drukuj    zapisz    Powrót do listy

6166  Łowiectwo 6393 Skargi na uchwały sejmiku województwa, zawierającej przepisy prawa miejscowego w przedmiocie ... (art. 90 i 91 ustawy o, Prawo miejscowe, Sejmik Województwa, Stwierdzono nieważność zaskarżonego aktu, II SA/Go 585/17 - Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 2017-09-28, Centralna Baza Orzeczeń Naczelnego (NSA) i Wojewódzkich (WSA) Sądów Administracyjnych, Orzecznictwo NSA i WSA

II SA/Go 585/17 - Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp.

Data orzeczenia
2017-09-28 orzeczenie prawomocne
Data wpływu
2017-07-21
Sąd
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp.
Sędziowie
Adam Jutrzenka-Trzebiatowski /przewodniczący sprawozdawca/
Jarosław Piątek
Krzysztof Dziedzic
Symbol z opisem
6166  Łowiectwo
6393 Skargi na uchwały sejmiku województwa, zawierającej przepisy prawa miejscowego w przedmiocie ... (art. 90 i 91 ustawy o
Hasła tematyczne
Prawo miejscowe
Sygn. powiązane
II OSK 87/18 - Wyrok NSA z 2018-08-02
Skarżony organ
Sejmik Województwa
Treść wyniku
Stwierdzono nieważność zaskarżonego aktu
Powołane przepisy
Dz.U. 2017 poz 1369 art. 147
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Dz.U. 2005 nr 127 poz 1066 art. 27
Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie - tekst jednolity.
Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Adam Jutrzenka-Trzebiatowski (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Dziedzic Asesor WSA Jarosław Piątek Protokolant st. sekr. sąd. Agata Przybyła po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 września 2017 r. sprawy ze skargi E.S., K.S. i T.S. na uchwałę Sejmiku Województwa z dnia 11 lutego 2008 r. nr XIX/168/2008 w sprawie podziału województwa lubuskiego na obwody łowieckie I. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały wraz ze zmianami wynikającymi z uchwały Sejmiku Województwa z dnia 20 października 2014 r. nr LIV/634/14 w zakresie dotyczącym obwodów nr [...], obejmujących nieruchomości składające się z działek: - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność E.S. i K.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność E.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność E.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...] położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność E.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], II. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały wraz ze zmianami wynikającymi z uchwał Sejmiku Województwa z dnia 28 października 2009 r. nr XLIII/409/2009 oraz z dnia 20 października 2014 r. nr LIV/634/14 w zakresie dotyczącym obwodów nr [...], obejmujących nieruchomości składające się z działek : - nr [...], położonych w miejscowości [...], stanowiących własność K.S., zapisanych w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność K.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonych w miejscowości [...], stanowiących własność K.S., zapisanych w księdze wieczystej [...], - nr [...] położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność K.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...] położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność K.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność K.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonych w miejscowości [...], stanowiących własność K.S., zapisanych w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonych w miejscowości [...], stanowiących własność K.S., zapisanych w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność K.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność K.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], III. stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały wraz ze zmianami wynikającymi z uchwał Sejmiku Województwa z dnia 28 października 2009 r., nr XLIII/409/2009, z dnia 9 czerwca 2014 r. nr XLVIII/579/14 oraz z dnia 20 października 2014 r. nr LIV/634/14 w zakresie dotyczącym obwodów nr [...] obejmujących nieruchomości składające się z działek : - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność T.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonych w miejscowości [...], stanowiących własność T.S., zapisanych w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność T.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], - nr [...] położonych w miejscowościach [...], stanowiących własność T.S., zapisanych w księdze wieczystej [...], - nr [...], położonej w miejscowości [...], stanowiącej własność T.S., zapisanej w księdze wieczystej [...], IV. odrzuca skargę E.S. w pozostałym zakresie, V. zasądza od Sejmiku Województwa na rzecz skarżącej E.S. kwotę 797 (siedemset dziewięćdziesiąt siedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego, VI. zasądza od Sejmiku Województwa na rzecz skarżącego K.S. kwotę 797 (siedemset dziewięćdziesiąt siedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego, VII. zasądza od Sejmiku Województwa na rzecz skarżącego T.S. kwotę 797 (siedemset dziewięćdziesiąt siedem) złotych, tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Sejmik Województwa - powołując się na art. 18 pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz. U. z 2001 r., nr 142 poz. 1590 ze zm., aktualny t.j. Dz. U. z 2016, poz. 486 ze zm. – określanej dalej jako u.s.w.) oraz art. 27 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (t.j. Dz. U. z 2005 r., nr 127 poz. 1066 ze zm., aktualny t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1295 – określanej dalej jako u.p.ł.) – podjął w dniu 11 lutego 2008 r. uchwałę nr XIX/168/2008, którą dokonał podziału obszaru województwa na obwody łowieckie (§ 1 ust.1). Wykaz obwodów łowieckich z wyszczególnieniem ich nowej i dotychczasowej numeracji, powierzchni ogólnej oraz z opisem granic zawiera załącznik do powyższej uchwały (§ 1 ust. 2). Została ona opublikowana w Dz. Urz. Woj. nr 16, poz. 382. Uchwała ta tworzyła m.in. obwody łowieckie nr [...].

