Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

1. Orzekając w przedmiocie wniosku o przyznanie odstępstwa od zamrożenia funduszy i zasobów gospodarczych na podstawie przepisów Rozporządzenia Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających (Dz. U. UE L 78/6 dalej: rozporządzenie nr 269/2014) właściwy organ nie działa w granicach uznania, lecz zobowiązany jest wykonywać swe kompetencje z poszanowaniem praw przewidzianych w Karacie praw podstawowych Unii Europejskiej.

2. Postępowanie w sprawie odstępstw od stosowania środków ograniczających (zamrażających) jest postępowaniem wnioskowym. Przesłanki odstępstwa określa rozporządzenie nr 269/2014, enumeratywnie wskazują na warunki jakie winny być spełnione aby środki zostały odmrożone. Z powyższego wynika, że wykazanie istnienia wskazanych okoliczności i właściwego ich udokumentowania spoczywa na wnioskodawcy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Gabriel Węgrzyn Sędziowie Sędzia WSA Marta Pająkiewicz-Kremis Sędzia WSA Katarzyna Radom (sprawozdawca) po rozpoznaniu w Wydziale IV na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 12 czerwca 2024 r. sprawy ze skargi K zs w G. na decyzję Naczelnika Dolnośląskiego Urzędu Celno-Skarbowego we Wrocławiu z dnia 19 kwietnia 2023 r. nr 458000-CKK-12.4227.5.2023.24 w przedmiocie odmowy zwolnienia zamrożonych środków finansowych oddala skargę w całości.

Przedmiotem skargi K. sp. z o.o. z/s w G. jest decyzja Dolnośląskiego Urzędu Celno-Skarbowego we Wrocławiu odmawiająca zgody na zwolnienie zamrożonych środków finansowych.

Jak wynikało z akt sprawy wnioskiem z dnia 15 grudnia 2022 r. Skarżąca wystąpiła o zgodę na zwolnienie zamrożonych środków finansowych. W podstawie prawnej żądania podała art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz.U. z 2023 r., poz. 129 ze zm., dalej ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r.), art. 4 ust. 1 lit. a i art. 6 ust. 1 Rozporządzenia Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających (Dz. U. UE L 78/6 dalej: rozporządzenie nr 269/2014) w związku z art. 143a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2023 r., poz. 615 ze zm., dalej: ustawa o KAS) oraz decyzję z dnia 25 kwietnia 2022 r. Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie wpisania Skarżącej na listę, o której mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. W podstawie faktycznej wyjaśniała, że zwolnienie zamrożonych środków ma na celu realizację wymagalnych płatności lub w stosunku do których wystawiono faktury VAT, a odnoszących się do podstawowych potrzeb spółki. Wykaz należności ujęto w załączniku nr 1 do wniosku.

Uzasadniając żądanie Strona wywodziła, że posiada wymagalne zobowiązania wobec polskich kontrahentów i jakkolwiek nie prowadzi już faktycznej działalności gospodarczej to opisane płatności zapewniają jej podstawowe potrzeby. Wniosek obejmował szereg zobowiązań, w tym z tytułu ujętych w pkt 21 – 33 załącznika nr 1 usług doradczych (świadczonych przez R. D.) oraz usług informatycznych (realizowanych przez dwa podmioty: T. B. i M. C.). Należności te stanowiły dodatkowe koszty związane ze świadczeniem usług w okresie od maja do grudnia 2022 r. Skarżąca podkreślała, że na mocy decyzji z dnia 11 października 2022 r. otrzymała zgodę na zwolnienie wynagrodzenia dla osób świadczących usługi na podstawie B2B. W związku ze wzmożonym zakresem pracy w okresie od maja do grudnia 2022 r. strony umów ustaliły dodatkowe wynagrodzenie ujęte w załączonych fakturach. Zaznaczała, że poświadczone za zgodność z oryginałem umowy stanowią załącznik nr 1 do wniosku do kierowanego do Szefa KAS z dnia 4 maja 2022 r. Wnosiła o pozytywne rozpoznanie żądania z uwagi na konieczność uregulowania wnioskowanych należności wraz z odsetkami.

Powołaną na wstępie decyzją Naczelnik Dolnośląskiego Urzędu Celno-Skarbowego wniosek Strony rozpoznał odmownie w zakresie dodatkowego wynagrodzenia dla opisanych na wstępie podmiotów. Odrębną zaś decyzją z dnia 3 marca 2022 r. udzielił zezwolenia na zwolnienie środków finansowych przeznaczonych na pozostałe opisane we wniosku płatności.

Uzasadniając decyzję odmowną organ stwierdził, że sporne należności nie mieszczą się w zakresie art. 4 ust. 1 lit. a i art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 269/2014. Przypomniał, że na mocy odrębnej decyzji Skarżąca jest objęta ograniczeniami wynikającymi z art. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r., polegającymi na: a) zamrożeniu środków finansowych i zasobów gospodarczych w rozumieniu rozporządzenia Rady (UE) nr 269/2014 z dnia 17 marca 2014 r., będących własnością, pozostających w posiadaniu, pozostających w faktycznym władaniu lub pod kontrolą Strony, w pełnym zakresie; b) zakazie udostępniania Stronie lub na jej rzecz - bezpośrednio lub pośrednio - jakichkolwiek środków finansowych lub zasobów gospodarczych w rozumieniu Rozporządzenia 269/2014 c) zakazie świadomego i umyślnego udziału w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie środków wskazanych w lit. a i b; d) wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129 ze zm.).

Organ zwrócił uwagę, że umowy ze wskazanymi kontrahentami Skarżąca podpisała przed datą ujęcia na jej na liście podmiotów wyznaczonych. Umowę z R. D. zawarła w dniu 1 sierpnia 2017 r., z M. C. w dniu 31 grudnia 2020 r., zaś z T. B. w dniu 30 grudnia 2021 r. Z podanych we wniosku informacji wynikało, że płatności dotyczą faktur z dnia 15 i 31 grudnia 2022 r. wystawionych przez ww. podmioty za usługi doradcze (R. D.) i informatyczne (M. C. i T. B.) na kwotę odpowiednio: 22.841 zł; 18.523,80zł i 15.990 zł. W treści wniosku wskazano zaś, że ww. faktury dotyczą dodatkowych kosztów (obejmują dodatkowe wynagrodzenie) związanych ze świadczeniem usług w okresie od maja do grudnia 2022 r. i zostały ustalone między stronami w związku ze wzmożonym w tym czasie zakresem pracy.

Organ powołał się na wynikającą z art. 2 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 1 lit. e rozporządzenia nr 269/2014 podstawę zamrożenia środków finansowych oraz przepisy art. 4 ust. 1 lit. a oraz art. 6 ww. rozporządzenia regulujące odstępstwo od ww. zasady. Dokonując analizy tych regulacji organ wywiódł, że zwolnienie zamrożonych środków wsparte jest na konstrukcji uznania administracyjnego.

Odnosząc się do argumentacji Skarżącej podnoszonej we wniosku wskazał na wydane w tym zakresie decyzje Szefa KAS z dnia 30 maja 2022 r., z dnia 2 sierpnia 2022 r. z dnia 11 października 2022 r. i z dnia 13 grudnia 2022 r. - na mocy, których uzyskała zgodę na płatności wynagrodzeń dla osób świadczących usługi na podstawie B2B za kwiecień i maj 2022 r.; za okres od października do grudnia 2022 r. w stałych comiesięcznych wysokościach; za okres do końca czerwca 2023 r. w stałych wysokościach oraz za fakturę z czerwca 2022 r. (dla R. D.) i z lipca 2022 r. (dla T. B.). Objęte tymi decyzjami kwoty dotyczyły zwolnienia środków przeznaczonych na zapłatę stałego miesięcznego wynagrodzenia dla podmiotów świadczących usługi doradztwa gospodarczego i informatyczne wynikającego z treści zawartych z nimi umów. Żadna z decyzji nie odnosiła się do zwolnienia środków na zapłatę dodatkowych kwot czy za dodatkowe obciążenie pracą w wysokości odpowiadającej kwocie stałego miesięcznego wynagrodzenia każdej z nich. Wobec tego organ uznał, że fakt wydania powoływanych ww. decyzji nie może być jedynym uzasadnieniem wniosku.

