Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział I w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Paweł Janicki Sędziowie: Sędzia WSA Bożena Kasprzak Sędzia WSA Paweł Kowalski (spr.) Protokolant: Pomocnik sekretarza Dominika Borowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 lutego 2015 r. sprawy ze skargi U. G. i M. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji ustalającej wysokość łącznego zobowiązania pieniężnego na 2012 rok 1. uchyla zaskarżoną decyzję; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. na rzecz U.G. i M. G. kwotę 457 (czterysta pięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...], nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. utrzymało w mocy decyzję własną z dnia [...], którą odmówiono stwierdzenia nieważności decyzji Burmistrza Ł. z dnia [...]. ustalającej U. i M. G. wysokość łącznego zobowiązania pieniężnego na 2012 rok.

Z akt sprawy wynika, że U. i M. G. wnieśli o stwierdzenie nieważności w części decyzji Burmistrza Ł. z dnia [...]. ustalającej wysokość łącznego zobowiązania pieniężnego na 2012 rok. Jako podstawę prawną żądania wskazali art. 247 § 1 pkt 3 i pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.). W uzasadnieniu wniosku wyjaśnili, że na podstawie decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia [...]. dokonany został podział nieruchomości położonej w R., w gminie Ł., oznaczonej w rejestrach ewidencji gruntów numerem działki 35/17, stanowiącej własność U. i M. G. W wyniku podziału powstała działka o pow. 0,42 ha oznaczona numerem 35/19, przeznaczona na drogę. Przedstawiony projekt podziału był zgodny z planem zagospodarowania gminy Ł., a zgodnie z mapą projektu podziału działka nr 35/19 została wydzielona na drogę dojazdową do działek i w myśl przepisów o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości winna zostać przeniesiona na rzecz Gminy za odszkodowaniem, spełnione bowiem zostały przesłanki określone w art. 10 ust. 1 wskazanej ustawy.

Podkreślono, że w konsekwencji U. i M. G. nie są właścicielami działki nr 35/19, a mimo tego była ona podstawą ustalenia zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości.

Decyzją z dnia [...]. Samorządowe Kolegium Odwoławcze odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji Burmistrza Ł. argumentując, iż kwestionowana decyzja nie narusza art. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze zm.), powoływanej dalej, jako u.p.o.l., określającego podmioty, na których ciąży obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości, gdyż o rażącym naruszeniu przytoczonego przepisu można byłoby mówić wówczas, gdyby bezspornym było, że U. i M. G. nie posiadają żadnego z wymienionych w nim tytułów, uzasadniającego uznanie ich za podatników podatku od nieruchomości. Tymczasem zarówno z informacji złożonych przez podatników w dniu 17 września 2012 r., o nieruchomościach i obiektach budowlanych jak i z zawiadomienia o zmianie w ewidencji gruntów z dnia 11 lipca 2011 r., wystawionego przez Starostwo Powiatowe w Ł., wynika, że w skład spornej działki nr 35/19 wchodzą grunty o pow. 4 200 m2 sklasyfikowane jako drogi (dr) i działka ta stanowi współwłasność małżeńską U. i M. G. Zatem na mocy art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2010 r. nr 193, poz. 1287 ze zm.) organ podatkowy obowiązany był przyjąć opisane wyżej dane jako miarodajne przy wydawaniu kwestionowanej decyzji. Nie da się zatem stwierdzić, że Burmistrz Ł. rażąco naruszył prawo, wymierzając U. i M. G. podatek od nieruchomości od gruntów działki nr 35/19, której nie byli właścicielami.

Kolegium zastrzegło, że nawet jednoznaczne stwierdzenie, iż właścicielem działki nr 35/19 jest Gmina Ł., nie przesądziłoby o braku obowiązku podatkowego U. i M. G. w podatku od gruntów tejże działki, a to ze względu na treść art. 3 ust. 1 u.p.o.l.. Należałoby bowiem zbadać, czy grunty działki nr 35/19 pozostają nadal, czy też nie, w posiadaniu U. i M. G.

Kolegium nie stwierdziło ponadto, aby decyzja Burmistrza Ł. z dnia [...]. była dotknięta jedną z wad określonych w art. 247 § 1 o.p.

