Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Małgorzata Pocztarek sędzia NSA Monika Nowicka (spr.) sędzia del. NSA Jacek Hyla Protokolant Karolina Kubik po rozpoznaniu w dniu 29 marca 2012 roku na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej K. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 7 lipca 2011 r. sygn. akt II SA/Ol 151/11 w sprawie ze skargi K. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w E. z dnia [...] grudnia 2010 r. nr Rep. [...] w przedmiocie wznowienia postępowania oddala skargę kasacyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie wyrokiem z dnia 7 lipca 2011 r. (sygn. akt II SA/Ol 151/11) oddalił skargę K. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w E. z dnia [...] grudnia 2010 r. nr Rep. [...] w przedmiocie umorzenia należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego i zaliczki alimentacyjnej – wznowienia postępowania.

Powyższy wyrok został wydany w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy:

Decyzją z dnia [...] maja 2010 r. nr [...] Burmistrz P. odmówił K. M. umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w kwocie [...] zł wraz z ustawowymi odsetkami w kwocie [...] zł na dzień wydania decyzji i zaliczki alimentacyjnej w kwocie [...] zł. Rozstrzygnięcie to doręczono K. M. za zwrotnym potwierdzeniem odbioru w dniu [...] czerwca 2010 r.

W dniu [...] września 2010 r. K. M. wystąpił do Burmistrza P. z wnioskiem o wznowienie postępowania zakończonego powyższą decyzją z powodu niemożności czynnego uczestniczenia w nim ze względu na zły stan zdrowia. Zarzucił także, że Burmistrz P., przy każdej wizycie w Urzędzie Miasta, straszy go Policją.

Decyzją z dnia [...] listopada 2010r. nr [...] Burmistrz P. odmówił wznowienia tegoż postępowania, na zasadzie art. 149 § 3 w zw. z art. 148 k.p.a. Organ wyjaśnił, że wznowienie postępowania z przyczyny określonej wart. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. następuje tylko na żądanie strony. Termin do złożenia podania wynosi 1 miesiąc i rozpoczyna bieg od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji. Organ uznał, że wnioskodawca dowiedział się o decyzji [...] czerwca 2010 r., a z żądaniem wznowienia postępowania wystąpił w dniu [...] września 2010 r., zatem po upływie terminu zakreślonego do dokonania tej czynności.

Na skutek złożonego przez K. M. odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w E., decyzją z dnia [...] grudnia 2010 r. nr Rep. [...], utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję potwierdzając, że odwołujący uchybił jednomiesięcznemu terminowi do wystąpienia z wnioskiem o wznowienie postępowania.

K. M. w złożonej od powyższej decyzji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie skargę, zarzucił organowi odwoławczemu stronniczość w działaniu i nieuwzględnienie jego niepełnosprawności. Skarżący podkreślił, iż z powodu wielonarządowych chorób, w tym schizofrenii paranoidalnej, w związku z przyjmowaniem wielu leków ma bardzo utrudnione funkcjonowanie i terminowe działanie.

W odpowiedzi na powyższą skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Oddalając skargę – na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) zwanej dalej "P.p.s.a." – Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że nie jest ona uzasadniona.

W uzasadnieniu swego wyroku Sąd Wojewódzki wskazał, iż bezspornym jest, że skarżący dowiedział się o wydaniu decyzji z dnia [...] maja 2010 r. w sprawie odmowy umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego i zaliczki alimentacyjnej - już w dniu [...] czerwca 2010 r. W tym dniu bowiem osobiście pokwitował odbiór tego rozstrzygnięcia. Decyzja ta stała się ostateczna w dniu [...] czerwca 2010 r., gdyż skarżący nie wniósł od niej odwołania w trybie instancyjnym. Bezspornym faktem jest również to, iż po raz pierwszy skarżący wnioskował o wznowienie postępowania w tej sprawie w piśmie z dnia [...] września 2010r., precyzując swój wniosek w dniu [...] października 2010r. Zatem od chwili kiedy skarżący dowiedział się o decyzji z [...] maja 2010 r. do dnia wystąpienia z wnioskiem o wznowienie postępowania upłynęły prawie trzy miesiące. Wnosząc zatem podanie o wznowienie postępowania oparte na przesłance z art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. skarżący przekroczył termin, w którym mógł skutecznie złożyć tego rodzaju wniosek.