W dalszych rozważaniach organ poddał analizie umowy wraz z aneksami zawarte ze wskazanymi podmiotami. Te same czynności, w zakresie rozliczenia z R. D., podjął względem porozumień i protokołów odbioru wykonania usług doradczych dla zarządu Spółki w zakresie działań skierowanych na zapewnienie bezpieczeństwa gospodarczego Spółki do umowy o współpracę z dnia 1 sierpnia 2017r. Na tej podstawie stwierdził brak podstaw do wypłaty dodatkowych honorariów z tytułu zwiększenia nakładu pracy w okresie maj-grudzień 2022 r.

I tak w zakresie usług informatycznych (umowy z T. B. i M. C.) organ zawracał uwagę, że zawarte porozumienia przewidują stałe miesięczne wynagrodzenia za usługi. Brak w nich zapisów przewidujących możliwość wypłaty innych niż stałe wynagrodzenie kwot za dodatkowy nakład pracy. Organ nie negował, że pokrycie należności za usługi informatyczne jest niezbędne dla zaspokojenia podstawowych potrzeb Spółki, to z resztą uzasadniało dotychczasowe zwolnienia. Waloru takiego nie ma jednak wypłata dodatkowego wynagrodzenia nieprzewidzianego umowami z kontrahentami za dodatkowy nakład pracy w okresie maj-grudzień 2022 r., czyli w okresie, za który Spółka otrzymała zgodę na zwolnienie środków na zapłatę wynagrodzenia z tytułu ww. umów. Określone tymi decyzjami kwoty wynagrodzeń pokrywały się z kwotami zawnioskowanymi przez Spółkę odpowiednio w maju 2022 r., lipcu 2022 r., we wrześniu 2022 r. czy w listopadzie 2022r., przy czym wówczas w treści wniosków Strona nie wskazywała na dodatkowy nakład pracy w tych okresach.

Odnosząc się do umowy z R. D., dotyczącej szeroko pojętych usług doradczych, organ wskazał, że podana przez Skarżącą we wniosku faktura nie została ujęta w plikach JPK_VAT sprzedawcy. Wskazując na zasady rozliczenia i dokumentowania czynności podatku VAT organ wskazał, że taki dokument powinien być ujęty w pliku za grudzień 2022 r., co nie miało miejsca. Dokument nie został również wykazany w kolejnych rejestrach i deklaracjach VAT, z czego organ wywodził, że dodatkowa usługa nie została potwierdzona przez wykonawcę, co sugeruje, że nie została wykonana.

Niezależnie od tego organ wskazał, że sporna faktura nr 4/12/2022 dokumentuje sprzedaż z dnia 8 grudnia 2022 r. ponadnormatywnych czynności doradczych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa Spółki w roku 2022 w zakresie egzekucji należności Spółki i opiewa na kwotę równą comiesięcznemu wynagrodzeniu, tj. 22.841 zł, na które zgoda już została wydana.

Jednocześnie organ wskazał, że zapis dotyczący dodatkowego wynagrodzenia wprowadzono do umowy aneksem nr 4 z dnia 2 października 2018 r. W jego treści wskazano, że "strony dopuszczają możliwość ustalenia dodatkowego wynagrodzenia w przypadku wystąpienia większego nakładu pracy w ramach realizacji zadań wynikających z umowy". Dodatkowo, porozumieniem z dnia 1 czerwca 2022 r. zmieniono treść ww. umowy wprowadzając do kolejny zapis o możliwości dodatkowego wynagrodzenia w przypadku wystąpienia większego nakładu pracy także w ramach zleconych zadań innych, aniżeli określone w umowie.

Przedłożony przez Skarżącą protokół odbioru wykonania usług doradczych dla zarządu Spółki w zakresie działań skierowanych na zapewnienie bezpieczeństwa gospodarczego Spółki do umowy o współpracę z dnia 1 sierpnia 2017r. nr 1/5/2022 z 31 maja 2022 r. dotyczy usług wykonanych przez R. D. zgodnie z umową w okresie od 1 do 31 maja 2022 r. na kwotę łączną 22.841 zł brutto. Natomiast protokół o ww. tytule nr 1/6/2022 z dnia 30 czerwca 2022 r. dotyczy usług wykonanych przez R. D. zgodnie z umową w okresie od 1 do 30 czerwca 2022 r. na kwotę łączną 22.841 zł brutto.

Zatem w opinii organu są to te same okresy, w których zgodnie z wnioskiem Spółki z 15 grudnia 2022 r. wystąpić miał większy nakład pracy uzasadniający wypłatę także dodatkowego wynagrodzenia w takiej samej kwocie jak należność wynikająca z umowy. O dodatkowym nakładzie pracy w tych okresach, za które sporządzono ww. szczegółowe protokoły odbioru prac, ani w tych protokołach, ani w dotychczasowych wnioskach Spółki, nie ma mowy. Podobnie jak we wcześniejszych wnioskach Strony odnoszących się do zwolnienia środków na zapłatę wynagrodzenia dla ww. podmiotu.

W opinii organu również sposób określenia dodatkowych honorariów we wniosku Strony budzi zastrzeżenia, co do ich niezbędnego charakteru, o którym mowa w art. 4 ust. 1 lit. a Rozporządzenia nr 269/2014. Organ zwracał uwagę na sformułowanie o dodatkowym wynagrodzeniu za dodatkowy nakład pracy kilku usługodawców zajmujących się niezależnie odmiennymi dziedzinami, przy czym zostało ono wyliczone w sposób uproszczony w kwocie miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego okresu. W opinii organu stanowi ono 13-stą wypłatę niezależną od ilości dodatkowo wykonanej pracy.

Mając na uwadze objęcie Skarżącej sankcją, której celem jest zaprzestanie działalności operacyjnej, każde ewentualne zwiększenie wynagrodzenia z powodu zwiększenia nakładu pracy powinno mieć uzasadnienie w konkretnych czynnościach będących konsekwencją nałożenia sankcji, np. związanych z zamykaniem działalności, zakończeniem umów z kontrahentami oraz pracownikami, lub podstawową działalnością/obsługą wnioskodawcy w warunkach ograniczonych poprzez nałożenie sankcji. W okresie od maja do grudnia 2022 r. Spółka nie prowadziła już bieżącej działalności, nie nabywała kolejnych towarów do sprzedaży, brak jest więc uzasadnienia dla zwiększenia ilości dodatkowych czynności związanych z egzekucją należności czy usługami informatycznymi. W ocenie organu wniosek Spółki w zakresie dodatkowych wynagrodzeń informatyków i doradcy nie zawiera uzasadnienia niezbędnego charakteru takich wypłat.

Reasumując organ stwierdził, że nie jest zasadne zwolnienie zamrożonych środków finansowych na wskazane cele. W przypadku dodatkowego wynagrodzenia dla T. B. i M. C. konieczność wypłaty przez Spółkę dodatkowego wynagrodzenia nie wynika z treści umów i jest niezasadna w kontekście niezbędności zaspokojenia podstawowych potrzeb Strony, o których mowa w art. 4 ust. 1 lit. a rozporządzenia 269/2014. W przypadku dodatkowego wynagrodzenia dla R. D. jest ono niezasadne zarówno w świetle art. 4 ust. 1 lit. a, jak i art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 269/2014; Spółka nie uwiarygodniła poniesienia dodatkowego nakładu pracy przez wykonawcę usług doradczych, a brak rozliczenia faktury przez jej wystawcę poddaje w wątpliwość sam fakt wykonania dodatkowych usług. Końcowo organ wskazał, że rozstrzygnięcie właściwie realizuje cele sankcji.

