Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Andrzej Irla (spr.) Sędziowie: WSA Mariusz Kotulski WSA Paweł Darmoń Protokolant: specjalista Anna Balicka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 marca 2016 r. sprawy ze skargi R.P. na bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania przez Wojewodę [...] w sprawie o ustalenie odszkodowania I. umarza postępowanie w zakresie zobowiązania Wojewody [...] do wydania aktu administracyjnego; II. stwierdza, że bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa; III. przyznaje skarżącemu R.P. od Wojewody [...] sumę pieniężną w kwocie 500 (pięćset) złotych.

Postępowanie sądowoadministracyjne w niniejszej sprawie zostało wszczęte na skutek skargi R. P. z dnia 9 listopada 2015 r. na przewlekłość postępowania administracyjnego i bezczynność Wojewody [...] w sprawie prowadzonej pod znakiem: [...].

Skarżący zarzucił organowi administracji naruszenie art. 8 § 1 i § 2, art. 35 § 1 i § 3 oraz art. 36 § 1 k.p.a. poprzez rażące uchybienie terminom do załatwienia sprawy i domagał się na podstawie art. 149 § 1 p.p.s.a. zobowiązania Wojewody do rozpoznania sprawy oraz wydania decyzji w terminie 14 dni od daty doręczenia akt organowi; stwierdzenia, że Wojewoda [...] dopuścił się bezczynności oraz przewlekłego prowadzenia postępowania w sprawie; orzeczenia, że bezczynność organu i przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa, albo stwierdzenia, że naruszenie prawa było rażące, mimo zaistnienia podstaw do umorzenia postępowania sądowego w zakresie dotyczącym zobowiązania organu do wydania decyzji, a także przyznania od organu na rzecz skarżącego sumy pieniężnej odpowiadającej kwocie pięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku 2014.

W motywach skargi skarżący wskazał, iż w dniu 1 stycznia 2015 r. złożone zostało do Ministra Infrastruktury i Rozwoju na podstawie art. 37 § 1 k.p.a. zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie ustawowo przewidzianym. W zażaleniu tym strona podkreśliła przewlekłość postępowania oraz bezczynność organu I instancji i wniosła o wyznaczenie krótkiego, zgodnego z przepisami postępowania terminu załatwienia sprawy, zarządzenie wyjaśnienia przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie oraz stwierdzenie, że niezałatwienie sprawy w terminie nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa. Postanowieniem z dnia 29 października 2015 r. Minister Infrastruktury i Rozwoju uznał zażalenie za nieuzasadnione, w sprawie nie została wydana również decyzja administracyjna kończąca postępowanie.

Skarżący zaznaczył, iż postępowanie dotyczy ustalenia odszkodowania za jego nieruchomość, która została wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa decyzją Wojewody [...] z dnia 9 lutego 2012 r. (nr [...]) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Następnie, opisując dotychczasowy przebieg postępowania, skarżący wskazał, że przedmiotowa sprawa została przekazana organowi I instancji do ponownego rozpoznania decyzją Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 16 kwietnia 2014 r. znak: [...], z której wynikało, że wyłącznym powodem uchylenia decyzji I instancji był fakt, iż postępowanie prowadzone przez organ odwoławczy trwało tak długo (ponad 12 miesięcy), iż w jego toku operat szacunkowy ustalający wartość nieruchomości skarżącego stracił aktualność. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził wówczas przewlekłość postępowania prowadzonego przed organem odwoławczym.

Skarżący podkreślił, iż po uchyleniu sprawy i przekazaniu jej organowi I instancji do ponownego rozpoznania jedyną czynnością merytoryczną dokonaną przez organ administracji było uzyskanie we wrześniu 2014 r. ponownego operatu szacunkowego. Strona nie składała w toku postępowania żadnych pism mogących wpłynąć na jego wydłużenie, a mimo to postępowanie na chwilę wniesienia skargi nie zostało zakończone.

Argumentując swoje stanowisko, skarżący podniósł, iż bezczynność organu I instancji ma charakter rażący – w trakcie postępowania ponownie utracił aktualność uzyskany we wrześniu 2014 r. operat szacunkowy, wobec czego, wyłącznie na skutek bezczynności organu, zaistniała konieczność uaktualnienia wyceny po raz kolejny. Skarżący zaznaczył, iż postępowanie nacechowane jest brakiem poszanowania i lekceważeniem strony. Autor skargi wyraził następnie niezrozumienie dlaczego organy były w stanie szybko i sprawnie przeprowadzić postępowanie w przedmiocie wywłaszczenia jego nieruchomości, a z natury rzeczy prostsza sprawa, o niezbyt obszernych aktach, o przyznanie odszkodowania rozpatrywana jest niezwykle długo, bez stałego informowania strony o terminie zakończenia postępowania i przyczynach przewlekłości, co wskazuje na to, iż organ w istocie w ogóle nie działał, ignorując przy tym zupełnie nawet te terminy, które sam sobie wyznaczył.

