Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Wojciech Chróścielewski Sędziowie NSA: Jolanta Rajewska Jolanta Sikorska (spr.) Protokolant Anna Krakowiecka po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2009 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej W. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 marca 2008 r. sygn. akt I SA/Wa 12/08 w sprawie ze skargi W. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [...] listopada 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w formie zasiłku celowego oddala skargę kasacyjną.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 marca 2008 r. sygn. akt I SA/Wa 12/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu sprawy ze skargi W. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [...] listopada 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w formie zasiłku celowego, oddalił skargę.

W uzasadnieniu podał, że wyżej wymienioną decyzją z dnia [...] listopada 2007 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie utrzymało w mocy decyzję Burmistrza Gminy Brwinów z dnia [...] października 2007 r. nr [...] odmawiającą W. K. przyznania świadczenia z pomocy społecznej w formie zasiłku celowego. W uzasadnieniu wydanej decyzji organ wskazał, że wnioskami z dnia [...] września 2007 r., [...] września 2007 r., [...] września 2007 r., [...] września 2007 r. i [...] września 2007 r. W. K. wystąpił do Ośrodka Pomocy Społecznej w Brwinowie z prośbą o przyznanie zasiłku celowego z przeznaczeniem na wyszczególnione cele. Odmawiając przyznania wnioskowanego świadczenia organy orzekające podały, że wnioskowana pomoc nie stanowi niezbędnej potrzeby bytowej oraz wskazały na inne sposoby uzyskania wnioskowanej pomocy.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowił przepis art. 39 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.), zgodnie z którym w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może zostać przyznany zasiłek celowy, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów żywności, leków i leczenia, opału i odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. W ocenie organu użyty w powołanym przepisie zwrot "może" wskazuje, że w przypadkach w nim określonych orzekanie następuje w ramach tzw. uznania administracyjnego, co oznacza, że przyznanie zasiłku celowego nie jest obligatoryjne, nawet wówczas, gdy zostaną spełnione wszystkie przesłanki warunkujące udzielenie pomocy. Udzielenie pomocy społecznej jest również limitowane posiadanymi przez organ administracji środkami pieniężnymi.

W decyzji wydanej w postępowaniu odwoławczym Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie wskazało, że organ pierwszej instancji odmawiając przyznania wnioskowanego świadczenia nie przekroczył granic uznania administracyjnego. Przyznanie zasiłku celowego nie jest prawnym obowiązkiem organów administracji i nie rodzi dla strony roszczenia o przyznanie świadczenia, zaś dla ośrodka obowiązku jego przyznania. Ośrodki pomocy społecznej zachowują w tej mierze znaczny zakres swobody zarówno w ocenie warunków bytowych osoby zainteresowanej, jak i w ocenie okoliczności sprawy. Skarżący od wielu lat korzysta ze stałej pomocy Ośrodka Pomocy Społecznej w Brwinowie, jednakże nie jest możliwe stałe zaspokajanie wszelkich potrzeb zgłaszanych przez niego i to w takim rozmiarze i na takie cele, jakie nieustannie zgłasza. Mając na uwadze całość wniosków i odwołań skarżącego zauważyło, że żądania skarżącego są większe niż możliwa do przyznania pomoc społeczna.

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego organy ustaliły, że W. K. mieszka sam, samotnie prowadzi gospodarstwo domowe i nie pracuje zawodowo. Jest osobą niepełnosprawną i z tego tytułu otrzymuje zasiłek stały w wysokości [...] zł miesięcznie, co wraz z otrzymywaną rentą inwalidzką w wysokości [...] zł stanowi jego jedyne źródło dochodu. Łączny dochód miesięczny W. K. wynosi [...] zł i stanowi równowartość określonego ustawowo kryterium dochodowego, tj. kwoty 477 zł.