Uchwałą z dnia z dnia 28 października 2009 r. nr XLIII/409/2009 (Dz. Urz. Woj. z 2009 r., nr 133, poz. 1835) Sejmik Województwa dokonał zmian w powyższej uchwale nr XIX/168/2008, stanowiąc w § 1 ust. 2, iż wykaz zmienionych obwodów łowieckich z wyszczególnieniem ich nowej i dotychczasowej numeracji, powierzchni ogólnej wraz z opisem granic zawiera załącznik do tej uchwały. Natomiast stosownie do § 2 tej uchwały pozostałe postanowienia uchwały nr XIX/168/2008 nie ulegają zmianie. Powyższa uchwała dotyczyła zmiany granic obwodów łowieckich m.in. o nr [...].

Uchwała nr XIX/168/2008 została zmieniona kolejny raz przez Sejmik Województwa uchwałą nr XLVIII/579/14 z dnia 9 czerwca 2014 r. (Dz. Urz. Woj. z 2014 r., poz. 1204) w ten sposób, iż wykaz zmienionych obwodów łowieckich z wyszczególnieniem ich dotychczasowej numeracji wraz z opisem granic zawiera załącznik nr 1 do tej uchwały (§ 1 pkt 1). Ponadto wprowadzono "Rejestr powierzchniowy obwodów łowieckich województwa" dla obwodów nr [...], stanowiący załącznik nr 2 do tej uchwały (§ 1 pkt 2). Szczegółowy, graficzny, przebieg granic obwodów łowieckich nr [...] określały mapy w skali 1: 50 000 stanowiące załącznik nr 3 do tej uchwały, będące podstawą określenia granic obwodów.

Ponownie uchwała nr XIX/168/2008 została zmieniona uchwałą Sejmiku Województwa z dnia 20 października 2014 r. nr LIV/634/14 (Dz. U. z 2014 r., poz. 1910), stanowiąc w § 1 pkt 1, iż wykaz zmienionych obwodów łowieckich z wyszczególnieniem ich dotychczasowej numeracji oraz z opisem granic zawiera załącznik nr 1 do tej uchwały. Jednocześnie w § 1 pkt 2 uchwały wprowadził "Rejestr powierzchniowy obwodów łowieckiego województwa" dla obwodów nr [...], stanowiący załącznik nr 2 do uchwały. Szczegółowy, graficzny przebieg granic obwodów łowieckich nr [...] określają mapy w skali 1:50 000 stanowiące złącznik nr 3, będące podstawą określenia granic obwodów.

E.S. złożyła skargę na powyższe uchwały Sejmiku Województwa wraz załącznikami, na mocy których włączono do obwodów łowieckich nr [...] nieruchomości gruntowe należące do skarżącej, zapisane w księgach wieczystych nr [...], których odpisy przedłożyła w toku postępowania (k. 34-45).

Skarżąca podkreśliła, iż wymienione uchwały naruszają jej interes prawny poprzez naruszenie jej prawa własności do wspomnianych gruntów oraz faktycznie naruszając jej prawo do korzystania i posiadania przedmiotowych nieruchomości. Jednocześnie zarzuciła zaskarżonym uchwałom naruszenie : - prawa materialnego poprzez nieuwzględnienie przy ich uchwalaniu przepisów art. 140 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U nr 116, poz. 93, aktualny t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 459 ) i art. 21 ust 1 oraz art. 64 Konstytucji RP, co spowodowało objęcie nieruchomości skarżącej obwodami łowieckimi i ograniczyło jej prawo własności niezgodnie z prawem; - wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. sygn. akt P 19/13 ( Dz. U. z 2014 r., poz. 951), zgodnie z którym art. 27 ust. 1 w zw. z art. 26 u.p.ł. przez to, że upoważnia do objęcia nieruchomości reżimem obwodu łowieckiego, nie zapewniając odpowiednich prawnych środków ochrony praw właściciela tej nieruchomości, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Skarżąca podkreśliła, iż na mocy tego wyroku odpadła podstawa prawna podziału województwa na obwody łowieckie. Uchwały naruszają więc również art. 27 ust. 1 u.p.ł. poprzez jego zastosowanie, podczas gdy przepis ten od dnia 22 stycznia 2016 r. przestał obowiązywać, stąd zgodnie z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. organ administracji publicznej powinien stwierdzić nieważność zaskarżonych uchwał.

Mając powyższe na uwadze skarżąca wniosła o stwierdzenie nieważności zaskarżonych uchwał w zakresie dotyczącym obwodów łowieckich nr [...] Województwa obejmujących wyżej wymienione nieruchomości skarżącej oraz o zasądzenie na rzecz skarżącej kosztów postępowania według norm przepisanych.