Skarżący nadto wskazał, że podniesione w skardze okoliczności jednoznacznie potwierdzają oczywiste i rażące naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w terminie, co uzasadnia również wniosek o przyznanie odpowiedniej kwoty pieniężnej.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda [...] wniósł o jej oddalenie.

Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że postępowanie odszkodowawcze prowadzone jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn. – Dz. U. z 2013 r., poz. 687 z późn. zm.). Zgodnie z decyzją nr [...] Wojewody [...] znak [...] o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. "Rozbudowa drogi krajowej nr 79, od km 353+160,80 do km 353+432,03 oraz rozbiórka i budowa nowego mostu na rzece Rudawa w m. Zabierzów w k 353,259 w ciągu drogi krajowej DK79 oraz budowa i rozbiórka drogi tymczasowej" nieruchomości wydzielone liniami rozgraniczającymi teren planowanej inwestycji stały się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa z dniem ostateczności tej decyzji tj. z dniem 4 lipca 2012 r. Z tytułu przejęcia nieruchomości dotychczasowemu właścicielowi przysługuje odszkodowanie, które ustala Wojewoda [...]. Organ ten prowadząc postępowanie w sprawie określenia odszkodowania na podstawie odpisu z księgi wieczystej nr [...] prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w K. ustalił, że wg stanu na dzień [...] lipca 2012 r. tj. na dzień ostateczności decyzji lokalizacyjnej przedmiotowa nieruchomość stanowiła w całości własność R. P..

Podkreślił dalej, że w dniu 13 lutego 2013 r. wydał decyzję ustalającą odszkodowanie na kwotę 191.361,00 zł. za przejętą nieruchomość. Od decyzji tej R. P. wniósł w dniu 6 marca 2013 r. odwołanie. Decyzją z dnia 16 kwietnia 2014 r. Minister Infrastruktury i Rozwoju uchylił decyzję Wojewody [...] i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia (przed wydaniem decyzji strona złożyła skargę do WSA w Warszawie na bezczynność Ministra - akta zostały w dniu 16 kwietnia 2014 r. przesłane do sądu). W dniu 11 lipca 2014 r. zlecono sporządzenie nowego operatu szacunkowego. Operat szacunkowy rzeczoznawca majątkowy sporządził w dniu 2 września 2014 r. szacując nieruchomość na kwotę 228.071 zł. W dniach 5 stycznia 2015 r. i 10 kwietnia 2015 r. Wojewoda [...] skierował do Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju pisma z zapytaniem o stan sprawy i prośbą o zwrot akt postępowania.

Następnie Wojewoda wskazał, że w dniu 11 września 2015 r. skierowano do stron pismo informujące o wyznaczeniu terminu załatwienia sprawy do dnia 30 listopada 2015 r. Tego samego dnia (11 września 2015 r.) rzeczoznawca majątkowy sporządził klauzulę potwierdzającą aktualność operatu szacunkowego. W dniu 5 października do organu wpłynęło pismo Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju zwracające akta postępowania. W tym samym dniu wpłynęło również zażalenie strony do Ministra Infrastruktury i Rozwoju na przewlekłość postępowania i bezczynność Wojewody. Pismem z dnia 15 października 2015 r. przesłano zażalenie wraz z aktami sprawy do Ministra. W tym samym dniu organ poinformował strony o skompletowaniu dokumentów w sprawie oraz przesłał stronom wyciąg z operatu i klauzulę potwierdzającą aktualność wyceny. Pismo zostało odebrane przez pełnomocnika strony w dniu 2 listopada 2015 r. Postanowieniem z dnia 29 października 2015 r. Minister Infrastruktury i Rozwoju uznał zażalenie za nieuzasadnione i zwrócił w dniu 5 listopada 2015 r. akta sprawy Wojewodzie [...]. W dniu 12 listopada 2015 r. wpłynęła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, skarga R. P. na przewlekłość postępowania i bezczynność Wojewody [...]. W dniu 23 listopada 2015 r. Wojewoda [...] wydał decyzję o ustaleniu odszkodowania za przejętą nieruchomość.

