Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Hanna Raszkowska Sędzia WSA Bogusław Jażdżyk Protokolant Grażyna Wojtyszek po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 lutego 2010 r. sprawy ze skargi A.Z. na bezczynność Dyrektora Aresztu Śledczego w wydaniu decyzji dotyczącej należnego uposażenia zobowiązuje Dyrektora Aresztu Śledczego do rozpoznania wniosku skarżącego w przedmiocie uposażenia w terminie 14 dni od daty zwrotu akt organowi. WSA/wyr.1 – sentencja wyroku

Decyzją personalną z dnia "[...]" Dyrektor Aresztu Śledczego w B. z dniem "[...]" zawiesił A. Z. w czynnościach służbowych na okres trzech miesięcy, tj. do dnia "[...]" z jednoczesnym zawieszeniem od najbliższego terminu płatności wypłaty 50% należnego uposażenia. W uzasadnieniu wskazano, iż w związku z odmową wykonania polecenia służbowego, w dniu "[...]" zostało wszczęte postępowanie dyscyplinarne wobec funkcjonariusza. Zgodnie zaś z art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy o Służbie Więziennej funkcjonariusza można zawiesić w czynnościach służbowych w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania dyscyplinarnego, jeżeli jest to celowe z uwagi na dobro postępowania lub dobro służby. Na podstawie zaś art. 120 ust. 1 powołanej ustawy zawieszonemu w czynnościach służbowych funkcjonariuszowi zawiesza się od najbliższego terminu płatności wypłatę 50% należnego uposażenia.

Następnie decyzją personalną z dnia "[...]" Dyrektor Aresztu Śledczego w B. zwolnił A. Z. ze służby więziennej z dniem "[...]" z powodu wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby.

Pismem z dnia "[...]’ A.Z. zwrócił się do Dyrektora Aresztu Śledczego w B. o zwrot wynagrodzenia za maj 2009 roku wraz z odsetkami, które wypłacono mu w pomniejszonej wysokości, tj. 50%, mimo iż był zawieszony w czynnościach służbowych tylko do dnia 23 maja 2009r. W ocenie wnioskodawcy za okres od dnia 23 maja 2009r. do dnia 31 maja 2009r. wynagrodzenie winno zostać mu wypłacone z góry, zgodnie z przepisami ustawy o Służbie Więziennej.

Następnie pismem z dnia "[...]" A. Z. wniósł "skargę" do Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w O. na działanie Dyrektora Aresztu Śledczego w B. w sprawie wypłaty należnego uposażenia za okres od dnia 23 maja 2009r. do dnia 31 maja 2009r. W uzasadnieniu wskazał, iż Dyrektor Aresztu Śledczego w B. nie podjął jakichkolwiek działań w przedmiotowej sprawie, nie dopełniając tym samym nałożonych na niego przepisami ustawy o Służbie Więziennej obowiązków. A. Z. wniósł o wyjaśnienie sprawy i informację w jaki sposób zostanie rozpatrzona, a także nakazanie organowi wypłaty wraz z odsetkami bezprawnie pomniejszonego uposażenia.

Kolejnym pismem z dnia "[...]" A. Z. ponownie zwrócił się do Dyrektora Aresztu Śledczego w B. o wydanie decyzji administracyjnej w sprawie należnego uposażenia za okres od 23 maja do 31 maja 2009r. Wskazał, iż uposażenie zostało bezprawnie pomniejszone i jednocześnie wniósł o ustalenie prawa do odsetek stosownie do art. 103 ustawy o Służbie Więziennej.

Pismem z dnia "[...]" organ poinformował stronę, iż podtrzymuje swoje dotychczasowe stanowisko w kwestii wypłaty części uposażenia za okres od dnia 23 maja do dnia 31 maja 2009r., wskazując iż brak jest podstaw prawnych do wydania decyzji administracyjnej w tej sprawie. Podkreślono, iż w związku z dyscyplinarnym zwolnieniem ze służby wypłata części zawieszonego uposażenia nie przysługuje.