W obszernym uzasadnieniu skarżąca podała, iż jest właścicielką powyżej wskazanych nieruchomości, które wchodzą do obwodów łowieckich nr [...] na podstawie opisanej na wstępie uchwały nr XIX/168/2008, a granice tych obwodów zostały zmienione pozostałymi zaskarżonymi uchwałami. Skarżąca wskazała również, iż zwróciła się w dniu [...] maja 2017 r. z wezwaniem do Sejmiku Województwa o zmianę zaskarżonych uchwał i wyłączenie powyższych nieruchomości z obwodów łowieckich nr [...]. Jednakże pismem z dnia [...] czerwca 2017 r. organ poinformował ją, iż nie może podjąć uchwały w sprawie wyłączenia jej nieruchomości z obwodów łowieckich.

Podniosła również, iż przedmiotowe nieruchomości są od wielu lat dzierżawione miejscowym kołom łowieckim wraz z całymi obwodami łowieckimi. Na tym tle dochodziło i dochodzi do zatargów myśliwych z nią i jej synem K.S., gdyż koło łowieckie źle szacowało szkody czynione przez zwierzynę, nie grodziło upraw od lasów, a nawet poszczególni myśliwi jeździli na przełaj przez pola po zasianym zbożu ozimym.

Skarżąca podkreśliła, iż jako właściciel nie może swobodnie i ciągle używać swojej nieruchomości, gdyż są one przedmiotem gospodarki łowieckiej koła łowieckiego. Koło to dopuszcza do znacznych strat materialnych w uprawach skarżącej spowodowanych przez dziką zwierzynę. W sezonie łowieckim organizuje tam polowania, a poza sezonem lustruje nieruchomość, pilnując by właściciele nie urządzili tam czegoś wbrew gospodarce łowieckiej. Skarżąca nie może nawet przebywać fizycznie cały czas na swojej ziemi, gdyż może to grozić utratą zdrowia (np. od pogryzienia przez psy myśliwskie), a nawet życia (w czasie polowań). Nie może zapraszać osób trzecich na wizyty na terenie nieruchomości w obawie o ich zdrowie i życie, gdyż myśliwi patrolują ją uzbrojeni w broń palną. Prawo do korzystania z przedmiotowej nieruchomości jest zatem ograniczone zarówno fizycznie (przestrzennie - co do całej nieruchomości), jak i czasowo (w okresie polowań przebywanie na terenie nieruchomości grozi śmiercią od przypadkowej kuli).

Powyższa skarga została zarejestrowana pod sygnaturą II SA/Go 585/17.

K.S. wniósł skargę na opisane na wstępie uchwały Sejmiku Województwa nr XIX/168/2008, nr XLIII/409/2009 i nr LIV/634/14 wraz z załącznikami, na mocy których włączono do obwodów łowieckich nr [...] nieruchomości gruntowe należące do skarżącego, zapisane w księgach wieczystych nr [...], których odpisy przedłożył w toku postępowania (k. 33-65).

Na podstawie identycznie sformułowanych zarzutów i tożsamego ich uzasadnienia - jak w przypadku skargi E.S. - skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności wspomnianych uchwał w zakresie dotyczącym obwodów łowieckich nr [...], obejmujących wymienione powyżej nieruchomości skarżącego oraz o zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania według norm przepisanych, wskazując jednocześnie, że wniesienie skargi poprzedził pismem z dnia [...] maja 2017 r. wzywającym Sejmik Województwa o zmianę zaskarżonych uchwał i wyłączenie powyższych nieruchomości z obwodów łowieckich nr [...]. Jednakże pismem z dnia [...] czerwca 2017 r. organ poinformował go, iż nie może podjąć uchwały w sprawie wyłączenia jego nieruchomości z obwodów łowieckich.

Powyższa sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą II SA/Go 586/17, a następnie postanowieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 5 września 2017 r. została połączona ze sprawą o sygn. akt II SA/Go 585/17 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

T.S. złożył skargę na opisane na wstępie uchwały Sejmiku Województwa nr XIX/168/2008, nr XLIII/409/2009, nr XLV/579/14 oraz nr LIV/634/14 wraz z załącznikami, na mocy których włączono do obwodów łowieckich nr [...] nieruchomości gruntowe należące do skarżącego, zapisane w księgach wieczystych nr [...].

Na podstawie identycznie sformułowanych zarzutów i tożsamego ich uzasadnienia - jak w przypadku skargi E.S. - skarżący wniósł o stwierdzenie nieważności wspomnianych uchwał w zakresie dotyczącym obwodów łowieckich nr [...], obejmujących wymienione powyżej nieruchomości skarżącego oraz o zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania według norm przepisanych, wskazując jednocześnie, iż wniesienie skargi poprzedził pismem z dnia [...] maja 2017r. wzywającym Sejmik Województwa o zmianę zaskarżonych uchwał i wyłączenie powyższych nieruchomości z obwodów łowieckich nr [...]. Jednakże pismem z dnia [...] czerwca 2017 r. organ poinformował go, iż nie może podjąć uchwały w sprawie wyłączenia jej nieruchomości z obwodów łowieckich.