W skardze Strona zarzucała naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego tj. art. 4 ust. 1 lit. a rozporządzeniu nr 269/2014 w zw. art. 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r., poprzez uznanie, iż płatność na rzecz T. B., M. C. oraz R. D. nie spełnia warunków określonych w art. 4 ust. 1 lit a rozporządzenia nr 269/2014, podczas gdy warunki określone w przywołanym przepisie uzasadniające zwolnienie zamrożonych środków finansowych zostały spełnione, albowiem środki miały zostać przeznaczone na zaspokojenie podstawowych potrzeb Spółki;

2. przepisów prawa materialnego tj. art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 269/2014 w zw. art. 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r., poprzez uznanie, iż płatność na rzecz T. B., M. C. oraz R. D. nie spełnia warunków określonych w art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 269/2014, podczas gdy warunki określone w przywołanym przepisie uzasadniające zgodę na zwolnienie zamrożonych środków finansowych zostały spełnione, a należności wynikają z umów zawartych przed objęciem Spółki sankcjami;

3. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik postępowania, tj. art. 7 i 77 § 1 kpa, polegające na niezebraniu przez organ w sposób wyczerpujący materiału dowodowego, z pominięciem w ocenie uprzednio wydanych decyzji Szefa KAS, które przedstawiały analogiczny stan faktyczny. W rezultacie organ pojął decyzję w sposób dowolny, pochopny oraz nieuzasadniony;

4. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na jego wynik, tj. art. 7 i 77 § 1 k.p.a. polegające na nie rozpatrzeniu przez organ w sposób wyczerpujący zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i błędne uznanie, iż w umowach zawartych przez T. B. oraz M. C. brak jest zapisu o możliwości ustalenia dodatkowego wynagrodzenia; podczas gdy z umów zawartych z T. B. oraz M. C. wynika wprost możliwość ustalenia dodatkowego wynagrodzenia;

5. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na jego wynik, tj. art. 7 kpa, polegające na nieuwzględnieniu słusznego interesu jednostki, pomimo iż nie pozostaje on w sprzeczności z interesem publicznym, w rozumieniu art. 2 ust. 2 Rozporządzenia nr 269/2014, co prowadzi do szkody po stronie polskich przedsiębiorców nieobjętych sankcjami;

6. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na jego wynik, tj. art. 8 § 1 i § 2 kpa poprzez wydanie przez organ odmiennej decyzji od uprzednio wydanych przez Szefa KAS w tożsamym stanie faktycznym, bez żadnego uzasadnienia, naruszając jednocześnie zasadę bezstronności oraz równego traktowania.

Strona wnioskowała o uchylenie w całości zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wskazała, że decyzją z dnia 11 października 2022 r. Szefa KAS wyrażono zgodę na zwolnienie zamrożonych celem wypłaty wynagrodzeń dla pracowników oraz należności na rzecz osób współpracujących na podstawie umów zlecenia (B2B) w kwotach wynikających z umów. W decyzji stwierdzono, że Skarżąca wykazała, że zwolnienie środków jest niezbędne do zaspokojenia jej podstawowych potrzeb na podstawie art. 4 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 269/2014 i wynikają one z umów zawartych przed dniem 25 kwietnia 2022 r. Zwracała uwagę, że usługi informatyczne są niezbędne do funkcjonowania spółki nawet pomimo braku prowadzenia działalności gospodarczej. Skarżąca posiada systemy księgowe, magazynowe, kadrowe wykorzystywane nadal i zapewniają jej one funkcjonowanie. W odniesieniu do usług doradczych, jak wskazano to wykonawca zajmuje się egzekucją należności od byłych kontrahentów, co jest niezbędne do zakończenia spraw spółki. Faktury z dnia 8 grudnia 2022 r. na dodatkowe wynagrodzenie wynikają z ustaleń między stronami w związku z dodatkowymi usługami świadczonymi w okresie od maja do grudnia 2022 r., a są skutkiem decyzji z dnia 25 kwietnia 2022 r. Skarżąca wyjaśniała, że z dnia na dzień jej działalność została wstrzymana, co wiązało się z wypowiadaniem umów przez dostawców mediów telekomunikacyjnych i zmusiło zleceniobiorców świadczących usługi informatyczne do zwiększenia zakresu działań, co opisała w skardze. Podobna sytuacja dotyczyła działań w zakresie egzekucji należności Spółki, w której przeprowadzono zwolnienia grupowe, obowiązki w tym zakresie przejął R. D., co także opisano w skardze. Wskazane czynności niewątpliwe stanowiły podstawowe potrzeby Spółki. Wynagrodzenia zleceniobiorców zostały uznane przez szefa KAS za podstawowe w decyzji z dnia 11 października 2022r. zatem pogląd organu nie jest prawidłowy. Podobnie jak w zakresie art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 269/2014. Wszyscy zleceniobiorcy zawarli umowy przed 25 kwietnia 2022 r. i w opinii Skarżącej przewidywały one dodatkowe wynagrodzenie, co potwierdza ich treść. Strony zawarły dodatkową umowę ustną na podstawie, której wystawiono faktury z dnia 8 grudnia 2022 r. Za pozbawione znaczenia Skarżąca uznała, że wartość dodatkowych usług stanowi równowartość comiesięcznego wynagrodzenia. W tym względzie powołała się na swobodę umów.

Uzasadniając zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego Strona zarzucała dowolną i wybiórczą ocenę materiału dowodowego, wskazała, że w decyzji z dnia 2 sierpnia 2022 r. dokonano zwolnienia środków na dodatkowe wynagrodzenia T. B. i R. D. pomimo, że decyzją z dnia 7 lipca 2022 r. zwolniono comiesięczne wynagrodzenie tych osób. W decyzji z dnia 25 listopada 2022 r. zwolniono zaś dodatkowe wynagrodzenie dla R. D. Pominięto zatem ocenę tych okoliczności i błędnie oceniono umowy z kontrahentami wywodząc, że nie przewidują one możliwości wypłaty dodatkowego wynagrodzenia.

Skarżąca negowała także pogląd wyrażony w decyzji, że nieprowadzenie działalności redukowało jej koszty, zwracała uwagę, że wydanie decyzji z dnia 25 kwietnia 2022 r. spowodowało szereg następstw dla spółki generujących nakład pracy, co opisała w skardze zawracając uwagę na rozmiary prowadzonej działalności zamkniętej z dnia na dzień, co wiązało się z koniecznością przejęcia przez nielicznych już pracowników i kontrahentów zadań realizowanych dotąd przez większą grupę osób. Wątpliwości organu mogły zostać rozwiane poprzez wezwanie Skarżącej do złożenia wyjaśnień, czego nie uczyniono przez 4 miesiące prowadzenia postępowania. Zwracała uwagę na koszty podjętej przez organ decyzji obarczającej kontrahentów. Fakt braku ujęcia faktury w JPK stanowił pomyłkę, która została naprawiona, co dokumentuje załączone do skargi pismo (doręczenie korekty do US). Za pozbawione znaczenia uznała milczenie w dotychczasowych wnioskach w kwestii dodatkowych wynagrodzeń za maj do grudnia 2022 r. Nie istniały podstawy do informowania organu o tym wynagrodzeniu, za niezrozumiałe natomiast Strona uznała rozważania w zakresie uznania, że wynagrodzenia stanowią 13 wypłatę, w tym zakresie funkcjonuje swoboda umów. Zwracała uwagę, że uznanie administracyjne nie oznacza dowolności, co uzasadniała odwołaniem się do orzecznictwa. Granice tej swobody wyznaczają normy prawne oraz konieczność wyważenia interesu społecznego i słusznego interesu strony. Realizacja interesów kontrahentów Spółki nie pozostaje w sprzeczności z interesem społecznym, a zaskarżona decyzja skutkuje wyłącznie szkodą dla ww. podmiotów, które nie są objęte sankcjami. Niezależnie od tego fakt wydania decyzji z dnia 2 sierpnia i 25 listopada 2022 r. zwalniających dodatkowe wynagrodzenia kontrahentów Spółki wskazuje na naruszenie zasady zaufania w działaniu odmawianym dokonania zwolnienia w niniejszej sprawie, a więc w tym samym stanie faktycznym i prawnym. Poza tym w decyzji z dnia 11 października 2022r. wyrażono zgodę na zwolnienie premii uznaniowych dla pracowników Spółki.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zważył, co następuje:

Zakres kontroli sprawowanej przez wojewódzkie sądy administracyjne określa ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. 2022 r. poz. 2492 ze zm.), stanowiąc w art. 1 § 1 i § 2, że sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem jej zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W ramach tej kontroli sąd stosuje środki przewidziane w art. 145-150 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2023 poz. 1634 ze zm. dalej: p.p.s.a.). Sąd uchyla zaskarżoną decyzję, jeśli stwierdzi, że wydano ją z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy lub z naruszeniem prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy - art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i lit. c p.p.s.a. Jednocześnie zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a. Powyższe oznacza, że dokonując kontroli legalności zaskarżonego aktu Sąd bierze pod uwagę wszelkie dostrzeżone naruszenia prawa.