W. K. złożył skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wnosząc o jej uchylenie oraz uwzględnienie składanych wniosków.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zaskarżona decyzja nie narusza prawa. Sąd ten wskazał, że jak wynika z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r., pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zadaniem pomocy społecznej jest wspieranie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwianie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka (art. 3 ust. 1), co jednak nie oznacza, że pomoc społeczna ma utrzymywać osoby, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej oraz zaspokajać ich wszystkie potrzeby i oczekiwania. Zwłaszcza, że możliwości finansowe ośrodków pomocy społecznej nie są nieograniczone, a liczba osób wymagających wsparcia jest znaczna i stale rośnie. Zasiłek celowy, którego materialnoprawną podstawę stanowi przepis art. 39 ustawy o pomocy społecznej, jest świadczeniem przyznawanym w ramach uznania administracyjnego. Okoliczność ta powoduje, że sam fakt spełnienia przez wnioskodawcę ustawowych kryteriów nie oznacza automatycznego przyznania osobie zainteresowanej tego świadczenia i w wysokości przez nią oczekiwanej. Z przepisów ustawy regulujących tryb przyznawania zasiłku celowego wynika, że udzielając świadczeń z pomocy społecznej organ kieruje się zasadą dostosowywania rodzaju, formy i rozmiaru świadczeń do okoliczności konkretnej sprawy oraz uwzględnia potrzeby osób korzystających z pomocy społecznej.

Uznanie administracyjne obejmuje również prawo organu do oceny hierarchii zgłaszanych potrzeb, które należy ustalać w kontekście ogólnej liczby osób ubiegających się o pomoc oraz zgłoszonych przez nich żądań, a także wysokości środków finansowych przeznaczonych na świadczenia z zakresu pomocy społecznej. Sąd I instancji wskazał, że organy odpowiedzialne za udzielanie pomocy dysponują ograniczonymi środkami finansowymi, a posiadane fundusze muszą rozdzielać pomiędzy liczbę osób wymagających wsparcia. Nie ulega więc wątpliwości, że organ nie może zabezpieczyć wszystkich potrzeb osób ubiegających się o pomoc, jak również udzielać świadczeń w oczekiwanej przez te osoby wysokości.

W ocenie Sądu pierwszej instancji organy prawidłowo odmówiły skarżącemu przyznania zasiłku celowego. W ocenie tego Sądu w uzasadnieniu decyzji w sposób wyczerpujący wyjaśniono motywy podjętego rozstrzygnięcia. Zaznaczono, że organy pomocy społecznej dysponują ograniczonymi środkami finansowymi oraz że muszą mieć na względzie nie tylko potrzeby skarżącego, który otrzymuje stałe wsparcie z pomocy społecznej, ale także cel pomocy oraz potrzeby innych osób ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej.

Mając powyższe na uwadze uznał, że zaskarżona decyzja została wydana w granicach uznania administracyjnego i nie można jej zarzucić niezgodności z prawem, w związku z czym na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) oddalił skargę.

W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku pełnomocnik skarżącego, zaskarżając wyrok w całości, zarzucił mu:

1) naruszenie przepisów postępowania: t.j. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) zwanej dalej p.p.s.a., w związku z art. 151 p.p.s.a. i w związku z art. 107 § 3 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie i oddalenie skargi, mimo tego, że decyzja organu administracji nie zawierała ani faktycznego, ani prawnego uzasadnienia w zakresie odmowy przyznania skarżącemu zasiłku celowego na opłacenie energii elektrycznej za V, VI i VII 2007 r., zawartego we wniosku skarżącego z dnia [...] września 2007 r.,

2) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w związku z art. 151 p.p.s.a. i w związku z art. 107 § 3 k.p.a poprzez nieuwzględnienie i oddalenie skargi, mimo tego, że uzasadnienie decyzji organu administracji jest zbyt ogólnikowe i nie wskazuje precyzyjnie możliwości finansowych organu do udzielania zasiłków celowych,

3) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 39 ust.1 i 2 ustawy z dnia 12

marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593) przez błędną wykładnię

polegającą na przyjęciu, że wnioskowana przez skarżącego pomoc nie mieści się w

granicach niezbędnych potrzeb bytowych, o której mowa w powołanym przepisie,

4) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej przez jego błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że w świetle ustalonego stanu faktycznego organy administracji odmawiając udzielenia skarżącemu pomocy społecznej nie przekroczyły granic uznania administracyjnego.