Pismem z dnia [...] lipca 2017 r. skarżący sprecyzował, iż skarga dotyczy włączenia do wyżej wskazanych obwodów łowieckich nieruchomości zapisanych w księgach wieczystych nr [...]. Odpis wymienionych ksiąg skarżący dołączył do tego pisma procesowego (k. 34-49).

Powyższa sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą II SA/Go 587/17, a następnie postanowieniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 5 września 2017 r. została połączona ze sprawą o sygn. akt II SA/Go 585/17 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia. W złożonych odpowiedziach na skargi organ wniósł o ich oddalenie, podkreślając, iż nie ma obecnie podstawy prawnej do dokonania zmiany wskazanej uchwały wobec uchylenia art. 27 ust.1 u.p.ł., a pozostałe przepisy tej ustawy również takiego uprawnienia Sejmikowi nie dają. Ponadto takie uprawnienie nie wynika z przepisów u.s.w. Jednocześnie organ administracji wniósł o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze uczestnika Koła Łowieckiego "H", ul [...], gdyż jako dzierżawca ma interes prawny wynikający z art. 8 ust. 1, art. 28 ust. 1, art., 29 ust. 1 oraz art. 33 ust. 1 u.p.ł. oraz zgodnie z par 77 ppkt b) Statutu Polskiego Związku Łowieckiego z dnia [...] lipca 2005 r., a uchylenie zaskarżonych uchwał pozbawi go możliwości kontynuowania dzierżawy nieruchomości.

Ponadto organ wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 28 września 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. oddalił powyższy wniosek o wezwanie do udziału w sprawie Koła Łowieckiego "H" (k. 76) uznając, iż ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 - określana dalej jako p.p.s.a.) nie przewiduje instytucji wezwania do udziału w sprawie w charakterze uczestnika. Możliwe jest jedynie zgodnie z art. 33 § 2 p.p.s.a. zgłoszenie udziału w charakterze uczestnika przez osobę, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego. Postanowienie sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie. Wymaga to jednak wniosku podmiotu zainteresowanego wzięciem udziałem w sprawie, a nie wniosku organu, czy też skarżącego albo innego uczestnika postępowania. Ponadto należy podkreślić, iż zarówno w orzecznictwie, jak i w piśmiennictwie zgodnie się przyjmuje, że koło łowieckie nie ma interesu prawnego w sprawie ze skargi na uchwałę sejmiku województwa w przedmiocie podziału województwa na obwody łowieckie, gdyż przepisy ustawy ani normy wykonawcze nie przewidują uprawnienia kół łowieckich do zajmowania stanowiska w kwestii podziału czy ustalaniu granic obwodów łowieckich (por. A. Pązik, Prawo łowieckie. Komentarz, Lex 2015, t. 5 do art. 27, wyrok NSA z dnia 9 lipca 2009 r., II OSK 123/09, oraz wyrok WSA w Lublinie z dnia 25 lutego 2010 r., II SA/Lu 657/09).

Na rozprawie w dniu 28 września 2017 r. pełnomocnik skarżących sprecyzował żądanie skarg w ten sposób, iż wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały nr XIX/168/2008 wraz ze zmianami wynikającymi z uchwał zmieniających wskazanych w poszczególnych skargach.

Ponadto pełnomocnik skarżących wskazał, iż w przypadku E.S. objęcie zaskarżeniem uchwał zmieniających, które nie dotyczą obwodów nr [...] nastąpiło przez pomyłkę i nie jest w stanie wykazać naruszenia interesu prawnego przez te uchwały.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje :

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1066) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości m. in. przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym zgodnie z § 2 tegoż artykułu kontrola, o której mowa, jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Obejmuje ona między innymi orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego (art. 3 § 2 pkt 5 p.p.s.a.). Podstawę prawną wniesionych we wszystkich trzech połączonych sprawach skarg stanowi art. 90 ust. 1 u.s.w. Zgodnie z tym przepisem – w brzmieniu mającym zastosowanie do aktu wydanego przed 1 czerwca 2017 r., a to w związku z treścią art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r., poz. 935 – u.z.k.p.a) - każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem aktu prawa miejscowego, wydanym w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu organu samorządu województwa, który wydał przepis do usunięcia naruszenia prawa - zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego. Warunkami skutecznego wniesienia skargi w oparciu o powołany przepis są: wydanie przez organ województwa uchwały w sprawie z zakresu administracji publicznej, którą naruszono interes prawny lub uprawnienie skarżącego, uprzednie bezskuteczne wezwanie do usunięcia naruszenia oraz zachowanie terminu do wniesienia skargi przewidzianego przepisami p.p.s.a.