Powołując się na przedstawione okoliczność organ wniósł o oddalenie skargi.

Podczas posiedzenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dniu 14 marca 2016 r. pełnomocnik skarżącego ograniczył żądanie sformułowane w punkcie pierwszym skargi tj. w zakresie zobowiązania Wojewody [...] do rozpoznania sprawy i wydania decyzji w terminie 14 dni od daty doręczenia akt organowi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1647) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Stosownie do art. 3 par. 2 pkt 8 z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270) kontrola sądowadministracyjna obejmuje orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4, tj. w zakresie wydawania przez organy decyzji administracyjnych, określonej kategorii postanowień wydawanych w postępowaniu administracyjnym i egzekucyjnym oraz innych aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż skarżący R. P., przed wniesieniem skargi, spełnił wynikający z art. 52 par. 1 p.p.s.a. wymóg wyczerpania środków zaskarżenia służących w postępowaniu administracyjnym. W dniu 5 października 2015 r. wniósł on bowiem do organu wyższego stopnia nad Wojewodą [...], tzn. do Ministra Infrastruktury i Rozwoju zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie (art. 37 § 1 k.p.a.). Postanowieniem z dnia 29 października 2015 r., Minister, rozpoznał to zażalenie i uznał je za nieuzasadnione.

Przechodząc do merytorycznej oceny zasadności skargi trzeba stwierdzić, że o bezczynności organu administracji publicznej, w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a., można mówić, gdy w ustawowo przewidzianym terminie organ administracji w ogóle nie podejmuje czynności w sprawie lub czynności takie wprawdzie podejmuje, lecz nie kończy postępowania wydaniem w terminie stosownego aktu administracyjnego. Ustawodawca rozróżnia pojęcie bezczynności organu od pojęcia przewlekłego prowadzenia postępowania. Do przewlekłego prowadzenia postępowania dochodzi w sytuacji, gdy organ prowadzi postępowanie w sposób nieefektywny i długotrwale nieuzasadniony, gdzie poprzez podejmowanie czynności pozornych, czy też przedzielonych długimi odstępami czasu stwarza pozory braku bezczynności (por. np. A. Golęba, Komentarz do art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego, w: Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, H. Knysiak-Molczyk, K.p.a. Komentarz; Lex, uwagi nr 3-5 do art. 37). Przy tym nic nie stoi na przeszkodzie aby jedno postępowanie prowadzone przez organ administracji publicznej oceniać zarówno z punktu widzenia przewlekłości (dopóki nie upłynie termin załatwienia sprawy), jak i następnie w zakresie stanu bezczynności (przewlekle prowadzone postępowanie może w efekcie doprowadzić do "formalnego" przekroczenia terminu załatwienia sprawy) – zob. wyrok WSA w Krakowie z dnia 10 września 2013 r., sygn. akt III SAB/Kr 31/13. Dla skuteczności skargi nie ma znaczenia,

z jakich powodów określony akt nie został podjęty lub czynność nie została dokonana, a w szczególności czy przewlekłe prowadzenie postępowania zostało spowodowane zawinioną lub niezawinioną opieszałością organu w ich podjęciu lub dokonaniu (patrz: T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005, str. 86).

Stosownie do art. 35 § 3 k.p.a., załatwienie sprawy, wymagającej postępowania wyjaśniającego, powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie, określonym w art. 35 k.p.a., organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy (art. 36 k.p.a.).

W niniejszej sprawie skarga dotyczyła przewlekłego prowadzenia postępowania i bezczynności organu – Wojewody [...] w sprawie ustalenia odszkodowania za nieruchomość skarżącego, która została wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa decyzją nr [...] Wojewody [...] z dnia 9 lutego 2012 r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Bezsporne jest przy tym, że organ, w dacie orzekania przez sąd, rozpoznał już sprawę ustalenia odszkodowania za wywłaszczoną na rzecz Skarbu Państwa nieruchomość skarżącego. W dniu 23.11.2015 r. Wojewoda [...] wydał bowiem w tym przedmiocie decyzję

Sąd stwierdza, że okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie są sporne.