W związku z tym A. Z. wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. skargę na bezczynność Dyrektora Aresztu Śledczego w B. w sprawie jego wniosku z dnia "[...]" o wydanie decyzji administracyjnej dotyczącej uposażenia za okres od dnia 23 maja 2009r. do dnia 31 maja 2009r. Skarżący wniósł o zobowiązanie organu do wydania decyzji administracyjnej bądź aktu o odmowie jej wydania w terminie 14 dni od dnia doręczenia organowi prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy oraz zasądzenie na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania. W uzasadnieniu podniesiono, iż kolejnymi pismami z dnia "[...]" oraz z dnia "[...]" skarżący wnosił o wydanie decyzji administracyjnej w przedmiotowej kwestii, jednakże organ nie wydał żądanego aktu do dnia złożenia skargi. Ponadto pismem z dnia "[...]" skarżący wystąpił ze "skargą" do Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w O., jednakże organ II instancji również nie ustosunkował się do przedstawionego w piśmie stanowiska strony. Tym samym w ocenie skarżącego organ pozostaje w bezczynności w dokonaniu czynności z zakresu administracji publicznej dotyczącej uprawnienia wynikającego z art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego w związku z art. 61 § 1 i 3 Kodeksu postępowania administracyjnego.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Aresztu Śledczego w O. wniósł o jej oddalenie, wskazując, iż zarzuty podnoszone przez skarżącego są bezpodstawne. Podkreślono, że stosownie do treści art. 120 ust. 2 ustawy o Służbie Więziennej wypłata zawieszonej części uposażenia nie należy się, gdyż A. Z. został zwolniony ze służby z powodu wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby. Tym samym w ocenie organu wydanie decyzji administracyjnej w powyższej kwestii jest bezzasadne. Podano, iż stronie skarżącej udzielono stosownych informacji w pismach z dnia "[...]" oraz z dnia "[...]".

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje:

Podnieść należy, iż w myśl art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują kontrolę wykonywania administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Kontrola ta obejmuje również orzekanie w sprawach skarg na bezczynność organów. Zgodnie z art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) skarga na bezczynność organu administracji przysługuje w sprawach, w których mogą być wydawane decyzje i postanowienia ( art. 3 § 2 pkt 1,2 i 3 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) oraz w tych sprawach, w których mogą być wydawane akty lub podejmowane czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (art. 3 § 2 pkt 4 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Przy czym w myśl art. 52 § 1 i 2 ustawy – prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, a przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie.

Skarga wniesiona w niniejszej sprawie zasługuje na uwzględnienie.

Wskazać należy, iż przed wniesieniem skargi do sądu A. Z. wyczerpał tryb przewidziany w powołanym wyżej przepisie, gdyż złożył zażalenie (skargę) do Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w O. na bezczynność Dyrektora Aresztu Śledczego w B. w rozpoznaniu jego wniosku o wydanie decyzji w przedmiocie uposażenia. W związku z tym zachowane zostały formalne wymogi niezbędne do skutecznego wniesienia skargi.

Podnieść należy, iż bezczynność organu administracji ma miejsce wówczas, gdy mimo wszczęcia postępowania w sprawie w prawnie ustalonym terminie organ administracji publicznej nie podjął żadnych czynności w sprawie, a także wtedy gdy pomimo istnienia ustawowego obowiązku organ nie prowadzi postępowania i nie wydaje decyzji lub postanowienia Kontrola Sądu w przypadku skargi na bezczynność sprowadza się zatem do stwierdzenia, czy istotnie postępowanie organu zaskarżane jako bezczynność narusza przepisy postępowania administracyjnego wskutek pozostawania organu w zwłoce w załatwieniu sprawy. Należy zaznaczyć, iż dla oceny zasadności skargi na bezczynność nie ma znaczenia okoliczność, z jakich powodów określony akt nie został podjęty lub czynność nie została dokonana, a w szczególności czy bezczynność organu spowodowana została zawinioną lub niezawinioną opieszałością organu w ich podjęciu lub dokonaniu, czy też wiąże się z przeświadczeniem organu, że występują negatywne przesłanki do załatwienia sprawy poprzez wydanie decyzji.

W niniejszej sprawie przedmiotem skargi jest bezczynność organu w rozpoznaniu wniosku skarżącego odnośnie jego uposażenia za okres od 23 maja 2009r. do 31 maja 2009r., które zostało zmniejszone do wysokości 50%. Wskazać należy, iż stosownie do treści art. 31 ust. 4 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2002r. Nr 207, poz. 1761 ze zm.) od decyzji w sprawach osobowych służy odwołanie do odpowiedniego wyższego przełożonego, zgodnie z ust. 1, na zasadach i w terminach określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego, a od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez Dyrektora Generalnego Służby Więziennej - odwołanie do Ministra Sprawiedliwości. Wyższy przełożony z urzędu uchyla decyzję wydaną z naruszeniem prawa. Jednocześnie zgodnie z ust. 2 tego artykułu przez sprawy osobowe należy rozumieć: mianowanie funkcjonariuszy na stanowiska, przenoszenie i zwalnianie ze stanowisk, zawieszanie w czynnościach służbowych, zwalnianie ze służby, ustalanie uposażenia oraz inne konieczne czynności związane z powstaniem, zmianą, rozwiązaniem stosunku służbowego oraz realizacją wynikających z treści tego stosunku służbowego uprawnień i obowiązków funkcjonariuszy.