Zgodnie natomiast z art. 82 ust. 1 zd. 1 u.s.w. uchwała organu samorządu województwa sprzeczna z prawem jest nieważna. W myśl ust. 5 tego artykułu w przypadku nieistotnego naruszenia prawa nie stwierdza się nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa. Analiza wskazanych przepisów prowadzi do wniosku o istnieniu dwu rodzajów wad aktów stanowionych przez organ województwa - istotnych i nieistotnych. Do istotnych wad uchwały, skutkujących stwierdzeniem jej nieważności, zalicza się naruszenie przepisów wyznaczających kompetencję organów samorządu do podejmowania uchwał, naruszenie podstawy prawnej podjętej uchwały, naruszenie przepisów prawa ustrojowego oraz prawa materialnego oraz przepisów regulujących procedury podejmowania uchwał. Za istotne naruszenie prawa uznać należy w szczególności uchybienie, prowadzące do skutków, które nie mogą być tolerowane w demokratycznym państwie prawnym (por. wyrok TK z dnia 9 grudnia 2003 r., sygn. akt P 9/02).

Nie ma wątpliwości, że zaskarżona skargami uchwała wraz z uchwałami ją zmieniającymi jest aktem prawa miejscowego wydanym w sprawie z zakresu administracji publicznej (art. 9 i 89 u.s.w.). Spełniona została również przesłanka bezskutecznego wezwania do usunięcia naruszenia prawa pismem z dnia [...] maja 2017 r., a to w związku z odpowiedzią organu z dnia [...] czerwca 2017 r. Jako, iż skargi wpłynęły do organu w dniu 22 czerwca 2017 r. został zatem zachowany termin wynikający z art. 53 § 2 p.p.s.a. w zw. z art. 52 § 4 p.p.s.a. w brzmieniu mającym zastosowanie w sprawie zgodnie ze wspomnianym art. 17 ust. 2 u.z.k.p.a.

Drugą kwestią było ustalenie, czy skarżący mają interes prawny w żądaniu zbadania legalności przez sąd administracyjny zaskarżonej uchwały wraz ze zmianami wynikającymi z uchwał wskazanymi w poszczególnych skargach. Przesłanka ta została spełniona w odniesieniu do uchwały nr XIX/168/2008 na mocy której:

- grunty stanowiące własność E.S., zapisane w księgach wieczystych nr [...] (działka [...])[...] (działka [...]),[...] (działka nr [...]) i [...] (działka nr [...] – we współwłasności ze K.S.), zostały włączone do obwodów łowieckich nr [...];

- grunty stanowiące własność K.S. zapisane w księgach wieczystych nr [...] (działka nr [...]),[...] (działka nr [...]) , [...] (działka nr [...]),[...] (działki nr [...]),[...] (działki nr [...]),[...] (działki nr [...]),[...] (działki nr [...]),[...] (działka nr [...]),[...] (działka nr [...]),[...] (działka nr [...]) i [...] (działka nr [...] – we współwłasności z E.S.) do obwodów łowieckich nr [...];

- grunty stanowiące własność T.S., zapisane w księgach wieczystych nr [...] (działki nr [...]), [...] (działka nr [...]),[...] ( działka nr [...]),[...] (działka nr [...]),[...] (działka nr [...]), zostały włączone do obwodów łowieckich nr [...].

Uchwała ta zatem ingeruje bezpośrednio w przysługujące skarżącym prawo własności do działek objętych wyżej wskazanymi obwodami łowieckim, wprowadzając tym samym szereg ograniczeń wynikających z u.p.ł. Fakty te nie były kwestionowane, a tytuły własności zostały potwierdzone odpisami ksiąg wieczystych, przedłożonymi przez skarżących. Powyższe uwagi dotyczą również uchwał zmieniających nr XLIII/409/2009 (dotyczącej m.in. obwodów nr [...], obejmujących nieruchomości stanowiące własność K.S. i T.S.), nr XLVIII/579/14 (dotyczącej m.in. obwodu nr [...], obejmującego nieruchomości stanowiące własność T.S.) i nr LIV/634/14 (dotyczącej m.in. obwodów nr [...], obejmujących nieruchomości stanowiące własność E.S., K.S. i T.S.). Jako, iż uchwały nr XLIII/409/2009 i nr XLVIII/579/14 nie dotyczyły obwodów, w których położone są nieruchomości E.S., w związku z tym nie naruszały jej interesu prawnego, co uzasadniało odrzucenie jej skargi na podstawie art. 58 § 1 pkt 5 lit. a p.p.s.a. w odniesieniu do tych dwóch uchwał ( pkt IV wyroku ).

