Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Iwona Dąbrowska, Sędziowie WSA Anna Mierzejewska (spr.), Jacek Fronczyk, Protokolant Łukasz Mazur, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 listopada 2007 r. sprawy ze skargi H. C. na decyzję Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia [...] kwietnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania prawa do renty rolniczej w drodze wyjątku 1. oddala skargę 2. przyznaje ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz radcy prawnego M. H. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) powiększoną o należny podatek od towarów i usług w wysokości 52,80 zł (pięćdziesiąt dwa złote osiemdziesiąt groszy) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, decyzją z dnia [...] kwietnia 2007 r., po rozpoznaniu wniosku z dnia 5 marca 2007 r. o ponowne rozpatrzenie sprawy, wniesionego od decyzji z dnia [...] lutego 2007 r., na podstawie art. 138 § 1 w związku z art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) i art. 36 ust. 1 pkt 10, art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.), utrzymał w mocy decyzję z dnia [...] lutego 2007 r.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że w dniu 31 sierpnia 2006 r. H. C. złożyła wniosek o rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. Decyzją z dnia [...] października 2004 r. Oddział w C. przyznał jej prawo do renty rolniczej okresowej do 30 września 2006 r. i zawiesił wypłatę części uzupełniającej w 100% z powodu prowadzenia działalności rolniczej. Następnie decyzją z dnia [...] grudnia 2004 r. podjął wypłatę renty rolniczej w pełnej wysokości.

W dniu 20 września 2006 r. H. C. ponownie złożyła wniosek o przyznanie renty rolniczej.

Orzeczeniem lekarza rzeczoznawcy z dnia [...] października 2006 r., jak i komisji lekarskiej KRUS z dnia [...] grudnia 2006 r. nie została uznana za całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym.

Oddział w C. decyzją z dnia [...] grudnia 2006 r. odmówił ww. prawa do renty rolniczej. Decyzja stała się prawomocna.

W dniu 13 grudnia 2006 r. H. C. zwróciła się z wnioskiem do Prezesa KRUS o przyznanie emerytury bądź renty rolniczej w drodze wyjątku. W uzasadnieniu wniosku podała, że jest osobą chorą, opiekuje się chorym mężem otrzymującym emeryturę rolniczą oraz córką, w stosunku do której orzeczono umiarkowany stopień niepełnosprawności. Gospodarstwo rolne zostało przekazane następcy w okresie pobierania przez nią renty rolniczej. Podkreśliła również swoją trudną sytuację życiową.

Prezes KRUS, decyzją z dnia [...] lutego 2007 r., odmówił przyznania prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, emerytury rolniczej.

W dniu 5 marca 2007 r. H. C. zwróciła się z wnioskiem o ponowne rozpoznanie sprawy i przyznanie emerytury rolniczej lub renty rolniczej. We wniosku wskazała, że gospodarstwo rolne w całości przekazała wraz z małżonkiem synowi, który jest ubezpieczony w KRUS.

Dalej organ wskazał, że zgodnie z art. 21 ust. 1 powołanej ustawy, renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który łącznie spełnia następujące warunki:

1. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez wymagany okres. Dla osób, które osiągnęły wiek powyżej 30 lat wymagany jest okres pobierania co najmniej 20 kwartałów w ostatnich 10-u latach przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,

2. jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym,

3. całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach, od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi, nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny, wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat,

2. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 100 kwartałów,

Emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną,

2. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 120 kwartałów,

3. zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Dalej Prezes KRUS podkreślił, że stosownie do treści art. 55 ust. 1 cytowanej ustawy, Prezes KRUS może przyznać w drodze wyjątku m.in. emeryturę rolniczą rolnikowi lub domownikowi, pomimo niespełnienia, wskutek szczególnych okoliczności, warunków określonych w ustawie, jeżeli zainteresowana osoba nie ma niezbędnych środków utrzymania i nie może ich uzyskać ze względu na wiek lub stan zdrowia. Wobec faktu, że H. C. jest zdolna do pracy w gospodarstwie rolnym i nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających fakt leczenia i ponoszenia kosztów związanych z leczeniem, nie znalazł podstaw do przyznania prawa do emerytury rolniczej bądź renty rolniczej w drodze wyjątku. Wskazał również, że wiek i stan zdrowia nie wyklucza objęcia ubezpieczeniem, jako domownik w gospodarstwie rolnym syna lub podjęcia zatrudnienia i osiągania stałych dochodów.

Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w której skarżąca wniosła o jej uchylenie. W uzasadnieniu skargi wskazała, że nie zgadza się z orzeczeniem, w którym nie uznano jej za osobę całkowicie niezdolną do pracy, oraz podkreśliła trudną sytuację rodzinną i materialną.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, wywodząc, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to w dacie jej wydania. Innymi słowy sąd administracyjny nie orzeka co do istoty sprawy w zakresie danego przypadku, lecz jedynie kontroluje rozstrzygnięcie zapadłe w sprawie z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i obowiązującymi przepisami.

Skarga analizowana pod tym kątem nie zasługuje na uwzględnienie.

Materialną podstawę zaskarżonej decyzji stanowi art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.).

Zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu Prezes KRUS może przyznać emeryturę, rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy lub rentę rodzinną rolnikowi lub domownikowi lub członkom rodziny zmarłego rolnika lub domownika, pomimo niespełnienia, wskutek szczególnych okoliczności, warunków określonych w ustawie, jeżeli zainteresowana osoba nie ma niezbędnych środków utrzymania i nie może ich uzyskać ze względu na wiek lub stan zdrowia. Powołany przepis posługuje się sformułowanie "Prezes Kasy może przyznać", co wskazuje na uznaniowy charakter decyzji podejmowanej w tym trybie. Jednak pozostawienie tego uprawnienia uznaniowej decyzji Prezesa Kasy nie oznacza, że ma on całkowitą swobodę w tym względzie.

Z treści tego przepisu wynikają trzy przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia w drodze wyjątku, które wyznaczają jednocześnie granice uznania administracyjnego. Po pierwsze niespełnienie wymagań dających prawo do emerytury lub renty rolniczej musi być spowodowane szczególnymi okolicznościami, po drugie ubiegający się o to świadczenie nie ma niezbędnych środków utrzymania, po trzecie nie może uzyskać niezbędnych środków ze względu na wiek lub stan zdrowia.

Przyznanie przedmiotowego świadczenia ustawa uzależnia od łącznego (kumulatywnego) spełnienia wszystkich trzech wymienionych przesłanek. Brak chociażby jednej z przesłanek wyklucza tę możliwość.

Prawidłowo organ uznał, że w rozpoznawanej sprawie przepis ww. ustawy nie mógł być zastosowany, albowiem skarżąca nie czyni zadość wszystkim wymienionym przesłankom. Przede wszystkim została uznana za zdolną do pracy w gospodarstwie rolnym, a pozostaje w wieku umożliwiającym zatrudnienie.

Skoro w sytuacji skarżącej przesłanka niemożności uzyskania niezbędnych środków utrzymania ze względu na wiek i stan zdrowia nie występuje, to w myśl wcześniejszych wywodów w przedmiocie kumulatywnego charakteru przesłanek z art. 55 § 1 ww. ustawy jest okolicznością przesądzającą o niemożności uwzględnienia wniosku o przyznanie świadczenia.

Wskazać również należy, że prawo do emerytury rolniczej na podstawie art. 19 ust. 2 ww. ustawy nabędzie skarżąca z chwilą ukończenia 55 lat, tj. w dniu [...], pod warunkiem udokumentowania 120 kwartałów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Reasumując, w świetle powyższych rozważań stwierdzić należy, że ustalenia dokonane przez organ znajdują potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym i zostały w pełni oraz wyczerpująco rozpatrzone i w konsekwencji doprowadziły do wydania decyzji nienaruszającej obowiązującego prawa.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 151 w zw. z art. 132 cytowanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł jak w sentencji.