Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Monika Kazubińska-Kręcisz, Sędziowie Sędzia WSA Ewa Ibrom (sprawozdawca), Asesor sądowy Jerzy Parchomiuk, Protokolant Sekretarz sądowy Sylwia Bałaban, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2018 r. sprawy ze skargi Wojewody na uchwałę Rady Powiatu z dnia [...] grudnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie rozkładu godzin pracy aptek stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały. .

Uchwałą Nr [...] z dnia [...] grudnia 2017 r. zmieniającą uchwałę w sprawie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w powiecie [...] Rada Powiatu w R. zmieniła uchwałę Nr [...] z dnia [...] kwietnia 2010 r. w sprawie rozkładu godzin i pracy aptek ogólnodostępnych w powiecie [...] (Dz. Urz. Woj. Lubelskiego z 2010 r. Nr 64, poz. 1280 z późn. zm.) w ten sposób, że § 2 ust. 2 otrzymał brzmienie "Harmonogram dyżurów aptek na rok 2018 obejmujący okres od 1 stycznia 2018 r. do 6 stycznia 2019 r. stanowi załącznik do niniejszej uchwały".

Wojewoda [...] zaskarżył powyższą uchwałę w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, wnosząc o stwierdzenie jej nieważności w całości.

W uzasadnieniu skargi Wojewoda przywołał na wstępie przepis art. 94 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2017 r., poz. 2211 z późn. zm.), dalej jako "Prawo farmaceutyczne". Zgodnie z art. 94 ust. 1 Prawa farmaceutycznego, rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na danym terenie określa, w drodze uchwały, rada powiatu, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego (ust. 2).

W załączniku do zaskarżonej uchwały Rada Powiatu w R. określiła w formie tabeli harmonogram całodobowych dyżurów aptek na terenie miasta R., w celu zapewnienia dostępności świadczeń aptekarskich poza godzinami wynikającymi z § 1 uchwały Nr [...], tj. w porze nocnej, soboty, niedziele i święta, w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 6 stycznia 2019 r.

W ocenie Wojewody zaskarżona uchwała została wydana z naruszeniem art. 94 ust. 1 i 2 Prawa Farmaceutycznego, ponieważ została podjęta bez uzyskania wymaganej opinii samorządu aptekarskiego. Wojewoda ustalił, że [...] Okręgowa Izba Aptekarska wydała opinię w dniu 4 stycznia 2018 r., natomiast uchwała została podjęta na sesji, która odbyła się w dniu 28 grudnia 2017 r.

Na poparcie swojego stanowiska Wojewoda przywołał również przepisy art. 77b ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2018 r., poz. 995), dalej jako "ustawa o samorządzie powiatowym", dotyczące zatwierdzania, uzgadniania lub opiniowania rozstrzygnięć organu powiatu przez inny organ.

Wojewoda zarzucił również Radzie Powiatu niedopełnienie obowiązku zasięgnięcia opinii w przedmiocie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w stosunku do organów wykonawczych gmin z terenu powiatu, tj. R. (miasto), B., C., K., K., R., U., W. Starosta R. wystąpił o wyrażenie opinii na temat projektu wyżej wymienionej uchwały jedynie do burmistrza miasta R. Opinia burmistrza wpłynęła do organu w dniu 2 stycznia 2018 r., a więc już po podjęciu uchwały.

W odpowiedzi na skargę Rada Powiatu w R. wniosła o umorzenie postępowania. Organ uznał zarzuty skargi podjęcia uchwały z rażącym naruszeniem prawa za uzasadnione. Wyjaśnił, że przygotowany został nowy projekt uchwały, który został przesłany do gmin z terenu powiatu [...] oraz do samorządu aptekarskiego w celu uzyskania opinii.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:

Skarga zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem kontroli sądu w niniejszej sprawie jest uchwała Rady Powiatu w R. w przedmiocie zmiany uchwały w sprawie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w powiecie [...].

Materialnoprawną podstawę zaskarżonej uchwały stanowił przepis art. 94 ust. 1 i 2 ustawy – Prawo Farmaceutyczne.

Zgodnie z art. 94 ust. 1 Prawa farmaceutycznego, rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy.

W myśl art. 94 ust. 2, rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na danym terenie określa, w drodze uchwały, rada powiatu, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego.

Zgodnie z art. 77b ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, jeżeli prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu powiatu od jego zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ, zajęcie stanowiska przez ten organ powinno nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego rozstrzygnięcia lub jego projektu, z zastrzeżeniem ust. 2. Termin, o którym mowa w ust. 1, wynosi 30 dni, jeżeli zatwierdzenie, uzgodnienie lub zaopiniowanie wymagane jest od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego (ust. 2). Jeżeli organ, o którym mowa w ust. 1 i 2, nie zajmie stanowiska w sprawie, rozstrzygnięcie uważa się za przyjęte w brzmieniu przedłożonym przez powiat, z upływem terminu określonego w ust. 1 lub 2 (ust. 3). Do zatwierdzania, uzgadniania lub opiniowania przez organy powiatu rozstrzygnięć innych organów przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio (ust. 4).

