fałszywych dowodów, stanowiłoby poważną szkodę dla interesu społecznego.

Z takim rozstrzygnięciem nie zgodził się A. D. wnosząc skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. W skardze stwierdził, że padł ofiarą oszustwa i na obecnym etapie nie może dochodzić nawet należnego mu odszkodowania. W dalszej części skargi jej autor powtórzył argumentację zamieszczoną w odwołaniu od decyzji Starosty [...] wskazując, że przedmiotowy samochód użytkuje już od 3 lat i stanowi on jego jedyny środek komunikacji umożliwiający mu dojazd do pracy. Skarżący stwierdził również, że nie stać go na zakup innego samochodu oraz wyraził przekonanie, że istnieje jakaś procedura administracyjna mogąca umożliwić mu dalsze korzystanie z tego pojazdu.

W odpowiedzi na skargę SKO w K. wniosło o jej oddalenie i odwołało się do argumentacji, jaką zaprezentowało w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do zarzutów skargi Kolegium stwierdziło, że nie wnoszą one do sprawy nowych elementów.

Pismem z dnia [...] r. swój udział w sprawie zgłosił Prokurator Okręgowy w G. W toku rozprawy biorący w niej udział Prokurator Prokuratury Okręgowej w G. J. P. wniósł o oddalenie skargi. W swoim wystąpieniu wskazał wyrok Sądu Rejonowego w R. z dnia [...] r. , sygn.. akt [...], którym na podstawie art. 270 § 1 k.k. skazana została pracownica firmy, w której nabył swój samochód A. D. Na pytanie Sądu wyjaśnił, że wyrok ten nie dotyczył jednak sfałszowania podpisu na umowie kupna-sprzedaży pojazdu skarżącego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Wniesiona skarga nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja pozostaje w zgodzie z przepisami prawa materialnego oraz nie narusza przepisów postępowania administracyjnego w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy w rozumieniu art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm. dalej p.p.s.a.).

Skarżącemu należy wyjaśnić, że stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują kontrolę administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Rozpatrując wniesioną skargę Sąd nie mógł się tym samym kierować zasadami współżycia społecznego, czy słuszności. Nadmienić też trzeba, że stosownie do art. 134 § 1 p.p.s.a. w toku kontroli legalności zaskarżonej decyzji Sąd nie był związany zarzutami i wnioskami skargi oraz wskazaną w niej podstawą prawną, a jedynie do rozstrzygnięcia sprawy w jej granicach.

Przechodząc po tych koniecznych uwagach wstępnych do analizy prawnej zaskarżonego aktu stwierdzić należy, że instytucja wznowienia postępowania administracyjnego uregulowana została przepisami art. 145 – 153 k.p.a. Ma ona na celu usuwanie wad jakimi są obarczone ostateczne decyzje administracyjne i postanowienia od których przysługiwało zażalenie czy wręcz eliminację takich orzeczeń z obrotu prawnego w przypadku zaistnienia ustawowych przesłanek takiego rozstrzygnięcia. Kodeks postępowania administracyjnego uzależnia możliwość ponownego rozpatrzenia sprawy zakończonej decyzją ostateczną od wystąpienia dwóch przesłanek pozytywnych oraz braku w sprawie dwóch przesłanek negatywnych. Przesłanki pozytywne to rozstrzygnięcie sprawy decyzją ostateczną oraz zaistnienie jednej z podstaw prawnych wznowienia wskazanych w art. 145 § 1 i art. 145a § 1 k.p.a. Do przesłanek negatywnych należy zaś zaliczyć przesłankę terminu, określoną w art. 146 § 1 i art. 145a § 2 k.p.a. oraz przesłankę przewidywanej możliwości wydania w wyniku wznowienia postępowania wyłącznie decyzji, która w swej istocie odpowiadałaby decyzji dotychczasowej. Zgodnie wreszcie z art. 147 k.p.a. wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony.