Powołując się na powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uchylenie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji. Wniósł także o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały zapłacone przez skarżącego.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniósł, że odmawiając przyznania skarżącemu zasiłku celowego na opłacenie energii elektrycznej za miesiące: maj, czerwiec i lipiec 2007 r. (pkt Vl a sentencji decyzji), organ administracji w żadnym miejscu tej decyzji nie uzasadnił ani faktycznych, ani prawnych podstaw odmowy przyznania skarżącemu zasiłku celowego. Uzasadnienie decyzji w ogóle pomija ten punkt sentencji decyzji, co stanowi naruszenie przez organ administracji art. 107 § 3 k.p.a. i powinno skutkować uwzględnieniem przez Sąd pierwszej instancji skargi i uchyleniem zaskarżonych decyzji. Już bowiem Samorządowe Kolegium Odwoławcze powinno ze względu na powyższe uchybienie uchylić decyzję organu pierwszej instancji. Naruszenie to bowiem jest naruszeniem istotnym i wywiera wpływ na wynik postępowania. Brak uzasadnienia decyzji w tej części pozbawiło stronę wiedzy, na jakiej podstawie organ odmówił przyznania zasiłku celowego, co doprowadziło do naruszenia obowiązującej na gruncie postępowania administracyjnego zasady przekonywania (art. 11 k.p.a.) oraz zasady pogłębiania zaufania do organów Państwa (art. 8 k.p.a.) Poza tym organ odwoławczy i Sąd pozbawione zostały możliwości dokonania należytej kontroli decyzji w zakresie, w jakim nie została ona uzasadniona, tym bardziej, że zasiłek celowy jest świadczeniem przyznawanym w ramach uznania administracyjnego.

Ponadto, zdaniem autora skargi kasacyjnej, uzasadnienie decyzji organu pierwszej instancji jest zbyt ogólnikowe. Nie wskazuje bowiem możliwości finansowych organu.

Autor skargi kasacyjnej podniósł, że w sprawie dotyczącej przyznania zasiłku celowego obowiązkiem organu administracji załatwiającego sprawę w oparciu o uznanie administracyjne jest załatwienie sprawy zgodnie z żądaniem obywatela, o ile interes społeczny nie stoi temu na przeszkodzie, ani nie przekracza to możliwości organu wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków. W niniejszej sprawie organy ją rozpatrujące nie uzasadniły należycie, zdaniem skarżącego, swoich decyzji, bowiem nie wykazały, że uwzględnienie wniosków przekraczało możliwości organu.

Ponadto powołując się na orzecznictwo sądu administracyjnego podniósł, że uzasadnienie decyzji uznaniowej powinno precyzyjnie wskazywać zarówno możliwości finansowe organu, jak również sytuację osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia, ponieważ uznanie organu wypływające z art. 39 ustawy o pomocy społecznej jest uzależnione od wielkości przyznanych z budżetu państwa środków finansowych na pomoc społeczną oraz od liczby osób uprawnionych do korzystania z tej pomocy i ubiegających się o nią. Na organie administracji rozpoznającym sprawę o zasiłek celowy ciąży obowiązek szczególnej dbałości o dokładne ustalenie stanu faktycznego sprawy oraz o staranne wyjaśnienie stronie zasadności przesłanek, którymi kierował się przy wydaniu rozstrzygnięcia, co powinno znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji. Powołanie się na skromność środków finansowych oraz wymienienie tylko komu i na jaki cel środki te są w pierwszej kolejności przyznawane, nie wyczerpuje wszystkich treści jakie winny znaleźć się w uzasadnieniu decyzji. Motywując wysokość przyznanej pomocy organ winien podać konkretnie wysokość kwoty jaką dysponuje na udzielenie tego rodzaju pomocy, jaka kwota została już rozdysponowana i na jakiego rodzaju potrzeby oraz w jakiej wysokości był przyznawany przeciętnie zasiłek celowy.