Jak wynika z akt administracyjnych decyzja Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 16 kwietnia 2014 r. uchylająca decyzję Wojewody [...] i przekazująca sprawę do ponownego rozpatrzenia wpłynęła (bez akt sprawy) do Urzędu Wojewódzkiego w dniu 23 kwietnia 2014 r. Z uwagi na wniesienie skargi na bezczynność Ministra Infrastruktury i Rozwoju akta sprawy natomiast zostały dniu 16 kwietnia 2014 r. przekazane przez Ministra do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Po upływie blisko 3 miesięcy od otrzymania decyzji, w dniu 11 lipca 2014 r., Wojewoda [...] zlecił sporządzenie nowego operatu szacunkowego (poprzednio uzyskany utracił aktualność). W dniu 2 września 2014 r. sporządzony został operat szacunkowy przez rzeczoznawcę majątkowego. Następną czynnością podjętą przez organ – Wojewodę [...] było zwrócenie się do Ministra Infrastruktury i Rozwoju w dniu 5 stycznia 2015 r. z zapytaniem o stan sprawy przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie dotyczącej skargi na bezczynność Ministra Infrastruktury i Rozwoju przy rozpoznawaniu odwołania. Następnie w dniu 9 kwietnia 2015 r. organ przesłał pełnomocnikowi skarżącego sporządzony wcześniej operat szacunkowy, przy czym omyłkowo został wysłany operat dotyczący niewłaściwej (innej) nieruchomości. W dniu 10 kwietnia 2015 r. organ poinformował strony, iż sprawa nie może być zakończona w terminie. Podał przy tym, iż konieczne jest zgromadzenie wszystkich akt sprawy i zapoznanie strony z nowym operatem szacunkowym. Wyznaczył też nowy termin zakończenia sprawy, ustalając go na dzień 31 sierpnia 2015 r. Tego samego dnia Wojewoda [...] ponownie zwrócił się do Ministra Infrastruktury i Rozwoju o informację dotyczącą postępowania sądowego w sprawie bezczynności Ministra, jednocześnie prosząc o zwrot akt postępowania, gdyż "strona domaga się wydania rozstrzygnięcia". Kolejna czynność organu miała miejsce gdy 11 września 2015 r. Wojewoda [...] poinformował wówczas strony, iż postępowanie nie może być zakończone, z uwagi na oczekiwanie na akta sprawy i konieczność zapoznania stron z operatem szacunkowym. Wyznaczył nowy termin załatwienia sprawy na 30 listopada 2015 r. W dniu 11 września 2015 r. rzeczoznawca majątkowy sporządził klauzulę potwierdzającą aktualność operatu szacunkowego. Nastomiast w dniu 15 września 2015 r. Wojewoda zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego o podanie zobowiązań skarżącego wobec Skarbu Państwa. Odpowiedź wpłynęła do Urzędu Wojewódzkiego w dniu 1 października 2015 r. Minister Infrastruktury i Rozwoju w dniu 5 października 2015 r. zwrócił akta sprawy Wojewodzie [...]. W tym samym dniu skarżący R. P. złożył zażalenie na bezczynność Wojewody do Ministra Infrastruktury i Rozwoju. W dniu 15 października 2015 r. Wojewoda przesłał Ministrowi Infrastruktury i Rozwoju zażalenie wraz z aktami sprawy, informując stronę, iż zebrał komplet dokumentów potrzebnych do wydania decyzji oraz przesyłając wyciąg z operatu szacunkowego i klauzulę rzeczoznawcy majątkowego. Wyznaczył 7-dniowy termin na wypowiedzenie się stron przed wydaniem decyzji. W dniu 5 listopada 2015 r. do Wojewody [...] wpłynęło postanowienie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 29 października 2015 r. uznające zażalenie R. P. na bezczynność Wojewody [...] za nieuzasadnione. W dniu 8 listopada 2015 r. Wojewoda wydał decyzję o odszkodowaniu za inną działkę skarżącego. Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego inicjująca niniejszą sprawę została w dniu 9 listopada 2015 r. nadana w urzędzie pocztowym i wpłynęła do sądu w dniu 12 listopada 2015 r. Decyzja o odszkodowaniu za działkę nr [...] została wydana przez Wojewodę [...] w dniu 23 listopada 2015 r.

Przewlekłe prowadzenie postępowania i bezczynność organu I instancji – Wojewody [...] w sprawie znak: [...]. dotyczącej odszkodowania za wywłaszczenie działki nr [...] jest oczywista i nie budzi wątpliwości.