Odnosząc się do kwestii legalności zaskarżonej uchwały wraz z uchwałami ją zmieniającymi wskazać należy, że zgodnie z art. 27 ust. 1 – 3 u.p.ł. (w brzmieniu na dzień podejmowania zaskarżonej uchwały) podziału na obwody łowieckie oraz zmiany granic tych obwodów dokonuje w obrębie województwa właściwy sejmik województwa, w drodze uchwały, po zasięgnięciu opinii właściwego dyrektora regionalnej dyrekcji Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i Polskiego Związku Łowieckiego, a także właściwej izby rolniczej (ust. 1). Jeżeli obwód łowiecki ma się znajdować w obszarze więcej niż jednego województwa, uchwałę, o której mowa w ust. 1, podejmuje sejmik województwa właściwy dla przeważającego obszaru gruntów w uzgodnieniu z sejmikiem województwa właściwym dla pozostałego gruntu (ust. 2). Przepis art. 27 ust. 1 u.p.ł. został jednak uznany za niezgodny art. 64 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r. w sprawie P 19/13 Wyżej przepis utracił moc z dniem 22 stycznia 2016 r. Trybunał bowiem orzekł, że wymieniony przepis traci moc obowiązującą z upływem 18. miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, co nastąpiło w dniu 21 lipca 2017 r. W uzasadnieniu powyższego wyroku Trybunał podkreślił, że właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego nie przysługują żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu łowieckiego. Właściciel nieruchomości nie może złożyć sprzeciwu wobec włączenia przedmiotu jego własności do obwodu łowieckiego, zarówno na etapie stanowienia uchwały przez sejmik województwa, jak i po jej wejściu w życie. Poza tym właścicielowi nie przysługują żadne instrumenty prawne umożliwiające wyłączenie jedynie niektórych ograniczeń, wprowadzonych w związku z objęciem jego nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, w szczególności nie może on stanowczo sprzeciwić się wykonywaniu na swoim gruncie polowania przez uprawnione do tego osoby trzecie. Ponadto Trybunał stwierdził, że mechanizm tworzenia obwodów łowieckich, biorąc pod uwagę całokształt ograniczeń będących skutkiem objęcia nieruchomości granicami obwodu łowieckiego, jest ukształtowany w sposób niespełniający przesłanki sensu stricto proporcjonalności. Trybunał także zauważył, że na wszystkie te ograniczenia nakłada się dodatkowo niedostatecznie uregulowany obowiązek informacyjny wobec właścicieli, których nieruchomość należy do obwodu łowieckiego. Brak jakichkolwiek prawnych form udziału właścicieli nieruchomości w procesie tworzenia obwodów łowieckich, obejmujących te nieruchomości oraz brak instrumentów prawnych umożliwiających właścicielom wyłączenie ich nieruchomości spod reżimu obwodu łowieckiego lub wyłączenie poszczególnych ograniczeń, jakie przewiduje prawo łowieckie, niezależnie od powodu, jakim uzasadniają to żądanie (ekonomiczny, światopoglądowy itp.), nie jest konieczne dla zapewnienia należytego poziomu ochrony środowiska, w szczególności zaś ochrony zwierzyny. Swoistego automatyzmu przyjętego unormowania nie uzasadnia również to, że prawidłowe prowadzenie gospodarki łowieckiej wymaga zapewnienia ciągłości powierzchni obwodów łowieckich. Ochrona środowiska stanowi jedną z wartości uzasadniających ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ograniczenia wprowadzane ze względu na ochronę środowiska powinny mieć jednak charakter proporcjonalny do innych wartości konstytucyjnie chronionych. Taką wartością jest zgodnie z art. 21 ust. 1 Konstytucji ochrona prawa własności. Trybunał podkreślił, że analiza rozwiązań przyjętych w prawie łowieckim oraz w innych aktach przewidujących objęcie nieruchomości specjalnym reżimem administracyjnoprawnym dowodzi, że wykonywanie przez uprawnione podmioty zadań publicznych, a także prowadzenie gospodarki łowieckiej, jest możliwe przy zapewnieniu właścicielom nieruchomości bardziej skutecznych środków ochrony. Trybunał zaznaczył, że zapewnienie takich środków nie wyklucza także realizacji przewidzianego w prawie łowieckim celu społecznego w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej (art. 3 pkt 4 u.p.ł.).

Pogląd Trybunału znajduje również wsparcie w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W wyroku z 29 kwietnia 1999 r. w sprawie Chassagnou i inni przeciwko Francji (sprawy 25088/94, 28331/95 i 28443/95) ETPCz wskazał, że wprowadzenie obowiązku tolerowania polowań na terenie prywatnej nieruchomości stanowi ingerencję w prawo własności. Jednocześnie zmuszanie właścicieli do tolerowania na ich gruncie aktywności, która jest sprzeczna z ich przekonaniami stanowi nieproporcjonalne ograniczenie prawa własności chronionego art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175/1, ze zm.).

To, iż w chwili podejmowania zaskarżonej uchwały oraz uchwał zmieniających obowiązywał wspomniany przepis art. 27 ust. 1 u.p.ł., nie może obecnie skutkować oddaleniem skargi, gdyż późniejsza utrata mocy obowiązującej tych przepisów na skutek cytowanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł o ich niezgodności z ustawą zasadniczą, ma istotne znaczenie dla oceny legalności zaskarżonej uchwały. Skoro Trybunał pozbawił przepis u.p.ł. domniemania konstytucyjności, to skutek ten należy uwzględniać od początku ich obowiązywania.