W niniejszej sprawie uzasadnienie decyzji organu pierwszej instancji w ocenie skarżącego nie spełnia powyższych wymagań i jest zbyt ogólnikowe. Wobec powyższego ani organ drugiej instancji, ani Sąd pierwszej instancji nie mogły należycie ocenić, czy organ pomocy społecznej wydając decyzję nie przekroczył granic uznania administracyjnego, które to uchybienie jest na tyle istotne, że powinno było skutkować uwzględnieniem skargi przez Sąd pierwszej instancji.

Niezależnie od zarzutów naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów postępowania, w sprawie doszło także zdaniem autora skargi kasacyjnej do naruszenia art. 39 ustawy o pomocy społecznej. Organy administracji bezpodstawnie uznały, że żaden z celów wskazanych we wnioskach skarżącego nie mieści się w granicach niezbędnych potrzeb bytowych, o których mowa w art. 39 ustawy o pomocy społecznej, z którym to stanowiskiem organów nie można się zgodzić. Skarżącemu odmówiono przyznania zasiłku na opłacenie energii elektrycznej za V, VI i VII 2007 roku. Zdaniem pełnomocnika skarżącego, nie ma wątpliwości, że koszty wydatków na energię elektryczną są wydatkami pierwszej potrzeby. Bez energii elektrycznej niemożliwe jest bowiem prawidłowe funkcjonowanie człowieka.

Ponadto, zdaniem skarżącego, za nieuzasadnioną należy uznać odmowę przyznania zasiłku celowego na usługę fryzjerską, wykonanie kserokopii dokumentów i zakup znaczków pocztowych, usługę stomatologiczną i na artykuły papiernicze oraz spożywcze. Skarżący podkreślił, że wskazane w ust. 2 art. 39 ustawy o pomocy społecznej wyliczenie celów, na które może być przyznany zasiłek jest wyliczeniem przykładowym i nie wyklucza przyznania zasiłku także na inne cele, o ile mieszczą się one w granicach niezbędnych potrzeb bytowych. Założeniem tego przepisu jest doprowadzenie do zaspokojenia takich potrzeb bytowych, które związane są z codziennym życiem i codziennym zaspokajaniem potrzeb żywieniowych, zdrowotnych, mieszkaniowych, edukacyjnych itp. Zaspokojeniu tych potrzeb służył właśnie wniosek skarżącego we wskazanym wyżej zakresie.

Ponadto odmowa przyznania przez organ pierwszej i instancji pomocy społecznej skarżącemu stanowiła jego zdaniem przekroczenie przez ten organ granic uznania administracyjnego. Skarżący podkreślił, że instytucja uznania administracyjnego nie oznacza możliwości podejmowania przez organ swobodnej, dowolnej decyzji. Organ jest bowiem w dalszym ciągu związany przepisami prawa i powinien w pierwszej kolejności w należyty sposób ocenić słuszny interes wnioskodawcy, a dopiero później kierować się interesem społecznym, czy własnymi środkami. Tymczasem organ bardzo ogólnikowo uzasadnił wydaną decyzję, co nie tylko utrudniało ocenę jej prawidłowości, ale także dało podstawę do zarzucenia organowi oparcie decyzji na dowolności, a nie uznaniu administracyjnym.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Stosownie do treści art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), powoływanej dalej jako p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania, której przesłanki zostały określone w art. 183 § 2 p.p.s.a. Żadna z przesłanek nieważności postępowania w niniejszej sprawie nie występuje. Związanie granicami skargi kasacyjnej oznacza, że Naczelny Sąd Administracyjny może rozpatrywać sprawę w postępowaniu kasacyjnym tylko w ramach przytoczonych zarzutów wyjaśnionych w uzasadnieniu, gdyż ten element skargi należy traktować jako całość..

Granice skargi kasacyjnej wyznaczają podstawy kasacyjne, które zgodnie z art. 174 tej ustawy mogą stanowić: 1) naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Wobec tego, że w skardze kasacyjnej podniesiono zarówno zarzut naruszenia przepisów postępowania, jak i zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, w pierwszej kolejności wymagał oceny zawarty w skardze kasacyjnej zarzut dotyczący naruszenia przepisów postępowania, gdyż zarzut dotyczący naruszenia prawa materialnego może podlegać ocenie dopiero wówczas, gdy stan faktyczny przyjęty za podstawę zaskarżonego wyroku nie nasuwa zastrzeżeń.