Uzasadnione są zarzuty skargi, że zaskarżona uchwala została wydana z naruszeniem przepisu art. 94 ust. 2 Prawa Farmaceutycznego z uwagi na jej podjęcie bez uzyskania opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego.

Z akt sprawy wynika, że Starosta R. zwrócił się w pismach z dnia 21 grudnia 2017 r., Nr [...] do Burmistrza Miasta R. oraz [...] Okręgowej Izby Aptekarskiej w L. o wyrażenie opinii na temat rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie miasta R. Brak jest informacji, kiedy wyżej wymieniona pisma zostały doręczone Burmistrzowi Miasta R. oraz [...] Okręgowej Izby Aptekarskiej w L. Przyjmując, że prośba starosty o zajęcie stanowiska mogła być doręczona najwcześniej w dniu 21 grudnia 2017 r., czyli w dacie wskazanej na wyżej wymienionych pismach, 14-dniowy termin na wydanie opinii upływał najwcześniej w dniu 4 stycznia 2018 r.

Burmistrz Miasta wydał pozytywną opinię w piśmie z dnia 28 grudnia 2017 r., Nr [...], która do organu wpłynęła w dniu 2 stycznia 2018 r.

Opinia [...] Okręgowej Izby Aptekarskiej z dnia 4 stycznia 2018 r., Nr [...] wpłynęła zaś w dniu 9 stycznia 2018 r. Organ samorządu aptekarskiego negatywnie zaopiniował przedłożony projekt uchwały.

Zaskarżona uchwała podjęta została w dniu 28 grudnia 2017 r., a więc w terminie otwartym do wydania opinii przez uprawnione do tego podmioty.

Wprawdzie opinia powyższa nie ma charakteru wiążącego, stanowi jednak obligatoryjny element procesu podejmowania uchwały. Wskazać również należy, że skoro ustawodawca zobowiązał organ do zasięgnięcia takiej opinii, to musi ona być przedmiotem oceny organu uchwałodawczego. Jeżeli opinie są sprzeczne, jak w niniejszej sprawie, organ powinien wyjaśnić w uzasadnieniu z jakich przyczyn wybiera jedną, a nie uwzględnia drugiej.

Podzielić należy również zarzut, że Rada Powiatu nie zwróciła się o wydanie opinii do wszystkich organów wykonawczych gmin z terenu powiatu [...].

Przepis art. 94 ust. 2 Prawa Farmaceutycznego nie budzi wątpliwości i jasno z niego wynika, że należy zasięgnąć opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu.

W skład powiatu [...] wchodzą gminy: R. (miasto), B., C., K., K., R., U., W. Powyższy podział wynika z obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r., poz. 853).

W niniejszej sprawie Rada Powiatu zwróciła się z prośbą o wyrażenie opinii tylko do organu wykonawczego jednej z gmin powiatu [...], a mianowicie Burmistrza Miasta R., pomijając organy wykonawcze pozostałych gmin.

Brak zasięgnięcia opinii wszystkich wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu [...] stanowi naruszenie art. 94 ust. 2 Prawa Farmaceutycznego.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, uchwała organu powiatu sprzeczna z prawem jest nieważna. O nieważności uchwały w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jej doręczenia organowi nadzoru.

W myśl zaś art. 81 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, po upływie terminu, o którym mowa w art. 79 ust. 1, organ nadzoru nie może we własnym zakresie stwierdzić nieważności uchwały organu powiatu. W tym przypadku organ nadzoru może zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego.

Zgodnie zaś z art. 147 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302), dalej jako "p.p.s.a.", sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności.

W niniejszej sprawie należało przyjąć, że zgodnie z art. 147 § 1 p.p.s.a. stwierdzenie nieważności uchwały oznacza wyeliminowanie kontrolowanego aktu z mocą ex tunc (od momentu podjęcia aktu), podczas gdy skutku takiego nie wywołuje utrata mocy na drodze uchylenia inną, kolejną uchwałą. W tym drugim przypadku akt pozostaje w obrocie prawnym w okresie od wejścia w życie do czasu utraty mocy obowiązującej. Z tej przyczyny nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek organu o umorzenie postępowania z uwagi na uwzględnienie skargi i przygotowanie nowego projektu uchwały.

Mając powyższe na względzie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały na podstawie art. 147 p.p.s.a.