Dokonując oceny zaskarżonego aktu w tak nakreślonych granicach należy stwierdzić, że nie narusza on przepisów prawa w stopniu uzasadniającym jego uchylenie, choć nie wszystkie przedstawione w nim poglądy zasługują na aprobatę.

Spór między stronami dotyczy zasadności zwolnienia środków zamrożonych na podstawie art. 2 rozporządzenia 269/2014.

Zdaniem Skarżącej w sprawie zaistniały podstawy do odstępstwa od zasady przewidzianej w ww. art. 2 rozporządzenia 269/2014 związane z koniecznością wypłaty dodatkowego wynagrodzenia podmiotom świadczącym na rzecz Strony usługi doradcze i informatyczne, które są niezbędne do zaspokojenia jej podstawowych potrzeb. Nadto są należne na mocy umów zawartych przed wpisaniem Skarżącej na listę podmiotów wskazanych. Wnioskowane środki są przeznaczone na realizację płatności wynikających z tych porozumień i nie naruszają art. 2 ust. 2 rozporządzenia 269/2014. Skarżąca zwracała uwagę, że uzyskała już decyzje zwalniające środki na wynagrodzenia dla wskazanych podmiotów, zatem obecne ograniczanie wypłat narusza zasadę zaufania. Zarzucała brak rzetelnego postępowania, w tym wezwania Strony do dostarczenia dokumentów, które organ uznałby za wystarczające, argumentacja organu uznająca wypłacone środki jako trzynaste wynagrodzenie nie ma umocowania w świetle zasady swobody umów. W opinii Skarżącej uznanie administracyjne nie oznacza dowolności ocen, co wystąpiło w tej sprawie.

W opinii organu Skarżąca nie wykazała okoliczności uzasadniających odstępstwo umożliwiające odblokowanie środków zamrożonych na podstawie wskazanego zapisu rozporządzenia nr 269/2014. W szczególności wbrew twierdzeniom Skarżącej dotychczas wydawane decyzje zwalniające zamrożone środki nie odnosiły się do dodatkowego wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej kwotom wynagrodzenia za świadczenie tych usług. Z treści przedłożonych organowi umów wraz z aneksami nie wynika zobowiązanie do zapłaty dodatkowego wynagrodzenia, nie wykazała ona również, że dodatkowe czynności są niezbędne do zaspokojenia jej podstawowych potrzeb. Przy czym organ nie negował takiej cechy w odniesieniu do usług wynikających z umów. W odniesieniu do płatności za dodatkowe usługi doradcze organ twierdził, że Skarżąca nie uwiarygodniła poniesienia dodatkowego nakładu pracy przez ich wykonawcę, a brak rozliczenia faktury poddaje w wątpliwość sam fakt wykonania dodatkowych usług.

Oceniając stanowiska stron sporu odnotowania wymaga, co nie jest w sprawie sporne, że decyzją Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 kwietnia 2022 r. Skarżąca została wpisana na listę podmiotów, o której mowa w art. 2 ust. 1 rozporządzenia 269/2014. Na tej podstawie wobec Skarżącej zastosowano m.in. zamrożenie środków finansowych i zasobów gospodarczych w rozumieniu rozporządzenia nr 269/2014 będących własnością, pozostających w posiadaniu, pozostających w faktycznym władaniu lub pod kontrolą Strony, w pełnym zakresie oraz zakaz świadomego i umyślnego udziału w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie ww. środków. Z uzasadnienia decyzji wynikają powiązania kapitałowe prowadzące do podmiotów, czerpiących korzyści z działalności Spółki, a które zostały objęte sankcjami Unii Europejskiej, U. i W. Wskazano, że nałożenie na Stronę sankcji przyczyni się do zmniejszenia jej przychodów oraz podmiotów osiągających korzyści z jej działalności, a tym samym pośrednio wpłynie na zmniejszenie przychodów budżetu F., z którego finansowana jest agresja przeciwko U.

Będące podstawą tej czynności i działań podjętych w rozpoznawanej sprawie rozporządzenie nr 269/2014 w preambule stanowi m.in., że szefowie państw lub rządów państw członkowskich Unii stanowczo potępili niesprowokowane pogwałcenie przez F. suwerenności i integralności terytorialnej U. i wezwali F. do natychmiastowego wycofania swoich sił zbrojnych do miejsc ich stałego stacjonowania zgodnie ze stosownymi umowami. Szefowie państw i rządów podkreślili, że rozwiązanie kryzysu należy znaleźć w drodze negocjacji między rządami U. i F., w tym przy wykorzystaniu ewentualnych mechanizmów wielostronnych, oraz że przy braku rezultatów w bliskim terminie Unia postanowi o dodatkowych środkach, takich jak zakaz podróżowania, zamrożenie aktywów oraz odwołanie szczytu UE – R. W dniu 17 marca 2014 r. Rada przyjęła decyzję 2014/145/WPZiB, w której przewidziano ograniczenia dotyczące podróżowania oraz zamrożenie środków finansowych i zasobów gospodarczych niektórych osób odpowiedzialnych za działania podważające integralność terytorialną, suwerenność i niezależność U. lub im zagrażające, w tym działania dotyczące przyszłego statusu dowolnej części jej terytorium, które są sprzeczne z konstytucją U., oraz osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów z nimi powiązanych.

W tym samym dniu Rada UE ustanowiła wskazane rozporządzenie nr 269/2014, którego celem jest realizacja wskazanych w preambule tego aktu i decyzji Rady nr 2014/145/WPZiB działań polegających m.in. na zamrożeniu środków finansowych i zasobów gospodarczych będących własnością, pozostających w posiadaniu, w faktycznym władaniu lub pod kontrolą wymienionych w załączniku I osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów lub powiązanych z nimi osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów wymienionych w załączniku I (art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 269/2014). Nie udostępnia się wymienionym w załączniku I osobom fizycznym lub prawnym, podmiotom lub organom ani powiązanym z nimi osobom fizycznym lub prawnym, podmiotom lub organom, ani też na ich rzecz - bezpośrednio lub pośrednio - żadnych środków finansowych ani zasobów gospodarczych (art. 2 ust. 2 ww. rozporządzenia nr 269/2014).

Celem omawianego aktu jest wdrożenie działań będących następstwem braku reakcji F. na zaniechanie działań wojennych względem U., w tym wprowadzenia środków ograniczających. Środki te nie mają charakteru represyjnego ani konfiskacyjnego, lecz stanowią instrumenty zapobiegawcze (por. Opinia Komisji Europejskiej z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie art. 2 rozporządzenia Rady (UE) nr 269/2014). Z punktu widzenia rozpoznawanej sprawy istotne jest zatem, że ideą uchwalenia rozporządzenia nr 269/2014 jest wdrożenie takich środków.

Analiza dalszych zapisów rozporządzenia nr 269/2014 dowodzi, że objęcie danego podmiotu środkami zapobiegawczymi nie ma charakteru absolutnego. Ustawodawca unijny przewidział bowiem odstępstwa. Z punktu widzenia rozpoznawanej sprawy istotne są dwa zapisy art. 4 ust. 1 lit. a i art. 6 rozporządzenia nr 269/2014.

Zgodnie z ich brzmieniem na zasadzie odstępstwa od art. 2 właściwe organy państw członkowskich mogą wyrazić zgodę na zwolnienie określonych zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych lub udostępnienie określonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych na warunkach, jakie uznają za stosowne, po ustaleniu, że środki finansowe i zasoby gospodarcze, o których mowa, są niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów wymienionych w załączniku I oraz członków rodzin pozostających na utrzymaniu takich osób fizycznych, w tym opłat za żywność, z tytułu najmu lub kredytu hipotecznego, za leki i leczenie, podatków, składek ubezpieczeniowych oraz opłat za usługi użyteczności publicznej (art. 4 ust. 1 lit. a).