Sąd stwierdził też, że uchybienie terminu jest okolicznością obiektywną i w razie jej stwierdzenia organ nie ma innej możliwości niż rozstrzygnięcie o odmowie wznowienia postępowania. Wznowienie z kolei postępowania na żądanie strony w wyniku podania wniesionego po upływie terminu, który nie został przywrócony, stanowiłoby rażące naruszenie prawa.

Ponadto podkreślił, że uchybiając w/w termin skarżący mógł złożyć wniosek o jego przywrócenie (art. 58 § 1 k.p.a.), co w przypadku jego pozytywnego rozpoznania skutkowałoby rozpoznaniem wniosku o wznowienie postępowania. Skoro jednak skarżący nie wystąpił o przywrócenie terminu do złożenia tego wniosku, składając bezspornie spóźnione podanie, organ zobowiązany był odmówić mu wznowienia postępowania.

Sąd w działaniu organu odwoławczego nie dopatrzył się naruszenia art. 9 k.p.a., oraz art. 7 i 8 k.p.a. W jego bowiem ocenie obowiązku informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych nie można utożsamiać z udzielaniem stronom porad prawnych. Obowiązek wynikający z art. 9 k.p.a. wyznaczony jest kryterium podmiotowym i przedmiotowym. Podmiotem uprawnionym jest strona, zaś zakres przedmiotowy dotyczy prawa i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organ obowiązany jest informować stronę postępowania o stanie faktycznym założonym w normie prawa materialnego, z którego ustaleniem wiążą się określone następstwa prawne. W ramach obowiązku wynikającego z art. 9 k.p.a. organ obowiązany jest również informować stronę o uprawnieniach i obowiązkach wynikających z przepisów prawa procesowego. Przepis ten – zdaniem Sądu - dotyczy działania organów w ramach toczącego się postępowania, a nie poza nim. Zasada ta nie wiąże organu administracyjnego przed wszczęciem postępowania. Nie może zaś budzić wątpliwości, że wniosek o wznowienie postępowania wszczyna postępowanie w nowej sprawie i nie jest kontynuacją postępowania zakończonego ostatecznie. Tym samym, w stanie faktycznym sprawy, wobec nieskuteczności spóźnionego wniosku skarżącego, nie może być mowy o niedopełnieniu przez organy obowiązku wynikającego z tego przepisu.

K. M. w skardze kasacyjnej, zaskarżając wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie w całości, zarzucił mu naruszenie przepisów postępowania (art. 174 pkt 2 P.p.s.a.) tj. art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. b P.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 8 i art. 9 k.p.a. przejawiające się w tym, że Sąd w wyniku niewłaściwej kontroli legalności działalności administracji publicznej nie zastosował środka określonego w ustawie, mimo że zebrany przez organ materiał dowodowy wskazywał, że stan zdrowia skarżącego uzasadniał wznowienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 4.

Wskazując na powyższe podstawy kasacyjne, skarżący kasacyjnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Olsztynie do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi kasacyjne podniesiono, że Sąd I instancji błędnie przyjął, iż wzruszenie zaskarżonego rozstrzygnięcia następuje jedynie wówczas, gdy wykazane zostanie naruszenie przepisów prawa materialnego lub postępowania w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy oraz, że zaskarżonej decyzji nie można przypisać tego rodzaju naruszeń prawa.

W ocenie bowiem strony w toku postępowania administracyjnego wykazano, iż stan zdrowia skarżącego kasacyjnie uniemożliwiał mu aktywny udział w postępowaniu oraz skuteczną obronę swoich praw. Przedstawiony przez niego materiał dowodowy wskazywał, że cierpi on między innymi na schizofrenię paranoidalną, które to schorzenie utrudniało funkcjonowanie, a w szczególności przestrzeganie terminów w postępowaniu przed organami administracji.

Powyższa okoliczność uzasadniała przywrócenie terminu do złożenia wniosku o wznowienie postępowania, o czym jednak skarżący nie został poinformowany wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 9 k.p.a. W ocenie strony, powołany przepis miał w pełni zastosowanie w stanie faktycznym niniejszej sprawy. Skoro organy administracji są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego, to tym bardziej obowiązek ten winien obejmować postępowanie w stosunku do osoby niepełnosprawnej w stopniu znacznym. Zaniechanie udzielenia skarżącemu niezbędnych wyjaśnień i wskazówek stanowiło więc naruszenie przepisów postępowania przed organami administracji. Miało ono istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ w ramach obowiązku kontroli legalności działalności administracji publicznej, Sąd obowiązany był uchylić w całości zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Burmistrza P. z uwagi na naruszenie przepisów postępowania.