W wyroku z dnia 3 grudnia 2014 r., sygn. akt II OSK 2311/14, Naczelny Sąd Administracyjny uznając wsteczną moc przedmiotowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., P 19/13, wskazał, że za niestosowaniem przepisu, który utracił domniemanie konstytucyjności przemawia: ochrona praw jednostki oraz ekonomia procesowa. W ocenie NSA pominięcie wzruszenia domniemania konstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę prawną działania organu administracji publicznej byłoby sprzeczne z regułami demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej z uwagi na konieczność ochrony innych wartości konstytucyjnych, tutaj prawa własności. Naczelny Sąd Administracyjny we wskazanym wyroku przekonywująco argumentował, że realizacja także przez sądy gwarancji konstytucyjnych - na gruncie istniejącego stanu normatywnego zakładającego przez określony czas obowiązywanie niekonstytucyjnego przepisu (art. 190 ust. 3 Konstytucji RP) - stawia zarazem wyzwania i możliwości wyboru przez same sądy takiego środka proceduralnego, który najlepiej pozwoli na osiągnięcie efektu najbliższego nakazowi wykładni i stosowania prawa w zgodzie z Konstytucją (por. wyrok TK z dnia 27 października 2004 r. sygn. akt SK 1/04, OTK-A z 2004r., nr 9, poz. 96). Z tych też przyczyn sądy, dokonując wyboru odpowiedniego środka procesowego, zobowiązane są brać pod uwagę przedmiot regulacji objętej niekonstytucyjnym przepisem, przyczyny naruszenia i znaczenie wartości konstytucyjnych naruszonych takim przepisem, powody, dla których Trybunał odroczył termin utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego przepisu, a także okoliczności rozpoznawanej przez sąd sprawy i konsekwencje stosowania lub odmowy zastosowania niekonstytucyjnego przepisu (por. wyroki NSA z dnia 23 lutego 2006r. sygn. akt II OSK 1403/05; z dnia 17 listopada 2010 r. sygn. akt I OSK 483/10; z dnia 29 kwietnia 2011 r. sygn. akt I OSK 1070/10; z dnia 9 czerwca 2011r. sygn. akt I OSK 231/11; z dnia 25 czerwca 2012 r. sygn. akt II OSK 375/15). Stanowisko NSA zaprezentowane w cytowanym wyroku skład Sądu orzekający w niniejszej sprawie w całej rozciągłości popiera i uznaje je za własne. Brak jest bowiem jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających właścicielom nieruchomości wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów do obwodów łowieckich i w konsekwencji nałożenie na nich określonych obowiązków, stanowi nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie prawa własności.

Również w wyroku z dnia 14 października 2015 r., sygn. akt I OSK 54/14 Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że w orzecznictwie dominuje stanowisko wskazujące na konieczność eliminowania z obrotu prawnego wydanych przed ogłoszeniem wyroku Trybunału rozstrzygnięć, opartych na podstawie przepisów, których niekonstytucyjność stwierdził Trybunał. Uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją przepis prawa nie może być stosowany przez sądy i inne organy w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału, co oznacza, że przepis ten nie może być stosowany, poczynając od daty jego uchwalenia. Wejście w życie negatywnego orzeczenia Trybunału skutkuje tym, że należy przyjąć fikcję prawną, jakoby niekonstytucyjny przepis nigdy nie obowiązywał, a przynajmniej nie obowiązywał w chwili wejścia w życie Konstytucji. Reasumując konsekwencją derogacji przepisu art. 27 ust. 1 u.p.ł jest to, że podstawa prawna wydanej uchwały wraz z uchwałami ją zmieniającymi od samego początku nie odpowiadała standardom konstytucyjnym, ingerując nieproporcjonalnie w prawo własności (por. wyrok NSA z dnia 24 grudnia 2014 r., II OSK 375/15, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 20 lipca 2016 r., II SA/Gl 85/16, wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 23 listopada 2016 r., II SA/Go 710/16, wyrok WSA w Szczecinie z dnia 5 lipca 2017 r., II SA/Go 312/17, wyrok WSA w Olsztynie z dnia 8 listopada 2016 r., II SA/Ol 1132/16).