Odwołanie od powyższej decyzji wnieśli podatnicy, zarzucając naruszenie:

- art. 3 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 i pkt 4 i ust. 3 i ust. 4 u.p.o.l., poprzez jego błędną wykładnie i uznanie, iż odwołujący są właścicielami lub posiadaczami (samoistnymi lub zależnymi) spornej działki;

- art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2010 r., nr 193, poz. 1287 ze zm.), poprzez uznanie, iż podstawą wymiaru podatku mogą być nieprawdziwe dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków; organ podatkowy ustalający zobowiązanie podatkowe jest uprawniony do wydania decyzji w oparciu o nieprawdziwe dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków, bez jakiejkolwiek ich analizy i pomimo tego, iż jest właścicielem opodatkowanej nieruchomości; na odwołujących ciążył obowiązek złożenia informacji, iż Gmina Ł. jest właścicielem działki, pomimo tego, iż Wydział Geodezji i Kartografii Starostwa Powiatowego w Ł. z urzędu powinien dokonać odpowiednich zmian, tym bardziej, że jak wynika z decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. została ona skierowana do wykonania do Wojewódzkiego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (filia w Ł.), czyli do dokonania odpowiednich zmian w ewidencji gruntów;

- art. 336 k.c., poprzez jego błędne zastosowanie i w konsekwencji uznanie, iż U. i M. G. są posiadaczami (samoistnymi, zależnymi) działki;

- art. 247 § 1 pkt 3 i 5 o.p., poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że nie zachodzą przesłanki do stwierdzenia nieważności decyzji Burmistrza Ł. z dnia [...].;

- art. 21 § 5 o.p., poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji uznanie, że organ podatkowy wydając decyzję w przedmiocie ustalenia zobowiązania podatkowego nie ma obowiązku zbadania przedmiotu opodatkowania i ustalenia podatnika na którym ciąży obowiązek podatkowy, tym bardziej że organ podatkowy, Burmistrz Ł. posiadał z urzędu wiedzę w zakresie, iż to Gmina Ł. jest właścicielem działki 35/19;

- art. 139 § 1, w związku z art. 140 o.p., poprzez nierozpatrzenia sprawy w ustawowym terminie.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w uzasadnieniu wskazanej na wstępie decyzji z dnia [...]. przypomniało, że podatnicy złożyli "Informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych" (IN-1), w której wykazali, iż są współwłaścicielami gruntów oznaczonych jako "pozostałe, w tym zajęte na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego". Kierując się domniemaniem wynikającym z art. 21 § 5 o.p. organ podatkowy miał zatem obowiązek dokonania wymiaru podatku od nieruchomości (w ramach wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego) zgodnie ze złożoną deklaracją podatkową. Dalej organ wskazał, że zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne podstawę wymiaru podatków i świadczeń stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Na dzień wymiaru łącznego zobowiązania pieniężnego w ewidencji gruntów skarżący widnieli jako właściciele działki oznaczonej nr 35/19, w skład której wchodziły grunty sklasyfikowane jako (dr) drogi. Dokonany przez Burmistrza Ł. wymiar podatku od nieruchomości (w ramach łącznego zobowiązania pieniężnego) uwzględniał zatem zarówno dane wykazane przez podatników w złożonej deklaracji podatkowej objęte domniemaniem prawidłowości, jak i dane wynikające z zapisów ewidencyjnych, którymi jest związany w zakresie wymiaru podatków i opłat.

Końcowo Kolegium wskazało, że jak wynika z zawiadomienia o zmianach w danych ewidencji gruntów i budynków z dnia 18 czerwca 2014 r. aktualnie Starosta [...] wpisał do ewidencji gruntów Gminę Ł. jako właściciela działki nr 35/19, wskazując jako podstawę dokonanej zmiany wspomnianą decyzję z dnia [...]. Okoliczność ta nie ma jednak w ocenie organu znaczenia dla oceny decyzji wymiarowej Burmistrza Ł. w aspekcie przesłanek nieważności określonych w art. 247 § 1 pkt 3 o.p.. Zmiana zapisów ewidencyjnych będzie niewątpliwie odnosiła skutki dla opodatkowania spornej nieruchomości na przyszłość, od daty dokonania zmiany, zaś ocena jej wpływu na okresy wcześniejsze może zostać dokonana w odrębnym postępowaniu na podstawie art. 240 § 1 pkt 5 o.p.

Powyższą decyzję U. G. i M. G. zaskarżyli do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Łodzi, podtrzymując zarzuty podniesione w odwołaniu, wnieśli o jej uchylenie wraz poprzedzającą ją decyzją z dnia [...].

Zdaniem skarżących nie można zgodzić się z zaprezentowanym przez Kolegium stanowiskiem, bowiem właścicielem spornej działki jest Gmina Ł. Potwierdza to decyzja Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. z dnia [...]. Zdaniem skarżących działka stosownie do art. 10 ust. 5 ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomość przeszła z mocy prawa na własność Gminy Ł. z dniem, w którym decyzja Kierownika Urzędu Rejonowego w Ł. stała się ostateczna i prawomocna.