Skoro zatem przedmiotem skargi jest bezczynność organu w przedmiocie uposażenia, to zgodnie z powołanym wyżej uregulowaniem organ winien w tym zakresie wydać decyzję administracyjną.

Należy przy tym podkreślić, iż tylko wówczas gdy przepis prawa zastrzega działanie organu z urzędu, może on samodzielnie rozstrzygać, czy podjąć postępowanie w sprawie, czy też nie. Złożony w tym zakresie wniosek jednostki, chociażby powołującej się na swój interes prawny, nie może wówczas stanowić prawnie skutecznej inicjatywy wszczęcia takiego postępowania. Tylko w postępowaniu opartym na zasadzie skargowości, podanie wniesione przez stronę wszczyna postępowanie w sprawie zakreślonej treścią wniosku. W rozpoznawanej sprawie wniosek skarżącego oparty jest na normie prawnej dopuszczającej zasadę skargowości.

Należy w tym miejscu zauważyć, że Kodeks postępowania administracyjnego nie zawiera żadnych przepisów określających formę prawną wszczęcia postępowania, w szczególności zaś nie wymaga wydania w tym zakresie odrębnego postanowienia. Organ administracyjny, do którego skierowane zostało podanie, ma obowiązek ustalić, czy przedmiot żądania ma charakter administracyjny, w tym czy żądanie dotyczy sprawy o charakterze indywidualnym tzn. czy dotyczy konkretnego podmiotu i sytuacji, którą decyzja ma rozwiązać, czy dopuszczalne jest rozstrzygnięcie sprawy w formie decyzji lub innego aktu oraz czy podanie pochodzi od uprawnionego podmiotu. Ponadto organ administracji publicznej obowiązany jest z urzędu zbadać, czy jest właściwy do rozpatrzenia żądania zawartego w podaniu. Jeżeli zostaną spełnione wskazane warunki, wówczas organ z mocy prawa obowiązany jest podjąć czynności procesowe postępowania (B. Adamiak i J. Borkowski Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz, wyd. 7 C.H. Beck 2005, str. 347-351). Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest bowiem dzień doręczenia żądania (pisma, podania, wniosku) organowi administracji publicznej (art. 61 § 3 kpa). Wszczęcie postępowania administracyjnego, zgodnie z tym przepisem, nie jest więc uzależnione od woli urzędnika czy też uznania organu, gdyż ma miejsce w dniu złożenia żądania. Tym samym organ administracji nie może odmówić wszczęcia postępowania, mimo oceny, że żądanie strony jest bezzasadne z przyczyn formalnych lub merytorycznych (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 stycznia 1989 r., III SA 903/88, GP 1989, nr 2, s. 8).

Zatem zgłoszenie przez skarżącego wniosku w sprawie należnego uposażenia spowodowało wszczęcie postępowania administracyjnego w przedmiotowej sprawie, zaś obowiązkiem organu było przeprowadzić postępowanie, a po jego zakończeniu, bez względu na wynik wydać decyzję administracyjną umożliwiając tym samym stronie jego weryfikację. Tymczasem Dyrektor Aresztu Śledczego w B. nie rozstrzygnął sprawy decyzją, a jedynie wysłał skarżącemu pismo, w którym wyjaśnił bezpodstawność żądania strony. Takie działanie organu nie sposób uznać za wystarczające, bowiem udzielone stronie postępowania informacje nie określają w sposób stanowczy i władczy jej sytuacji prawnej i wskutek tego nie pozwalają na skorzystanie z przysługujących jej środków prawnych. Wniosek skarżącego winien zostać załatwiony przez wydanie decyzji po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w przedmiotowej sprawie.

Stwierdzić zatem należy, iż Dyrektor Aresztu Śledczego w B. pozostaje w zwłoce w załatwieniu wniosku skarżącego w przedmiocie uposażenia za okres od dnia 23 maja 2009r. do dnia 31 maja 2009r. Wskazać przy tym należy, iż organ został zobowiązany do podjęcia stosownego rozstrzygnięcia jedynie w odniesieniu do uposażenia, a nie odsetek - których wypłaty skarżący domagał się we wniosku skierowanym do organu. Kwestia odsetek nie jest bowiem sprawą administracyjną i w tym zakresie skład orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela pogląd wyrażony w wyroku tut. Sądu z dnia 3 lutego 2009r. (Sygn. akt II SAB/Ol 68/09). Sąd administracyjny rozstrzyga jednak w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami wnioskami skargi (art. 134 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) i dlatego Sąd zobowiązał organ do załatwienia sprawy tylko w takim zakresie, w jakim jest to sprawa administracyjna.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 149 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji wyroku.