Powołując się na art. 174 pkt 2 p.p.s.a. skarżący zarzucił, że zaskarżony wyrok narusza art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w związku z art. 151 p.p.s.a. i w związku z art. 107 § 3 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie i oddalenie skargi, mimo tego, że: a) decyzja organu administracji nie zawierała ani faktycznego, ani prawnego uzasadnienia w zakresie odmowy przyznania skarżącemu zasiłku celowego na opłacenie energii elektrycznej za V, VI i VII 2007 r. zawartego we wniosku skarżącego z dnia [...] września 2007 r. oraz mimo tego, że: b) uzasadnienie decyzji organu administracji jest zbyt ogólnikowe i nie wskazuje precyzyjnie możliwości finansowych organu do udzielania zasiłków celowych.

Zarzut ten zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego nie jest zasadny. W uzasadnieniu zaskarżonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego decyzji ostatecznej wydanej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze organ ten, rozpatrując ponownie sprawę merytorycznie w jej całokształcie w wyniku odwołania wniesionego przez skarżącego od odmownej decyzji organu pierwszej instancji i utrzymując w mocy decyzję organu pierwszej instancji, poczynił istotne w sprawie ustalenia faktyczne, przytoczył przepisy prawa materialnego stanowiącego materilanoprawną podstawę rozstrzygnięcia sprawy i podał przyczyny, dla których uznał brak podstaw do przyznania skarżącemu w okolicznościach faktycznych sprawy wnioskowanych w sprawie świadczeń. Reasumując swoje rozważania nie stwierdził, by decyzja organu pierwszej instancji naruszała prawo w stopniu wskazującym na konieczność jej uchylenia. W zaskarżonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego organ odwoławczy podkreślił uznaniowy charakter decyzji wydawanej w sprawie zasiłku celowego (art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej) i zauważył, że przyznanie tego zasiłku nie jest prawnym obowiązkiem organów administracji oraz nie stanowi dla strony roszczenia o przyznanie świadczenia, a dla organu pomocy społecznej obowiązku jego przyznania. Uznaniowy charakter decyzji w sprawie zasiłku celowego daje możliwość organowi pomocy społecznej dokonania właściwego wyboru. Nie każdy potrzebujący może w każdym czasie uzyskać spełnienie pełnych oczekiwań ze względu na ograniczone środki, jakimi dysponują organy pomocy społecznej. Organ podkreślił, że skarżący otrzymuje stałe wsparcie finansowe z pomocy społecznej, co potwierdza zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Podkreślił również, że zaspokajanie potrzeb z zasobów pomocy społecznej powinno być ukierunkowane w pierwszej kolejności na te osoby, które ze względu na całkowity brak dochodów lub ich nieznaczną wysokość bez udzielenia im pomocy nie byłyby w stanie egzystować, a skarżący do takich osób nie należy. Organ ten wskazał, że skarżący obowiązany jest wykorzystywać też własne możliwości i uprawnienia do przezwyciężenia sytuacji, w której się znalazł albowiem pomoc społeczna ma udzielać wsparcia, a nie spełniać wszystkie, często wygórowane i niemożliwe do spełnienia żądania podopiecznych. Podkreślił też, że ośrodek pomocy społecznej nie ma obowiązku utrzymywania klienta, lecz jedynie wspierania jego działań zmierzających do poprawy trudnej sytuacji, w jakiej się znalazł. Utrzymując w mocy decyzję organu pierwszej instancji o odmowie przyznania wnioskowanych świadczeń organ odwoławczy zwrócił uwagę, że skarżący od wielu lat korzysta ze stałej pomocy Ośrodka Pomocy Społecznej w Brwinowie, jednak nie jest możliwe stałe zaspokajanie wszelkich zgłaszanych przez skarżącego potrzeb, i to w takim zakresie i na takie cele, jakie zgłasza on nieustannie. Mając na uwadze całość wniosków i odwołań skarżącego wpływających nieustannie również do organu odwoławczego organ ten zauważył, że żądania skarżącego zawsze są większe niż możliwa do przyznania pomoc społeczna. W świetle powyższego organ odwoławczy uznał istnienie w sprawie przesłanek do odmowy przyznania skarżącemu wnioskowanych zasiłków celowych.