Na zasadzie odstępstwa od art. 2 i pod warunkiem, że płatność dokonywana przez osobę fizyczną lub prawną, podmiot lub organ wymienione w załączniku I jest należna na mocy umowy lub porozumienia zawartego przez daną osobę fizyczną lub prawną, podmiot lub organ lub na mocy zobowiązania je obciążającego, zanim ta osoba fizyczna lub prawna, ten podmiot lub organ zostały ujęte w wykazie w załączniku I, właściwe organy państw członkowskich mogą zezwolić, na warunkach, jakie uznają za stosowne, na zwolnienie niektórych zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych, o ile właściwy organ ustalił, że spełnione są następujące warunki: a) środki finansowe lub zasoby gospodarcze zostaną wykorzystane do dokonania płatności przez osobę fizyczną lub prawną, podmiot lub organ wymienione w załączniku I oraz b) dokonanie płatności nie narusza art. 2 ust. 2 (art. 6 ust.1).

Jednocześnie nie jest sporne, że powoływane rozporządzenie od momentu wejścia w życie ma zastosowanie do wszystkich krajów UE w sposób automatyczny i jednolity, bez konieczności transpozycji na grunt prawa krajowego. Akt ten był zatem podstawą procedowania w niniejszej sprawie.

Dokonując wykładni ww. przepisów organ administracji wskazał, że użycie przez ustawodawcę unijnego sformułowania "może", adresowanego do właściwych organów państw członkowskich, wskazuje, że rozstrzygnięcie w przedmiocie zwolnienia zamrożonych środków odbywa się w ramach uznania administracyjnego. Ten tryb procedowania oznacza, że w wyłącznej gestii uprawnionych podmiotów leży ostateczna decyzja o zastosowaniu określonych ulg, czy zwolnień. Nawet w sytuacji wystąpienia przesłanek normatywnych organ byłby uprawniony do odmowy uznania wniosku strony.

W opinii Sądu taka wykładnia spornych w sprawie przepisów nie ma umocowania. Wniosek ten wynika z faktu, że w pkt 6 preambuły do rozporządzenia nr 269/2014 wskazano: niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami określonymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, a w szczególności z prawem do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu oraz z prawem do ochrony danych osobowych. Niniejsze rozporządzenie powinno być stosowane z uwzględnieniem tych praw i zasad.

Zapis ten wytycza zatem sposób postępowania organów właściwych do działania w tej sprawie. Teza ta ma potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). W wyroku z dnia 12 czerwca 2014 r. sygn. akt C – 314/13 w sprawie Užsienio Reikalu Ministerija i Finansiniu Nusikaltimu Tyrimo Tarnyba v. Władimir Pieftiewow i inni (ECLI:EU:C:2014:1645) Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że orzekając w przedmiocie wniosku o uwolnienie zamrożonych funduszy zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 765/2006, właściwy organ krajowy stosuje prawo Unii. Co za tym idzie, jest on zobowiązany do przestrzegania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej "kartą"), stosownie do jej art. 51 ust. 1. (teza: 24). (...) Z rozważań tych wynika, że gdy właściwy organ krajowy orzeka w sprawie wniosku o przyznanie odstępstwa od zamrożenia funduszy i zasobów gospodarczych zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 765/2006, nie przysługują mu nieograniczone uprawnienia dyskrecjonalne, lecz jest zobowiązany wykonywać swe kompetencje z poszanowaniem praw przewidzianych w art. 47 akapit drugi zdanie drugie karty, a w sytuacji takiej jak w postępowaniu głównym, uwzględniając fakt, że reprezentacja przez adwokata lub radcę prawnego jest niezbędna do wniesienia skargi zmierzającej do zakwestionowania zgodności z prawem środków ograniczających (teza: 29).

Jakkolwiek orzeczenie to zapadło na gruncie innego aktu prawnego - rozporządzenia Rady (WE) nr 765/200 z dnia 18 maja 2006 r. dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na B. i udziałem B. w agresji R. wobec U. (Dz.U.UE.L.2006.134.1 z dnia 2006.05.20), to jego cel i konstrukcja oraz brzmienie przepisów jest zbieżna z zapisami omawianego aktu.

Błędna jest zatem argumentacja organu wskazująca na swobodę decyzyjną, ta ograniczona jest podanymi regułami i nie ma tu uzasadnienia dla przyjęcia uznania administracyjnego. Pomimo błędnej argumentacji decyzja nie narusza prawa, gdyż organ nie sięgnął do elementu uznania administracyjnego przyjmując, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki pozwalające na zastosowanie odstępstwa od zasady zastosowania instrumentów zapobiegawczych.

Szczegółowa analiza prawidłowości poczynionych przez organ ustaleń i wyprowadzonych z nich wniosków wymaga uprzednio wskazania na istotny w tej sprawie dokument Rady zatytułowany "Najlepsze praktyki (Unii Europejskiej) w zakresie skutecznego wprowadzania w życie środków ograniczających" w wersji z dnia 27 czerwca 2022 r. (dokument 10572/22, dalej "najlepszymi praktykami"). Otóż zgodnie z jego treścią najlepsze praktyki należy uważać za niewyczerpujące zalecenia natury ogólnej służące skutecznemu wprowadzaniu w życie środków ograniczających zgodnie z obowiązującym prawem Unii oraz z właściwym ustawodawstwem krajowym. Nie są one wiążące prawnie i nie powinny być odczytywane jako zalecenia podjęcia jakichkolwiek działań, które nie byłyby zgodne z obowiązującymi przepisami prawa unijnego lub krajowego, w tym przepisami dotyczącymi ochrony danych.

Stosownie do powoływanej już opinii Komisji Europejskiej z dnia 19 czerwca 2020 r. w sprawie art. 2 rozporządzenia nr 269/2014 dobre praktyki są niewiążącymi zaleceniami odzwierciedlającymi wspólne rozumienie przez Komisję i państwa członkowskie określonych przepisów dotyczących środków ograniczających UE i mają one wspierać jednolite stosowanie tych przepisów.

Niewątpliwe zatem będą maiły istotne znaczenie przy wykładni przepisów rozporządzenia nr 269/2014.

Z zapisów tego dokumentu wynika m.in. "wyznaczone osoby i podmioty mogą zwracać się z wnioskiem o zezwolenie na korzystanie z ich zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych, na przykład aby zaspokoić wierzyciela. Wyznaczone osoby i podmioty nie mogą jednakże powoływać się na środki zamrażające jako usprawiedliwienie zwłoki, jeśli nie starały się o zezwolenie" (pkt 80).

Zainteresowane strony mogą zwracać się o zezwolenia na dostęp do zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych zgodnie z krajowymi procedurami. Wyznaczona osoba powinna być powiadamiana o takich wnioskach, na ile to jest możliwe. Procedura przyznania zezwolenia nie zwalnia z potrzeby przeprowadzenia zwyczajnych procedur określających ważność oświadczeń wobec wyznaczonej osoby lub podmiotu i zezwolenie nie nadaje uprawnień. Rozpatrując takie wnioski, właściwe organy powinny między innymi uwzględnić dowody dostarczone przez wierzyciela i wyznaczoną osobę lub podmiot, wskazujące, czy istnieje prawny obowiązek (umowny lub statutowy) udostępnienia środków finansowych lub zasobów gospodarczych i rozważyć występowanie ryzyka obejścia (np. jeśli powiązania wierzyciela z wyznaczoną osobą lub podmiotem mogą budzić podejrzenia) (pkt 82).

Osoba lub podmiot, które chcą udostępnić środki finansowe lub zasoby gospodarcze wyznaczonej osobie lub podmiotowi, muszą złożyć wniosek o wydanie zezwolenia, z wyjątkiem szczególnych przypadków, w których udostępnienie środków finansowych lub zasobów gospodarczych jest objęte wyłączeniem przewidzianym w mającym zastosowanie rozporządzeniu. Rozpatrując takie wnioski, właściwe organy powinny między innymi uwzględnić dostarczone dowody dotyczące uzasadnienia wniosku i sprawdzić, czy powiązania wnioskodawcy z wyznaczoną osobą lub podmiotem nie sugerują, że mogliby oni współpracować w celu obejścia25 środków zamrażających (83).