Odpowiedź na skargę kasacyjną nie została złożona.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 183 § 1 P.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod uwagę tylko okoliczności uzasadniające nieważność postępowania, a które to okoliczności w tym przypadku nie zachodziły. Z tego powodu postępowanie kasacyjne w niniejszej sprawie polegało wyłącznie na badaniu zasadności podstaw kasacyjnych, przytoczonych w skardze kasacyjnej, które nie zasługują na uwzględnienie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny prawidłowo bowiem uznał, iż organy obu instancji nie naruszyły przytoczonych przez skarżącego kasacyjnie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.

Dotyczy to w szczególności wynikającego z art. 9 k.p.a. obowiązku informowania skarżącego o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogły mieć wpływ na ustalenie jego praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego, jak również czuwania na tym, aby nie poniósł szkody z powodu nieznajomości prawa. Obowiązek ten ciążył na organie dopiero w momencie zainicjowania postępowania administracyjnego i był związany wyłącznie z toczącym się postępowaniem. Organ administracji publicznej nie był w związku z tym zobowiązany dbać o to, aby skarżący przed wszczęciem postępowania wznowieniowego dopełnił w sposób prawidłowy czynności związanych z jego zainicjowaniem.

Skarżący kasacyjnie spóźniając się ze złożeniem podania w tym przedmiocie nie mógł zatem dowolnie przerzucić na organy konsekwencji własnych zaniedbań, nawet jeżeli wynikały one z okoliczności obiektywnie usprawiedliwiających jego niezgodne z prawem postępowanie.

Na Burmistrzu P. – do momentu wszczęcia kontrolowanego postępowania administracyjnego - nie ciążył zatem obowiązek informowania K. M. o terminie, w którym był on obowiązany złożyć wniosek o wznowienie postępowania zakończonego decyzją z dnia [...] maja 2010 r. w taki sposób aby mógł on zostać rozpoznany merytorycznie, jak również organ nie był zobowiązany by – przed złożeniem podania o wznowienie postępowania informować stronę o instytucji przywrócenia terminu do dokonania czynności na wypadek, gdyby strona uchybiła zastrzeżonemu dla niej terminowi.

Z powyższego względu nie miały znaczenia dla przedmiotowej sprawy okoliczności dotyczące stanu zdrowia skarżącego kasacyjnie. Mogłyby one okazać się istotne wyłącznie w sytuacji merytorycznego rozpoznania sprawy lub na etapie rozpoznawania wniosku o przywrócenie terminu do złożenia podania o wznowienie postępowania.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego niezasadny był również pogląd, że zaskarżony wyrok winien zostać uchylony z powodu niedostrzeżenia przez Sąd Wojewódzki naruszenia przez organy obu instancji art. 7 i 8 k.p.a. W postępowaniu sądowym prawidło bowiem oceniono, iż podanie K. M., z przyczyn formalnych, nie mogło zostać rozpatrzone merytorycznie. Skoro wniosek o wznowienie postępowania został wniesiony po upływie ustawowo zakreślonego w tym przypadku terminu, to nie mógł tym samym podlegać rozpoznaniu pod względem materialnoprawnym.

Obie zatem wydane w tej sprawie decyzje, zostały wydane zgodnie z obowiązującymi przepisami, czemu dał wyraz Sąd Wojewódzki w zaskarżonym wyroku.

Biorąc zatem pod uwagę, że skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach, Naczelny Sąd Administracyjny – na podstawie art. 184 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270) – orzekł jak w sentencji.

Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł przy tym o przyznaniu wynagrodzenia pełnomocnikowi ustanowionemu w ramach prawa pomocy, gdyż przepisy art. 209 i 210 P.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania pomiędzy stronami. Natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za wykonaną pomoc prawną, należne od Skarbu Państwa (art. 250 P.p.s.a.) przyznawane jest przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w postępowaniu uregulowanym w przepisach art. 258-261 P.p.s.a.