Orzekające w sprawie organy obu instancji powołały się w swoich decyzjach na przepis art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a., zgodnie z którym jedną z przesłanek, których zaistnienie obliguje organ do wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną jest wyjście na jaw, że dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe. W świetle przepisów regulujących postępowanie w sprawie rejestracji samochodów nie może ulegać wątpliwości, że dowód rejestracyjny pojazdu stanowi istotny, jeżeli nie podstawowy dowód w tym postępowaniu. Wskazać należy, że wydawany w tym postępowaniu dowód rejestracyjny spełnia dwojakiego rodzaju rolę: potwierdza wydanie decyzji o zarejestrowaniu pojazdu oraz jest dokumentem stwierdzającym dopuszczenie zarejestrowanego pojazdu do ruchu. Powyższe stwierdzenie wynika wprost z przepisów art. 71 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym ( j. t. Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.) . W świetle tych przepisów tylko pojazdy zarejestrowane są co do zasady dopuszczane do ruchu, a dokumentem stwierdzającym dopuszczenie takich pojazdów do ruchu jest właśnie dowód rejestracyjny. Stosownie wreszcie do art. 72 ust. 1 pkt 5 Prawa o ruchu drogowym rejestracji pojazdu dokonuje się na podstawie dowodu rejestracyjnego, jeżeli pojazd był już zarejestrowany. Dokument ten stosownie do § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów właściciel pojazdu jest zobowiązany dołączyć do wniosku o rejestrację pojazdu.

Kontynuując po tych koniecznych wyjaśnieniach rozważania dotyczące przesłanki wznowienia postępowania stwierdzić należy, że co do zasady sfałszowanie dowodu winno być potwierdzone orzeczeniem sądu lub innego organu. Jednakowoż w myśl § 2 przywołanego artykułu postępowanie może zostać wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu, jednak jedynie wówczas jeżeli sfałszowanie dowodu jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego. Dopuszczalność zatem wznowienia przez organ postępowania bez czekania np. na wyrok potwierdzający sfałszowanie dokumentów dopuszczalne jest jedynie pod warunkiem kumulatywnego zaistnienia dwóch przesłanek:

1) oczywistości dokonania fałszerstwa istotnego dla sprawy dowodu;

2) niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia ludzkiego lub zagrożenia powstaniem poważnej szkody dla interesu społecznego, których to zagrożeń w inny sposób nie da się uniknąć.

Odnosząc się do pojęcia oczywistości należy w tym miejscu podkreślić, że nie można pojęcia tego wykładać w sposób czysto literalny, sugerujący, że tylko i wyłącznie fałszywość dokumentów widoczna na pierwszy rzut oka i to przez laika dowodzi oczywistości fałszerstwa. Uznanie, że fałszerstwo jest oczywiste może bowiem wymagać wiedzy fachowej i stanowić efekt posłużenia się odpowiednim instrumentarium bądź metodą, które dają nie pozostawiający wątpliwości wynik. Organ I instancji wznowił postępowanie w sprawie rejestracji przedmiotowego pojazdu właśnie na podstawie art. 145 § 2 k.p.a. uznając, że sfałszowanie dokumentów ma charakter oczywisty, a dokonana na podstawie fałszywych dowodów rejestracja pojazdu stwarza zagrożenie dla interesu społecznego. Stanowisko takie zaakceptowało SKO w K. utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję pierwszoinstancyjną.

Orzekające w sprawie organy uznały, że mają do czynienia z oczywistym fałszerstwem dokumentów opierając się na ekspertyzach wykonanych w Laboratorium Kryminalistycznym KW Policji w K. W opinii kryminalistycznej ekspert z zakresu fałszerstw dokumentów stwierdził, że nie ma najmniejszych wątpliwości co do faktu podrobienia m.in. dokumentów samochodu [...] stanowiącego przedmiot postępowania, jak i dokumentów dotyczących 71 innych pojazdów. Ekspert stwierdził bowiem, że dokumenty tego pojazdu "Fahrzeugbrief" oraz "Fahrzeugschein", a także podlegające badaniu analogiczne dokumenty odnoszące się do innych samochodów, mają nadrukowane techniką poligraficzną "włókna zabezpieczające" widoczne w promieniach UV. Włókna te nie są zatopione w masie papieru. Także seria i numer blankietów wykonane zostały techniką z termicznym utrwalaniem obrazu, niewłaściwą dla autentycznych dokumentów. Z treści powołanej opinii wynika, że ekspert nie ma jedynie pewności, a tylko przypuszczenie, że fałszywe dokumenty, z uwagi na ich cechy w postaci identycznego rozkładu włókien zostały wykonane w jednej drukarni. Sam fakt podrobienia dokumentów jest jednak jego zdaniem ewidentny. Twierdzeń zawartych w ekspertyzach Sąd w obecnym składzie w żadnej mierze nie podważa. Są one przekonujące, spójne i dają wysokie prawdopodobieństwo, graniczące z pewnością, że rzeczywiście niemiecki dowód rejestracyjny i niemiecka karta pojazdu przedłożone do rejestracji były dokumentami fałszywymi.