Dodano, że organ z urzędu wiedział o wskazanych okolicznościach dlatego nie ma znaczenia dla sprawy, że skarżący złożyli oświadczenie, z którego wynikało, iż są właścicielami spornej działki, gdyż działali oni pod wpływem błędu, nie wiedząc, że nie są właścicielami działki. Ponadto nie zgodzili się, że zmiana w danych ewidencji gruntów i budynków z dnia 18 czerwca 2014 r. (aktualnie jako właściciel działki wpisana jest Gmina Ł.) nie ma znaczenie dla stwierdzenia nieważności. Zmiana ta bowiem, a w konsekwencji prawidłowe wpisanie Gminy Ł. jako właściciela ma charakter deklaratoryjny i potwierdza jedynie fakt, iż Gmina Ł. była właścicielem działki od dnia uprawomocnienie się decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego Ł., czyli również w dniu wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, argumentując jak w treści zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga podlega uwzględnieniu, gdyż zaskarżona decyzja narusza przepis art. 247 § 1 pkt 3 o.p., poprzez uznanie, że decyzja objęta wnioskiem skarżących o stwierdzenie jej nieważności, nie spełnia przesłanek stwierdzenia jej nieważności.

Zgodnie z powołanym przepisem, organ podatkowy stwierdza nieważność decyzji ostatecznej, która została wydana z rażącym naruszeniem prawa. W doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że w przypadku wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji z powodu rażącego naruszenia prawa strona powinna wykazać, że treść decyzji pozostaje w wyraźnej i oczywistej sprzeczności z treścią przepisu i że charakter tego naruszenia powoduje, iż decyzja taka nie może być akceptowana jako akt wydany przez organ praworządnego państwa (zob. wyrok NSA z dnia 7 czerwca 2001 r., w sprawie o sygn. akt III SA 907/00, LexPolonica nr 2318324). W ocenie Sądu skarżący wykazali istnienie opisanych w tym akapicie przesłanek.

Podobnie w orzecznictwie oraz piśmiennictwie przyjmuje się, że nie każde naruszenia prawa ma charakter rażący, które to słowo pochodzi od czasownika "razić" ( np. o Słońcu ), czyli "kłuć w oczy", negatywnie się wyróżniać z otoczenia, nie zgadzać się z tłem. Jeśli przyjmujemy, że tłem jest prawo, to niezgodność z nim decyzji, o której mowa w art.247 § 1 pkt 3 o.p., "rzuca się w oczy", "odbija od tła". Najogólniej mówiąc, proste zestawienie treści decyzji z treścią przepisu wskazuje na ich wzajemną sprzeczność (zob. wyrok NSA z dnia 18 sierpnia 2009 r., w sprawie o sygn. akt II FSK 534/08, LexPolonoca nr 2077334 ).

Innymi słowy rażące naruszenie prawa występuje w sytuacji, gdy orzeczenie wydane przez organ w sposób ewidentny odbiega od obowiązującej normy prawnej, przy czym wykładnia tej normy nie budzi wątpliwości (zob. wyrok NSA z dnia 13 lipca 2001 r., w sprawie o sygn. akt III SA 1110/00). Podstawą stwierdzenia nieważności może być naruszenie każdego przepisu prawa, zarówno przepisu prawa materialnego, jak i przepisu postępowania.

W niniejszej sprawie – w ocenie sądu – decyzja objęta wnioskiem o stwierdzenie nieważności, w sposób rażący narusza treść art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010r., nr 95, poz. 31 ze zm.) zaś owo naruszenie prawa polega na ustaleniu skarżącym zobowiązania w podatku od nieruchomości od przedmiotu opodatkowania (działka gruntu po numerze 35/19), stanowiącego własność gminy, przy barku innych przesłanek wskazanych w art.3 tej ustawy.

W związku z tym należy podnieść, że decyzją z dnia , nr [..] Kierownik Urzędu Rejonowego w Ł. zatwierdził podział nieruchomości położonej w R., gminie Ł. oznaczonej w rejestrach ewidencji gruntów jako działka 35/17 o powierzchni ogólnej 3,05 ha, stanowiącej własność U. i M., małżonków G., między innymi w ten sposób, że w wyniku tego podziału powstała działka nr.35/19 o powierzchni 0,42 ha, której przeznaczeniem była droga dojazdowa do innych działek utworzonych w wyniku podziału. Z uzasadnienia tej decyzji wynikało, że działka ta, w związku z przeznaczeniem jej na drogę, przechodzi na własność Gminy za odszkodowaniem, stosownie do art. 10 ust. 5 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarcze gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r., nr 30, poz. 127 ze zm.).