Przy czym Sąd mógł orzekać jedynie w granicach naruszonego przedmiotową uchwałą interesu prawnego skarżących tj. prawa własności działek znajdujących się w tych obwodach. Fakt ten pozwalał, w świetle normy art. 90 ust. 1 u.s.w. dokonać kontroli legalności zaskarżonej uchwały wyłącznie w zakresie ustaleń dla obszaru stanowiącego ich własność. Podkreślić bowiem należy, iż uznanie naruszenia interesu prawnego skarżących daje im prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego na przedmiotowy akt. Przy czym skarżący mogą kwestionować uchwałę w sprawie podziału województwa na obwody łowieckie tylko w ramach własnego interesu prawnego. Zakres interesu prawnego wynika zaś z prawa, jakie przysługuje skarżącym do nieruchomości objętej zaskarżoną uchwałą oraz uchwałami jej zmieniającymi. Tym samym skarżący mogli realizować swoje prawo do sądu w tej sprawie w granicach przysługujących im uprawnień, jako właścicieli działek położonych na obszarze objętym uchwałą. Interpretacja taka potwierdzona została w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 września 2008 r., sygn. akt SK 76/06 orzekającym o zgodności art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 7 oraz art. 77 ust. 2 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W motywach przywołanego orzeczenia Trybunał wyraźnie wskazał, iż skarga w trybie art. 101 ustawy o samorządzie gminnym (przepis tożsamy z treścią art. 90 ust. 1 u.s.w.) nie ma charakteru actio popularis - jej podstawą jest niezgodność uchwały z prawem i równoczesne naruszenie przez nią konkretnie rozumianych interesów lub uprawnień konkretnego obywatela, który jest mieszkańcem danej gminy lub jest z tą gminą związany prawnie (np. właściciel nieruchomości położonej na terenie gminy), a naruszenie to musi wynikać z właściwej regulacji materialnoprawnej. W związku z tym wnoszący skargę może działać tylko w swoim interesie i nie może kwestionować ustaleń co do obszarów, które nie oddziałują na jego interes prawny i co do których innym uprawnionym przysługuje prawo do wniesienia skargi.

Powyższe prowadzi do konieczności stwierdzenia na podstawie art. 147 § 1 p.p.s.a. nieważności zaskarżonej uchwały wraz ze zmianami wynikającymi z uchwał ją zmieniających w odniesieniu do obwodów nr [...] w zakresie obejmującym wyżej opisane nieruchomości skarżących ( pkt I – III wyroku).

Przy czym temu rozstrzygnięciu nie sprzeciwia się art. 23 ust.1 u.p.ł., stanowiący iż obwód łowiecki stanowi obszar gruntów o ciągłej powierzchni, zamkniętej jego granicami, nie mniejszy niż trzy tysiące hektarów, na którego obszarze istnieją warunki do prowadzenia łowiectwa. Przepis ten bowiem sprzeciwia się jedynie tworzeniu "wyspowych obwodów", tj. składających się z kilku niepołączonych ze sobą fragmentów; obwodem może być zatem jedynie obszar, po terenie którego można poruszać się bez przekraczania granic obwodu łowieckiego (por. J. Skocka, J. Szczepański, Prawo łowieckie. Komentarz, Warszawa 1998, s. 60, A. Pązik, op. cit. t. 1 do art. 23), a z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Ponadto stwierdzenie nieważności zaskarżonej uchwały wraz z uchwałami zmieniającymi w odniesieniu do gruntów skarżących nie spowoduje, iż obwody, w których te nieruchomości są położone, będą mniejsze niż trzy tysiące hektarów.

Zgodzić się należy natomiast ze stanowiskiem organu, iż utracił obecnie podstawę prawną do pozytywnego regulowania kwestii obwodów łowieckich. Jeśli zaś chodzi o możliwość autokontroli tutejszy sąd opowiada się za stanowiskiem, że organowi samorządu terytorialnego nie przysługuje kompetencja do stwierdzania nieważności własnych uchwał w trybie art. 54 § 3 p.p.s.a. Kompetencja do stosowania tak daleko idącego skutku wymaga regulacji szczególnej i z tej racji została powierzona wyłącznie sądom lub organom nadzoru (por. uzasadnienie wyroku WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 13 lipca 2016 r., II SA/Go 405/16 i powołane tamże piśmiennictwo). Kwestia ta nie ma jednak wpływu na kompetencje sądu i wynik sprawy.

W przedmiocie zwrotu kosztów postępowania (pkt V - VII wyroku) orzeczono na podstawie art. 200, 205 § 2 i 209 p.p.s.a. Przy czym ze względu na odrębność interesu prawnego skarżących, który jednocześnie limitował odmienny zakres zaskarżenia zakwestionowanych uchwał, koszty poniesionych przez skarżących podlegały odrębnemu rozliczeniu i rozstrzygnięciu w orzeczeniu kończącym sprawy. Wyniosły one w przypadku każdego z skarżących 797 zł i sprowadzały się do zwrotu uiszczonego w sprawie wpisu sądowego od skargi wynoszącego 300 zł (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów, z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. nr 221, poz. 2193), równowartości uiszczonej opłaty skarbowej od złożonego do akt sprawy dokumentu pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, a także zwrotu kosztów zastępstwa procesowego strony przez profesjonalnego pełnomocnika wynoszących 480 zł ( § 14 ust. 1 pkt 1 lit c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie - Dz. U z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).



Powered by SoftProdukt