Z treści powołanych zapisów oraz regulacji prawnych odnoszących się do rozważanej problematyki wynika, że postępowanie w sprawie odstępstw od stosowania środków ograniczających (zamrażających) jest postępowaniem wnioskowym. Przesłanki odstępstwa określa rozporządzenie nr 269/2014, enumeratywnie wskazując na warunki jakie winny być spełnione aby środki zostały odmrożone. Z powyższego wynika wniosek, że wykazanie istnienia wskazanych okoliczności i właściwego ich udokumentowania spoczywa na wnioskodawcy. To wynika nie tylko z konstrukcji postępowania wnioskowego, zapisów dobrych praktyk (obecnie określanych jako najlepsze praktyki) ale również z zasad logicznego rozumowania. Wszak to wnioskodawca jest najlepiej zorientowany jakie wydatki, czy koszty są niezbędne do zaspokojenia jego podstawowych potrzeb. Po stronie właściwych organów pozostaje weryfikacja tych twierdzeń w świetle przedstawionych przez wnioskującego dokumentów i twierdzeń. Potwierdzają to zasady procedowania ww. trybie wnioskowym, ale także powołane tezy 82 i 83 najlepszych praktyk. Jak wskazano w ich treści procedura przyznania zezwolenia nie zwalania z potrzeby przeprowadzenia zwyczajnych procedur określających ważność oświadczeń wobec wyznaczonej osoby. Właściwe organy powinny między innymi uwzględnić dostarczone dowody uzasadniające wnioski i sprawdzić powiązania wnioskodawcy z wyznaczonym podmiotem. Jakkolwiek wskazane tezy 82 i 83 odnoszą się do sytuacji, gdy o odstępstwo wnioskuje inny podmiot niż wskazany, co w opinii Sądu nie uchyla zasadności takiego pojmowania reguł postępowania i weryfikacji wniosku składanego przez podmiot wyznaczony.

Takie postępowanie zostało przeprowadzone w niniejszej sprawie. Wypływające z niego wnioski wskazują na brak wykazania przez Skarżącą okoliczności, na które powołuje się we wniosku, a uzasadniających odstępstwo od zamrożenia środków. W tym miejscu konieczna jest jeszcze jedna uwaga, otóż skoro celem środków podjętych przez ustawodawcę unijnego jest zabezpieczenie, zamrożenie środków opisanych w rozporządzeniu nr 269/2014, to odstępstwo od tej zasady musi być poddane szczególnym wymogom. Przy czym nie chodzi tu o zawężające interpretowanie wskazanych przepisów rozporządzenia, taki zabieg nie ma jakiegokolwiek uzasadnienia normatywnego ale o właściwe uzasadnienie faktyczne pozwalające na zastosowanie odstępstwa. Słowem o należyte udokumentowanie przez wnioskodawcę i wykazanie okoliczności stanowiących podstawę do odstąpienia od zastosowanych środków zamrażających. Inaczej cel rozporządzenia nr 269/2014 byłby iluzoryczny.

W opinii Sądu organ rozpoznający wniosek Skarżącej właściwe ocenił, że nie wykazała ona okoliczności, o których mowa w powoływanych przepisach. Przypomnieć raz jeszcze trzeba, że Skarżąca wniosek o zwolnienie zamrożonych środków wsparła na obu powołanych podstawach prawnych, tj. art. 4 ust. 1 lit. a i art. 6 rozporządzenia nr 269/2014. Dotyczył on zwolnienia środków stanowiących dodatkowe wynagrodzenie z tytułu świadczonych usług informatycznych i doradczych, wynikających ze zwiększonego nakładu pracy w okresie od maja do grudnia 2022 r. Strona wywodziła, że usługi te były jej niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb. Wskazała, że po ujęciu jej na wykazie osób wskazanych jest na etapie wygaszania działalności, co wiąże się ze zwolnieniami pracowników, problemami z kontrahentami, co z kolei generuje zwiększenie działań po stronie opisanych we wniosku podmiotów współpracujących (informatyków i doradcy gospodarczego). Podkreślała, że należności wynikają z umów zawartych przed wpisem Skarżącej na listę podmiotów zobowiązanych.

Odnosząc się do tych argumentów, przedstawionych przez Skarżącą dowodów oraz akt sprawy trzeba stwierdzić, że stanowisko organu w zakresie analizy umów z osobami świadczącymi usługi informatyczne poprawnie wskazuje, że sporne kwoty nie wynikają z ich treści. To zaś wyklucza zastosowanie w tym zakresie art. 6 rozporządzenia nr 269/2014. W umowie z T. B. zawartej w dniu 30 grudnia 2021 r. nie przewidziano możliwości wypłaty dodatkowego wynagrodzenia. W zapisie § 1 pkt 3 ustawy wskazano jedynie na możliwość zawarcia dodatkowych umów zawierających zakres usług lub dodatkowe projekty nieobjęte przedmiotem tej umowy. Jednocześnie wskazano, że wszelkie uzupełnienia lub innego rodzaju zmiany warunków umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Aneks do tej umowy, zawarty w dniu 28 marca 2022 r. zwiększał zakres czynności opisany w § 1 umowy oraz wysokość wynagrodzenia, ale nie zmieniał i nie wprowadzał zapisów o dodatkowym wynagrodzeniu. Przyjmując wynagrodzenie ryczałtowe w stałej kwocie. Kolejny aneks z dnia 4 kwietnia 2022r. dotyczył zmian w zakresie sposobu dokumentowania usług, wprowadzając m.in. "zestawienie wykonanych czynności" jako podstawę wypłaty wynagrodzenia.

Wbrew wywodom Skarżącej żaden z ww. zapisów nie przewiduje wynagrodzenia za dodatkowe usługi, co więcej zleceniobiorca ma obowiązek przygotowania zestawienia wykonanych czynności jako podstawy płatności wynagrodzenia wynikającego z umowy. Wskazywany przez Stronę zapis umowy z dnia 30 grudnia 2021 r. wskazuje na możliwość zawarcia dodatkowych umów zwierających zakres usług lub dodatkowe projekty nieobjęte umową. Z tego wynika, że strony uzgodniły możliwość zawarcia odrębnego porozumienia, wykraczającego poza zakres umowy. Nie można zatem wywodzić, że przed 25 kwietnia 2022 r. istniała umowa, czy porozumienie, z których wynikał obowiązek zapłaty określonych zobowiązań. Skarżąca nie wykazała zatem aby w tym przypadku przed wpisem na listę podmiotów wskazanych istniało wiążące ją porozumienie wskazujące na obowiązek zapłaty kwot dodatkowego wynagrodzenia. Co więcej nie przedstawiła żadnych dowodów, poza fakturą, z których wynika powinność uregulowania wobec kontrahenta wskazanych kwot, to zaś eliminuje możliwość uznania, że wystąpiły przesłanki wskazane w art. 4 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 269/2014. Słuszny jest więc pogląd organu, że sporne wydatki nie są zbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb Skarżącej. Strona okoliczności tych nie wykazała pomimo, że w toku postępowania była proszona o dodatkowe jeszcze dowody związane z rozpoznaniem wniosku z dnia 15 grudnia 2022 r. (k-212). W tym zakresie Skarżąca przedstawiła dodatkowe dowody, nie odnosiły się one jednak do kwestii dodatkowego wynagrodzenia.

Odnosząc się do uwag Skarżącej podnoszących odmienność ocen podjętych przez organ w przypadku wcześniejszych wniosków trzeba dostrzec, co słusznie akcentuje organ administracji, że dotyczyły one wynagrodzenia należnego na podstawie umowy z dnia 30 grudnia 2021 r. (nie dodatkowego wynagrodzenia jak w tej sprawie). Umowa pozostawała w mocy, jej zakres nie budził wątpliwości, zaś organ słusznie nie negował, że sporne usługi były niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb Skarżącej.

W tym miejscu odnotowania wymaga, choć tylko na marginesie, że ten korzystny dla Skarżącej pogląd ma uzasadnienie w poczynionych na wstępie uwagach nakazujących uwzględnienie przy ocenie wniosku praw określonych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. W art. 17 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U.UE.C.2007.303.1 z dnia 2007.12.14) wskazano, że każdy ma prawo do władania, używania, rozporządzania i przekazania w drodze spadku mienia nabytego zgodnie z prawem. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym, w przypadkach i na warunkach przewidzianych w ustawie, za słusznym odszkodowaniem za jej utratę wypłaconym we właściwym terminie. Korzystanie z mienia może podlegać regulacji ustawowej w zakresie, w jakim jest to konieczne ze względu na interes ogólny. Przepis ten ustanawia własność prawem podstawowym i odwołuje się w swej treści do pojęcia "mienie". Sformułowanie to zostało zaczerpnięte z Protokołu Nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Dz.U. z 1995 r., Nr 36 poz. 175) i tak powinno być rozumiane (por. A. Wróbel w L. Garlicki (red.) Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności t. I Komentarz s. 471). Zgodnie z brzmieniem tego zapisu "każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.

Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych".

Cel tego zapisu został wyjaśniony przez Trybunał w wyroku w sprawie Marckx, w którym znalazło się stwierdzenie, że "przez uznanie, iż każdy ma prawo do poszanowania mienia, art. 1 gwarantuje w istocie prawo własności (por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 13 czerwca 1979 r. sygn. akt 6833/74, Lex nr 800813).

Pojęcie mienia ma znaczenie autonomiczne i nie ogranicza się do własności rzeczy. Na potrzeby tego artykułu również niektóre inne prawa i korzyści majątkowe mogą być uważane za mienie (por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 23 lutego 1995 r. sygn. akt 15375/89, Lex 79971). Odnosi się to zarówno do istniejącego mienia, jak i do wartości majątkowych, w tym także wierzytelności i roszczeń, w związku z którymi dana osoba może twierdzić, że ma przynajmniej uprawnione oczekiwanie ich realizacji (por. Wyrok Pine Valley Developments Ltd i inni v. Irlandia z dnia 19 listopada 1991 r . sygn. akt 12742/87) M. A. Nowicki [w:] Komentarz do Protokołu Nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [w:] Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, wyd. VIII, Warszawa 2021, art. 1.

W opinii Sądu roszczenie o wypłatę wynagrodzenia wynikającego z zwartej umowy będzie się mieściło w pojęciu mienia, a zatem również podlegało ochronie. Jakkolwiek jest to prawo kontrahenta, a nie Skarżącej, to mając na uwadze fakt, że również on mógłby wystąpić o odstąpienie od zamrożenia należnych mu kwot, co wynika z kolei z najlepszych praktyk i braku normatywnych zastrzeżeń w tym względzie, okoliczność ta winna być brana pod uwagę przy zwolnieniu. Stanowczego podkreślenia wymaga jednak, że fakt ten sam w sobie nie gwarantuje uznania odstąpienia od zamrożenia środków, konieczne jest bowiem opisane już wcześniej wykazanie przesłanek normatywnych stanowiących podstawę do zwolnienia zamrożonych środków. W rozpoznawanej sprawie problem nie dotyczy jednak tego, czy usługi realizują podstawowe potrzeby, ale czy wykazano istnie podstaw do wypłaty wynagrodzenia, innymi słowy czy właściwie udokumentowano zasadność wypłaty takiego wynagrodzenia

Podsumowując ten wątek rozważań za prawidłowe uznać należy stanowisko organu uznające, że w sprawie Strona nie wykazała okoliczności wynikających z art. 4 ust. 1 lit. a i art. 6 rozporządzenia nr 269/2014 w odniesieniu do kwot wypłaconych tytułem dodatkowego wynagrodzenia na rzecz T. B. Przy czym wskazywana przez Skarżącą argumentacja odwołująca się do odmiennego potraktowania spornych usług w innych decyzjach organu, w tym zakresie Skarżąca wskazuje na decyzję z 11 października 2022 r., z dnia 7 lipca 2022 r. oraz z dnia 2 sierpnia 2022 r., nie znajduje uzasadnienia. Pomimo, że decyzje te są sporządzane z mniejszą lub większą precyzją to albo z samej ich treści albo z załącznika do decyzji wynika, że odnoszą się one do usług informatycznych w kwocie wynikającej z łączącej Strony decyzji. Z żadnego zapisu tych aktów nie wynika, że dotyczą dodatkowego wynagrodzenia. Okoliczności te opisał organ na str. 8 i 9 zaskarżonej decyzji.

Te same uwagi należy sformułować przy analizie zasadności odstąpienie od zamrożenia środków finansowych z tytułu dodatkowego wynagrodzenia wypłaconego na rzecz M. C. W umowie z dnia 31 grudnia 2020 r. zawarto zapis odpowiadający zapisowi § 1 pkt 3 umowy zawartej z T. B. Nie zastrzeżono dodatkowych wynagrodzeń. Skarżąca nie przedłożyła żadnych aneksów do ww. umowy.

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja w odniesieniu do umowy na usługi doradztwa gospodarczego z R. D. Umowa zwarta z tym kontrahentem jest datowana na 1 sierpnia 2017 r. i nie przewidywała prawa do dodatkowego wynagrodzenia, przyjmując stałe ryczałtowe wynagrodzenie, podobnie jak opisane wyżej porozumienia z podmiotami świadczącymi usługi informatyczne. Kolejne aneksy do ww. umowy - z dnia 1 sierpnia 2017 r., z dnia 8 sierpnia 2017 r., z lipca 2018 r., z dnia 30 listopada 2018 r., z dnia 30 października 2019r., z dnia 1 grudnia 2021 r. oraz z dnia 1 kwietnia 2022 r. zasady tej nie zmieniły. Przy czym ostatni ze wskazanych aneksów wprowadził zapis zmieniający sposób dokumentowania usług, wprowadzając m.in. "zestawienie wykonanych czynności" jako podstawa wypłaty wynagrodzenia.

Zasadę tę zmienił natomiast aneks zwarty dniu 2 października 2018 r. wynika z niego, że "strony dopuszczają możliwość ustalenia dodatkowego wynagrodzenia w przypadku wystąpienia większego nakładu pracy w ramach realizacji zadań wynikających z umowy". Umowa zaś zgodnie z § 1 dotyczyła wykonana na rzecz zleceniodawcy "czynności polegających na doradztwie w podejmowaniu działań skierowanych na zapewnienie bezpieczeństwa gospodarczego Spółki i wykonywaniu innych czynności zleconych przez zarząd". Aneksem z lipca 2018 r. zmieniono ten zapis w następujący sposób: Zleceniodawca zleca a zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania na rzecz zleceniodawcy czynności polegające na doradztwie w zakresie bezpieczeństwa spółki oraz organizacji pracy w Dziale Bezpieczeństwa, w szczególności: a) rozpoznanie i ocena zagrożeń związanych z działalnością Spółki, b) doradztwo w zakresie zapobiegania zagrożenia w obszarze bezpieczeństwa fizycznego, ekonomicznego, gospodarczego i informatycznego, c) doradztwo w zakresie zabezpieczania informacji dotyczących pracowników i kontrahentów, d) udzielanie bieżącego wsparcia w zakresie bezpieczeństwa poszczególnych Działów Spółki, e) współpraca z właściwymi działami spółki w zakresie bezpieczeństwa kontraktów, sprawdzania dokumentów handlowych, opiniowania umów, definiowana wymagań wobec podmiotów zewnętrznych, f) udział na zlecenie w procesie koordynacji procesów zewnętrznych, g) analiza danych w celu przeciwdziałania przestępczości, jak i propozycje rozwiązań zapobiegających nadużyciom, h) przeprowadzenie kontroli sposobu pełnienia ochrony w obiektach Spółki, i) współpraca z podmiotami zewnętrznymi świadczącymi usługi związane z bezpieczeństwem Spółki (m.in. detektywi, agencje ochrony, konsultanci ds. cyberprzestępczości), j) prowadzenie szkoleń dla pracowników Spółki z zakresu bezpieczeństwa Spółki, k) działania zmierzające do organizacji Działu Bezpieczeństwa Spółki, l) współpraca w zakresie bezpieczeństwa fizycznego, gospodarczego, informatycznego grupy (...) z Działem Bezpieczeństwa grupy (...), m) realizacja zadań zleconych przez Spółkę w zakresie bezpieczeństwa fizycznego, ekonomicznego, gospodarczego i informatycznego Spółki.

Zatem istotnie istniała podstawa do wypłaty dodatkowego wynagrodzenia ale wyłącznie w przypadku wystąpienia większego nakładu pracy w ramach realizacji zadań wynikających z umowy. Przy czym od dnia 1 kwietnia 2022 r. zleceniobiorca obowiązany był do przedstawienia zestawienia wykonanych czynności zleceniobiorcy w terminie 7 dni od dnia doręczenia faktury.