Wprawdzie decyzja organu pierwszej instancji nie zawiera szczegółowego uzasadnienia odmowy przyznania skarżącemu zasiłku celowego na opłacenie energii elektrycznej na V, VI i VII 2007 r., to jednak powyższe uchybienie procesowe w świetle okoliczności faktycznych sprawy nie miało wpływu na jej treść. Zważyć należy, że postępowanie administracyjne jest postępowaniem dwuinstancyjnym. W wyniku wniesienia odwołania organ drugiej instancji rozpatruje sprawę ponownie merytorycznie w jej całokształcie, uzasadniając swoje rozstrzygnięcie w decyzji wydanej w wyniku rozpatrzenia odwołania. W niniejszej sprawie, ponownie rozpatrując sprawę organ odwoławczy, utrzymując w mocy decyzję organu pierwszej instancji uzasadnił zgodnie z wymogiem art. 107 § 1 k.p.a. mającym odpowiednie zastosowanie do postępowania drugoinstancyjnego zgodnie z art. 140 k.p.a. Na te wszystkie okoliczności Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę w zaskarżonym wyroku prawidłowo w konkluzji uznając, ze organy prawidłowo odmówiły skarżącemu przyznania zasiłku celowego. Zdaniem tego Sądu, w uzasadnieniu decyzji w sposób wyczerpujący wyjaśniono motywy podjętego rozstrzygnięcia, zaznaczono że organy pomocy społecznej dysponują ograniczonymi środkami finansowymi oraz, że muszą mieć na względzie nie tylko potrzeby skarżącego, który otrzymuje stałe wsparcie z pomocy społecznej, ale także cel pomocy i potrzeby innych osób ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej.

W tej sytuacji podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w związku z art. 151 p.p.s.a. i w związku z art. 107 § 3 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie i oddalenie skargi, mimo niedostatku szczegółowego uzasadnienia przez organ pierwszej instancji odmowy przyznania skarżącemu zasiłku celowego na opłacenie energii elektrycznej za V, VI i VII 2007 r. nie mógł odnieść zamierzonego skutku.

W niczym także zaskarżony wyrok nie narusza wskazanych wyżej przepisów prawa, które to naruszenie w ocenie skarżącego miałoby polegać na zbyt ogólnikowym uzasadnieniu decyzji organu administracji i niewskazaniu precyzyjnie możliwości finansowych organu do udzielania zasiłków celowych. Zauważyć należy, że podstawą odmowy przyznania wnioskowanych zasiłków celowych było uznanie przez organy, że potrzeby zgłoszone przez skarżącego we wnioskach wszczynających postępowanie nie są potrzebami niezbędnymi, bądź zostały już przez skarżącego zaspokojone we własnym zakresie, a ponadto w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ wskazał, powołując się w tym względzie na stosowne przepisy ustawy o pomocy społecznej, na cele i zadania pomocy społecznej oraz podkreślił, że skarżący jest stałym beneficjentem pomocy społecznej, od wielu lat korzysta ze stałej pomocy OPS w Brwinowie. W uzasadnieniu tym wskazano, z jakich przyczyn organ pomocy społecznej nie może zaspokajać wszystkich zgłaszanych licznie przez skarżącego potrzeb. Tej treści uzasadnienie odmownej decyzji uznaniowej, przytoczone częściowo powyżej, wbrew odmiennemu w tym względzie przekonaniu skarżącego, w tych okolicznościach sprawy, w niczym nie narusza wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów postępowania.

Przechodząc do oceny zasadności podniesionego w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia prawa materialnego, które w ocenie autora skargi kasacyjnej polegało na błędnej wykładni art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej polegającej na przyjęciu, że wnioskowana przez skarżącego pomoc nie mieści się w

granicach niezbędnych potrzeb bytowych, o której mowa w powołanym przepisie oraz przyjęciu, że odmawiając udzielenia skarżącemu pomocy społecznej organy nie przekroczyły w okolicznościach faktycznych sprawy granic znania administracyjnego, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zarzut ten także nie jest zasadny.