W związku z toczącymi się równolegle w tut. Sądzie analogicznymi sprawami stwierdzić należy, że w prowadzonym przez organy ścigania postępowaniu przygotowawczym przedstawiono zarzuty właścicielowi komisu samochodowego T. M., od którego nabył przedmiotowy samochód A. D. Wskazać należy także, że zapadł już pierwszy prawomocny wyrok Sądu Rejonowego w R. z dnia [...] r., sygn. akt [...], mocą którego uznano za winną popełnienia przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. pracownicę tego komisu A. L. Z sentencji tego wyroku wynika, że skazana dopuściła się w okresie od [...] r. do [...] r. fałszerstwa 196 umów kupna –sprzedaży samochodów, w celu użycie ich za autentyczne. Aczkolwiek w wyroku tym nie wskazano, że skazana sfałszowała także umowę kupna – sprzedaży samochodu, który nabył A. D., to jednak wyrok ten należy potraktować jako dodatkowy dowód w sprawie przemawiający za przyjęciem oczywistości posługiwania się przez właściciela komisu sfałszowanymi dokumentami mającymi umożliwić rejestrację sprowadzanych z [...] samochodów. Stwierdzić przyjdzie, że skarżący rejestrując swój samochód nie przedłożył w Wydziale Komunikacji Starostwa [...] umowy na podstawie, której właściciel komisu nabył przedmiotowy pojazd, gdyż organ I instancji nie domagał się złożenia takiego dokumentu. Organ ten uznał bowiem za wystarczający dowód własności pojazdu zgłoszonego do rejestracji jedynie oświadczenie podpisane przez właściciela komisu T. M., w którym stwierdził on, że nabył przedmiotowy samochód w [...] i sprowadził go do Polski na lawecie bez tablic rejestracyjnych, a także wystawioną przez tego sprzedawcę fakturę VAT, w której wskazał on A. D. jako kolejnego nabywcę pojazdu sprowadzonego w ten sposób z [...].

Zgodzić należy się także ze stanowiskiem organu II instancji, że zarejestrowanie na podstawie podrobionych dowodów rejestracyjnych oraz kart pojazdów znacznej liczby samochodów ma wymiar społeczny i stanowi poważne zagrożenie dla interesu społecznego, którego w inny sposób niż poprzez uchylenie rejestracji nie da się uniknąć. Zdaniem Sądu niewątpliwym jest, że w państwie prawa niedopuszczalne byłoby tolerowanie sytuacji, w której po jednoznacznym stwierdzeniu, że nastąpiło fałszerstwo dokumentów organy administracyjne zezwalałyby na dalsze posługiwanie się dowodami rejestracyjnymi wydanymi na podstawie sfałszowanych dokumentów, czy na zbycie samochodów zarejestrowanych w opisany sposób na rzecz innych podmiotów. Stan taki w rażący sposób naruszałby bowiem elementarne poczucie sprawiedliwości społecznej, przeczył pewności prawa, a nadto bez wątpienia godził w interesy ewentualnych kolejnych nabywców takich samochodów.

Odnosząc się do podniesionych w skardze argumentów dotyczących sytuacji życiowej i ekonomicznej skarżącego wskazać należy, że nie mogły mieć one wpływu na rozstrzygnięcie sprawy. Wskazać trzeba, że w postępowaniu o rejestrację pojazdu organy administracji publicznej i sąd administracyjny nie mogą zajmować się oceną istnienia także dobrej wiary jednej ze stron umowy kupna – sprzedaży samochodu oraz rozstrzygać kwestii nabycia prawa własności tego pojazdu od osoby nieuprawnionej, gdyż należy to do właściwości sądu powszechnego. Organy administracji dokonują zaś rejestracji pojazdów na podstawie dokumentów potwierdzających niesporne stany w sferze stosunków własnościowych. Nie mogą zatem stanów tych kreować ani korygować (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 września 2004 r., sygn.. akt II SA 3046/03, [w:] LEX nr 173977).

W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę na podstawie art. 151 p.p.s.a.