Z załączonej do wniosku Skarżącej faktury wynika, że dotyczyła ona dodatkowego wynagrodzenia za ponadnormatywne czynności doradcze mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa Spółki w 2022 r. w zakresie egzekucji należności Spółki. W opinii Sądu zakres ten nie został wskazany w przywołanej treści ww. umowy, nie przewiduje ona bowiem ona doradztwa w sferze egzekucji należności Spółki. Zatem nie ma podstaw do uznania, że w sprawie wystąpiły przesłanki z art. 6 rozporządzenia nr 269/2014.

Przyjmując nawet jednak, że sporne czynności mieściłby się w zakresie przedmiotowym umowy, to brak nadal właściwego udokumentowania tych usług, czego wymagają powołane zapisy umowy (omawiany zakres czynności będący podstawą wypłaty wynagrodzenia). Fakt ten nie wynika z przedłożonych przez Skarżącą dokumentów. Z protokołu z dnia 31 maja 2022 r. odbioru wykonania usług doradczych dla zarządu Spółki w zakresie działań skierowanych na zapewnienie bezpieczeństwa gospodarczego Spółki do umowy o współpracę z dnia 1 sierpnia 2017 r. nr 1/5/2022 wynika, że dotyczy usług on wykonanych przez R. D. zgodnie z umową w okresie od 1 do 31 maja 2022r. na kwotę łączną 22.841 zł brutto. Natomiast protokół o ww. tytule nr 1/6/2022 z dnia 30 czerwca 2022 r. dotyczy usług wykonanych przez R. D. zgodnie z umową w okresie od 1 do 30 czerwca 2022 r. na kwotę łączną 22.841 zł brutto.

Skarżąca nie przedstawiła zatem żadnych innych dowodów potwierdzających zwiększony nakład pracy w ramach realizacji ww. umowy, choć taki powinien być sporządzony. Brak tych dowodów w połączeniu z pozyskaną przez organ informacją dawał podstawy do przyjęcia, że Skarżąca nie wykazała przesłanek odstępstwa od zamrożenia środków.

W tym miejscu odnosząc się do zarzutów skargi trzeba zaznaczyć, że sam brak ujęcia faktury we wskazanej ewidencji JPK_VAT nie wyklucza jej jako dokumentu jeśli, jak następczo wskazała Strona, błąd ten został skorygowany. W tym przypadku jednak decydujący był brak dokumentacji wynikającej z porozumień zwartych między stronami uzasadniających wypłatę dodatkowego wynagrodzenia.

Oceny tej nie zmienia treść kolejnego aneksu do porozumienia z dnia 1 sierpnia 2017 r. zawartego w dniu 1 czerwca 2022 r. zawierał on postanowienie stwierdzające, że: "strony dopuszczają możliwość dodatkowego wynagrodzenia w przypadku wystąpienia większego nakładu pracy w ramach zleconych zadań aniżeli określone w umowie. Powyższe dotyczy również wykonywania obowiązków w zastępstwie innych osób zatrudnionych lub świadczących usługi w związku z ich nieobecnością".

Z brzmienia tego zapisu wynika, że w istocie stanowi on zwarcie dodatkowego porozumienia na świadczenie usług, innych niż wskazane w umowie z dnia 1 sierpnia 2017 r., a to oznacza brak spełnienia przesłanki z art. 6 rozporządzenia nr 269/2014.

Słusznie zatem organ odmawia Skarżącej odstąpienia od zwolnienia zamrożonych środków, bowiem dotyczą porozumienia z dnia 1 czerwca 2022 r., a zatem zawartego już po ujęciu Skarżącej na liście podmiotów wskazanych.

W opinii Sądu treść opisanych w fakturze z dna 8 grudnia 2022 r. czynności wykracza poza zakres umowy łączącej strony na dzień 25 kwietnia 2022 r. Kolejny zaś aneks, obejmujący ww. usługi, sporządzono po tej dacie. Przyjmując nawet korzystną dla Strony interpretację zapisów umowy z dnia 1 sierpnia 2017 r. w brzmieniu na dzień 25 kwietnia 2022 r. to brak wykazania przez Skarżącą zlecenia wykonania takich czynności i właściwego ich udokumentowania – zakres wykonanych czynności. Skarżąca pomimo obowiązku sporządzenia zestawień wykonanych czynności nie przedłożyła żadnych dowodów potwierdzających realizację przez kontrahenta dodatkowych usług.

Okoliczność ta wyklucza także uznanie, że w sprawie wystąpiły przesłanki opisane w art. 4 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 269/2014, co szeroko opisano w odniesieniu do usług informatycznych.

Odnosząc się do zarzutów skargi wskazujących na naruszenie zasady zaufania i odmienną ocenę tożsamych należności w poprzednio wydanych decyzjach organów trzeba wskazać, że zasadniczo decyzje te dotyczą wynagrodzenia wynikającego z zawartej umowy, nie zaś z dodatkowego wynagrodzenia, co słusznie podkreśla organ. Nadto zasada zaufania nie może być postrzegana jako gwarant niezmienności oceny określonych okoliczności, zwłaszcza w sytuacji, gdy jedna z tych ocen jest niewłaściwa.

Reasumując, cel zapisów rozporządzenia nr 269/2014 i traktowany jako wyjątek od zasady charakter odstępstwa od realizacji tego celu nakazuje przyjęcie, że to na wnioskującym o odstąpienie od zamrożenia kwot spoczywa obowiązek dostarczenia dowodów i argumentacji potwierdzających wystąpienie przesłanek owego odstąpienia.

Zadaniem organu jest ocena przedłożonych dowodów pod kątem istnienia wskazanych przesłanek, powinność ta obejmuje także ocenę zupełność i rzetelność przedstawionych dowodów, w celu ustalenia, czy istnieje prawny obowiązek (umowny lub statutowy) udostępnienia zamrożonych środków finansowych lub zasobów gospodarczych, w tym rozważenie występowania ryzyka obejścia zwłaszcza wobec istnienia powiazań pomiędzy podmiotami (w tej sprawie okoliczności takie nie zostały stwierdzone). Dokonując oceny okoliczności sprawy organ nie działa w granicach uznania administracyjnego lecz jest zobowiązany wykonywać swe kompetencje z poszanowaniem praw podstawowych mających swe źródło w Karcie praw podstawowych Unii.

W rozpoznawanej sprawie pomimo częściowo błędnej argumentacji organy w sposób prawidłowy oceniły zebrany w sprawie materiał dowodowy, przyznając Stronie prawo do udziału w postępowaniu, zgłaszania dowodów, uwag i wniosków. Z tego uprawienia częściowo Skarżąca skorzystała. Wspierając się na tych dowodach organy wyprowadziły poprawne wnioski wskazujące, że tych okolicznościach sprawy Skarżącej nie przysługuje odstępstwo w zakresie zwolnienia wnioskowanych środków, które zostały zamrożone na podstawie art. 2 ust. 2 rozporządzenia nr 269/2014.

Odmowa zwolnienia rzeczonych dodatkowych wynagrodzeń na podstawie zaskarżonej decyzji nie przekreśla możliwości ponownego wystąpienia o takie odstąpienie na podstawie innych dowodów, spełniających opisane w rozważaniach wymogi.

Końcowo stwierdzić jeszcze trzeba, że chybiona jest argumentacja organu wskazująca na brak zwiększonego nakładu pracy w zakresie spornych usług w związku z likwidacją działalności Spółki. Teza ta nie ma żadnego umocowania, fakt ten wobec braku właściwego udokumentowania ww. usług nie może wpływać na wynik sprawy. Trafna jest natomiast teza wskazana w treści decyzji, ze każde zwiększenie wynagrodzenia ze strony podmiotu wskazanego powinno mieć uzasadnienie w konkretnych czynnościach, które należy wykazać. Tego zaś w sprawie zabrakło.

Uznając, że zaskarżona decyzja pomimo wskazanych nieprawidłowości nie narusza przepisów prawa w stopniu powodującym jej uchylenie, Sąd działając na podstawie art. 151 p.p.s.a., oddalił w całości skargę strony jako nieuzasadnioną.