Od momentu wpływu do organu I instancji w dniu 23 kwietnia 2014 r. decyzji Ministra Infrastruktury i Rozwoju uchylającej decyzję organu I instancji i przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia do podjęcia pierwszej czynności w sprawie – zlecenia sporządzenia nowego operatu szacunkowego upłynęło blisko 3 miesiące. Po kolejnych 5 miesiącach, organ zwrócił się o informację do Ministra o stan sprawy toczącej się przed WSA w Warszawie dotyczącej bezczynności Ministra. Wprawdzie w okresie tym organ nie dysponował aktami sprawy, posiadał jednakże aktualny operat szacunkowy, który był konieczny do merytorycznego zakończenia sprawy. Po upływie dalszych 4 miesięcy organ przesłał operat pełnomocnikowi skarżącego (operat dotyczył innej nieruchomości) i po raz pierwszy od otrzymania decyzji Ministra o uchyleniu decyzji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia, po upływie prawie roku, organ poinformował stronę o braku możliwości zakończenia postępowania w terminie. Wskazał przy tym m.in. na potrzebę zapoznania strony z operatem szacunkowym, który został sporządzony kilka miesięcy wcześniej. Jednoczenie w dniu 10 kwietnia 2015 r. po raz kolejny zwrócił się do z prośbą o zwrot akt. Nie wykonując przyjętych założeń, w tym nie podejmując ponownej próby przesłania tym razem prawidłowego operatu szacunkowego pełnomocnikowi strony, organ ponownie we wrześniu (po upływie wyznaczonego sobie terminu na załatwienie sprawy) po raz kolejny przesunął termin wydania decyzji tłumacząc to potrzebą zgromadzenia akt sprawy. Po otrzymaniu akt sprawy, organ administracji, z uwagi na zażalenie na jego bezczynność skierowane do Ministra, odesłał je z powrotem. Jednocześnie, pomimo braku tychże akt, wezwał stronę do zapoznania się z aktami sprawy i przesłał stronie operat szacunkowy. Ostatecznie organ wydał decyzję w dniu 23 listopada 2015 r., przy czym czynnością merytoryczną wykonaną w toku trwającego kilkanaście miesięcy postępowania było uzyskanie nowego operatu szacunkowego i klauzuli uaktualniającej ten operat.

Mając na uwadze przedstawiony wyżej przebieg postępowania stwierdzić trzeba, że w orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntował się pogląd, iż zwłoka organu z załatwieniem sprawy, związana z brakiem dostępu do akt nie stanowi okoliczności usprawiedliwiającej bezczynność. Organ bowiem powinien tak prowadzić postępowanie aby zapewnić sobie dostęp do właściwych akt sprawy, choćby np. poprzez wykonanie ich kopii przed przekazaniem akt w razie takiej konieczności. W przypadku uznania przez organ administracji, że akta sprawy znajdujące się w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym są mu rzeczywiście niezbędne do merytorycznego zakończenia postępowania organ ten powinien wyczerpać wszelkie możliwe środki do uzyskania wyglądu w te akta, w tym np. poprzez zapoznanie się z nimi w siedzibie Sądu lub zrobienia kserokopii niezbędnych dokumentów. Bierne oczekiwanie na zwrot akt administracyjnych nie może usprawiedliwiać zarzut bezczynności organu (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 listopada 2009 r., sygn. akt I SAB/Wa 145/09). Ta konieczna w tym względzie staranność czy zapobiegliwość organu administracji nie miała miejsca w rozpatrywanym przypadku.

Stosownie do treści art. 149 p.p.s.a. sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4 albo na przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 4a, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji, dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających

z przepisów prawa lub stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania. Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa (§ 1a). Zgodnie z § 2 wskazanego wyżej przepisu, Sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 lub przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6.

Zgodnie z art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a. sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe. Z uwagi na fakt wydania przez organ decyzji w toku niniejszego postępowania stało się ono w zakresie żądania zobowiązania organu – Wojewody [...] do wydania w określonym terminie decyzji (cofnięto zresztą w tym zakresie żądanie na rozprawie) bezprzedmiotowe (zob. uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 listopada 2008 r., sygn. akt I OPS 6/08). Skutkiem powyższego, konieczne stało się umorzenie postępowania we wskazanym zakresie, o czym sąd orzekł w pkt I sentencji, na podstawie wskazanego wyżej art. 161 § 1 pkt 3 p.p.s.a.

Jednakże usunięcie stanu bezczynności w toku postępowania sądowego nie zwalnia sądu z obowiązku rozpoznania skargi wniesionej na podstawie art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. w zakresie oceny, czy bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Sąd zobligowany jest również do rozważenia ewentualnej zasadności wymierzenia organowi grzywny lub przyznania od organu na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w trybie art. 149 § 2 p.p.s.a.