Artykuł 10 tej ustawy regulował zagadnienie podziału nieruchomości – warunków podziału, właściwości organów, wreszcie skutków tej czynności. Zgodnie ust. 1 tego artykułu podział nieruchomości może nastąpić, jeżeli jest zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, ust 2 określa wypadki, kiedy podział nieruchomości może nastąpić niezależnie od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ( bez znaczenia dla sprawy ), ust. 3 określa właściwość rejonowego organu rządowej administracji ogólnej do zatwierdzenia projektu podziału. Zgodnie z ust. 4 art.10 powołanej ustawy - ust. 3 nie dotyczy podziału, o którym orzeka sąd. Jeżeli dopuszczalność podziału jest uzależniona od ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (ust. 1), sąd zasięga w tej sprawie opinii rejonowego organu administracji ogólnej. Z kolei zgodnie z ust. 5 grunty wydzielone pod budowę ulic z nieruchomości objętej na wniosek właściciela podziałem przechodzą na własność gminy z dniem, w którym decyzja lub orzeczenie o podziale stały się ostateczne lub prawomocne, za odszkodowaniem ustalonym według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Przywołane regulacje prawne oraz stan faktyczny sprawy prowadzą do wniosku, że z momentem, kiedy decyzja Kierownika Urzędu Rejonowego z dnia [...]. stała się ostateczna, działka nr 35/19 z mocy samego prawa stała się własnością Gminy Ł. Nie można mieć wątpliwości, że w chwili wydania decyzji objętej wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzja Kierownika Urzędu Rejonowego była ostateczną. Należy także podnieść, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...]., po rozpoznaniu wniosku Burmistrza Ł., odmówiło stwierdzenia nieważności tej decyzji.

Jak wyżej wskazano przesłanką stwierdzenia nieważności ostatecznej decyzji, opisaną w art. 247 § 1 pkt 3 o.p. jest oczywista, widoczna "gołym okiem" jej sprzeczność z przepisem prawa. W ocenie sądu z taką sprzecznością decyzji z prawem (w tym przypadku z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych) zawsze będzie istniała, jeśli decyzja ustalająca zobowiązanie podatkowe będzie nakładała obowiązek zapłaty podatku na podmioty, które nie są właścicielami spornej nieruchomości, a nie są spełnione inne przesłanki pozwalające na uznanie ich za podatników. Argument zawarty w decyzji SKO z dnia [...]., zgodnie z którym o rażącym naruszeniu art.3 ust.1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych "można byłoby mówić tylko wówczas, gdyby bezspornym było, że małżonkowie G. nie posiadają żądnego z wymienionych w tym przepisie przymiotów" jest pozbawiony znaczenia, a to z tej przyczyny, że objęcie skarżących obowiązkiem zapłaty podatku od nieruchomości od działki 35/19 było uzasadnione tym, że w ewidencji gruntów figurowali oni jako współwłaściciele owej działki, co zresztą wynikało także, ze złożonej przez nich błędnej informacji podatkowej, a nie z innego niż wskazany w art. 3 ust.1 pkt 1 tytułu prawnego.

Należy podnieść, że nieważność decyzji istnieje niezależnie od "zawinienia" organu lub strony, a nieważność z powodu rażącego naruszenia prawa materialnego (z którą mamy do czynienia w tej sprawie) niezależnie od naruszenia przepisów postępowania. Naruszenie prawa materialnego polega bądź na błędnej jego wykładni, bądź niewłaściwym zastosowaniu. Ten drugi wypadek występuje w tej sprawie. Organ podatkowy zastosował przepis, który nie mógł mieć zastosowania, jako że skarżący nie byli właścicielami działki gruntu 35/19. Ma to o tyle znaczenie, że wydanie przez organ decyzji w zakresie podatku od nieruchomości zgodnej z ewidencją gruntów (jak ma to miejsce w tej sprawie) nie oznacza, że decyzja taka nie może naruszać przepisu prawa materialnego. Wynika to z tego, że przepis art. 21 ust.1 ustawy z dnia 17 maja 1989r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U z 2010 r., nr 193, poz. 1287 ze zm.), który określa źródło wiedzy o faktach stanowiących podstawę wymiaru podatków, jest przepisem procesowym. Powszechnie przyjmuje się zresztą w orzecznictwie, iż ewidencja jest dowodem (dokumentem urzędowym) opisanym w art. 194 o.p. Reasumując wydanie decyzji w nawet w zgodzie w przepisami postępowania samo przez się nie oznacza, że decyzja taka nie może naruszać przepisu prawa materialnego i to w stopniu rażącym.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Samorządowe Kolegium Odwoławcze wyda decyzję uwzględniającą powyższe uwagi sądu.

W związku z tym, na podstawie art.145 § 1 pkt.1 lit.c p.p.s.a należało uchylić zaskarżoną decyzję. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 250 tej ustawy, w związku z § 14 ust. 2 pkt.1 lit.c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U z 2013 r., poz.490).

dc.