Zgodzić się należy ze stanowiskiem autora skargi kasacyjnej, że wskazane w ust. 2 art. 39 ustawy o pomocy społecznej wyliczenie celów, na które może być przyznany zasiłek jest wyliczeniem przykładowym i nie wyklucza przyznania zasiłku także na inne cele, o ile mieszczą się one w granicach niezbędnych potrzeb bytowych. Zgodzić się także należy, że założeniem tego przepisu jest doprowadzenie do zaspokojenia takich potrzeb bytowych, które związane są z codziennym życiem i codziennym zaspokajaniem potrzeb żywieniowych, zdrowotnych, mieszkaniowych, edukacyjnych itp. Dotyczy to także potrzeb w zakresie zaopatrzenia w dostęp do energii elektrycznej. Zważyć jednak należy, że rozpatrując wniosek o przyznanie zasiłku celowego na zaspokojenie nawet niezbędnych potrzeb, organ musi mieć na względzie nie tylko potrzeby wnioskodawcy w konkretnej sprawie, którą rozpatruje, ale także swoje możliwości finansowe w zakresie zaspokojenia zgłaszanych potrzeb, a te, co jest faktem notoryjnym są ograniczone w stosunku do ilości osób potrzebujących, których liczba stale rośnie, co jest także faktem notoryjnym. Ponadto winien uwzględnić sytuację osobistą i majątkową wnioskodawcy, a rozstrzygając wniosek winien także mieć na względzie i to, czy i w jakim rozmiarze wnioskodawca korzysta ze środków pomocy społecznej. Okoliczność ta bowiem nie pozostaje bez wpływu na sposób rozstrzygnięcia wniosku, w świetle zapisów ustawy o pomocy społecznej określających zadania i cele tej pomocy. Na wszystkie te okoliczności sprawy zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonej do tego Sądu decyzji w ślad za organem rozstrzygającym sprawę.

Z przepisów ustawy o pomocy społecznej wynika, że zadaniem pomocy społecznej jest udzielanie wsparcia osobom i rodzinom jej potrzebującym w wysiłkach zmierzających od zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwienia im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka (art. 3 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej), a rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy (art. 3 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej). Z ustanowionej w art. 2 ust. 1 tej ustawy zasady pomocniczości wynika zakaz wyręczania jednostki z zadań, które może ona zrealizować samodzielnie oraz udzielenie pomocy dopiero wtedy, gdy jednostka w sytuacji kryzysowej przestaje być samowystarczalna. Powyższe przepisy wskazują, że osoba ubiegająca się o udzielenie świadczeń przewidzianych ustawą o pomocy społecznej nie może przerzucać kosztów własnego utrzymania na organ pomocy społecznej i oczekiwać od tego organu zaspokojenia wszystkich zgłaszanych, nawet niezbędnych, potrzeb i to w pełnym rozmiarze. Na te okoliczności w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji, podzielając w tym zakresie w pełni argumentację organów administracji zawartą w wydanych przez te organy decyzjach. Nie można w tej sytuacji podzielić poglądu autora skargi kasacyjnej dotyczącego dowolności wydanych w sprawie decyzji i akceptacji powyższego, z naruszeniem wskazanych przepisów prawa materialnego, przez Sąd pierwszej instancji.

Skoro zatem skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, podlegała ona oddaleniu, co orzeczono na podstawie art. 184 p.p.s.a.

Odnosząc się do zgłoszonego w skardze kasacyjnej wniosku pełnomocnika skrzącego o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu w postępowaniu kasacyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że w postępowaniu kasacyjnym brak jest podstaw prawnych do orzekania w tym zakresie. Przepisy art. 209 i 210 p.p.s.a. mają zastosowanie tylko do kosztów postępowania między stronami. Natomiast wynagrodzenie dla pełnomocnika ustanowionego z urzędu za udzieloną pomoc prawną należne od Skarbu Państwa (art. 250 p.p.s.a.) przyznawane jest przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w postępowaniu określonym w przepisach art. 258 – 261 p.p.s.a.