W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się trafnie, iż z rażącym naruszeniem prawa mamy do czynienia wówczas gdy, w sposób oczywisty, bez żadnej wątpliwości można stwierdzić, że naruszono prawo. Rażące naruszenie prawa musi przy tym posiadać pewne dodatkowe, kwalifikujące je cechy w stosunku do stanu określanego jako po prostu naruszenie prawa. Akcentuje się przy tym, iż samo przekroczenie przez organ ustawowych terminów załatwienia sprawy nie jest wystarczające, aby mówić o rażącym naruszeniu prawa musi być ono znaczne i niezaprzeczalne, a przy tym pozbawione uzasadnienia, które można by uznać za racjonalne (por. wyrok NSA z dnia 21 czerwca 2012 r. sygn. akt I OSK 675/12; postanowienie NSA z dnia 27 marca 2013 r. sygn. akt II OSK 468/13, wyroki WSA: we Wrocławiu z dnia 10 kwietnia 2014 r. sygn. akt II SAB/Wr 14/14; w Poznaniu z dnia 11 października 2013 r. sygn. akt II SAB/Po 69/13; w Szczecinie z dnia 16 maja 2013 r. sygn. akt II SAB/Sz 34/13).

W ocenie Sądu z okoliczności sprawy wynika, iż przewlekłe prowadzenie sprawy jak również bezczynność miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Sąd miał przy tym na względzie, iż w ciągu pierwszych 3 miesięcy organ nie podjął w ogóle żadnych czynności, a postępowanie w sprawie trwało 1 rok i 7 miesięcy. Jedyną czynnością merytoryczną było uzyskanie operatu szacunkowego, a od tego momentu do zakończenia sprawy minęło niemalże rok i 3 miesiące. Organ mógł i powinien zakończyć postępowanie wcześniej skoro dysponował już operatem szacunkowym. Tak znacznego opóźnienia załatwienia sprawy nie usprawiedliwia brak akt na które organ oczekiwał. Przyjmując nawet, że akta były konieczne organ powinien poczynić rzeczywiste starania o uzyskanie do nich dostępu. Organ też, nie tylko przez ponad rok w ogóle nie wypełniał wobec strony obowiązku informacyjnego z art. 36 § 1 i § 2 k.p.a. ale również, gdy już wyznaczył po tak długim czasie termin, bez żadnych uzasadnionych przyczyn dwukrotnie ustalonego przez siebie terminu nie dotrzymywał. Wszystko to sprawiło, iż działania organu należy uznać za naruszające w sposób oczywisty i rażący prawo, a mianowicie przepisy art. 35 § 1 i § 2 oraz art. 36 § 1 i § 2 k.p.a. W związku z powyższym, w punkcie II sentencji, sąd na podstawie cytowanego wyżej art. 149 par. 1 a p.p.s.a. orzekł, że bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Artykuł 149 § 2 p.p.s.a. stanowi, że sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto z urzędu albo na wniosek strony przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6 p.p.s.a. Z wnioskiem takim wystąpił w sprawie niniejszej skarżący.

Zdaniem Sądu stwierdzenie rażącego naruszenia prawa przez Wojewodę uzasadnia przyznanie skarżącemu od Wojewody [...] sumy pieniężnej w kwocie 500 zł. Jak wskazuje się w doktrynie, zarówno instytucja nałożenia grzywny jak i przyznania sumy pieniężnej od organu pełni w głównej mierze funkcję prewencyjną - mającą na celu wzmocnienie instytucji przeciwdziałających bezczynności oraz przewlekłemu prowadzeniu postępowania, nie zaś kompensacyjną. Z tego powodu sąd wskazaną w wyroku sumę uznał za odpowiednią. Miał przy tym na uwadze fakt, iż skarżący przez długi czas nie podejmował żadnych czynności (np. ponagleń, itp.) w celu przyśpieszenia zakończenia postępowania. Pierwszą czynnością tego rodzaju było zażalenie z dnia 5 października 2015 r. Wprawdzie przepisy nie nakładają na skarżącego tego rodzaju obowiązku, można jednak przyjmować, że takie czynności monitujące mogłyby wpłynąć na szybsze zakończenie postępowania. Bierne oczekiwanie na zakończenie przedłużającego się postępowania nie może stanowić uzasadnienia przyznania stronie wyższej sumy pieniężnej z art. 149 § 2 p.p.s.a. Z tych powodów, sąd na podstawie wskazanego przepisu w zw. z art. 154 § 6 p.p.s.a., orzekł o przyznaniu skarżącemu od Wojewody [...] sumy pieniężnej w kwocie 500 złotych.